ვიდრე რუსეთი უკრაინაში სრულმასშტაბიან შეჭრას დაიწყებდა, ბევრი, მათ შორის, კიევი, სკეპტიკურად იყო განწყობილი, რომ დიდი ომი ევროპაში დაბრუნდებოდა. ორ წელზე მეტი ხნის შემდეგ, რამდენიმე ევროპულმა ქვეყანამ აღადგინა ან გააფართოვა სავალდებულო სამხედრო სამსახური მოსკოვის მზარდი საფრთხის ფონზე, რაც არის რიგი პოლიტიკის ნაწილი, რომელიც მიმართულია თავდაცვის გაძლიერებისკენ, რომელიც, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო გაფართოვდება. ამ საკითხს ამერიკულმა CNN-მა სტატია მოამზადა. ჟურნალისტი ესაუბრა როგორც ალიანსის წარმომადგენელს, ასევე - ექსპერტებს.
- „ჩვენ ვაცნობიერებთ, რომ შეიძლება, მოგვიწიოს ომისთვის მობილიზების წესის კორექტირება და სამხედრო აღჭურვილობის წარმოების და პერსონალის რეკრუტირება და მომზადება,“ - განაცხადა რობერტ ჰამილტონმა, საგარეო პოლიტიკის კვლევის ინსტიტუტის ევრაზიის კვლევის ხელმძღვანელმა. რომელიც 30 წლის განმავლობაში მსახურობდა აშშ-ის არმიის ოფიცრად.
ევროპაში უფრო დიდი ომის რისკები მას შემდეგ გაიზარდა, რაც რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა „საბოლოოდ მიმართა ღია კონფლიქტს“ უკრაინაში, მიზნად ისახავდა „საბჭოთა იმპერიის ხელახლა შექმნას,“ აღნიშნა გენერალმა უესლი კლარკმა, რომელიც ევროპაში მოკავშირეთა უმაღლეს მეთაურად მსახურობდა.
„ამდენად. ჩვენ ახლა გვაქვს ომი ევროპაში, რომელსაც ვერასოდეს ვიფიქრებდით. ეს არის ახალი ცივი ომი თუ ახალი ცხელი ომი, გაურკვეველია.“ „ეს არის ძალიან გარდაუვალი გაფრთხილება NATO-სსთვის, რომ ჩვენ უნდა აღვადგინოთ ჩვენი თავდაცვა. ეს ძალისხმევა ასევე მოიცავს გაწვევის პოლიტიკას,“ მიიჩნევს კლარკი.
„იმის გამო, რომ გაწვევა ზოგიერთ ქვეყანაში არაპოპულარულ თემად რჩება, NATO ცდილობს, მიაღწიოს ახალ მიზანს, რომ 300 000 პერსონალი იყოს მზად ერთი თვის განმავლობაში გასააქტიურებლად და კიდევ ნახევარი მილიონი - ხელმისაწვდომი ექვს თვეში,“ აღნიშნავს თავის მხრივ, შინ მონაგანი, სტრატეგიული და საერთაშორისო კვლევების ცენტრის ევროპის, რუსეთისა და ევრაზიის პროგრამის ანალიტიკოსი.
„მიუხედავად იმისა, რომ NATO-მ განაცხადა, რომ უკვე მიაღწია ამ მიზანს, ევროკავშირმა თქვა, რომ ეს მის წევრებს გაუჭირდებათ. NATO მიზნის მისაღწევად ამერიკულ ძალებს ეყრდნობა. ევროპელმა მოკავშირეებმა კადრების გამომუშავების ახალი გზები უნდა მოძებნონ. კიდევ ერთი პრობლემა ის არის, რომ ეს მიზანი ალიანსს მხოლოდ ექვს თვემდე ხანმოკლე კონფლიქტის საშუალებას მისცემს,“ განმარტა შინ მონაგანმა.
NATO-ს ერთ-ერთ უახლეს წევრს, ფინეთს, აქვს შესაძლებლობა, 900,000-ზე მეტი რეზერვისტი გაააქტიუროს, 280,000 სამხედრო მოსამსახურე მზად არის, დაუყოვნებლივ ირეაგიროს საჭიროების შემთხვევაში. თუმცაა მშვიდობის დროს ფინეთის თავდაცვის ძალებში დასაქმებულია მხოლოდ 13000 ადამიანი, მათ შორის, სამოქალაქო პერსონალი.
ნორვეგიას და შვედეთს, რომელიც NATO-ს უახლესი წევრია, ასევე აქვთ მსგავსი მოდელები, ორივეს აქვს რეზერვისტების მნიშვნელოვანი რაოდენობა, თუმცა არა იმდენი, რამდენიც ფინეთს. შვედეთი, სადაც გაწვევა ახლა ასევე გენდერულად ნეიტრალურია, 2024 წელს გამოიძახეს დაახლოებით 7000 ადამიანი. შვედეთის შეიარაღებული ძალების თანახმად, 2025 წელს ეს რიცხვი 8000-მდე გაიზრდება.
ცნობისთვის, 2014 წელს უკრაინაში რუსეთის აგრესიის შემდეგ, NATO-მ შავ ზღვასა და მის შემოგარენში თავისი ყოფნა გაზარდა. 2022 წლის თებერვალში უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ, ალიანსმა კიდევ უფრო გაამახვილა ყურადღება ამ სტრატეგიულ რეგიონზე. არსებობს ორი ახალი საბრძოლო ჯგუფი, რომლებიც რუმინეთსა და ბულგარეთში შეიქმნა. NATO-ს ახალი სტრატეგიული კონცეფცია, რომელიც 2022 წლის მადრიდის სამიტზე მიიღეს, ისტორიაში პირველად ახსენებს შავ ზღვას. კონცეფცია შავ ზღვას ახასიათებს, როგორც ალიანსისთვის სტრატეგიული მნიშვნელობის არეალს. შავი ზღვის თავზე NATO უფრო მეტ ფრენას ახორციელებს. ალიანსმა გაზარდა თავისი წარმომადგენლობა ალიანსია აღმოსავლეთ ფლანგზე. ალიანსი აძლიერებს შესაძლებლობებს ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოსკოვის მზარდი საფრთხის საპასუხოდ.
„2014 წლიდან NATO-მ განიცადა ყველაზე მნიშვნელოვანი ტრანსფორმაცია ჩვენს კოლექტიური თავდაცვის სფეროში ბოლო თაობის განმავლობაში,“ განუცხადა NATO-ს სპიკერმა ფარა დახლალამ CNN-ს. „ჩვენ განვახორციელეთ ყველაზე ყოვლისმომცველი თავდაცვის გეგმები ცივი ომის შემდეგ, ამჟამად 500 000-ზე მეტი ჯარისკაცი მაღალ მზადყოფნაშია.“
მაგრამ არსებობს მოწოდებები მოკავშირეების მიმართ, რომ გაზარდონ თავიანთი შესაძლებლობები უფრო და უფრო სწრაფად. მიუხედავად იმისა, რომ NATO-ს მოკავშირეები მზადყოფნაში არიან, ჯერ კიდევ ჩნდება კითხვა, მზად არიან თუ არა ისინი ისეთი გაჭიანურებული ომისთვის, როგორიც არის უკრაინაში,“ აღნიშნა მონაგანმა და მიუთითა, რომ ჯერ კიდევ სამუშაოა გასაკეთებელი რიგ სფეროებში. მათ შორისაა, სამრეწველო შესაძლებლობები, თავდაცვის ხარჯები და საზოგადოების მედეგობა - სადაც გაწვევის საკითხი დადგება.“
„სამხედრო პერსონალის რეკრუტირება და წვრთნა არის ცალკეული ერების გადაწყვეტილება,“ აღნიშნა დახლალამ და დაამატა: „NATO-ს წევრთა დაახლოებით მესამედს აქვს გარკვეული სახის სავალდებულო სამხედრო სამსახური.“
„ზოგიერთი მოკავშირე აბალანსებს გაწვევის პოლიტიკას. თუმცა, როგორც ალიანსი, ჩვენ არავის არ ვუწესებთ სავალდებულო სამხედრო სამსახურს,“ - განაცხადა დახლალამ. „მნიშვნელოვანია, რომ მოკავშირეებმა გააგრძელონ შეიარაღებული ძალები, რათა დაიცვან ჩვენი ტერიტორია და ჩვენი მოსახლეობა.“
უკრაინაში ბრძოლების გარდა, რუსეთმა ასევე წამოიწყო ჰიბრიდული ომი მთელ ევროპაში, ექსპერტების თქმით, რომელიც მოიცავს თავდასხმებს ინფრასტრუქტურაზე, კიბერშეტევებს, დეზინფორმაციას, დივერსიას, არჩევნებში ჩარევას და მიგრაციის შეიარაღებას. „ეს მხოლოდ უფრო აგრესიული გახდა,” - აღნიშნა მონაგანმა. „ეს ყველაფერი ნიშნავს, რომ მოკავშირეები ახლა ძალიან განსხვავებულ გეოპოლიტიკურ ვითარებას აწყდებიან, ვიდრე ეს ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში იყო.“
