ეკონომიკა
ყაზახეთმა შაქრის ექსპორტი დროებით აკრძალა
ყაზახეთში შაქრის ექსპორტის დროებითი აკრძალვა ძალაში 2024 წლის 14 ივნისს შევიდა, იუწყება ქვეყნის სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. ყაზახეთიდან შაქრის ექსპორტის დროებითი აკრძალვა 2024 წლის 31 აგვისტომდე გაგრძელდება. ეს არ ეხება შაქრის საერთაშორისო ტრანზიტს რესპუბლიკის ტერიტორიიდან, ასევე, ამ პროდუქტების ტრანსპორტირებას ქვეყნებს შორის,“ - ნათქვამია სამინისტროს განცხადებაში. დროებითი აკრძალვის შესახებ გადაწყვეტილება მიღებულია ზაფხულის განმავლობაში, როგორც მოსახლეობის, ასევე, სამრეწველო მომხმარებლების მიერ შაქარზე შიდა მოთხოვნის გაზრდის გამო. სამინისტროს ცნობით, შაქრის ხელმისაწვდომი მარაგი საკმარისზე მეტია.
ლარი დოლართან და ევროსთან გამყარდა
ეროვნული ბანკის მიერ გამოქვეყნებული მონაცემების თანახმად, დღევანდელი ვაჭრობის შედეგად 1 აშშ დოლარის ღირებულება 2.8688 ლარი იქნება. კურსი, რომელიც დღეს მოქმედებდა, 2.8693 ლარი იყო. ევრო 3.0682 ლარი ეღირება. დღეს მოქმედი კურსი 3.0991 ლარს შეადგენდა. დღევანდელი ვაჭრობის შედეგად მიღებული კურსები ძალაში ხვალ შევა.
ბაქო-თბილისი-ყარსის საშუალებით, ყოველწლიურად, 60 ათასი ტონა სპილენძის ტრანსპორტირება იგეგმება
ბაქო-თბილისი-ყარსის (BTK) სარკინიგზო ხაზი წელიწადში 60 000 ტონა სპილენძს გადაიტანს. ამის შესახებ მედიას აზერბაიჯანის რკინიგზის CJSC-ის თავმჯდომარემ როვშან რუსტამოვმა განუცხადა. მისი თქმით, ამ მიზნით ხელშეკრულება უკვე გაფორმებულია. „ჩვენმა ზოგიერთმა მომხმარებელმა მაშინვე მოგვმართა სარკინიგზო ხაზის 184-კილომეტრიანი ქართული ნაწილის სარემონტო, რეკონსტრუქციისა და გაფართოების სამუშაოების დასრულების შემდეგ. ტვირთების გადაზიდვა BTK-ით 2024 წლის 20 მაისს განახლდა. ამ დღეს 20 კონტეინერისგან შემდგარი პირველი სატვირთო მატარებელი აბშერონ ლოგისტიკური ცენტრიდან საქართველოში გადავიდა. 20 მაისს აზერბაიჯანის რკინიგზამ ბაქო-თბილისი-ყარსის მაგისტრალზე სატვირთო მატარებლის გაშვების შესახებ განაცხადა, სადაც ფართომასშტაბიანი სარემონტო სამუშაო სრულდება. საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროში განმარტავდნენ, რომ სამშენებლო სამუშაო ქართულ მონაკვეთზე გრძელდება. „ბაქო-თბილისი-ყარსის მარშრუტი სატესტო რეჟიმში გაიხსნა. კერძოდ, დღის პირველ ნახევარში სამშენებლო სამუშაო გაგრძელდება, დღის მეორე ნახევარში კი, სატვირთო მატარებლები იმოძრავებენ,” - განმარტეს სამინისტროში. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა აზერბაიჯანი-საქართველო-თურქეთის სახელმწიფოთაშორისი ხელშეკრულების საფუძველზე აშენდა. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის ქართული ნაწილი სარემონტო-აღდგენითი სამუშაოს გამო, 2023 წლის 16 მაისიდან დაიკეტა. BTK ამოქმედდა 2017 წლის 30 ოქტომბერს. სარკინიგზო ხაზი აკავშირებს აზიისა და ევროპის სარკინიგზო ქსელებს. ეს არის უმოკლესი გზა არამხოლოდ სამ ქვეყანას შორის, არამედ, აზიასა და ევროპას შორის. BTK შესაძლებელს ხდის საქონლის ტრანსპორტირების დროის განახევრებას. რკინიგზა ამარტივებს ცენტრალური აზიის ქვეყნების - თურქმენეთის, ყაზახეთის, უზბეკეთის, ყირგიზეთის, ტაჯიკეთისა და ავღანეთის წვდომას ევროპულ და მსოფლიო ბაზრებზე. სარკინიგზო ხაზის ქართული ნაწილის შეკეთების შედეგად, იგეგმება ტვირთის გადაზიდვის გაზრდა წელიწადში 5 მილიონ ტონამდე, რითაც სარკინიგზო ხაზი გახდება შუა დერეფნის ერთ-ერთი ყველაზე მიმზიდველი ნაწილი. რკინიგზის საერთო სიგრძე 846 კმ-ია. აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე გადის 504 კმ, საქართველოს გავლით - 263 კმ, თურქეთის გავლით - 79 კმ. საწყის ეტაპზე BTK-ით ტვირთის გადაზიდვის მოცულობა წელიწადში 6,5 მლნ ტონა იქნება, ხოლო დაგეგმილია 1 მილიონამდე მგზავრის გადაყვანა. 20 მაისიდან ბაქო-თბილისი-ყარსის ახლად გარემონტებულ სარკინიგზო ხაზზე სატვირთო მატარებლების მოძრაობა დაიწყება - რუსტამოვი
თურქეთი და აზერბაიჯანი შაჰ-დენიზის საბადოდან გაზის მიწოდების ხელშეკრულებას ახანგრძლივებენ
თურქეთმა და აზერბაიჯანმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას შაჰ-დენიზის საბადოს განვითარების პირველი ეტაპის ფარგლებში აზერბაიჯანული გაზის მიწოდების გახანგრძლივების შესახებ. დოკუმენტი, რომელიც ხელმოწერილია 2025-2028 წლებში, უზრუნველყოფს ქვეყნებს შორის ნაყოფიერი ენერგეტიკული პარტნიორობის გაგრძელებას. 2021 წლის მესამე კვარტალში აზერბაიჯანმა და თურქეთმა გააფორმეს ყიდვა-გაყიდვის ახალი ხელშეკრულება, რომელიც ბაქო-თბილისი-ერზრუმის მილსადენის საშუალებით, 11 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირის მიწოდებას ითვალისწინებდა. ხელშეკრულება, რომელიც 2021 წლის მეოთხე კვარტალიდან 2024 წლის ბოლომდე პერიოდს მოიცავს, ითვალისწინებდა 3,7 მილიარდი კუბური მეტრი გაზის წლიურ მიწოდებას Shah Deniz Stage-1-დან. ხელშეკრულების ფარგლებში მიწოდება დაიწყო 2021 წლის პირველ ოქტომბერს. შაჰ-დენიზის საბადოს შესწავლის, განვითარებისა და წარმოების გაზიარების შესახებ შეთანხმება თავდაპირველად, 1996 წლის 4 ივნისს მოეწერა ხელი და ის რატიფიცირებულია 1996 წლის 17 ოქტომბერს. 2013 წელს შაჰ-დენიზის საბადოს განვითარების შეთანხმების ხანგრძლივობა 2036 წლიდან 2046 წლამდე გაგრძელდა, რაც აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის გრძელვადიან და სტაბილურ თანამშრომლობას უზრუნველყოფს. პროექტში ჩართულია რამდენიმე მსხვილი ენერგეტიკული კომპანია, BP, როგორც ოპერატორი, 29,99%-იან წილს ფლობს, მას მოჰყვებიან Lukoil (19,99%), TPAO (19%), NIKO (10%) და SGC Upstream (21,02%).
„მშვიდობის გზაჯვარედინის“ პროექტის ფარგლებში, სომხეთში ჩინეთიდან პირველი სატვირთო ავტომობილი შევიდა - ერევანი
სომხეთის მთავრობის მიერ დაწყებულ პროექტ - „მშვიდობის გზაჯვარედინის“ ფარგლებში, ჩინეთის ქალაქ შანხაიდან პირველი სატვირთო მანქანა სომხეთის დედაქალაქ ერევანში 31 მაისს ჩავიდა. მან გაიარა ყაზახეთის, უზბეკეთის, თურქმენეთისა და ირანის ტერიტორიები. ამ გადაზიდვას ჩინეთიდან სომხეთში დაახლოებით 20 დღე დასჭირდა, იტყობინება სომხური მედია. პირველი სატვირთო ავტომობილის ოფიციალური დახვედრის ცერემონიაზე იმყოფებოდნენ ყაზახეთის ელჩი სომხეთში ბოლატ იმანბაევი, თურქმენეთის ელჩი სომხეთში მუჰამეტნიიაზ მაშალოვი და სომხეთის ელჩი უზბეკეთში არამ გრიგორიანი. „სომხეთის რესპუბლიკის მთავრობა ყოველთვის ხაზს უსვამდა იმ ძალისხმევას, რომელსაც ვხედავთ სატრანსპორტო ურთიერთკავშირებისა და რეგიონული ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელების მიმართულებით,“ - განაცხადა სომხეთის ტერიტორიული ადმინისტრაციისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრომ ხსენებულ ღონისძიებასთან დაკავშირებით. სამინისტროს ცნობით, შემუშავებულია შესაბამისი მექანიზმები როგორც ორმხრივ, ასევე, მრავალმხრივ ფორმატში. ფაშინიანმა თბილისში „მშვიდობის გზაჯვარედინის“ პროექტზე ისაუბრა
ლონდონი შუა დერეფნის განვითარების შესახებ კონფერენციას უმასპინძლებს
ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის (შუა დერეფნის) პროექტზე კონფერენცია ლონდონში, 11 ივნისს გაიმართება. ღონისძიების ორგანიზატორია კასპიის პოლიტიკის ცენტრი (CPC). კონფერენცია დიდ ბრიტანეთში აზერბაიჯანის, ყაზახეთის, საქართველოს, სომხეთის, ყირგიზეთის, ტაჯიკეთის, თურქმენეთის, უზბეკეთის და თურქეთის ელჩების მონაწილეობით გაიმართება. „შუა დერეფნის პოტენციური კომერციული და სოციალურ-ეკონომიკური სარგებლის მაქსიმალურად გამოსაყენებლად, რეგიონის ქვეყნებმა მჭიდროდ უნდა ითანამშრომლონ ერთმანეთთან და საერთაშორისო პარტნიორებთან. ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება უნდა იყოს ეფექტური, მდგრადი და განვითარების თვალსაზრისით გამართლებული. ეს კონფერენცია შეისწავლის დერეფნის გასწვრივ ბიზნესის კოორდინაციის, პრიორიტეტებისა და ეფექტურად წარმართვის გზებს,“ - განაცხადა CPC-მ. ღონისძიებაზე განიხილება ნაბიჯები, რათა აღმოიფხვრას ინსტიტუციური დაბრკოლებები ბიზნესის წარმართვისთვის კასპიის რეგიონში და ბიზნეს შესაძლებლობების გაფართოება შუა დერეფნის ფარგლებში. გარდა ამისა, კონფერენციის ერთ-ერთი პანელი დაეთმობა შუა დერეფნის ინფრასტრუქტურის დაფინანსებას. პანელურ დისკუსიებში მონაწილეობას მიიღებენ ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის, მსოფლიო ბანკის, UK Export Finance, TheCityUK-ის და სხვა კომპანიებისა და ფინანსური ინსტიტუტების წარმომადგენლები. ცნობისთვის, ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტი იწყება სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდან და ჩინეთიდან და გადის ყაზახეთის, კასპიის ზღვის, აზერბაიჯანის, საქართველოსა და შემდგომ თურქეთისა და ევროპის ქვეყნების გავლით. ცნობისთვის, 25 იანვარს შავი ზღვის უსაფრთხოების კონტექსტში პოტენციურ პროექტებსა და სავაჭრო გზებზე საუბრისას, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის თანაშემწე ევროპისა და ევრაზიის საკითხებში ჯეიმს ო'ბრაიენი აცხადებდა, რომ სომხეთის ჩართულობით არის დაინტერესებული აშშ-ც. ასევე ცნობილია, რომ აშშ და ევროპა ტრანსატლანტიკურ თანამეგობრობასთან სომხეთის დაახლოების მიზნით, გეგმაზე მუშაობენ. თბილისში ვიზიტისას სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა, რომ ერევანი „დაინტერესებულია შავი ზღვის კაბელის პროექტით“. ევროკავშირი შავი ზღვის კაბელის პროექტში სომხეთის ჩართვას მხარს დაუჭერს - ფაშინიანისა და ლაიენის ერთობლივი განცხადება შავი ზღვის კაბელის პროექტის დაწყებისას არსებული შეთანხმებით, აზერბაიჯანული ენერგია გაივლის საქართველოს, შავ ზღვას, რუმინეთს და შემდეგ გაიყიდება უნგრეთში. შეგახსენებთ, რომ საქართველოს, აზერბაიჯანის, რუმინეთისა და უნგრეთის ლიდერებმა შეთანხმებას „მწვანე ენერგიის განვითარებისა და გადაცემის სფეროში სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ“ 2022 წლის 17 დეკემბერს მოაწერეს. ევროკავშირისა და EBRD-ის კვლევა: საჭიროა არსებული სარკინიგზო ხაზების მოდერნიზაცია, დამატებითი სარკინიგზო, საგზაო კავშირების უზრუნველყოფა, პორტების სიმძლავრის გაფართოება
რა გაძვირდა და რა გაიაფდა
წელს მომხმარებელს 2 ლარით მეტის გადახდა უწევს პროდუქტებში, რომლებშიც გასულ წელს 100 ლარს ხარჯავდა. განახლებული მონაცემები საქსტატმა გამოაქვეყნა. მაისში წლიური ინფლაცია 2% იყო. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ინფორმაციით, წინა თვესთან შედარებით, ფასები გაიზარდა ბოსტნეულსა და ბაღჩეულზე, ასევე, ხილსა და ტკბილეულზე. საქსტატის ცნობით, ყოველთვიური ინფლაციის მაჩვენებლის ფორმირებაზე ძირითადი გავლენა იქონია ფასების ცვლილებამ შემდეგ ჯგუფებზე: ტრანსპორტი: ჯგუფში ფასები გაიზარდა 1.2 პროცენტით, რაც თვის ინფლაციაზე 0.15 პროცენტული პუნქტით აისახა. ფასები, ძირითადად, გაზრდილია პირადი სატრანსპორტო საშუალებების ექსპლუატაციაზე (2.0 პროცენტი); სურსათი და უალკოჰოლო სასმელები: ჯგუფში ფასები გაიზარდა 0.4 პროცენტით, რაც თვის ინფლაციაზე 0.12 პროცენტული პუნქტით აისახა. ფასების მატება დაფიქსირდა შემდეგ ქვეჯგუფებზე: ბოსტნეული და ბაღჩეული (7.8 პროცენტი), ხილი და ყურძენი (4.1 პროცენტი), შაქარი, ჯემი და სხვა ტკბილეული (2.5 პროცენტი), თევზეული (0.6 პროცენტი), პური და პურპროდუქტები (0.4 პროცენტი). ბოლო ერთ წელში ფასები ყველაზე მეტად, 12,3 პროცენტით, ტრანსპორტის ჯგუფში გაიზარდა. ავტომობილის რეცხვა გაძვირდა 41%-ით; ბენზინი - 32%-ით; ავტომობილის შეკეთება 16%-ით. 7,7-პროცენტიანი ზრდაა სასტუმროების, კაფეებისა და რესტორნების ჯგუფში. რესტორანში ხინკალი გაძვირდა 12%-ით; ყავა კაფეში - 12%-ით; ლუდი კაფეში - 5%-ით; ხაჭაპური რესტორანში - 5%-ით. ალკოჰოლური სასმელები და თამბაქო გაძვირდა ჯამში 3,5 პროცენტით: ლუდი - 10%-ით; ჩამოსასხმელი ღვინო 8%-ით. ინფლაციის შედარებით დაბალი მაჩვენებელია სურსათისა და უალკოჰოლო სასმელების ჯგუფში, თუმცა ზოგიერთ პროდუქტზე ფასები მნიშვნელოვნად გაიზარდა. ნიორზე - 99%-ით; მწვანილზე - 68%-ით; ატამზე - 66%-ით. „ფასები შემცირდა ქვეჯგუფებზე: ზეთი და ცხიმი (-3.7 პროცენტი), რძე, ყველი და კვერცხი (-2.8 პროცენტი), მინერალური და წყაროს წყალი, უალკოჰოლო სასმელები და ნატურალური წვენები (-0.6 პროცენტი), ხორცი და ხორცის პროდუქტები (-0.6 პროცენტი), ყავა, ჩაი და კაკაო (-0.4 პროცენტი); სასტუმროები, კაფეები და რესტორნები: წინა თვესთან შედარებით ფასები მომატებულია 1.5 პროცენტით, რაც 0.05 პროცენტული პუნქტით აისახა თვის ინფლაციაზე. ფასები გაზრდილია როგორც ღამის გასათევით მომსახურებაზე (1.6 პროცენტი), ისე საზოგადოებრივ კვებაზე (1.4 პროცენტი),“ - აღნიშნულია ინფორმაციაში.
საქსტატი: აპრილში ეკონომიკა 11.8%-ით გაიზარდა
„საქსტატის“ წინასწარი შეფასებით, 2024 წლის აპრილში, წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) ზრდამ 11.8% შეადგინა, ხოლო 2024 წლის პირველი ოთხი თვის საშუალო მაჩვენებელი 9.0% განისაზღვრა. კერძოდ, 2024 წლის აპრილში, წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, ზრდის მიმართულებით მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა შემდეგმა დარგებმა: დამამუშავებელი მრეწველობა, მშენებლობა, ინფორმაცია და კომუნიკაცია, ტრანსპორტი და დასაწყობება, ვაჭრობა, პროფესიული, სამეცნიერო და ტექნიკური საქმიანობები. „საქსტატის“ ცნობითვე, კლების ტენდენცია დაფიქსირდა ენერგეტიკის სექტორში.
რა პროექტებზე მუშაობს ანაკლიის პორტის ინვესტორი ჩინური კონსორციუმი
რა არის ცნობილი China Communications Construction Company Limited-ზე, რომელიც ანაკლიის პორტის პროექტის გამარჯვებულად უახლოეს დღეებში გამოცხადდება. 2006 წელს დაფუძნებულ China Communications Construction Company Limited-ს ჩინეთის სახელმწიფო საწარმო SASAC ფლობს. კომპანიის 2023 წლის ანგარიშის მიხედვით, China Communications Construction Company Limited-ს 35 შვილობილი კომპანია ჰყავს. ამერიკული „ფორბსის“ ინფორმაციით, რომელსაც რადიო თავისუფლება ციტირებს, შარშან კომპანიამ 106 მილიარდ დოლარზე მეტი შემოსავალი მიიღო. 2023 წლის მონაცემებით, მისი აქტივების ჯამური ღირებულება 218.8 მილიარდი დოლარია. ის ძირითადად ინფრასტრუქტურულ პროექტებშია ჩართული: პორტების, გზების, ხიდებისა და რკინიგზის მშენებლობაში. China Communication Construction Company Limited-ის შემადგენლობაში შედის სინგაპურში რეგისტრირებული კომპანია China Harbour Investment Pte, რომელიც ეკონომიკის სამინისტროს თანახმად, პროექტში იქნება ჩართული. China Communications Construction Company Limited [CCCC]-ის შვილობილი კომპანიები აშშ-ის სავაჭრო დეპარტამენტს ჰყავს სანქცირებული. ისინი აშშ-ის სავაჭრო დეპარტამენტმა 2020 წლის აგვისტოში სამხრეთ ჩინეთის ზღვაში ხელოვნური კუნძულების მშენებლობის გამო დაასანქცირა. ჰონგ-კონგის სუვერენიტეტის დარღვევა, გარემოსთვის მიყენებული ზიანი - ეს იყო აშშ-ის პრეტენზიები ჩინეთის მიმართ ტრამპის პრეზიდენტობის პერიოდში. „ჩინეთი CCCC-ს, როგორც ერთ-ერთ მთავარ მშენებელს, იყენებს “ერთი სარტყელი - ერთი გზის ინიციატივაში”. მისი შვილობილი კომპანიები ჩართულნი იყვნენ კორუფციაში, ფულის მიტაცებაში, გარემოსთვის ზიანის მიყენებასა და სხვა სახის დარღვევებში მსოფლიოს მასშტაბით“, - აცხადებდნენ სახელმწიფო დეპარტამენტში 2020 წლის აგვისტოში. სანქციების შესახებ ინფორმაციას უარყოფენ ეკონომიკის სამინისტროში. „გავრცელებული ინფორმაცია კომპანიის (China Communications Construction Company Limited) სანქციებთან დაკავშირებით სიმართლეს არ შეესაბამება, კომპანიის მიმართ არ ვრცელდება საერთაშორისო სანქციები. გამარჯვების შემთხვევაში კომპანიას თავისუფლად შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს ანაკლიის პორტის პროექტის განხორციელებაში,“ - აცხადებენ ეკონომიკის სამინისტროში, თუმცა მის შვილობილ კომპანიებზე კომენტარს არ აკეთებენ. მისი ერთ-ერთი შვილობილი კომპანია China Road and Bridge Corporation-ი ჩართული იყო საქართველოში უბისა-შორაპნის მონაკვეთის მშენებლობაში. 2020 წელს ჩინური კომპანია შრომის უსაფრთხოების ნორმების დარღვევის გამო რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრომ გააფრთხილა. ინციდენტი 14 თებერვალს, დილის საათებში, სოფელ უბისაში მოხდა. სამინისტროს ინფორმაციით, უბისა-შორაპნის მონაკვეთის მშენებელი კომპანიის China Road and Bridge Corporation-ის საამქროს თუნუქის სახურავი ჩამოიშალა, რის შედეგადაც მსუბუქად დაზიანდა ჩინეთის ორი მოქალაქე, ხოლო საქართველოს ერთმა მოქალაქემ შედარებით მძიმე დაზიანებები მიიღო.
ლარი დოლართან გაუფასურდა, ევროსთან გამყარდა
ეროვნული ბანკის მიერ გამოქვეყნებული მონაცემების თანახმად, დღევანდელი ვაჭრობის შედეგად 1 აშშ დოლარი ხვალ 2.7874 ლარი ეღირება. დღეს დოლარი 2.7847 ლარი ღირდა. რაც შეეხება ევროს, მისი ახალი კურსი 3.0227 ლარია. დღეს ევრო 3.0295 ლარი ღირდა. ახალი კურსი ხვალ, 30 მაისს იქნება ძალაში.
Wondernet Express Investment Group-ის გენერალური დირექტორი მამუკა მურჯიკნელი ვაშინგტონში, კასპიის პოლიტიკის ცენტრის კონფერენციაზე: საჭიროა ინვესტიციები საქართველოს პორტების განვითარებაში
Wondernet Investment Group-ის გენერალურმა დირექტორმა მამუკა მურჯიკნელმა ვაშინგტონში, Cosmos Club-ში, მე-8 წლიური ტრანსკასპიური ფორუმის პანელში მიიღო მონაწილეობა. დასკვნით პანელზე მოხსენებისას მამუკა მურჯიკნელმა აღნიშნა, რომ შუა დერეფნის მზარდი მნიშვნელობა გამტარუნარიანობის გაზრდას საჭიროებს. ამასთან, ტრაფიკის მიუხედავად, მარშრუტის განახლება შეფერხებულია. „ჩვენ ვხედავთ, რომ ცენტრალური აზია ვითარდება და ახალი ობიექტები, რომლებიც იქ აშენდება, საკვანძო პორტებისთვის გაზრდილ გამტარუნარიანობას საჭიროებს,“ აღნიშნა მურჯიკნელმა. მან ხაზი გაუსვა, რომ საჭიროა ინვესტიციები საქართველოსა და აზერბაიჯანის პორტების განვითარებაში. „განსაკუთრებით საქართველოში, მოთხოვნა მზარდია და ღრმა საზღვაო პორტის მშენებლობას დიდი მნიშვნელობა აქვს,“ - აღნიშნა მურჯიკნელმა. ცნობისთვის, როგორ განვავითაროთ შუა დერეფანი - ეს ვაშინგტონში, Cosmos Club-ში, მე-8 წლიური ფორუმის თემა იყო, რომელსაც კასპიის პოლიტიკის ცენტრმა (CPC) კასპიის რეგიონის საელჩოებთან პარტნიორობით უმასპინძლა. ღონისძიებაზე ძირითადი დაინტერესებული მხარეები შეერთებული შტატებიდან და კასპიის რეგიონიდან შეიკრიბნენ, რათა განეხილათ და შეემუშავებინათ სტრატეგია, თუ როგორ უნდა გაუმჯობესდეს კავშირი და ვაჭრობა შუა დერეფნის გასწვრივ, რომელიც კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებს ევროპასთან, ჩინეთთან და სამხრეთ აზიასთან აკავშირებს. დასკვნით პანელზე - როგორ ვაკეთოთ ბიზნესი უკეთესად შუა დერეფნის გასწვრივ, ხაზი გაესვა წარმატებულ ბიზნეს პრაქტიკას და შესაძლებლობებს რეგიონში. დისკუსიის მოდერატორი, კასპიის პოლიტიკის ცენტრის საბჭოს წევრი, დოქტორი ერიკ რუდენშილდი იყო. დისკუსიას ესწრებოდნენ BP America-ს ვიცე-პრეზიდენტი რობერტ შეერი; Wondernet Investment Group-ის გენერალური დირექტორი მამუკა მურჯიკნელი; Dechert LLP-ის პარტნიორი ლორა ბრენკი და ბაქოს საერთაშორისო საზღვაო სავაჭრო პორტის მთავარი ოპერაციული ოფიცერი იუჯინ სეია. დასკვნითი პანელის მომხსენებლებმა საერთაშორისო ვაჭრობისა და ტრანზიტისთვის კასპიის რეგიონის მნიშვნელობას გაუსვეს ხაზი და აღნიშნეს, რომ ჯერ კიდევ არსებობს რამდენიმე სამართლებრივი ბარიერი, რომლებიც კერძო სექტორისთვის ახალი შესაძლებლობების გასახსნელად უნდა გადაილახოს. Wondernet Express Investment Group-ის გენერალური დირექტორი მამუკა მურჯიკნელი ლონდონში, კასპიის პოლიტიკის ცენტრის კონფერენციაზე: საქართველოს პორტში მნიშვნელოვანი ინვესტიციის განხორციელებას ვგეგმავთ
ლარი დოლართან და ევროსთან გაუფასურდა
ეროვნული ბანკის მიერ გამოქვეყნებული მონაცემების თანახმად, დღევანდელი ვაჭრობის შედეგად 1 აშშ დოლარი ხვალ 2.7847 ლარი ეღირება. კურსი, რომელიც დღეს მოქმედებდა, 2.7680 ლარი იყო. რაც შეეხება ევროს, მისი ახალი კურსი 3.0295 ლარია. დღეს ევრო 3.0058 ლარი ღირდა. ახალი კურსი ხვალ, 29 მაისს ამოქმედდება. 28 მაისს, ეროვნული ბანკის სავალუტო აუქციონზე საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა გასაყიდად 60 მილიონი აშშ დოლარი გაიტანა. ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, სავალუტო აუქციონზე 48 700 000 აშშ დოლარი გაიყიდა. საშუალო შეწონილმა გაცვლითმა კურსმა 2.7829 შეადგინა.
ყაზახეთმა და ჩინეთმა ევროპაში ტვირთის სატრანზიტო გადაზიდვები შუა დერეფნით, მათ შორის, საქართველოს გავლით დაიწყეს
ყაზახეთმა და ჩინეთმა კურიკის ყაზახური პორტიდან ბაქოში, ტრანსკასპიურ საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტზე, ევროპაში ტვირთის სატრანზიტო გადაზიდვა საცდელ რეჟიმში დაიწყეს. შესაბამის ინფორმაციას აზერბაიჯანული მედია ყაზახეთის ტრანსპორტის სამინისტროზე დაყრდნობით ავრცელებს. უწყების ინფორმაციით, საგზაო ტრანსპორტის საკითხებზე, აქტაუში ყაზახეთ-ჩინეთის ერთობლივი კომისიის სხდომა გაიმართა, რომლის ფარგლებშიც ისტორიაში პირველად დაიწყო კურიკისა და ბაქოს საზღვაო პორტების გავლით ტვირთის საცდელი სატრანზიტო ავტოტრანსპორტირება ჩინეთი-ყაზახეთი-აზერბაიჯანი-საქართველოს მარშრუტით. ტრანსპორტის სამინისტროს ინფორმაციით, პირველი სამი ჩინური სატვირთო მანქანა, რომლის წონაც 80 ტონაა, ურუმჩიდან გაემგზავრა - 23 მაისს კი, კურიკის პორტში დატვირთვის შემდეგ, ჩინეთი-ყაზახეთი-აზერბაიჯანი-საქართველოს მარშრუტზე მგზავრობისთვის ბაქოში გადავა. „ასობით მილიონი ტონა ტვირთი ჩინეთიდან დასავლეთის ქვეყნებში მიეწოდება ზღვით, მცირე მოცულობით 52 დღემდე, ხოლო 22 დღემდე რკინიგზით. შუა დერეფნის გამოყენების საშუალებით საგზაო ტრანსპორტი შეიძლება, შემცირდეს 12 დღემდე საქონლის კარდაკარ მიწოდებით შუალედური დატვირთვა/გადმოტვირთვის გარეშე,“ ამბობს ყაზახეთის ტრანსპორტის სამინისტროს საავტომობილო ტრანსპორტისა და ტრანსპორტის კონტროლის კომიტეტის თავმჯდომარე ალი ალტაი. შუა დერეფანი არის სატრანსპორტო და სავაჭრო გზა, რომელიც აზიასა და ევროპას აკავშირებს. ის გადის რეგიონის რამდენიმე ქვეყანაში. მარშრუტი იწყება ჩინეთიდან და კვეთს შუა აზიის ქვეყნებს, როგორიცაა, ყაზახეთი, უზბეკეთი და თურქმენეთი. შემდეგ ის გადის კასპიის ზღვაში, აზერბაიჯანში, საქართველოსა და თურქეთში, ვიდრე ევროპას მიაღწევს. შუა დერეფანი გვთავაზობს სახმელეთო მარშრუტს, რომელიც აკავშირებს აზიის აღმოსავლეთ ნაწილებს, მათ შორის, ჩინეთს, ევროპასთან, გრძელი საზღვაო მარშრუტების გვერდის ავლით.
ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზამ მუშაობა სატესტო რეჟიმში განაახლა
20 მაისს აზერბაიჯანის რკინიგზამ ბაქო-თბილისი-ყარსის მაგისტრალზე სატვირთო მატარებლის გაშვების შესახებ განაცხადა, სადაც ფართომასშტაბიანი სარემონტო სამუშაო სრულდება. როგორც ადრე იტყობინებოდნენ, სარკინიგზო ხაზის გამტარუნარიანობა წელიწადში 5 მილიონ ტონამდე გაიზრდება. საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროში განმარტავენ, რომ სამშენებლო სამუშაო ქართულ მონაკვეთზე გრძელდება. „ბაქო-თბილისი-ყარსის მარშრუტი სატესტო რეჟიმში გაიხსნა. კერძოდ, დღის პირველ ნახევარში სამშენებლო სამუშაო გაგრძელდება, დღის მეორე ნახევარში კი, სატვირთო მატარებლები იმოძრავებენ,” - განმარტეს სამინისტროში. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა აზერბაიჯანი-საქართველო-თურქეთის სახელმწიფოთაშორისი ხელშეკრულების საფუძველზე აშენდა. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის ქართული ნაწილი სარემონტო-აღდგენითი სამუშაოს გამო, 2023 წლის 16 მაისიდან დაიკეტა. სარკინიგზო ხაზი აზიისა და ევროპის სარკინიგზო ქსელებს აკავშირებს. ეს არის უმოკლესი გზა არამხოლოდ სამ ქვეყანას შორის, არამედ, აზიასა და ევროპას შორის. BTK შესაძლებელს ხდის საქონლის ტრანსპორტირების დროის განახევრებას. რკინიგზა ამარტივებს ცენტრალური აზიის ქვეყნების - თურქმენეთის, ყაზახეთის, უზბეკეთის, ყირგიზეთის, ტაჯიკეთისა და ავღანეთის წვდომას ევროპულ და მსოფლიო ბაზრებზე. რკინიგზის საერთო სიგრძე 846 კმ-ია. აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე გადის 504 კმ, საქართველოს გავლით - 263 კმ, თურქეთის გავლით - 79 კმ. საწყის ეტაპზე BTK-ით ტვირთის გადაზიდვის მოცულობა წელიწადში 6,5 მლნ ტონა იქნება, ხოლო დაგეგმილია 1 მილიონამდე მგზავრის გადაყვანა. 20 მაისიდან ბაქო-თბილისი-ყარსის ახლად გარემონტებულ სარკინიგზო ხაზზე სატვირთო მატარებლების მოძრაობა დაიწყება - რუსტამოვი
ეროვნული ბანკი: როგორც შიდა, ისე გეოპოლიტიკური ვითარებიდან მომდინარე ინფლაციური რისკები გაზრდილია
საქართველოს ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტმა მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის (რეფინანსირების განაკვეთის) 0.25 პროცენტული პუნქტით (პპ) შემცირების გადაწყვეტილება მიიღო. მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი 8.0 პროცენტს შეადგენს. ეროვნული ბანკის ცნობით, „საქართველოში დაბალინფლაციური გარემო ნარჩუნდება და მთლიანი ინფლაცია კვლავ მიზნობრივი მაჩვენებლის ქვემოთაა.“ „2024 წლის აპრილში ფასების საერთო დონე წლიურად 1.5 პროცენტით გაიზარდა, ხოლო საბაზო ინფლაციამ 2.3 პროცენტი შეადგინა. წინა თვესთან შედარებით, ინფლაციის ზომიერი ზრდა მიმდინარე მწვავე გეოპოლიტიკური ვითარების გამო ნავთობის ფასების ზრდამ განაპირობა. დროულად და საკმარისად გამკაცრებული მონეტარული პოლიტიკის შედეგად, ადგილობრივი წარმოების პროდუქტების ფასების ცვლილება, მიზნობრივ 3 პროცენტიანი მაჩვენებლის გარშემო ნორმალიზდა. განახლებული პროგნოზით, 2024 წლის პირველ ნახევარში ინფლაცია, სხვა თანაბარ პირობებში, მიზნობრივი დონის ქვემოთ იქნება და შემდგომ 3%-იანი მაჩვენებლის გარშემო დასტაბილურდება. მიუხედავად პოზიტიური ტენდენციებისა, გაურკვევლობამ მოიმატა. როგორც შიდა, ისე გეოპოლიტიკური ვითარებიდან მომდინარე ინფლაციური რისკები გაზრდილია. ასევე საყურადღებოა, რომ ბოლო თვეებში ინფლაციური მოლოდინები მცირედ მომატებულია. ამასთან, სებ-ის შეფასებით, პანდემიამდელი ტრენდიდან ეკონომიკური აქტივობის ჩამორჩენა სრულად აღმოფხვრილია. შესაბამისად, ინფლაციური რისკის შემცველია მოსალოდნელზე ძლიერი შიდა მოთხოვნაც, რომელსაც ნაწილობრივ გაზრდილი საკრედიტო აქტივობა ასტიმულირებს. თუმცა საბაზო სცენარით, მოსალოდნელია, რომ 2024 წელს ეკონომიკური აქტივობა მისი პოტენციური დონის გარშემო დასტაბილურდება და 5.6%-ით გაიზრდება, რაც დამატებით ინფლაციურ წნეხს არ შექმნის. ზემოაღნიშნული ფაქტორების გათვალისწინებით და ამ ეტაპზე არსებული შიდა და გარე გამოწვევების ანალიზის შედეგად, საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი 0.25 პპ-ით, 8.0%-მდე შეამცირა. ეროვნული ბანკი მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის ნორმალიზაციას მხოლოდ ფრთხილი ბიჯებით გააგრძელებს. იმ შემთხვევაში, თუ ინფლაციის მოლოდინებზე ზრდის მიმართულებით მოქმედი ფაქტორები კვლავ გამოიკვეთა, შესაძლოა, მიმდინარე მკაცრი პოზიციის ხანგრძლივად შენარჩუნება ან მონეტარული პოლიტიკის დამატებით გამკაცრება გახდეს საჭირო. საქართველოს ეროვნული ბანკი მიმდინარე ეკონომიკურ პროცესებსა და საფინანსო ბაზრებს უწყვეტ რეჟიმში აკვირდება და ფასების სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად მის ხელთ არსებულ ყველა ინსტრუმენტს გამოიყენებს. მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის შემდეგი სხდომა 2024 წლის 19 ივნისს ჩატარდება,“ წერია ეროვნული ბანკის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.
მსოფლიო ბანკმა საქართველოსთვის შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტისთვის $35 მილიონის ინვესტიცია დაამტკიცა
მსოფლიო ბანკმა საქართველოსთვის 35 მლნ. აშშ დოლარის მოცულობის ინვესტიცია დაამტკიცა, რომელიც ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაძლიერებისთვის ელექტროკავშირისა და განახლებადი ენერგიის პროგრამის პირველი ფაზის (ESPIRE Program) დაფინანსებას ითვალისწინებს. ამის შესახებ მსოფლიო ბანკის რეგიონულმა დირექტორმა სამხრეთ კავკასიაში როლანდ პრაისმა განაცხადა. პროგრამა შეიქმნა შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის მოსამზადებელი აქტივობების მხარდასაჭერად. „მოხარული ვარ გაცნობოთ, რომ დღეს მსოფლიო ბანკის აღმასრულებელ დირექტორთა საბჭომ საქართველოსთვის 35 მლნ. აშშ დოლარის მოცულობის ინვესტიცია დაამტკიცა ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაძლიერებისთვის ელექტროკავშირისა და განახლებადი ენერგიის (ESPIRE) პროგრამის პირველი ფაზის დასაფინანსებლად. ეს პროგრამა შექმნილია ერთ-ერთი ყველაზე ამბიციური და სტრატეგიული რეგიონული ინიციატივის - შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის (BSSC) პროექტის მოსამზადებელი აქტივობების მხარდასაჭერად. შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის რეალიზაცია მნიშვნელოვანი მიღწევა იქნება საქართველოსთვის, ისევე, როგორც დანარჩენი მონაწილე ქვეყნებისთვის შავი ზღვის ორივე მხარეს, რადგან ამ ინიციატივის მიზანია: ენერგოუსაფრთხოების ამაღლება ენერგომიწოდების დეკარბონიზაცია განახლებადი ენერგიის გამოყენების ხელშეწყობით, და ციფრული კავშირების ზრდა შავი ზღვის რეგიონის გასწვრივ და მის მიღმა. შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტი მიზნად ისახავს შავი ზღვის გასწვრივ ელექტროენერგიისა და ოპტიკურ-ბოჭკოვანი პარალელური წყალქვეშა კაბელის კავშირების განვითარებას დანიშნულების პუნქტებით საქართველოსა და რუმინეთში. ESPIRE პროგრამის დანიშნულებაა BSSC პროექტის შემუშავებისა და განხორციელების მხარდაჭერა. ESPIRE პროგრამის პირველი ფაზა ხელს შეუწყობს შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელისთვის შესაფერისი დერეფნის იდენტიფიცირებას შავი ზღვის ფსკერის კვლევების საშუალებით. ის ასევე მხარს დაუჭერს ინსტიტუციური მექანიზმების შექმნას მთავრობათაშორისი კოორდინაციისთვის და ერთობლივი გადაწყვეტილებების მიღებას შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის (BSSC) მონაწილე სხვა ქვეყნებთან ერთად. იმ შემთხვევაში, თუ საქართველო და სხვა მონაწილე ქვეყნები გადაწყვეტენ BSSC პროექტის განხორციელებას, ESPIRE პროგრამის მეორე ფაზა დააფინანსებს საქართველოში და პოტენციურად სხვა ქვეყნებში სახმელეთო გადაცემის ქსელის გაძლიერებას. ხოლო მესამე ფაზა ხელს შეუწყობს საკუთრივ წყალქვეშა კაბელის დაფინანსებას სხვა დამფინანსებლებთან თანამშრომლობით. BSSC შექმნის შესაძლებლობების მთელ რიგს საქართველოსთვის და მთლიანად სამხრეთ კავკასიისთვის, ესენია: ელექტროენერგიის ექსპორტი; სუფთა ენერგეტიკის განვითარება მასთან დაკავშირებული სარგებლით, რაც უკავშირდება სამუშაო ადგილების შექმნასა და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვას; ენერგოუსაფრთხოება და ელექტროენერგიის მიწოდების საიმედოობა პირდაპირი კავშირებით ევროპის მსხვილ ელექტრობაზართან; ციფრული კავშირების შესაძლებლობების გაძლიერება და შედეგად, ინტერნეტკავშირის ხარჯების შემცირება, გამტარუნარიანობის გაუმჯობესება და რეზერვის შექმნა საერთაშორისო ციფრული კავშირისთვის შავი ზღვის გასწვრივ; ეკონომიკური ინტეგრაციის გაძლიერება ელექტროენერგიის ბაზრის ინტეგრაციის მეშვეობით და ამით ეკონომიკური მდგრადობის გამყარება მონაწილე ქვეყნებს შორის. მსოფლიო ბანკის ჯგუფს უნიკალური პოზიცია უკავია თავისი მნიშვნელოვანი ტექნიკური გამოცდილებით, ფინანსური რესურსებითა და ორგანიზაციული პოტენციალით, რათა პარტნიორული ურთიერთობები დაამყაროს მთავრობებთან, კერძო სექტორთან, საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებთან და განვითარების მიმართულებით მომუშავე სხვა პარტნიორებთან, პოტენციურად ტრანსფორმაციული შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის ხელშესაწყობად,“ - განაცხადა მსოფლიო ბანკის რეგიონულმა დირექტორმა სამხრეთ კავკასიაში როლანდ პრაისმა. მსოფლიო ბანკის ცნობით, ESPIRE პროგრამა ჯამში სამი ფაზისგან შედგება 500 მლნ. აშშ დოლარის პოტენციური დაფინანსების პაკეტით, რომლის დანიშნულებაა შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის განვითარებისთვის საქართველოს ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაუმჯობესება, ადგილობრივი ელექტროგადამცემი სისტემის გაძლიერება და პირდაპირი ელექტროკავშირის დამყარება სამხრეთ კავკასიასა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპას შორის. ამასთან ერთად, პროექტით გათვალისწინებული პარალელური ციფრული კავშირი შეამცირებს ინტერნეტის ხარჯებს, გააუმჯობესებს გამტარუნარიანობას და ზოგადად გააძლიერებს საერთაშორისო ციფრული კავშირების დამყარების შესაძლებლობას შავი ზღვის გასწვრივ. ამასთან, აღნიშნავენ, რომ ESPIRE პროგრამა შექმნილია შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის (BSSC) პროექტის მომზადების მომდევნო ეტაპების მხარდასაჭერად, რომელიც მიზნად ისახავს შავი ზღვის გასწვრივ ელექტროენერგიისა და ოპტიკურ-ბოჭკოვანი პარალელური წყალქვეშა კაბელის კავშირების განვითარებას, დანიშნულების პუნქტებით საქართველოსა და რუმინეთში. მსოფლიო ბანკის რეგიონულმა დირექტორმა სამხრეთ კავკასიაში როლანდ პრაისმა აღნიშნა, რომ ESPIRE პროგრამას წამყვანი როლის შესრულება შეუძლია რეგიონში ერთ-ერთი ყველაზე სტრატეგიული და ამბიციური ენერგეტიკული და ციფრული კავშირის ინიციატივის განხორციელებაში. “შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტს აქვს პოტენციალი, გახდეს სამხრეთ კავკასიისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ტრანსფორმაციული დამაკავშირებელი, რომელიც შავი ზღვის გარშემო მდებარე ქვეყნებს დაეხმარება ენერგოუსაფრთხოების გაუმჯობესებაში, ენერგომომარაგების დეკარბონიზაციასა და განახლებადი ენერგიის განვითარებაში, ისევე როგორც პირდაპირი ციფრული კავშირების ზრდაში,” - აღნიშნა როლანდ პრაისმა. ESPIRE პროგრამის პირველი ფაზა განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად მიიჩნევა, რადგან ის მიზნად ისახავს შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის (BSSC) პროექტისთვის შესაფერისი დერეფნის იდენტიფიცირებასა და შემდგომი მოსამზადებელი სამუშაოს მხარდაჭერას, როგორიცაა შავი ზღვის ფსკერის კვლევა, გეოფიზიკური და გეოტექნიკური გამოკვლევების ჩათვლით. „BSSC პროექტის განხორციელების მზაობის ასამაღლებლად, პირველი ფაზა ასევე მოიცავს შესაძლებლობების განვითარებასა და ტექნიკურ დახმარებას მთავრობათაშორისი კოორდინაციისთვის ადეკვატური ინსტიტუციური მექანიზმების შესაქმნელად, შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის მონაწილე სხვა ქვეყნებთან ერთად შეთანხმებული გადაწყვეტილებების მისაღებად. თუკი საქართველო და სხვა მონაწილე ქვეყნები საბოლოოდ შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის განხორციელების გადაწყვეტილებას მიიღებენ, ESPIRE პროგრამის პირველი ფაზის პარალელურად დაიწყება პროგრამის მე-2 ფაზის დაფინანსება, რომელიც ეხება მიწისზედა გადამცემი ქსელის გაძლიერებას საქართველოში და პოტენციურად სხვა ქვეყნებში, რაც გადამწყვეტი იქნება ელექტროენერგიის გაცვლისთვის წყალქვეშა კაბელის სისტემის მეშვეობით. პროგრამის მე-3 ფაზა კი თავად წყალქვეშა კაბელის მშენებლობას დააფინანსებს, სხვა დამფინანსებლებთან ერთად. ხოლო შავი ზღვის ფსკერის იმავე დერეფანში გათვალისწინებული პარალელური ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელის კომპონენტი, სავარაუდოდ, მნიშვნელოვან კერძო ინვესტიციებსაც მოიზიდავს,“ - აღნიშნავენ მსოფლიო ბანკში. თავის მხრივ, საქართველოს პირველმა ვიცე პრემიერმა, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრმა ლევან დავითაშვილმა აღნიშნა, რომ შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტი არის საქართველოს მიერ ინიცირებული ფლაგმანი პროექტი, რომელიც სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების ევროპის ენერგეტიკულ სისტემასთან პირდაპირ კავშირს უზრუნველყოფს. პროექტის შემდგომი განვითარების კუთხით ფუნდამენტურია დაფინანსების პირველი ფაზა, რომელიც დღეს მსოფლიო ბანკმა დამტკიცდა. „პროექტის განხორციელება ქვეყანაში მასშტაბური ინფრასტრუქტურის განვითარებას, სამუშაო ადგილების შექმნას და საქართველოს ეკონომიკაში ინვესტიციების ზრდას გულისხმობს. შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტით საქართველო ევროკავშირის უმნიშვნელოვანესი პარტნიორი ქვეყანა გახდება, ეს კი ხელს შეუწყობს ევროკავშირის, საქართველოსა და მთლიანად სამხრეთ კავკასიის ენერგეტიკული უსაფრთხოების განმტკიცებას, განახლებადი ენერგიების სექტორის განვითარებას და გაზრდის სატრანზიტო შესაძლებლობებს ამ რეგიონებს შორის,“ - აღნიშნა მინისტრმა. საქართველოს ფინანსთა მინისტრმა ლაშა ხუციშვილმა ასევე განაცხადა, რომ მსოფლიო ბანკის მიერ მხარდაჭერილი ESPIRE პროგრამის პირველი ეტაპი ხელს შეუწყობს იმ მნიშვნელოვან ინიციატივას, რომელიც მიზნად ისახავს საქართველოს ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაუმჯობესებას, და შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის (BSSC) პროექტის მოსამზადებელ სამუშას განხორციელებას. „ჩვენ გვჯერა, რომ პროექტი გააძლიერებს საქართველოს, როგორც სანდო სატრანზიტო და განახლებადი ენერგიის ექსპორტიორი ქვეყნის როლს, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ენერგიის წყაროების დივერსიფიკაციასა და რეგიონული სატრანსპორტო დერეფნების განვითარებაში. პროექტი განიხილება, როგორც მნიშვნელოვანი ნაბიჯი სამხრეთ კავკასიის რეგიონსა და ევროკავშირს შორის უფრო მჭიდრო ინტეგრაციისკენ, რაც ხელს შეუწყობს ეკონომიკურ ზრდას, განვითარებას და კავშირებს მთელს რეგიონში,“ - აღნიშნა მინისტრმა. გავრცელებულ ინფორმაციაში ნათქვამია, რომ ESPIRE MPA პროგრამა მსოფლიო ბანკის ჯგუფის გლობალური გამოწვევის პროგრამების ნაწილია “ენერგეტიკის გარდაქმნის, ეფექტიანობის და წვდომის” და “დიგიტალიზაციის დაჩქარების” შესახებ. პროგრამა ასევე შესაბამისობაშია საქართველოსთან მსოფლიო ბანკის პარტნიორობის 2025-2029 წლების ჩარჩო-დოკუმენტთან, რომელიც ფოკუსირებული იქნება ინკლუზიურ ეკონომიკურ ზრდასა და კონკურენტუნარიანობაზე, და ასევე, კავშირებისა და ინტეგრაციის გაუმჯობესებაზე. 2022 წლის 17 დეკემბერს, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის, საქართველოს, რუმინეთის და უნგრეთის მთავრობებს შორის ხელი მოეწერა სტრატეგიული თანამშრომლობის შეთანხმებას, მწვანე ენერგიის განვითარების და გადაცემის შესახებ. პროექტით, აზერბაიჯანული მწვანე ენერგია გაივლის საქართველოს, შავ ზღვასა და რუმინეთს და გაიყიდება უნგრეთში. შეთანხმების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საკითხს სწორედ შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტი წარმოადგენდა - განხორციელების შემთხვევაში ის ხელს შეუწყობს განახლებადი ენერგეტიკის სექტორის განვითარებას, გაზრდის სატრანზიტო შესაძლებლობებს და ორმხრივი ვაჭრობის პოტენციალს ევროკავშირსა და სამხრეთს კავკასიის რეგიონს შორის, რაც თავის მხრივ, რეგიონების სტაბილურ და საიმედო ენერგეტიკულ მომავალს უზრუნველყოფს.
ყაზახეთი ურანის ექსპორტს ჩინეთის გავლით გეგმავს
ყაზახეთის „Kazatomprom-ი“ (ურანის ეროვნული კომპანია) ურანის მიწოდების მარშრუტების დივერსიფიკაციას აგრძელებს. ამის შესახებ Trend ყაზახეთის ენერგეტიკის სამინისტროზე დაყრდნობით წერს. ამრიგად, ყაზახური კომპანია ჩინეთის ნაციონალური ბირთვული კომპანიის (CNNC) შვილობილ კომპანიებთან - CNUC (ჩინეთის ეროვნული ურანის კორპორაცია) და CNEIC (ჩინეთის ბირთვული ენერგიის ინდუსტრია,) ჩინეთის ტერიტორიის გავლით, ურანის ტრანზიტის მომსახურების მიწოდების შესახებხელშეკრულებაზე მუშაობს. ამჟამად „Kazatomprom-o“ ურანის პროდუქციის ტრანსპორტირებას სანქტ-პეტერბურგის პორტიდან (რუსეთი) ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაში ახორციელებს. დღეს, ყაზახური ურანის პროდუქციის ტრანსპორტირების ალტერნატიული მარშრუტია ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტი (TITR, შუა დერეფანი). აქტაუს (ყაზახეთი), ალათის (აზერბაიჯანი) და ფოთის (საქართველო) საზღვაო პორტები ამ მარშრუტზე ხელს უწყობენ ამ პროდუქციის მიწოდებას. იმავდროულად, 2023 წლის 29 სექტემბერს, ყაზახეთის Kazatomprom-მა წარმოადგინა 2025 წლის ურანის წარმოების სტრატეგია. Kazatomprom-ის დირექტორთა საბჭომ დაამტკიცა კომპანიის სტრატეგია, გაზარდოს ურანის მოცულობა 2025 წელს წიაღისეულის გამოყენების კონტრაქტებით დაგეგმილი დონის 100 პროცენტამდე. ყაზახეთი მსოფლიოში მეორე ადგილზეა ბუნებრივი ურანის დადასტურებული მარაგებით. ყაზახეთის რესპუბლიკის სიღრმეები შეიცავს ყველა დადასტურებული მსოფლიო რეზერვების დაახლოებით 14 პროცენტს. ქვეყნის მთლიანი დადასტურებული მარაგი 700 000 ტონაზე მეტ ურანს შეადგენს. 2009 წელს ყაზახეთმა პირველი ადგილი დაიკავა ურანის წარმოებაში და ის აგრძელებს ლიდერის პოზიციის შენარჩუნებას მსოფლიო ბაზარზე. ყაზახეთი მსოფლიოში ურანის დაახლოებით 40 პროცენტს აწარმოებს.
შუა დერეფანი - სუეცის არხის ალტერნატივა: რეალობა და პერსპექტივები
ბოლო ორი წლის გეოპოლიტიკურმა ცვლილებებმა შუა დერეფნის (ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნის) მნიშვნელობა მკვეთრად გაზარდა. პირველ რიგში, რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტი და გასული წლის ბოლოდან ჰუსიტების თავდასხმა წითელ ზღვაში, გავლენას ახდენს გლობალურ სავაჭრო მარშრუტებზე. სატრანსპორტო დერეფნები აზიიდან, ძირითადად ჩინეთიდან ევროპისაკენ, და ევროპელების მიერ მოხმარებული პროდუქტების მიწოდების ჯაჭვები შეფერხებულია, რამაც საბოლოოდ ხარჯები მნიშვნელოვნად გაზარდა. ამ თემას აზერბაიჯანული მედია სტატიას უძღვნის და ანტალიის ფორუმზე გაკეთებული განცხადებები მოჰყავს. კერძოდ, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თანაშემწემ, პრეზიდენტის ადმინისტრაციის საგარეო პოლიტიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა ჰიკმატ ჰაჯიევმა ფორუმზე გამოსვლისას ხაზგასმით აღნიშნა, რომ კავკასიის ტერიტორიის გავლით ჩინეთსა და ევროკავშირს შორის წლიური სავაჭრო ბრუნვა 700 მილიარდ დოლარს აღემატება. „ამჟამად ჩრდილოეთ დერეფანი პრაქტიკულად პარალიზებულია ცნობილი მიზეზების გამო, რაც ზრდის კავკასიის რეგიონის მნიშვნელობას, რომელიც არის ცენტრი ამ ორ სავაჭრო პარტნიორს შორის. „ამრიგად, სამხრეთ კავკასიას და შუა დერეფანს შეუძლია, უზრუნველყოს ფართო სტრატეგიული კავშირი, რაც აზერბაიჯანული მხარის განზრახვაა. ჩვენ ვხედავთ დამატებით აქცენტს რეგიონის პოტენციალზე, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ტვირთების გადაზიდვა ჩინეთიდან ევროპაში,“ - განაცხადა ჰაჯიევმა. „ახლახან ბალკანეთისა და შავი ზღვის ფორუმის ფარგლებში, როგორც ჩინეთმა, ასევე ევროკავშირმა გამოხატეს საერთო ინტერესი შუა დერეფნის განვითარების მიმართ - გეოპოლიტიკური პრობლემების გადასაჭრელად და მიწოდების ჯაჭვების უსაფრთხოების გასაუმჯობესებლად. ევროპულმა და საერთაშორისო ფინანსურმა ინსტიტუტებმა გამოთქვეს მზადყოფნა, გამოყონ 10 მილიარდი ევრო ცენტრალური აზიის რეგიონში სატრანსპორტო კავშირების, პირველ რიგში, ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნის განვითარებისთვის,“ ვკითხულობთ სტატიაში. როგორც ცნობილია, წითელ ზღვაში გემებზე ჰუსიტების თავდასხმების დაწყებიდან, სუეცის არხის გავლით ტვირთების გადაზიდვის მოცულობა 55%-ით შემცირდა. საერთაშორისო საზღვაო ორგანიზაციის (IMO) შეფასებით, სუეცის არხმა ტვირთის დაახლოებით ორი მესამედი წითელ ზღვაში დაძაბულობის გამო დაკარგა და ეს ტვირთი ახლა სამხრეთ აფრიკაში გადის. რიგმა გადამზიდავმა კომპანიებმა გადაწყვიტეს, მთლიანად შეაჩერონ ტრანსპორტირება წითელი ზღვის გავლით. ამ ფონზე, გადამზიდავები გრძელ შემოვლით მარშრუტს ირჩევენ კეთილი იმედის კონცხის გავლით (აფრიკის სამხრეთით მდებარე კონცხი; მდებარეობს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში კაპის ნახევარკუნძულზე, კეიპტაუნის სამხრეთით, რედ.), იმავდროულად, ევროკავშირში, ჩინეთსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში სულ უფრო მეტ ყურადღებას აქცევენ შუა დერეფანს, რომელიც გადის ცენტრალური აზიისა და სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოების ტერიტორიაზე - იგი განიხილება როგორც ოპტიმალური ვარიანტი თურქეთის, ახლო აღმოსავლეთისა და ევროპის ბაზარზე, დროისა და უსაფრთხოების თვალსაზრისით. აერბაიჯანული მედიის ცნობით, ბოლო წლების განმავლობაში აზერბაიჯანი შუა დერეფნის კომბინირებული საზღვაო და სარკინიგზო კომპონენტის შესაძლებლობების გაფართოებაზე აქტიურად მუშაობდა, რაც ასევე მოიცავს საქონლის გადაზიდვას ბაქო-თბილისი-ყარსის (BTK) სარკინიგზო მაგისტრალითა და ბაქოს პორტით. როგორც ჰაჯიევმა აღნიშნა, აზერბაიჯანი ახორციელებს ინვესტიციას ბაქოს ალათის პორტის გამტარუნარიანობის გასაზრდელად, რათა წელიწადში 25 მილიონ ტონას მიაღწიოს. „აზერბაიჯანმა ახლახან დაიწყო დამატებითი ინვესტიციების განხორციელება საქართველოსთან ერთად BTK-ის ქართული სეგმენტის გამტარუნარიანობის გაზრდის მიზნით. ჩვენ თურქ კოლეგებთანაც შევთანხმდით ყარსიდან ნახიჩევანამდე რკინიგზის გაყვანაზე,“ - განაცხადა აზერბაიჯანი პრეზიდენტის თანაშემწემ. 230 კილომეტრიანი ხაზი ყარსი-იგდირიდან დაიწყება და ნახიჩევანამდე გაგრძელდება. იქიდან ხაზი დაუკავშირდება ირანის, ავღანეთისა და პაკისტანისკენ მიმავალ სარკინიგზო ხაზს. ამდენად, თურქეთს ლოგისტიკაში დიდი უპირატესობა ექნება. რაც შეეხება BTK-ის ქართულ მონაკვეთზე მუშაობას, სტატიის ავტორი წერს, რომ მისი დასრულება ორ თვეში იგეგმება. დღეს საქართველოში აზერბაიჯანის, თურქეთისა და საქართველოს რკინიგზის ადმინისტრაციების ხელმძღვანელების სამმხრივი შეხვედრა იმართება, სადაც განიხილება ამ სამუშაოს განხორციელების მიმდინარეობა და დაჩქარება. ეს მნიშვნელოვნად შეამცირებს ტვირთების გადაზიდვის დროს აზიასა და ევროპას შორის, რაც აუცილებელი პირობაა დამატებითი ტვირთების ნაკადების მოსაზიდად. საწყის ეტაპზე, მოდერნიზაციის შემდეგ, BTK-ის გავლით ტვირთის გადაზიდვის მოცულობა წელიწადში 5 მილიონ ტონას შეადგენს. ცნობისთვის, „ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტი“(TITR) არის სატრანსპორტო და სავაჭრო მარშრუტი, რომელიც აზიასა და ევროპას აკავშირებს. ის რეგიონის რამდენიმე ქვეყანაზე გადის. მარშრუტი ჩინეთიდან იწყება და შუა აზიის ქვეყნებს (ყაზახეთი, უზბეკეთი და თურქმენეთი) კვეთს. ვიდრე ევროპას მიაღწევს, გადის კასპიის ზღვაში, აზერბაიჯანში, საქართველოსა და თურქეთში. კერძოდ, შუა დერეფნის მარშრუტების გასწვრივ მატარებლებითა და სატვირთო მანქანებით (non-oil) ტვირთის, მათ შორის, საკონტეინერო ტვირთის გადაზიდვას საშუალოდ დაახლოებით 20-25 დღე სჭირდება, რაც მნიშვნელოვნად ნაკლებია, ჩინეთიდან და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდან ტვირთის გადაზიდვასთან შედარებით, საზღვაო გზით, იმედის კონცხის შემოვლით სამხრეთ აფრიკაში, რასაც საშუალოდ თვენახევარი მაინც სჭირდება. საქონლის მიწოდებას ტრადიციული მარშრუტებით, აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის და საპირისპირო მიმართულებით - 53 დღე სჭირდება (თუ გადაიგზავნება სუეცის არხით). „რუსეთ-უკრაინის მიმდინარე ომის ფონზე, ყველა ლოგისტიკური მარშრუტი რუსეთის ფედერაციასა და დასავლეთს შორის შეწყვეტილია, ასევე ახლო აღმოსავლეთში კონფლიქტების ამჟამინდემა ესკალაციამ, წითელ ზღვასა და სუეცის არხში გადაზიდვები შეაფერხა, ამდენად, შუა დერეფნის, როგორც უსაფრთხო მარშრუტის როლი მხოლოდ გაიზრდება, რასაც პროგნოზებიც ამყარებს: 2025 წლისთვის შუა დერეფნის გასწვრივ ტრანსპორტირების მოცულობა წელიწადში 10 მილიონ ტონა ტვირთს მიაღწევს. 2023 წელს ამ მარშრუტით 2,75 მილიონი ტონა ტვირთი გადაიზიდა, რაც 64%-ით მეტია 2022 წელთან შედარებით,“ წერს აზერბაიჯანული მედია. შუა დერეფანს 2030 წლისთვის ვაჭრობის მოცულობის გასამმაგება შეუძლია - რა წერია მსოფლიო ბანკის ანგარიშში
ყაზახეთმა და ლატვიამ შუა დერეფნის განვითარების მიზნით მემორანდუმი გააფორმეს
დღეს, ყაზახეთისა და ლატვიის ტრანსპორტის სამინისტროებმა ხელი მოაწერეს მემორანდუმს ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის (TITR, შუა დერეფანი) განვითარების შესახებ, განაცხადეს ყაზახეთის ტრანსპორტის სამინისტროში. „ყაზახეთის ტრანსპორტის მინისტრი მარატ კარაბაევი ლატვიელ კოლეგას კასპარს ბრისკენსს შეხვდა. შეხვედრაზე გაცვალეს აზრები ყაზახეთსა და ლატვიაში სატრანსპორტო სექტორის არსებულ მდგომარეობასა და განვითარების პერსპექტივებზე. ამასთან, გაფორმდა მემორანდუმი TITR-ის განვითარების შესახებ,“ - ნათქვამია განცხადებაში. კარაბაევმა აღნიშნა, რომ ყაზახეთი და ლატვია აქტიურად ავითარებენ სატრანზიტო და სატრანსპორტო თანამშრომლობას. ყაზახეთის მინისტრის თქმით, დღეს შუა დერეფანს განსაკუთრებული როლი აქვს, როგორც სხვა მარშრუტების ალტერნატივას. „ამას ადასტურებს ტვირთების გადაზიდვის მოცულობის გაორმაგება 2023 წლის ბოლოს. TITR-ის პოტენციალის გასაზრდელად, ასევე მარშრუტზე დაბრკოლებების აღმოფხვრის მიზნით, მიმდინარეობს მუშაობა ინფრასტრუქტურისა და ტერმინალის გამტარუნარიანობის გაუმჯობესებაზე, პორტის გამტარუნარიანობის გაფართოებაზე, ადმინისტრაციული დაბრკოლებების აღმოფხვრასა და გადამზიდავებისთვის ხელსაყრელი პირობების შექმნაზე. ეს საშუალებას მოგვცემს 2025 წლისთვის TITR-ის წარმოების სიმძლავრე წელიწადში 10 მილიონ ტონამდე გაიზარდოს.“ EBRD-მა და USAID-მა შუა დერეფნის განვითარების შესახებ მემორანდუმი გააფორმეს
EBRD-მა და USAID-მა შუა დერეფნის განვითარების შესახებ მემორანდუმი გააფორმეს
ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (EBRD) და შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტომ (USAID) ხელი მოაწერეს ურთიერთგაგების მემორანდუმს ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის - შუა დერეფნის განვითარების შესახებ, რათა კიდევ უფრო გაიზარდოს კავშირი აზიასა და ევროპას შორის სამხრეთ კავკასიის გავლით. EBRD-ის ცნობით, პარტნიორობა ფოკუსირებული იქნება საქართველოში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში ვაჭრობის გაზრდაზე, მწვანე ენერგეტიკაზე, ინვესტიციებზე ახალ ინდუსტრიებში, ასევე, სატრანსპორტო და ციფრულ ინფრასტრუქტურაზე. მისივე თანახმად, შუა დერეფნის გაძლიერება შექმნის ახალ, ტრანსფორმაციულ ეკონომიკურ შესაძლებლობებს რეგიონში და უზრუნველყოფს ალტერნატიულ სატრანსპორტო მარშრუტს. მემორანდუმის მიზანია, გააძლიეროს რეგიონში კრიტიკული ენერგეტიკული, ტრანსპორტის, ციფრული და სასოფლო-სამეურნეო ინფრასტრუქტურის დაგეგმვა, დიზაინი და მშენებლობა. ის ასევე მიზნად ისახავს: გააუმჯობესოს საბაჟო, სატარიფო და სასაზღვრო ოპერაციების ეფექტურობა; შუა დერეფნის განვითარებისთვის სამხრეთ კავკასიის ეკონომიკაში კერძო კაპიტალის ინვესტიციების მოზიდვა; და მიიღოს უმაღლესი საერთაშორისო სტანდარტები ევროპასა და სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს შორის ეკონომიკური კავშირის ხელშეწყობისთვის. თანამშრომლობის სხვა პრიორიტეტები მოიცავს ინვესტიციების გაფართოებას ნახშირბადის გარეშე ენერგიის მიმართულებით და რეფორმების წინსვლას კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის და სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობის გაზრდის კუთხით. მემორანდუმს ხელი EBRD-ის ვიცე-პრეზიდენტმა საბანკო საკითხებში, მატეო პატრონემ და USAID-ის ევროპისა და ევრაზიის ბიუროს ადმინისტრატორის თანაშემწემ, ერინ ელიზაბეტ მაქიიმ EBRD-ის ყოველწლიური შეხვედრისა და ბიზნეს ფორუმის ფარგლებში მოაწერეს, რომელიც სომხეთში მიმდინარეობს. შუა დერეფანი არის სატრანსპორტო და სავაჭრო გზა, რომელიც აზიასა და ევროპას აკავშირებს, რეგიონის რამდენიმე ქვეყანაში, მათ შორის, საქართველოზე გადის. მარშრუტი იწყება ჩინეთიდან და კვეთს შუა აზიის ქვეყნებს, როგორიცაა, ყაზახეთი, უზბეკეთი და თურქმენეთი. შემდეგ ის გადის კასპიის ზღვაში, აზერბაიჯანში, საქართველოსა და თურქეთში, ვიდრე ევროპას მიაღწევს. შუა დერეფანი გთავაზობთ სახმელეთო მარშრუტს, რომელიც აკავშირებს აზიის აღმოსავლეთ ნაწილებს, მათ შორის, ჩინეთს, ევროპასთან, გრძელი საზღვაო მარშრუტების გვერდის ავლით. აშშ სატრანსპორტო მარშრუტებზე, მათ შორის შუა დერეფანზე ევროკავშირისა და EBRD-ის კვლევას მხარს უჭერს ევროკავშირისა და EBRD-ის კვლევა: საჭიროა არსებული სარკინიგზო ხაზების მოდერნიზაცია, დამატებითი სარკინიგზო, საგზაო კავშირების უზრუნველყოფა, პორტების სიმძლავრის გაფართოება
