ინტერვიუ
დეზინფორმაცია/პროპაგანდა: ვინ არიან პროპაგანდისტული ნარატივების ,,ჯარისკაცები,, და რა მიზანი აქვთ მათ საქართველოში?
უკრაინაში რუსეთის ჰიბრიდული ომის სრულმასშტაბიან ომში გადაზრდამ, ჰიბრიდული ომის საფრთხე არ გააფერმკრთალა საქართველოსთვის და რეგიონის სხვა ქვეყნებისთვის. დღეს პოსტსაბჭოთა რეგიონი ორ საომარ ქარცეცხლშია გახვეული - სამხედრო შტურმი უკრაინაში და საინფორმაციო შტურმი ჩვენს გონებაზე. პროპაგანდისტულ კამპანიებს ყოველთვის აქვს მიზანი, მეთოდი და ჰყავს „ჯარიკაცები“ - პროფესიონალებიც და მოხალისეებიც. საქართველოში რუსეთის დეზინფორმაციული პროპაგანდისტული კამპანიების მთავარი მიზანი იყო და არის ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ვექტორის ცვლილება. ვინ არიან პროპაგანდისტული ნარატივების ,,ჯარისკაცები,, და რა მიზანი აქვთ მათნი საქართველოში? რა როლი აქვს მედიას? და როგორ მუშაობს ომის დროს პროპაგანდისტული მედია? რუსეთის თავდასხმამ უკრაინაზე და საომარი მოქმედებების განვლილმა 40-მა დღემ კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა ფაქტი, რომ ომს მრავალი ფრონტი აქვს, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფრონტი კი საინფორმაციო ომია. ჰიბრიდული ომების ეპოქაში, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გავმიჯნოთ ინფორმაცია დეზინფორმაციისგან, რომელიც მტრის ყველაზე დიდი იარაღია, განსაკუთრებით ისეთი მტრის, როგორიც რუსეთია, რომლის პოლიტიკა სწორედ პროპაგანდისტულ ნარატივებზეა დაფუძნებული, როგორც ქვეყნის შიგნით ასევე მის ფარგლებს გარეთ. რა არის დეზინფორმაცია/პროპაგანდა, რა გავლენას ახდენს ჩვენს ყოველდღიურობაზე, როგორ შეუძლია ჩვენი არჩევანის, მსოფლმხედველობის შეცვლა, როგორ ფუნქციონირებს ომის პირობებში და როგორ შევამციროთ პროპაგანდის გავლენა ჩვენს ცნობიერებაზე, ამ ყველაფერზე Europetime-თან საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტი, ასოცირებული პროფესორი გვანცა აბდალაძე საუბრობს: დეზინფორმაციასა და პროპაგანდაზე მრავალგზის გვისაუბრია, თუმცა მიმდინარე ომის პირობებში, მკითხველს კიდევ ერთხელ შევახსენოთ, რა არის დეზინფორმაცია, რა არის პროპაგანდა და როგორ მოქმედებს ის საზოგადოების ცნობიერებაზე? ინფორმაციული ომი, დეზინფორმაცია, პროპაგანდა, ფსიქოლოგიური ოპერაციები, ჰიბრიდული ომი - ეს ტერმინები ხშირად იმაზე მეტ გაუგებრობას იწვევს, ვიდრე სიცხადეს. წლებია, ჰიბრიდული საფრთხეების ეპიცენტრში ვცხოვრობთ. უკრაინაში რუსეთის ჰიბრიდული ომის სრულმასშტაბიან ომში გადაზრდამ, ჰიბრიდული ომის საფრთხე არ გააფერმკრთალა საქართველოსთვის და რეგიონის სხვა ქვეყნებისთვის. დღეს პოსტსაბჭოთა რეგიონი ორ საომარ ქარცეცხლშია გახვეული - სამხედრო შტურმი უკრაინაში და საინფორმაციო შტურმი ჩვენს გონებაზე... დეზინფორმაციის ფენომენსა და საფრთხეებზე მრავალი წელია საუბრობენ ექსპერტები, ორგანიზაციები... თითქოს, რიგითმა მომხმარებელმაც გაისიგრძეგანა, როგორი მარტივია სოც-ქსელებში დეზინფორმაციის გავრცელება - ცოტაოდენი კონტექსტის შეცვლა ფაქტობრივი მონაცემებისთვის, ცოტაოდენი ფოტოშოფი ფოტო მტკიცებულებისთვის, ცოტაოდენი ვიდეო მანიპულაცია და „ახალი რეალობაც“ მზად არის... მაგრამ ჩნდება კითხვა, თუ მეტ-ნაკლებად ყველამ ვისწავლეთ დეზინფორმაციის ამოცნობის მარტივი ხერხები, რატომღა ახდენს დეზინფორმაცია ასეთ გავლენას საზოგადოების ზოგიერთ ჯგუფებზე? აქ აუცილებლად უნდა ვახსენოთ პროპაგანდა, რომელიც იყენებს დეზინფორმაციას, მაგრამ არ იგივდება დეზინფორმაციასთან. პროპაგანდა მესიჯების თანმიმდევრული და განგრძობითი სქემაა, რომელიც მომხმარებელზე ნარკოტიკივით მოქმედებს - პროპაგანდა ცხოვრების სტიმული ხდება და მის „მოსაპოვებლად“ მომხმარებელი არაფერს დაიზარებს... მაგალითად, დღეს, როდესაც ქართული ახალგაზრდული პრორუსული დაჯგუფების საქმიანობას ბლოკავს ზოგიერთი ინტერნეტ აპლიკაცია პუტინის იდეოლოგიის გავრცელების გამო, მისმა მომხრეებმა არ დაიზარეს რუსულ პლატფორმებზე დარეგისტრირება „აკრძალული სიმართლის“ მოსასმენად... ერთი რუსი სოციოლოგის გამოსვლა მახსენდება საერთაშორისო კონფერენციაზე. პოსტსაბჭოთა რუსეთის მოსახლეობის პოლიტიკური კულტურის ანალიზის მცდელობისას, მან სხვადასხვა კვლევების საფუძველზე დაასკვნა, რომ რუს მოქალაქეს, როგორც ყოფილ საბჭოთა მოქალაქეს, არ სჯერა არანაირი ინფორმაციის, ამინდის პროგნოზსაც კი ეჭვის თვალით უყურებს და ეს ფსიქოლოგიური „თავდაცვითი მექანიზმი“ მას აიძულებს არასოდეს დაიჯეროს სიმართლეც, შედეგად კი ისევ სიცრუის მსხვერპლი ხდება... ესეთია პროპაგანდისტული შტურმის ქვეშ ხანგრძლივად ცხოვრების ტრაგიკული შედეგები... საბჭოთა წარსულს რომ თავი დავანებოთ, პუტინის რუსეთის პერიოდში პროპაგანდის მანქანა განსაკუთრებით მძლავრად ამუშავდა ყირიმის კამპანიის შემდეგ. კრემლმა პროპაგანდით ომისთვის დიდი რესურსები დახარჯა, რადგან კარგად გააცნობიერა მისი მნიშვნელობა როგორც შიდა, ასევე გარე სივრცისთვის. უკვე წლებია მრავალი ქვეყნის მოქალაქეები ამ პროპაგანდისტული შტურმის ქვეშ ვცხოვრობთ, რაც რიგითი ადამიანის ფსიქიკაზე მძიმედ აისახება.. ვინ არიან რუსეთის პროპაგანდის ,,ჯარისკაცები,, საქართველოში და რა არის მათი მიზანი? პროპაგანდისტულ კამპანიებს ყოველთვის აქვს მიზანი, მეთოდი და ჰყავს „ჯარიკაცები“ - პროფესიონალებიც და მოხალისეებიც. საქართველოში რუსეთის დეზინფორმაციული პროპაგანდისტული კამპანიების მთავარი მიზანი იყო და არის ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ვექტორის ცვლილება. ეს მიზანი რამდენიმე ტაკტიკურ ქვე-მიზნად თუ ეტაპად შეიძლება დავყოთ: რუსეთის უძლეველობის მითის შექმნა, აშშ-სა და ევროკავშირის დისკრედიტაცია, უიმედობის დათესვა, კოლაბორაციონიზმის მორალური გამართლება თუ პრაგმატიზმით შენიღბვა, ევროინტეგრაციის ფარსად ქცევა, რეგიონში გეოპოლიტიკური სამკუთხედის (საქართველო-აზერბაიჯანი-თურქეთი) დისკრედიტაცია და ჩამოშლა, საზოგადოებრივი პოლარიზაცია... თითოეული ამ მიზნის მისაღწევად ასობით და ათასობით მესიჯი მწყობრად მოედინებოდა წლების მანძილზე. პროპაგანდისტული მესიჯები ყოველთვის ერგება დროსა და აუდიტორიას, ანუ არის ცვალებადი, თუმცა ინარჩუნებს თავის ძირითად მახასიათებლებს და ერთობლიობაში ქმნის იდეოლოგიას. რაც შეეხება საინფორმაციო ომის პროფესიონალ, ანაზღაურებად ჯარისკაცებს, ესენი არიან პოპულისტური დაჯგუფებები და პარტიები თავისი მედია პლატფორმებით. ამგვარი ჯგუფები არ არის მუდმივი - სხვადასხვა ეტაპზე აქტიურდება სხვადასხვა ჯგუფი ამა თუ იმ დავალების შესასრულებლად. „მოხალისე ჯარისკაცების“ რიგიც საკმაოდ დიდია და განვლილ წლებში ახასიათებდა მუდმივი ზრდადობა. ჩვენდა დიდად სამწუხაროდ უნდა აღვნიშნოთ, რომ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის იერარქებისა და მღვდლების გარკვეული ნაწილიც პროპაგანდის გამავრცელებლად იქცნენ ნებსით თუ უნებლიედ, რაც განსაკუთრებით დიდ ზიანს აყენებს საზოგადოებას. რა როლი აქვს დამოუკიდებელ მედიას დეზინფორმაციასთან ბრძოლაში ომის პირობებში? როგორია პროპაგანდისტული მედიის დამოკიდებულება დეზინფორმაციის მიმართ? ომის მიმდინარეობის დროს კიდევ უფრო რთული ხდება სანდო ინფორმაციის მოპოვება, კლასიფიკაცია, ანალიზი, რაც დიდი გამოწვევევაა მედიისთვის და ომის პერიოდში განსაკუთრებით დიდია ჟურნალისტების პასუხისმგებლობა. საბედნიეროდ, ჟურნალისტების უმეტესობას აქვს შესაბამისი უნარ-ჩვევები, როგორ გადაამოწმოს ინფორმაცია, შეაჯეროს სხვადასხვა საინფორმაციო ნიუსები, წარმოადგინოს სხვადასხვა არგუმენტაცია თუ მოიძიოს ოფიციალური დოკუმენტები ჭორების თავიდან ასაცილებლად... ჩემი აზრით, პროფესიული უნარ-ჩვევების ნაკლებობაზე მეტად, ქართულ ჟურნალისტიკაში პრობლემად რჩება საბჭოთა საგანმანათლებლო მემკვიდრეობა, როდესაც ჟურნალისტს არ აქვს კონკრეტული დარგის ცოდნა (მაგალითად პოლიტიკის, ეკონომიკის...) და პროფესიულ განვითარებად უმეტესად ჟურნალისტური საქმიანობის ტექნიკური უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბება მიიჩნევა. დამოუკიდებელმა მედიამ უნდა გააცნობიეროს ეს პრობლემა და დასახოს გზები პრობლემის დაძლევისთვის. რაც შეეხება პროპაგანდისტულ მედიებს, რაოდენ კომიკურადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს, დეზინფორმაციასთან და პროპაგანდასთან ბრძოლაში წლების მანძილზე აქტიურად იყვნენ ჩართული კრემლის პროპაგანდისტი ჟურნალისტებიც. ისინი საქართველოშიც ჩამოდიოდნენ და ტრენინგებს ატარებდნენ ადგილობრივი მედიებისთვის. პრობლემა ის არის, რომ მათთვის დეზინფორმაციაა ყველა ის ინფორმაციაა, რასაც არარუსული მედია საშუალებები ავრცელებენ და ჭეშმარიტი ინფორმაცია - მხოლოდ საკუთარი იდეოლოგია. პროპაგანდისტული მედია ებრძვის დამოუკიდებელ მედიას და ჰყავს თავისი ერთგული მომხმარებელი. იდეოლოგიზირებული მედიისთვის თუ ადამიანისთვის არჩევანი მარტივდება - თუ გჯერა ერთი ნარატივის, არ გაინტერესებს რას წერს სხვა, რეზისტენტული ხდები ყველა სხვა ინფორმაციის მიმართ... დღეს რუსეთის დუმის დეპუტატები და კრემლის ჟურნალისტები სხვადასხვა ასპარეზზე „არგუმენტირებულად“ ცდილობენ დაასაბუთონ, რომ მშვიდობიანი მოსახლეობის წამება და დახოცვა უკრაინაში უკრაინელებისა და დასავლური მედიის ფაბრიკაციაა და კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ცალმხრივი სიმართლე, ანუ დეზინფორმაცია. ამგვარი იდეოლოგიზირებული სიბრმავის გავლენა ქართულ საზოგადოებაშიც შეიმჩნევა - ვისაც სწამს და სჯერა, რომ თავად უკრაინელები არიან დამნაშავე საკუთარ ტრაგედიაში, მისთვის ომის ნიუსებს შესაძლოა ჰქონდეს ემოციური დატვირთვა, მაგრამ მიღებული ინფორმაცია აზრს ვერ შეაცვლევინებს. რა გავლენას ახდენს მიმდინარე ომი პროპაგანდისტულ მედიაზე და როგორი იქნება მისი მომავალი ომის შემდგომ? ომის დროს ლეგალური ხდება ის ქმედებები, რაც მშვიდობის დროს მიუღებლად ითვლება - ინფორმაციის შეზღუდვა მოწინააღმდეგის საინფორმაციო არხებიდან და მტრის წინააღმდეგ ინფორმაციული კამპანიის წარმოება. ომის დროს შიდა პლურალიზმიც ყოველთვის ზარალდება. რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანა, რომელიც წლებია მძლავრი იარაღია და გაცილებით უფრო თანამედროვე და ეფექტური, ვიდრე რუსეთის სამხედრო აღჭურვილობა, რასაკვირველია, ომის პირობებში კიდევ უფრო გააქტიურდა. ერთის მხრივ, ის უკრძალავს საკუთარ მოსახლეობას შეკითხვის დასმასაც კი, და მეორეს მხრივ, მტრულ ინფორმაციად მიაჩნია არა მხოლოდ უკრაინის მედიის თუ სამთავრობო უწყებების მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, არამედ მსოფლიოს ყველა ის საინფორმაციო საშუალება, რომელიც კრემლის ვერსიის გავრცელებით არ არის დაკავებული. ეს ახალი საინფორმაციო შტურმი, რომელსაც თან ახლავს რუსეთში მრავალი ინტერნეტ მედიისა თუ ინტერნეტ აპლიკაციების ორმხრივი დაბლოკვა, რუსეთის მოსახლეობას ჩააყენებს სრული იზოლაციისა და ინფორმაციული ვაკუუმის მდგომარეობაში. რაც შეეხება კრემლის პროპაგანდისტული მანქანის ზეგავლენას სხვა საზოგადოებებზე, მიმდინარე ომის ყოველდღიური საშინელებათა ფონზე პროპაგანდა ბევრ მოხალისე მიმდევარს დაკარგავს. თუმცა, გულუბრყვილო ოპტიმიზმი იქნება იმის თქმა, რომ ეს ეტაპი რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანის ჩამოშლის წინაპირობაა. ამ მანქანას ბევრი ავტორი ჰყავს და ის აუცილებლად გააგრძელებს მუშაობას ახალი მესიჯებით, ახალი მანიპულაციებით, ახალი თემებით და ახალ სამიზნე ჯგუფებზე თავდასხმით... უფრო რეალური ოპტიმიზმის საფუძველს იძლევა ის, რომ პროპაგანიდისტული კამპანია ისეთივე დიდ მატერიალურ და ადამიანურ რესურსს მოითხოვს, როგორც ნებისმიერი სამხედრო კამპანია. ვფიქრობ, გარკვეული დრო აუცილებლად დასჭირდება ამ მანქანის კვლავ მძლავრად ამუშავებას გარე სივრცეში და ეს დრო ქართულმა მედიამ აუცილებლად უნდა გამოიყენოს საზოგადოებრივი ცნობიერების გაჯანსაღებისთვის.
რუმინეთის პრემიერ-მინისტრის მრჩეველი: დაუშვებელია, ყოველ სამ-ექვს თვეში რომელიმე დამოუკიდებელი სახელმწიფოს საზღვარზე ახალ რუსულ სამხედრო ძალებს ვხედავდეთ
Europetime-ის ინტერვიუ რუმინეთის პრემიერ-მინისტრის სახელმწიფო მრჩეველთან უსაფრთხოების საკითხებში, იულიან კიფუსთან. იულიან კიფუ 2011-2014 წლებში იყო რუმინეთის პრეზიდენტის მრჩეველი საერთაშორისო უსაფრთხოებისა და სტრატეგიის საკითხებში. ასრულებდა რუმინეთის სენატის ვიცე-პრეზიდენტის მრჩევლის მოვალეობას საგარეო პოლიტიკის, უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საკითხებში. იულიან კიფუ არის ენერგორესურსების უსაფრთხოების ცენტრის გამგეობის წევრი - EUCERS ლონდონის კინგს კოლეჯში; 30-ზე მეტი წიგნის ავტორი და თანაავტორია კონფლიქტების, კრიზისების, პოსტსაბჭოთა სივრცისა და ენერგეტიკული უსაფრთხოების შესახებ. ET: შავი ზღვა დამაკავშირებელია რუმინეთსა და საქართველოს შორის და ეს კავშირი არის ერთგვარი ხიდი ევროპასა და აზიას შორის. არაერთხელ ითქვა, რომ არსებობს უზარმაზარი სავაჭრო-ეკონომიკური პოტენციალი, რომელიც უნდა იყოს გამოყენებული. მაგალითად, რას იტყვით „აგრის“ (აზერბაიჯანი-საქართველო-რუმინეთის ურთიერთდაკავშირების) პროექტის მნიშვნელობაზე, ასევე „თეთრი ნაკადის“ განხორციელებაზე, რომელიც ითვალისწინებს თურქმენული გაზის წამოღებას აზერბაიჯანისა და საქართველოს გავლით, და შავი ზღვით რუმინეთში შეტანას? იულიან კიფუ: ჩვენ მას შავი ზღვა კასპიის ზღვის დერეფანს ვუწოდებთ. რა თქმა უნდა, თუ ტრანსკასპიურ მილსადენს (ეს მილსადენი უზრუნველყოფს ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირებას თურქმენეთიდან და ყაზახეთიდან აზერბაიჯანის გავლით თურქეთსა და საქართველოში და შემდეგ ევროკავშირის ქვეყნებში) ავაშენებთ, ეს კარგი იქნება, თუმცა მისი განხორცილება ნამდვილად დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე. მათ შორის არის არამხოლოდ თურქმენეთისა და აზერბაიჯანის საზღვრების დელიმიტაციის საკითხი, არამედ კასპიის ზღვის წესები. ვსაუბრობთ რა მის როგორც სრულად მულტიმოდალურობაზე, ეს პროექტი ძალიან მნიშვნელოვანია. ეს ბიძგს მისცემს ბათუმი-კონსტანცას პროექტს, რომელიც ჩვენ რამდენჯერმე ავამოქმედეთ და რომელსაც სამწუხაროდ, არ აქვს მხარდაჭერა... ასე რომ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, ყოველთვის ვეძებთ გზებს მის განსახორციელებლად. განსაკუთრებით ენერგეტიკის სფეროში ამას ჯერ თურქმენეთისთვის და შემდეგ კი, რა თქმა უნდა, ყაზახეთისთვის დამატებითი ღირებულება აქვს. ყაზახეთისთვის ის არის დიდი პრობლემა, რომ აქვთ ნავთობი და გაზი, მაგრამ შეზღუდული ექსპლუატაციის შესაძლებლობით, რადგან მას რუსეთი ყიდულობს და არ აქვთ ტრანსკასპიური სიმძლავრე/მოცულობა. ასე რომ, ძირითადად, ამიტომ ვართ აქ. ET: რუმინეთი უჭერს მხარს საქართველოს NATO-ში გაწევრიანებას. რას ფიქრობთ ქვეყნის პერსპექტივაზე, მით უმეტეს თუ გავითვალისწინებთ არსებულ კონტექსტს. ვგულისხმობ როგორც შიდა პოლიტიკურ ვითარებას, ისე საგარეო ველს, უკრაინის კრიზისს და ასე შემდეგ. იულიან კიფუ: რაც მთავარია, საქართველო ყველაფერს აკეთებს NATO-სთან დასაახლოებლად და ეს მნიშვნელოვანია, რადგან როდესაც საბოლოოდ გაიღება ალიანსის კარი, იქ შესასვლელად მზადყოფნა აუცილებელია. მოგეხსენებათ, გარკვეულწილად, შესაძლებლობები დაკავშირებულია კრიზისებთანაც და თუ მზად ხართ, ჩნდება შესაძლებლობების მომენტები, რომლებზეც შეგიძლიათ, ფსონი დადოთ. გარდა ამისა, ნაბიჯ-ნაბიჯ, NATO-ში თქვენი მომავალი გაწევრიანების პროცესის შენება, უსაფრთხოების განმტკიცება და რეფორმების გატარება მნიშვნელოვანია. ET: ევროპაში კვლავ ომისა და მშვიდობის საკითხების განხილვას დასავლეთსა და რუსეთს შორის, თქვენი აზრით, რა გადაწყვეტა მოჰყვება? იულიან კიფუ: ვარაუდების გამოთქმა გამიჭირდება. მოდით ასე ვთქვათ, მნიშვნელოვანია ვიპოვოთ ისეთი გამოსავალი, რომელიც იქნება სიტუაციის დამაბალანსებელი და უპირველეს ყოვლისა, ყველაზე დიპლომატიური გზები, რომ ომი ავიცილოთ თავიდან. მეორე მხრივ, შეუძლებელია, ყოველ შვიდ წელიწადში ერთხელ ომზე ვსაუბრობდეთ. დაუშვებელია, ყოველ სამ-ექვს თვეში რომელიმე დამოუკიდებელი სახელმწიფოს საზღვარზე ახალ რუსულ სამხედრო ძალებს ვხედავდეთ, რომელიც ამ ქვეყნებს საერთაშორისო არენაზე უპირატესობის მოსაპოვებლად ემუქრება. აქედან გამომდინარე, საჭიროა საბოლოო გადაწყვეტა/შეთანხმება, რათა მსგავსი ეპიზოდები აღარ განმეორდეს. გეთანხებით, რომ ეს არის გადამწყვეტი დრო ევროპის უსაფრთხოებისთვის, რადგან დღეს ჩვენ ევროპაში ომისა და მშვიდობის საკითხებზე ისევ გვიწევს საუბარი. ეს მიუღებელია. მეორე მსოფლიო ომიდან 70 წელი გავიდა და მიუღებელია, რომ ზოგიერთი სახელმწიფო კვლავ ცდილობდეს, ჰქონდეს გავლენის სფეროები; გამოიყენოს სამხედრო ძალა, რათა გადაჭრას თავისი საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხები და ცალმხრივად იმოქმედოს სხვა სუვერენულ სახელმწიფოებთან მიმართებით. ET: და ამ სუვერენული სახელმწიფოებისთვის, რომლებმაც გადაწყვიტეს, აირჩიონ საკუთარი ალიანსები და გაწევრიანდნენ NATO-ში, ამ პროცესის დაჩქარება ზუსტად ახლა ხომ არ იქნებოდა მესიჯი და პასუხიც რუსეთისთვის. მინდა გითხრათ, რომ უპირველეს ყოვლისა, ეს დამოკუდებულია თითოეულ ამ სახელმწიფოსა და ქვეყნის შიგნით არსებულ ვითარებაზე; იმ პრინციპებსა და ღირებულებებზე, რომლებიც ევროკავშირისა და NATO-ს ფუნდამენტს წარმოადგენს. ვფიქრობ, ეს არის პირველი, რაც უნდა გაითვალისწინოს ყველამ, ვინც ამ გზას ნამდვილად უჭერს მხარს.
პრეზიდენტმა თოყაევმა გაიმარჯვა, თუმცა ის რუსეთის წინაშე ვალშია - პიტსბურგის უნივერსიტეტის პროფესორი ჯენიფერ ბრიკი
ყაზახეთში განვითარებულ პროცესებს პიტსბურგის უნივერსიტეტის პროფესორი, მმართველობის ცენტრის დირექტორი ჯენიფერ ბრიკი Europetime-თან ინტერვიუში აჯამებს. რა შედეგის წინაშე აღმოჩნდა ქვეყანა, როგორ დასრულდა შიდა სახელისუფლებო ბრძოლა და როგორ იკვეთება იქ ამა თუ იმ ქვეყნის ინტერესები. ამ საკითხებს ინტერვიუში ჯენიფერ ბრიკი განიხილავს, რომლის საქმიანობის სფერო სხვა მიმართულებებთან ერთად მოიცავს ცენტრალურ აზიას. _რა სურათი გვაჩვენა ყაზახეთში მომხდარმა აშშ-ის, ჩინეთის და რუსეთის როლების თვალსაზრისით ცენტრალურ აზიაში? აშშ-ს არ აქვს მკაფიო სტრატეგია ცენტრალურ აზიაში. ამჟამად უცნობია, რა ინტერესები აქვს მას. მას შემდეგ, რაც გავიდა ავღანეთიდან, გაუგებარია, რა არის აშშ-ის პოლიტიკა. რუსეთს და ჩინეთს აქვთ ძლიერი საერთო ინტერესები ცენტრალურ აზიაში. მინდა აღვნიშნო, რომ ამას შეჯიბრს და კონკურენციას ვერ დავარქმვეთ, ამ ქვეყნებს აქვთ ორმხრივი ინტერესები. რუსეთი უზრუნველყოფს უსაფრთხოებას და ჩინეთი უზრუნველყოფს ინფრასტრუქტურასა და ეკონომიკურ განვითარებას. _ექსპერტები შიდა ბრძოლაზე მიუთითებენ, რა მოიტანა პროტესტმა და რა იყო მისი სათავე? ეს იყო შიდა საკითხებთან დაკავშირებული პროტესტი, რომელიც დაიწყო მშვიდობიანი აქციით საწვავის ფასებთან დაკავშირებით. პრეზიდენტმა თოყაევმა მოუწოდა რუსეთს, დაეცვა მისი პოზიციები, რადგან ის არ ენდობოდა უსაფრთხოების სამსახურებს. უსაფრთხოების სამსახურები ნაზარბაევის კონტროლის ქვეშ იმყოფებოდნენ. ასე რომ, ჩვენ ვნახეთ ერთგვარი პატარა ბრძოლა ნაზარბაევისა და თოყაევის ჯგუფებს შორის და მათ ისარგებლეს საპროტესტო აქციებით. _რა მიიღო ყაზახეთმა ამ პროცესებით და როგორია თქვენი დასკვნა? შედეგი ის არის, რომ პრეზიდენტმა თოყაევმა გაიმარჯვა. მან უსაფრთხოების სამსახურებზე კონტროლი დაამყარა. თავისი პოზიციების გასაძლიერებლად კი რუსეთი მიწვია. ახლა ის ხელისუფლების სხვადასხვა პოზიციიდან ნაზარბაევის ოჯახის წევრებს ანაცვლებს. მოგეხსენებათ, ისინი აკონტროლებენ უამრავ სიმდიდრეს და რესურსს. ვიცით, რომ ყაზახეთი ნავთობისა და გაზის ქვეყანაა... ნაზარბაევის ოჯახის წევრები კი სხვადასხვა თანამდებობაზე ინიშნებოდნენ. თოყაევმა თავისი ჯგუფი მოიყვანა, თუმცა ახლა რუსეთზეა დამოკიდებული. ყაზახეთის პრეზიდენტმა მიიწვია CSTO, რუსული ჯარები. ახლა თოყაევი სათავეებშია, მაგრამ რუსეთის წინაშე ვალშია. _გულისხმობთ იმას, რომ რუსეთის გავლენის ზრდა კიდევ უფრო თვალსაჩინო გახდა? აბსოლუტურად. რუსეთის გავლენა იზრდება ცენტრალურ აზიაში. მათ ჰყავთ 7000 ჯარისკაცი ტაჯიკეთში, ათასობით სამხედრო ყირგიზეთში, და უკვე ყაზახეთში. არ მგონია, რომ რუსეთი ამ შესაძლებლობის ძიებაში იყო. ეს მოულოდნელად მოხდა, მაგრამ შეერთებული შტატების გასვლა ავღანეთიდან, ახლა ქმნის კონკურენტულ გარემოს, აშშ-ის მიერ დატოვებული სივრცე რუსეთმა და ჩინეთმა სწრაფად იგრძნეს.
ამერიკელებს ძალიან მკაფიოდ ესმით, რომ რუსეთს არ შეუძლია, გადაწყვიტოს საქართველოსა და უკრაინის საგარეო პოლიტიკური მიმართულებების მომავალი - ამანდა პოლი
Europetime-ის ინტერვიუ ევროპული პოლიტიკის ცენტრის (EPC, ბელგია) ევროპის და მსოფლიო პროგრამების წამყვან ანალიტიკოს ამანდა პოლთან. ამანდა პოლი არის უფროსი ასოცირებული მკვლევარი პოლიტიკის კვლევების საერთაშორისო ცენტრში კიევში, სადაც მონაწილეობს უკრაინასა და უფრო ფართო რეგიონთან დაკავშირებულ კვლევებსა და ღონისძიებებში. მისი ექსპერტული საქმიანობა მოიცავს თურქეთის საგარეო და საშინაო პოლიტიკის, უკრაინის, უსაფრთხოებისა და კონფლიქტების მოგვარების საკითხებს შავი ზღვის რეგიონში, რუსეთის საგარეო პოლიტიკას ყოფილ საბჭოთა სივრცეში და ევროკავშირის პოლიტიკას მის აღმოსავლეთ სამეზობლოში. მასთან ინტერვიუ უკრაინის გარშემო შექმნილ ვითარებაზე საუბრით დავიწყეთ. ამანდა პოლი: ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტია - ვხედავთ, რომ გადამწყვეტი გადაწყვეტილებების მიღებაა საჭირო. როგორი იქნება მხარეებს (აშშ, მისი მოკავშირეები, რუსეთი, რედ.) შორის დიალოგის შედეგი? ეს არის მილიონ დოლარიანი შეკითხვა. არ მქონდა მოლოდინი, რომ საგარეო საქმეთა მინისტრ სერგეი ლავროვსა და აშშ-ის სახელმწიფო მდივან ენტონი ბლინკენს შორის შეხვედრა მნიშვნელოვან გარღვევას მოიტანდა. ვფიქრობ, ეს კრიზისი კიდევ გაგრძელდება. საქართველოსა და უკრაინის NATO-ში გაწევრიანების საკითხის გამორიცხვა (რასაც რუსეთი ითხოვს. რედ) სერიოზული შეცდომა იქნება ალიანსისა და შეერთებული შტატების მხრიდან, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ძირითადად რუსეთს ექნება ვეტო ალიანსის მომავალ გაფართოებაზე. მე არ ველოდები, რომ ეს მოხდება, რადგან ამერიკელებს ძალიან მკაფიოდ ესმით, რომ რუსეთს არ შეუძლია, გადაწყვიტოს საქართველოსა და უკრაინის საგარეო პოლიტიკური მიმართულების მომავალი და არ აქვს ხმა NATO-ს გადაწყვეტილებებზე. ვფიქრობ, რუსეთის მიდგომაში მნიშვნელოვანი ცვლილება არ იქნება. ისინი გააგრძელებენ ესკალაციას სამხედრო მანევრებით, მეტი მუქარით, მეტი მოთხოვნით - აქედან გამომდინარე ვფიქრობ, შემდეგი ნაბიჯი დასავლეთის მხრიდან იქნება მეტი დიპლომატია, მეტი ძალისხმევა რუსებთან სასაუბროდ. თუმცა, იმედია, ამასთან ერთად გააძლიერებენ უკრაინის შესაძლებლობებსა და შეკავების უნარებს, რომ უკრაინამ დაიცვას საკუთარი თავი. _შექმნილი ვითარება რა გავლენას იქონიებს შავი ზღვის რეგიონზე? შავ ზღვაში დაძაბულობა შენარჩუნდება იმიტომ, რომ იზრდება დაპირისპირება რუსეთის აგრესიასა და დასავლურ დემოკრატიას შორის. საჭიროა მტკიცე ფოკუსირება არამხოლოდ NATO-ს მხრიდან უკვე მიმდინარე/ჩატარებული ოპერაციების საშუალებით, არამედ თავად სახელმწიფოებისგან თანამშრომლობის გაძლიერება ერთობლივი სამხედრო წვრთნებით, მედეგობის განმტკიცება კიბერშეტევებისა და ჰიბრიდული გამოწვევების წინააღმდეგ. დასავლეთს შავი ზღვის მიმართ დიდი ყურადღების შენარჩუნება სჭირდება. _რა ნაბიჯები უნდა გადადგან რუსული საფრთხის წინაშე მყოფმა სახელმწიფოებმა ქვეყნის შიგნით? ასეთ ვითარებაში, მედეგი სახელმწიფოების მშენებლობა გადამწყვეტია, რაც ნიშნავს, რომ ქვეყნებმა უნდა გააგრძელონ დემოკრატიული რეფორმები და გააძლიერონ სასამართლო დამოუკიდებლობა/კანონის უზენაესობა. ორივე ქვეყანამ, საქართველომ და უკრაინამ მიაღწიეს პროგრესს, მაგრამ ჩვენ ვიცით, რომ კვლავ რჩება მრავალი სირთულე, განსაკუთრებით ძლიერი, დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემის არსებობის თვალსაზრისით. _და ბოლოს, ასევე მინდა გკითხოთ „3+3“ ფორმატზე. როგორც უკვე ცნობილია, მასში ჩართვაზე საქართველომ უკვე დააფიქსირა უარი... რა სურათს ქმნის ეს პლატფორმა რეგიონისთვის? მე არ ვარ ამ პლატფორმის დიდი გულშემატკივარი, რადგან ის გამორიცხავს საქართველოს და დასავლეთის სხვა ქვეყნების ტრანსატლანტიკურ მოკავშირეებს. მე არ ვარ დარწმუნებული, რომ ამ პლატფორმას ექნება რაიმე მნიშვნელოვანი შედეგი. რეგიონს ნაკლები რუსეთი სჭირდება და არა მეტი რუსეთი. თურქეთი ხელს უწყობს ამ პლატფორმას, რადგან ხედავს სხვა გზებს სატრანსპორტო დერეფნების განვითარებისთვის, რომლებიც თურქეთის ინტერესებშია. ამასთან, თურქეთს არ სურს, გააპროტესტოს რუსეთის ფედერაციის მიერ შემოთავაზებული პროექტები და ინიციატივები. ჩვენ ყოველთვის არ ვეთანხმებით რუსეთს, მაგრამ თურქეთს არ სურს, რუსეთის წინააღმდეგი იყოს, თუ რუსეთი ზის მაგიდასთან, თურქეთსაც სურს ამ მაგიდასთან ყოფნა. ბევრად უფრო მომგებიანია, რომ რეგიონში ყველა აქტორი იყოს ჩართული.
რუსეთი თავის ძალებს კუნთების თამაშისთვის იყენებს, რომ მიმდინარე მოლაპარაკებებში პოლიტიკური ფსონები გაზარდოს - ჰანა შელესტი
უკრაინის გარშემო დაძაბულობა პიკს აღწევს. ექსპერტები ომის რეალურ საფრთხეზე საუბრობენ. მსოფლიო აშშ-სა და რუსეთის მხრიდან, წინადადებებზე წერილობითი პასუხების მოლოდინშია, პარალელურად, სხვადასხვა ქვეყნის დაზვერვის სამსახურები კრემლის მკაფიო გეგმაზე მიუთითებენ, ჩამოშალოს უკრაინა. მაგალითად, ბრიტანეთი იტყობინება, რომ ფლობს ინფორმაციას რუსეთის მთავრობის მიზნებზე, კიევში პრორუსი ლიდერის „დანიშვნის“ შესახებ. რა მოლოდინი აქვთ უკრაინაში და როგორ აფასებენ საფრთხეებს, ამ და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე, Europetime უკრაინის საგარეო პოლიტიკის საბჭოს „უკრაინული პრიზმის“ უსაფრთხოების კვლევების დირექტორს ჰანა შელესტს ესაუბრა. _დავიწყოთ „ასოცირებულ ტრიოზე“ საუბრით, რადგან ეს იყო თემა, რომელსაც თქვენ და თქვენი კოლეგები განიხილავდით უსაფრთხოების კონფერენციის ფარგლებში. რატომ არის ეს ფორმატი ახლა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი? ეს მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხია, რადგან გარკვეული ცვლილებების მიღწევა ან პოზიციების დაცვა ყოველთვის უფრო მარტივია, როცა ერთი ქვეყანა მარტო არ მოქმედებს. უფრო მაღალი ხმა და ძლიერი პოზიცია მნიშვნელოვანია და საჭიროებს კოორდინაციას. სამივე ქვეყანას აქვს ასოცირების ხელშეკრულება. ჩვენ გვაქვს ევროკავშირში ინტეგრაციის ამბიციები, მაგრამ ამავდროულად, გვაქვს ძალიან პრაქტიკული საკითხები ევროკავშირთან ურთიერთობებში წინსვლისთვის, როგორიცაა როუმინგის, ღია ცის შეთანხმებები და ა.შ., რომლის პოპულარიზაციაც შესაძლებელია. ასევე გვაქვს ინდივიდუალური მიმართულებები. გარდა ამისა, ეს სახელმწიფოები იზიარებენ როგორც ქვეყნის შიგნით არსებულ საფრთხეებსა და რისკებს, ისევე გარე საფრთხეებს. როცა სამი პრეზიდენტი მოდის და გვესაუბრება, ამას ბრიუსელში ნამდვილად მეტი ფასი და ძალა აქვს, ვიდრე ცალკეული მიდგომები. გარკვეულწილად, ბევრ ევროპულ ქვეყანას ვიშეგრადის ქვეყნების გზას ვახსენებთ, იგივე მიზნებითა და გადაწყვეტილებებით. დასავლეთ ევროპის ზოგიერთი ქვეყნისთვის, ეს, რა თქმა უნდა, პოზიტიური გზავნილია და მას შეუძლია, ხელი შეუწყოს ასოცირებული ტრიოს ქვეყნების ევროინტეგრაციას. _ამჟამინდელი კონტექსტი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია უკრაინაში მიმდინარე პროცესების ფონზე. ეს ქვეყნები მუდმივარ არიან რუსული საფრთხის სამიზნეები. ახლა მთავარი საკითხია, როგორ იზიარებენ ქვეყნები მათ მისწრაფებებს და როგორ აღიქვამენ საფრთხეებს. მეორე მხრივ, მოლდოვა ნეიტრალური ქვეყანაა. ზოგჯერ ჩვენ ვხედავთ სხვადასხვა გადაწყვეტილებასაც... მაგალითად, უკრაინას და საქართველოს სურთ, გახდნენ NATO-ს წევრები და დაინტერესებულნი არიან მეტი დაცვის მექანიზმების მოძიებითა და თანამშრომლობის გაღრმავებით, რასაც მოლდოვაზე ვერ ვიტყვით, ის გარკვეულ დონეზე თანამშრომლობს ალიანსთან. ამრიგად, ეს სამი ქვეყანა აღიქვამს ამ ფორმატს, როგორც პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის ხელშეწყობის მექანიზმს და არამხოლოდ უსაფრთხოების საკითხებისთვის მნიშვნელოვან პლატფორმას. შესაძლებელია, რომ უსაფრთხოების საკითხები, როგორიცაა მდგრადობა, კიბერ საკითხები ან კრიტიკული ინფრასტრუქტურა განიხილებოდეს ევროკავშირთან ურთიერთობაში? უსაფრთხოება და კონფლიქტები არ არის ის თემები, რისთვისაც ევროკავშირი ყოველთვის მზად არის, იმუშაოს ისეთ დონეზე, როგორც ეს ამ ქვეყნებს სურთ. _ახლა, როდესაც განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა უკრაინას, სადაც რუსეთის ძალების უპრეცედენტო კონცენტრაციაა მის საზღვრებთან; თქვენმა კოლეგებმაც ახსენეს კონფლიქტის საფრთხე; თქვენ წარმოადგენთ ამ ქვეყანას (უკრაინას), კარგად იცნობთ ადგილზე ვითარებას და საინტერესოა თქვენი ხედვა როგორია მოვლენების? ომის საფრთხე რვა წელია, მაღალია. ახლა მთავარი ის გახლავთ, რომ რუსული სამხედრო ძალების გაძლიერების მასშტაბები გაცილებით დიდია, ვიდრე ადრე. ამავდროულად, მათ შეუძლიათ, გამოიყენონ ეს ძალები კუნთების თამაშისთვის - მოლაპარაკებებში პოლიტიკური ფსონების ასამაღლებლად. მათ გადაისროლეს მეტი ძალა და მეტი სტრატეგიული იარაღი მხოლოდ იმის დემონსტრირებისთვის, რომ სერიოზულად უყურებენ თავიანთ მოთხოვნებს. ამიტომ, პანიკას არ უნდა მივეცეთ. ჩვენ უნდა ვიყოთ ფოკუსირებული იმაზე, რომ დავიცვათ თავი და შევინარჩუნოთ კონტაქტი ჩვენს მოკავშირეებთან, რათა ვაჩვენოთ რუსეთს, რომ მარტო არ ვართ. _ასეთ სიტუაციაში რას ელოდებით დასავლეთისგან, მაგალითად, ალიანსის წევრობა რამდენად იქნებოდა რელევანტური პასუხი? პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ ჯერ კიდევ ძალიან გვეშინია ევროპის ბევრი ქვეყნის, რომლებიც მხარს არ უჭერენ უკრაინის და საქართველოს დაუყოვნებლივ გაწევრიანებას ალიანსში, რადგან თვლიან, რომ ამ აქტით რუსეთის პროვოცირებას მოახდენენ. მათ ეშინიათ, მოგვცენ MAP-ი, რადგან თავდასხმის შიშით აქვთ. მაგრამ რუსეთი NATO-ს უკვე განიხილავს საფრთხედ, მან უკვე გამოიწვია კონფლიქტი ევროპაში, და ახლა ბევრი სვამს შეკითხვას, მოიქცევა თუ არა ასე, თუ უკრაინასა და საქართველოს ექნებათ წევრობის სამოქმედო გეგმა. უკრაინამ და საქართველომაც უნდა გამოიყენონ ყველა შესაძლებლობა პრაქტიკული თანამშრომლობის გასაძლიერებლად. არ აქვს მნიშვნელობა, მას MAP-ს ვუწოდებთ თუ ინდივიდუალურ გეგმას, მაგრამ მნიშვნელოვანია, ვისაუბროთ თანამშრომლობის რეალურ გეგმაზე, რომელიც იქნება ისეთ დონეზე, რომელიც აქამდე არ გვქონია. _უფრო კონკრეტულად, რა შეიძლება იყოს ეს გეგმა? ვგულისხმობ იმას, რომ ვიყოთ თითქმის წევრები თანამშრომლობის კუთხით ფორმალური წევრობის გარეშე, მაგრამ ამავდროულად, ჩვენ თანმიმდევრული ვართ ჩვენს განცხადებებში, თუ რატომ გვსურს წევრობა, და ეს არ არის მხოლოდ დაცვა რუსული აგრესიისგან, რადგან ჩვენ მზად ვართ, საკუთარი წვლილი შევიტანოთ ევროატლანტიკურ და ევროპულ უსაფრთხოებაში. ამიტომ ბევრი ქვეყანა ელოდება, რომ ვიყოთ უფრო მეტი, ვიდრე უბრალოდ უსაფრთხოების მომხმარებლები; ჩვენ გვჭირდება მე-5 მუხი, მაგრამ ასევე გვინდა, ვიყოთ უსაფრთხოების დამცველები ევროპის სხვა ქვეყნებისთვის. _როგორია თქვენი მოლოდინი შექმნილი ვითარების გათვალისწინებით? ახლა ჩვენ ნამდვილად ველოდებით უკრაინის საზღვარზე მინიმუმ ესკალაციის შემცირებას. ჩვენ არ გვჯერა, რომ რუსეთი დათმობს პოზიციებს ან NATO დაეთანხმება რუსეთის ულტიმატუმს. მაგრამ თუ დაძაბულობის დონე შემცირდება და კონფლიქტი მოლაპარაკების მაგიდასთან გადაინაცვლებს, ეს უკვე კარგი შედეგი იქნება. თუმცა დიდი მოლოდინი არ გვაქვს. რუსეთს ეს მოლაპარაკებები შიდა პროპაგანდისთვისაც სჭირდება, რათა აჩვენოს, რომ ის წყვეტს ახლა ევროპის მომავალს მოსკოვსა და ვაშინგტონს შორის, როგორც საბჭოთა პერიოდში. გარდა ამისა, ეს დიალოგი სჭირდება საერთაშორისო ნარატივების პოპულარიზაციისთვის, რათა აიძულოს პარტნიორები, აირჩიონ მხარეები და ზოგიერთ ევროპულ სახელმწიფოს ეჭვი უჩნდებოდეს, აქვს თუ არა რუსეთს ასეთი ქცევის მიზეზები.
მიაღწევს თუ არა პუტინის ილუზიური, „გრანდიოზული ძალაუფლების" გეგმა წარმატებას, დიდად დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ გაუმკლავდება დასავლეთი პუტინის აგრესიულ ქცევას - პროფესორი კლაუს ლარესი
აშშ და მისი მოკავშირეები უკრაინის საზღვართან რუსეთის სამხედრო გაძლიერების პარალელურად, კიევს თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერებაში ეხმარებიან. ბოლო ცნობებით, აშშ უკრაინას Mi-17 კლასის შვეულმფრენებს მიაწვდის. მანამდე, შეერთებულმა შტატებმა უკრაინას 90 ტონა ლეტალური იარაღი უკვე გადასცა. თავის მხრივ, ესტონეთმა, ლიეტუვამ და ლატვიამ კი განაცხადეს, რომ უკრაინას ანტისატანკო და საზენიტო რაკეტებს მიაწვდიან. მომავალ კვირას, მხარეებმა ყველა წინადადებაზე წერილობითი პასუხები უნდა წარადგინოს, თუმცა როგორც ამერიკული მედია იტყობინება, ამერიკულმა მხარემ რუსეთს მოსთხოვა, არ გაასაჯაროოს წერილი, რომელსაც მომავალ კვირას მოსკოვი აშშ-სგან მიიღებს. მოვლენების რა განვითარებას უნდა ველოდოთ, აქვს თუ არა რაიმე პერსპექტივა მოლაპარაკებებს და რა მიზანს ემსახურება ის, ამ საკითხებზე Europetime ჩრდილოეთ კაროლინის უნივერსიტეტის პროფესორს, პოლიტოლოგ, ისტორიკოსს კლაუს ლარესს ესაუბრა. _როგორ აფასებთ უკრაინის გარშემო შექმნილ ვითარებას და წარმოებულ დიალოგს? ვფიქრობ, კრიტიკულად მნიშვნელოვანი პერიოდია და ჩვენ არ უნდა ვიმსჯელოთ მხოლოდ შეერთებულ შტატებსა და რუსეთს შორის ურთიერთობებზე, როგორც ცივი ომის დროს, არამედ ევროპასაც უნდა ჰქონდეს როლი ამ პროცესში. ევროკავშირი უნდა იყოს ნომერ მესამე პარტნიორი ამ მოლაპარაკებებში. რა თქმა უნდა, როცა უკრაინაზე ვსაუბრობთ, ნამდვილად საჭიროა თავად უკრაინელების ჩართვაც დისკუსიაში. თუ საქართველო იქნებოდა დღის წესრიგში, ისიც უნდა ყოფილიყო დისკუსიის ნაწილი. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ევროკავშირი უნდა იყოს ამ მოლაპარაკებების ნაწილი. _რა პერსპექტივებს ხედავთ ამ მოლაპარაკებებიდან? ჩვენ არ ვიცით, ელოდა თუ არა პუტინი ოდესმე რაიმეს ამ მოლაპარაკებებისგან, მაგრამ მოლაპარაკებებზე უარის თქმა ცუდი ჟესტი იქნებოდა როგორც საერთაშორისო საზოგადოებისთვის, ისე რუსეთის საზოგადოებისთვისაც. იგივე შეიძლება ვთქვათ ამერიკის საზოგადოებაზე. ვერც პუტინი და ვერც ბაიდენი ვერ ჩაერთვნენ დისკუსიებში. რა თქმა უნდა, დასავლეთი უნდა ეცადოს, ესაუბროს პუტინს და რუსეთს, მაგრამ რამდენად პროდუქტიული იქნება ეს დიალოგი, საბოლოო ჯამში, რთული სათქმელია. როგორც იცით, გასული კვირა ნამდვილად არ იყო პროდუქტიული; ორივე მხარეს თავისი გარკვეული შეხედულებები აქვს და ამ პროცესში წინსვლა საერთოდ არ დაფიქსირებულა _როგორც ექსპერტები პროგნოზირებთ, მოლაპარაკებები უშედეგოდ დასრულდება, მაშინ რა მიზანი ჰქონდა დიალოგს? როგორც საერთაშორისო საზოგადოების, ასევე ქვეყნის შიგნით, საზოგადოებრივი აზრის თვალში, აშშ-ს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა რუსებთან მოლაპარაკებებში ჩართვისა. ვფიქრობ, იგივე ითქმის პუტინზეც. მას ალბათ საბაბი სჭირდება, თუ მართლა სურს უკრაინაში შეჭრა. შემდეგ მას შეუძლია, შემობრუნდეს და თქვას: „მე ვცადე მათთან საუბარი, ვცადე მოლაპარაკება, მაგრამ ეს დიალოგი უშედეგო იყო, მათ არ ისურვეს რაიმე დათმობაზე წასვლა". ეს იქნებოდა მისი გამართლება იმის მტკიცებისთვის, რომ მან ყველაფერი გააკეთა იმისათვის, რომ შეჭრა არასაჭირო ყოფილიყო. საბოლოო ჯამში, მიუხედავად მისი ვითომდა დიდად მონდომებული მცდელობისა, არაპროდუქტიული მოლაპარაკებების კონტექსტში პუტინი დაიწყებს იმის მტკიცებას, რომ უკრაინაში ახალი სახით ინტერვენციის დაწყების გარდა, სხვა გზა არ ჰქონდა. _ომის რეალურ საფრთხეს ხედავთ? სამწუხაროდ, ომის რეალური საფრთხე არსებობს, პუტინს გაუჭირდება, მისი მკაცრი რიტორიკის და მრავალი შეუსრულებელი მოთხოვნის შემდეგ თქვას: „მე შევკრიბე 100 000-ზე მეტი ჯარისკაცი უკრაინის საზღვართან, განვათავსე 1500 ტანკი და ბევრი საბრძოლო მასალა და სხვა მძიმე იარაღი. ეს ძვირი დაუჯდა რუსეთის ეკონომიკას და ახლა მე ისევ უკან გავიყვან მათ ისე, რომ არ გავაცნობიერე, თუ რა მოთხოვებს ვაყენებდი“. რუსული საზოგადოებისთვის ეს კატასტროფა იქნება. ეს არ წარმოაჩენს პუტინს ძლევამოსილ მმართველად. პირიქით, ასეთ შემთხვევაში ის სუსტად გამოიყურება და ჩვენ ვიცით, რომ პუტინი ვერ იტანს, როცა ის სუსტად გამოიყურება. ამრიგად, ის რაღაცას გააკეთებს და თუ მოლაპარეკებები აზრს დაკარგავს, ერთადერთი ვარიანტი აქვს: სრული ინტერვენცია ან ჰიბრიდული შეჭრა, კიბერ ომი, რომელიც უკვე დაიწყო, ან შესაძლოა, უკრაინის ნაწილობრივი ოკუპაცია. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ პუტინი უბრალოდ უკან დაიხევს და იტყვის: „მხოლოდ საუბარი მინდოდა და ახლა ვბრუნდები სახლში რაიმე კონკრეტული შედეგის მიღწევის გარეშე“. _ის, რაც უკრაინაში ხდება, რუსეთის მეზობელი ქვეყნებისთვის რა სიგინალია? ვფიქრობ, სხვა ქვეყნები, როგორიცაა საქართველო, ბელორუსი, ყაზახეთი და სხვა მეზობელი ქვეყნები, ძალიან ყურადღებით და სიფრთხილით შეხედავენ პუტინის ქმედებებს. პუტინმა ეს იცის. მას სურს, ფეხი შედგას და თქვას, აქ არის რუსული გავლენის სფერო. მას სურს, აღადგინოს რუსეთი ძლიერ გეოპოლიტიკურ მოთამაშედ; მას სურს, მიაღწიოს მოსკოვის გლობალური გავლენების ზრდას და შენარჩუნებას. ის, რაც უკრაინაში ხდება, აშკარად აშინებს რუსეთის მეზობელ სხვა ქვეყნებს, მათ შორის საქართველოს. ისინი უფრო ნაკლებად მიდრეკილნი იქნებიან იმისკენ, რომ პუტინს შეჰყვნენ ბრძოლაში. ვფიქრობ, საქართველოს მთავრობა ცდილობს, ძალიან ფრთხილი კურსი გაატაროს რუსეთის მიმართ. მას არ სურს, იყოს ზედმეტად მეგობრული მოსკოვის მიმართ, მაგრამ არც ზედმეტად არამეგობრული დამოკიდებულება უნდა რუსეთთან, სერიოზული ტერიტორიული კონფლიქტის მიუხედავად. და ეს არის ალბათ გაკვეთილი, რომელიც ბევრმა ქვეყანამ უნდა ისწავლოს: „გარკვეულწილად, თქვენ უნდა მოახერხოთ და დაამყაროთ მშვიდობა რუსეთთან და იპოვოთ რაიმე სახის მეგობრული დამოკიდებულება მოსკოვის მიმართ, წინააღმდეგ შემთხვევაში სერიოზული პრობლემები შეგექმნებათ“, - ეს არის გაკვეთილი, რომლის ჩატარებაც პუტინს სურს. რა თქმა უნდა, პუტინს სურს, რომ ეს გაკვეთილი სხვა ქვეყნებმა ისწავლონ და გაითავისონ: „რომ არსებობს რუსული გავლენის სფერო - არსებითად ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორია - და მასში მყოფმა ყველა ქვეყანამ მჭიდროდ უნდა გაიაროს კონსულტაცია მოსკოვთან და, საბოლოოდ, დაეთანხმოს რუსეთის სურვილებს“. მიაღწევს თუ არა წარმატებას პუტინი ამ სახის ილუზიური, „დიდი ძალაუფლების“ სქემით, დიდად არის დამოკიდებული რუსეთ-უკრაინის საზღვარზე განვითარებულ მოვლენებზე და იმაზე, თუ როგორ გაუმკლავდებიან აშშ და ევროკავშირის ქვეყნები კრიზისს და აღუდგებიან თუ არა წინ ისინი პუტინის აგრესიულ ქცევას.
მნიშვნელოვანია, რეგიონმა სათანადოდ შეაფასოს სიტუაცია და მიიღოს საჭირო გაკვეთილები - უზბეკი ექსპერტი ყაზახეთის მოვლენებზე
ყაზახეთის არეულობიდან ორ კვირაზე მეტი ხნის შემდეგ, დღის წესრიგშია საკითხი, თუ რა გაკვეთილი მიიღეს ცენტრალური აზიის სხვა ქვეყნებმა მომხდარისგან და რა პრობლემებზე მოუწევთ მათ ყურადღების გამახვილება და კონცეტრირება. გრძელვადიან პერსპექტივაში რა გავლენას იქონიებს კრიზისი შუა აზიის სხვა სახელმწიფოებსა და თავად ყაზახეთზე და როგორ იკვეთება იქ ამა თუ იმ ქვეყნის ინტერესები. ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე Europetime უზბეკეთში მსოფლიო ეკონომიკისა და დიპლომატიის უნივერსიტეტის უფროს მკვლევარს, მართვისა და ბაზრების კვლევითი ცენტრის მკვლევარს აკრამ უმაროვს ესაუბრა. _ყაზახეთში მომხდარს როგორ შეაფასებთ, რა პროცესებთან გვქონდა საქმე? ის, რაც ყაზახეთში მოხდა, ძირითადად შიდა საკითხებთან, ნეგატიურ სოციალურ-ეკონომიკურ მოვლენებთან იყო დაკავშირებული. ხალხი ითხოვდა გაზის ფასის შემცირებას, მაგრამ სამწუხაროდ, იყვნენ ჯგუფები, რომლებიც იბრძოდნენ ძალაუფლების განაწილებისთვის. სოციალურ-ეკონომიკური პროტესტი, სამწუხაროდ, ამ კრიმინალურმა ელემენტებმა გადაფარეს, რომლებიც ასეთი შესაძლებლობით ცდილობდნენ პრობლემების გადაჭრას. თუმცა არ ვფიქრობ, რომ რაიმე მნიშვნელოვანი გარე ფაქტორი მოქმედებდა. რუსეთი თავად ყაზახეთის ხელისუფლებამ მიიწვია დასახმარებლად. იყო მრავალი დისკუსია, რომელიც მიუთითებდა იმაზე, რომ ამ ფაქტმა შეზღუდა ყაზახეთის სუვერენიტეტი. შესაძლოა, ამ მომენტში ასე გამოიყურება, მაგრამ გრძელვადიანი პერსპექტივიდან, მე მჯერა, რომ ყაზახეთის საზოგადოებას აქვს ძალიან ძლიერი იდენტობა და ეროვნული სუვერენიტეტის განცდა, ისინი ამ საკითხებზე კომპრომისზე არ წავლენ არცერთ გარე აქტორთან. ისინი წინააღმდეგობას გაუწევენ მათი ეროვნული სუვერენიტეტის შელახვის ნებისმიერ მცდელობას. _აღსანიშნავია, რომ თავად პრეზიდენტი თოყაევი მიუთითებდა გარე ფაქტორზე... დიახ, გარკვეულწილად, ეს ყაზახეთის ოფიციალური პოზიცია იყო, მაგრამ ცოტა უნდა დაველოდოთ. ჩვენ ჯერ კიდევ შეზღუდული ინფორმაცია გვაქვს ამის შესახებ. _რაც შეეხება რუსეთის გავლენის ზრდას ცენტრალურ აზიაში, ასევე ჩინეთისა და აშშ-ის როლს, როგორ არის ეს დაბალანსებული და გადაკვეთილი? რუსეთის მხრიდან პასუხი მეტყველებს იმაზე, რომ მას შეუძლია სწრაფი რეაგირება; რომ აჩვენოს, რომ ჯერ კიდევ აქვს მნიშვნელოვანი გავლენა პოსტსაბჭოთა სივრცეში. რა გავლენას იქონიებს ეს ყაზახეთზე გრძელვადიან პერსპექტივაში? ჩვენ გვჭირდება გარკვეული დრო ამის შესაფასებლად. რაც შეეხება ჩინეთს, მას ძალიან აინტერესებს ყაზახეთის სტაბილურობა. დიდად არ აინტერესებს, ვინ არის ხელისუფლებაში. თუ არსებობს ლეგიტიმური მთავრობა, რომელსაც შეუძლია, უზრუნველყოს ჩინეთის ინვესტიციებისთვის საჭირო გარანტიები და მიაწოდოს ნავთობი და გაზი ყაზახეთიდან ჩინეთში, ვფიქრობ, ჩინეთი ამით ძალიან კმაყოფილი იქნება. ისინი არ ცდილობენ შიდა საკითხებში ჩარევას, მაგრამ დაინტერესებულნი არიან, რომ ყაზახეთში იყოს ქმედუნარიანი მთავრობა, რომელიც უზრუნველყოფს ჩინეთის ეკონომიკური ინტერესებისთვის აუცილებელ გარანტიებს. აშშ-ს ძალიან შეზღუდული ინტერესი აქვს ცენტრალურ აზიაში, განსაკუთრებით ავღანეთიდან გასვლის შემდეგ. ათწლეულების განმავლობაში მათი ინტერესი ცენტრალური აზიაში უკავშირდებოდა შეერთებული შტატების ინტერესს ავღანეთში. ახლა ავღანეთში ამერიკა არ არის და მათ შეზღუდული ინტერესი აქვთ ცენტრალურ აზიაში. ამიტომ, უბრალოდ გამოთქვეს შეშფოთება ხაზახეთში განვითარებული მოვლენების გამო და მოუწოდეს სიტუაციის სტაბილიზაციისკენ, რაც უნდა მომხდარიყო ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევის გარეშე. მოკლედ, ეს იყო აშშ-ის პოზიცია. _რა გავლენას ახდენს მიმდინარე მოვლენები ცენტრალური აზიის სხვა ქვეყნებზე? ეს კიდევ ერთხელ ცხადყოფს, რომ ცენტრალური აზიის ქვეყნებს ჯერ კიდევ ბევრი შიდა პრობლემა გვაქვს და ამ საკითხების გადასაჭრელად შესაბამისი პოლიტიკის შემუშავება გვჭირდება, ამიტომ უნდა ვეცადოთ ჩვენი ეკონომიკის რეფორმირებას, რათა უფრო მიმზიდველი გავხდეთ. მნიშვნელოვანია, ამ კრიზისიდან საჭირო გაკვეთილების მიღება. უფრო მეტი უნდა ვიმუშაოთ ჩვენი ინსტიტუტების გასავითარებლად და შესაძლო კრიზისულ სიტუაციებზე რეაგირებისთვის. ყაზახეთის უსაფრთხოების ინსტიტუტების მზადყოფნა მეტყველებს იმაზე, რომ სისტემაში ყველაფერი შესანიშნავად არ იყო. სისტემაში იყო გარკვეული პრობლემები, რამაც გამოიწვია მოვლენების ასეთი განვითარება. უფრო მეტი მზადყოფნა და მომხდარიდან დასკვნების გამოტანა გვმართებს. _თქვენ უზბეკეთს წარმოადგენთ, რას გვეტყვით იქაურ განწყობებზე, დამოკიდებულებებზე, რა გაჩვენათ ყაზახეთის მაგალითმა? ეს სიტუაცია საკმაოდ მოულოდნელი იყო არამხოლოდ უზბეკეთისთვის, არამედ მთლიანად ცენტრალური აზიისთვის. რადგან ყაზახეთი ჩვეულებრივ განვითარებულ და მდიდარ ქვეყნად ითვლება. ხალხი ფიქრობს, რომ მათ აქვთ პროტესტის უფლება, მაგრამ ასეთი ძალადობა არავის მოუტანს სარგებელს. შემდგომი ძალადობა და სისასტიკე, რომელიც მოხდა ყაზახეთის ქუჩებში, მეტყველებს იმაზე, რომ სიტუაცია შეიძლება ძალიან სწრაფად გამოვიდეს კონტროლიდან. ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია, რომ რეგიონმა კვლავ სათანადოდ შეაფასოს სიტუაცია, მიიღოს საჭირო გაკვეთილები და უპასუხოს ხალხის საჭიროებებს. უზბეკეთი ცდილობს ამის გაკეთებას, მაგრამ რა თქმა უნდა, ჩვენ ჯერ კიდევ ბევრი გვჭირდება, განსაკუთრებით ეკონომიკური განვითარების კუთხით. ჩვენ გვყავს დიდი პოპულაცია, მაგრამ მაღალია უმუშევრობის დონე. უნდა ვიმუშაოთ სამუშაო ადგილების გაზრდაზე, რათა განვავითაროთ ჩვენი ეკონომიკა და გავაუმჯობესოთ ჩვენი განათლების სისტემები. ყველაფერი უკეთესობისკენ მიდის, მაგრამ, რა თქმა უნდა, მეტის გაკეთება გვჭირდება. დრო გადის და სიტუაცია ძალიან სწრაფად იცვლება. უნდა ავუწყოთ ფეხი მსოფლიოს.
იან ბონდი: ახლა არის მომენტი, როდესაც საზოგადოების მაქსიმალური კონსოლიდაცია ძალიან მნიშვნელოვანია როგორც უკრაინის, ისე საქართველოს გადარჩენისთვის
10 იანვარს, ჟენევაში დაწყებული მაღალი დონის დიპლომატიური მოლაპარაკებები, რომლებშიც ჩართულები არიან აშშ, მისი მოკავშირეები და რუსეთი, კონკრეტული შედეგის გარეშე დასრულდა. რუსეთი ამ რაუნდიდადან 10 დღის შემდეგ კვლავ იმეორებს რომ NATO აღმოსავლეთით არ უნდა გაფართოვდეს, რაზეც აშშ-ის პასუხი უცვლელია, დასავლეთი არ აპირებს კომპრომისზე წასვლას, ჩრდილოატლანტიკური ალიანსი ღია კარის პოლიტიკაზე უარს არ იტყვის. პარალელურად, უკრაინის სამხედრო დაზვერვა იუწყება, რომ რუსეთმა სასაზღვრო ზონაში ჯარების მობილიზაცია თითქმის დაასრულა. ამ ფონზე, როგორც 21 იანვარს, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნისა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრის შემდეგ გახდა ცნობილი, მხარეები შეთანხმდნენ, რომ მომავალ კვირას წარმოადგენენ წერილობით პასუხს ყველა წინადადებაზე. რა შედეგებამდე მიიყვანს ეს დიალოგი მხარეებს, ასევე აშშ-ის პარტნიორებს, და რატომ დგას გადამწყვეტი მომენტი ევროპული უსაფრთხოებისთვის, ამ და სხვა მნიშვნელოვან თემებზე Europetime ევროპული რეფორმების ცენტრის საგარეო პოლიტიკის მიმართულების დირექტორს იან ბონდს ესაუბრა. მანამდე ის ბრიტანეთში დიპლომატიურ სამსახურში იყო 28 წლის განმავლობაში. 2005-2007 წლებში, იან ბონდს ლატვიაში ბრიტანეთის ელჩის თანამდებობა ეკავა. _რას ელით მაღალი დონის დიპლომატიური დიალოგიდან რუსეთთან, რომელშიც ჩართულნი არიან აშშ და მისი მოკავშირეები. ჩვენ ვნახეთ სტრატეგიული შეტევითი იარაღის შემცირების და შეზღუდვის ზომების შესახებ ხელშეკრულების (NEW START-ის) გახანგრძლივების გადაწყვეტილება ბაიდენის მმართველობის პერიოდის დასაწყისში. მაგრამ მაინც, შეიარაღების კონტროლთან დაკავშირებით გარკვეული სამუშაო შეიძლება სასარგებლო იყოს. INF (საშუალო სიშორის რაკეტების აკრძალვის ხელშეკრულება) ხელშეკრულების გარკვეული ჩანაცვლება ეფექტური გადამოწმების მექანიზმით – რაც ბოლო დროს არ გვქონია. ასევე, იმ ნდობის შენების ღონისძიებების აღდგენა, რაც ადრე გვქონდა და რომელიც რუსეთმა დაბლოკა რამდენიმე წლის წინ, სამხედრო წვრთნებზე შეტყობინება, რათა საერთაშორისო დამკვირვებლებმა შეძლონ იმის შეფასება, რომ არაფერი სახიფათო არ ხდება. რაც შეეხება ბოლო დღის წესრიგს, ის, რაც რუსეთს სურს, არ შეიძლება იყოს დღის წესრიგში, რაც მოიცავს აშშ-ს განცხადებას, რომ NATO არ მიიღებს ახალ წევრებს, როგორიცაა საქართველო ან უკრაინა და სხვა ქვეყნები, რომლებსაც სურთ გაწევრიანება. _სწორედ ახლა ხომ არ არის დრო, რომ უკრაინას და საქართველოს გაწევრიანების რეალური შანსი მიეცეთ ან პროცესი დაჩქარდეს? ვფიქრობ რა, საქართველოსა და უკრაინის გაწევრიანება კარგი იქნებოდა, უნდა ითქვას, რომ ეს ძალიან სწრაფად არ მოხდება გერმანიისა და საფრანგეთის მსგავსი ქვეყნების პოზიციის გათვალისწინებით. ამიტომ, მივიჩნევ, რომ საქართველომაც და უკრაინამაც თავად უნდა გადადგან რამდენიმე ნაბიჯი. _კონკრეტულად, აქ ფაქტორია შიდა ვითარება თუ რას გულისხმობთ? პირველ რიგში, თუ შეხვედავთ შიდა პოლიტიკურ ვითარებას, საქართველოც და უკრაინაც გაყოფილია და ეს იმ დროს, როცა მათ სოლიდარობა ყველაზე მეტად სჭირდებათ. მე ახლა არ ვაპირებ დამნაშავის ძიებას. საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი სააკაშვილი დაკავებულია. უკრაინის ყოფილ პრეზიდენტ პოროშენკოს უკრაინაში დაკავება, ან პატიმრობა ემუქრება. მაგრამ ჩემთვის ცხადია, რომ ახლა არის მომენტი, როდესაც საზოგადოების მაქსიმალური კონსოლიდაცია ძალიან მნიშვნელოვანია როგორც საქართველოს, ისე უკრაინის გადარჩენისთვის. მეორე საკითხი ეხება ევროკავშირთან და NATO-სთან თანამშრომლობას, საქართველომ და უკრაინამ მაქსიმალურ ძალისხმევას უნდა მიმართონ NATO-სა და ევროკავშირის სტანდარტების მისაღწევად, რაც დაეხმარება ამ ქვეყნებს ეკონომიკურად და სამხედრო თვალსაზრისითაც. მესამე - მნიშვნელოვანია ორმხრივი ურთიერთობების განვითარება, მაგალითად, გუშინ დიდმა ბრიტანეთმა უკრაინაში ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტები გაგზავნა უკრაინელების დასახმარებლად. ვფიქრობ, უკრაინასაც და საქართველოსაც პრიორიტეტის მინიჭება სჭირდებათ ისეთი საკითხებისთვის, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია და რაც ყველაზე მეტად სჭირდებათ მათ სამხედრო ძალებს. კერძოდ, NATO-ს ქვეყნებთან ან სხვა ქვეყნებთან უნდა განსაზღვრონ პრიორიტეტები, თუ რომელი სისტემები და რა სახის ტრენინგი სჭირდებათ ყველაზე მეტად. განიხილონ ეს საკითხები ორმხრივად და შეეცადონ, მიიღონ ეს დახმარება. როგორც უკრაინას, ასევე საქართველოს და მოლდოვას სჭირდებათ, მაქსიმალურად მედეგები გახდნენ რუსული აგრესიის აღსაკვეთად. _როგორ ფიქრობთ, გადამწყვეტი ეტაპია ევროპული უსაფრთხოებისთვის? ეჭვგარეშეა, რომ ეს არის გადამწყვეტი დრო ევროპის უსაფრთხოებისთვის. ძალიან საშიში პერიოდი, რაც ალბათ ბოლოს, ძალიან დიდი ხნის წინ თუ გვინახავს. პუტინი ხედავს სისუსტეს დასავლეთსა და იმ ქვეყნებში, რომლის პირისპირაც დგას. ის საქართველოსა და უკრაინაში შიდა პოლიტიკურ განხეთქილებას სისუსტედ ხედავს, ბაიდენს კი გაყოფილი ამერიკის სუსტ პრეზიდენტად. ჩვენ ველოდებით საპრეზიდენტო არჩევნებს საფრანგეთში და იქ სწორედ ამ საკითხზეა ყურადღება გადატანილი. ჩვენ გვყავს ახალი მთავრობა გერმანიაში, რომელიც ჯერ კიდევ პოლიტიკის ჩამოყალიბების პროცესშია, და დიდი ბრიტანეთი, რომელიც უფრო დასუსტდა Brexit-ის გამო და შინაგანად დაყოფილია Brexit-ის გამო. ამრიგად, ვფიქრობ, პუტინი ამ მომენტს ალბათ განიხილავს, როგორც შესაძლებლობას, რომელიც ძალიან სახიფათო პერიოდს ქმნის ევროპის უსაფრთხოებისთვის. _და ვინ დარჩება მოგებული ამ ვითარებაში? თუ გადავხედავთ რუსეთის ეკონომიკის მასშტაბს, ის ძალიან მცირეა NATO-ს ქვეყნების ეკონომიკებთან შედარებით. ასე რომ, ახლა საკითხავია, შეუძლია თუ არა NATO-ს, გამოიყენოს ის უპირატესობები, რაც მას აქვს? თუ ის ასე მოიქცევა, მაშინ მას უნდა შეეძლოს პუტინის მხრიდან რაიმე შემდგომი მავნე ქცევის შეკავება. და, თუ NATO-ს ქვეყნები სხვადასხვა მიმართულებით წავლენ და სხვადასხვა თამაშის წესებს გამოიყენებენ, მაშინ ჩვენ ბევრად უფრო სუსტები ვიქნებით.
თურქეთის ელჩის კომენტარი „3+3“ ფორმატთან დაკავშირებით - ექსკლუზივი
Europetime საქართველოში თურქეთის ელჩს ფატმა ჯერენ იაზგანს „3+3“ ფორმატთან დაკავშირებით ექსკლუზიურად ესაუბრა. როგორც ელჩის კომენტარიდან ირკვევა, ამ საკითხთან დაკავშირებით, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრ დავით ზალკალიანთან შეხვედრა გაიმართა, რომელზეც თურქულმა მხარემ საქართველოს ოფიციალურ პირებს პლატფორმის ფარგლებში განხილული თემების შესახებ ინფორმაცია მიაწოდა. „პლატფორმის ფარგლებში შეხვედრის დაწყებამდე და მის შემდეგაც ჩვენ მივაწოდეთ ინფორმაცია საქართველოს მთავრობას და ასევე ვაწვდით ინფორმაციას განსახილველი საკითხების შესახებ. კერძოდ, ჩვენ შევხვდით საგარეო საქმეთა მინისტრს და ვაცნობეთ, თუ რაზე ვისაუბრეთ. სხვა შეხვედრებიც იქნება. ამ პლატფორმასთნ დაკავშირებით, რაიმეს თავსმოხვევაზე საუბარი არ არის“, - აღნიშნა თურქეთის ელჩმა. რაც შეეხება საქართველოს უარს „3+3“ ფორმატში მონაწილეობაზე, ელჩი აღნიშნავს, რომ ეს არის საქართველოს გადაწყვეტილება, რომელსაც თურქეთი პატივს სცემს. ამასთან, ფატმა ჯერენ იაზგანი განმარტავს, რომ ამ ფორმატში საქართველოს არყოფნის პირობებში, საქართველოს შესახებ რაიმე გადაწყვეტილებას ვერ მიიღებდნენ; თურქეთს სურს, რომ საქართველო იყოს წარმოდგენილი 3+3“ პლატფორმაში, მაგრამ „ეს დამოკიდებულია საქართველოს მთავრობისა და ხალხის სურვილზე“. „ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ვმუშაობთ საქართველოს მთავრობასთან როგორც ორმხრივად, ასევე, აზერბაიჯანის, თურქეთის, საქართველოს ფორმატში“,... - განუცხადა თურქეთის ელჩმა Europetime-ს. დიპლომატის თქმით, ეს არის ერთ-ერთი პლატფორმა, რომელიც რეგიონის ქვეყნებს აერთიანებს, რომ განიხილონ ზოგიერთი პროექტი, სადაც სარგებლის მიღება ყველას შეუძლია. „ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია და ვფიქრობთ, კარგი იდეაა, მაგრამ შეიძლება იყოს სხვა ფორმატები, რომლებზეც შეიძლება, ვისაუბროთ ჩვენს პარტნიორებთან“, - განაცხადა თურქეთის ელჩმა. ფატმა ჯერენ იაზგანთან ინტერვიუს თემა ასევე იყო NATO-რუსეთის საბჭოს შეხვედრა და ის, თუ რა პოზიცია აქვს NATO-ს წევრ თურქეთს რუსეთის მიერ წამოყენებულ პირობებთან დაკავშირებით, რომელიც ასევე გულისხმობს ალიანსის გაფართოებაზე უარის თქმას. „დიალოგი და დიპლომატია მნიშვნელოვანია. რა თქმა უნდა, არსებობს NATO-ს ერთიანი პოზიცია იმ ქვეყნების თავისუფალი ნების თაობაზე, რომლებიც ირჩევენ უსაფრთხოების ზომებს და ეს არ შეიძლება, განხილული იყოს მესამე მხარესთან. თურქეთის პოზიცია NATO-ს ერთიან პოზიციაში გამოიხატება. საქართველო ერთგულია რა ევროატლანტიკური ინტეგრაციის და ეს საქართველოს მთავრობისა და ხალხის არჩევანია, თურქეთი მხარს უჭერს საქართველოს NATO-ში გაწევრიანებას“, - აღნიშნა თურქეთის ელჩმა. შეგახსენებთ, "3+3" ფორმატში პირველი შეხვედრა მოსკოვში 10 დეკემბერს გაიმართა. საქართველომ ოფიციალურად დააფიქსირა უარი, თუმცა რუსეთის საგარეო უწყებამ განაცხადა, რომ პირველი შეხვედრის შემდეგ, საქართველოსთვის კარი ღია რჩება. ცნობილია, რომ მომდევნო შეხვედრას თურქეთი უმასპინძლებს. ამავე თემაზე: რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი: თურქ და აზერბაიჯანელ მეგობრებს ვთხოვეთ, საქართველოს "3+3" ფორმატის სარგებელი აუხსნან ცნობისთვის, "3+3" ფორმატთან დაკავშირებით, Europetime-მა საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის მიმართულებით ევროკავშირის მთავარი პრესსპიკერი პიტერ სტანო ასევე ექსკლუზიურად ჩაწერა. პიტერ სტანომ განაცხადა, რომ ევროკავშირი მხარს უჭერს სამხრეთ კავკასიის სამ ქვეყანას აღმოსავლეთ პარტნიორობის მეშვეობით. აშშ-ის პოზიცია 18 ოქტომბერს, საქართველოში ვიზიტით მყოფ აშშ-ის თავდაცვის მდივანს ლოიდ ოსტინს "3+3" ფორმატთან დაკავშირებით დაუსვეს შეკითხვა. თავდაცვის სამინისტროში, ქართველ კოლეგა ჯუანშერ ბურჭულაძესთან შეხვედრის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე, ლოიდ ოსტინმა განაცხადა, რომ რუსეთმა პირველ რიგში 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას უნდა სცეს პატივი. „რუსეთი, რომელსაც საქართველოს ტერიტორიების 20% აქვს ოკუპირებული, უნდა სცემდეს პატივს 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას, ვიდრე რაიმე ახალ პლატფორმაზე ისაუბრებს“, - განაცხადა ლოიდ ოსტინმა. როგორც ცნობილია, მთიან ყარაბაღში კონფლიქტის განახლებისა და ახალი ზავის შემდეგ, თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა ექვსეულის პლატფორმის შექმნის ინიციატივის შესახებ განაცხადა, რომელსაც მხარი აზერბაიჯანმა და ირანმა დაუჭირეს. ამ ინიციატივით, რეგიონული თანამშრომლობა სამხრეთ კავკასიის რეგიონის 3 სახელმწიფოს: საქართველოს, აზერბაიჯანსა და სომხეთს აერთიანებს. ასევე - ირანის ისლამურ რესპუბლიკას, რუსეთის ფედერაციასა და თურქეთს. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებით, „საქართველო უნდა იყოს ჩართული დიდ გეოპოლიტიკურ და რეგიონში მიმდინარე პროექტებში, მაგრამ არა სახელმწიფო ინტერესების ხარჯზე, არა ოკუპანტთან დათმობის ხარჯზე“. მანამდე, დავით ზალკალიანიმა ისიც განაცხადა, რომ საქართველოს რუსეთთან ერთად მონაწილეობა გაუჭირდება "3+3" ფორმატში, თუმცა რაღაც ფორმით ჩართული უნდა იყოს ახალ რეგიონულ პროექტებში. მოგვიანებით, მინისტრმა განმარტა, რომ ეს განცხადება არასწორად იყო აღქმული. ასევე წაიკითხეთ: დავით ზალკალიანი 3+3 ფორმატზე: ეს შეუძლებელია
ყველა ქვეყანაში, სადაც დიქტატურა ან ავტოკრატიული მმართველობაა, ყაზახეთის მსგავსი სიტუაციის გადადების ალბათობა არსებობს - ზურაბ ბატიაშვილი
ყაზახეთში არეულობის და მოქალაქეების მღელვარების კერად წლების განმავლობაში დაგროვილი შიდა პრობლემები იქცა. ამაზე აქტიურად მიუთითებენ ის ანალიტიკოსები და სხვა ქვეყნების ყოფილი მაღალჩინოსნები, რომლებსაც რაიმე ფორმით კავშირი ჰქონიათ ცენტრალური აზიის ამ ქვეყანასთან, ადგილზე საქმიანობდნენ კიდეც და კარგად იცნობენ მოსახლეობის განწყობებს. თუმცა ტრადიციულად, რუსეთს მიზეზის და საბაბის საკუთარი ვერსია აქვს, რომლის მტკიცებას და გამყარებასაც ცდილობს, აქ მას მხარს უჭერს ყაზახეთის დღევანდელი პრეზიდენტი თოყაევიც, რომლის მოთხოვნის საფუძველზეც გაიგზავნა ჯარი ყაზახეთში, კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაციის სახელით და რუსეთის ხელმძღვანელობით. ორივე - რუსეთიც და ყაზახეთიც ამას გარე საფრთხეებით ხსნიან. ყაზახეთიდან ზუსტი ინფორმაციის მიღება დღესაც პრობლემაა, სხვადასხვა წყარო, ოფიციალური თუ არაოფიციალური ურთიერთგამომრიცხავ ცნობებს ავრცელებს, მათ შორის შეტაკებების შედეგად მსხვერპლთა ზუსტი რაოდენობაც ამ დრომდე უცნობია. ბოლოს, ჯანდაცვის უწყებაზე დაყრდნობით იტყობინებოდა მედია, რომ 160-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, მოგვიანებით, ეს ტექნიკური შეცდომით ახსნეს. თუმცა ვერავინ უარყოფს, რომ არეულობის დღეს, ადამიანები დაიღუპნენ. მაინც, მოვლენების რა განვითარებას უნდა ველოდოთ, და არის თუ არა დასავლეთი პასიურ პოზიციაში, ამ საკითხებთან და ყაზახეთის ირგვლივ არსებულ სურათთან დაკავშირებით, Europetime-მა შეკითხვებით მიმართა რონდელის ფონდის ანალიტიკოს ზურაბ ბატიაშვილს. ის მიიჩნევს, რომ ყაზახეთში ათწლეულების განმავლობაში დაგროვილი პრობლემები ახლა ერთიანად ამოიფრქვა. „ყველა ქვეყანა, სადაც არ არის დემოკრატიული წყობა და ინსტიტუტები არ მუშაობს, განწირულია პროცესების ასეთი განვითარებისთვის და ეს ვნახეთ ყაზახეთის შემთხვევაშიც. ამას აქვს როგორც შიდა, ასევე საერთაშორისო განზომილება, იმიტომ, რომ პუტინი უფრთხის მის გარშემო გამოსვლებს, რომლებსაც თავისი რეჟიმისთვის პირდაპირ საფრთხედ განიხილავს. მას ეშინია, საპროტესტო აქციების ტალღა არ გადაედოს“... ზურაბ ბატიაშვილის შეფასებით, მსგავსი არეულობა ხდება იქ, სადაც დემოკრატიული ინსტიტუტები არ ფუნქციონირებს; სადაც არ არის დემოკრატიული წყობა; შესაბამისად, ყველა ქვეყანაში, სადაც დიქტატურა ან ავტოკრატიული მმართველობაა, მსგავსი ტალღის გავრცელების ალბათობა არსებობს. „პუტინს იმდენად არ ეშინია NATO-ს ჯარების და ატომური იარაღის, რამდენადაც მსგავსი გამოსვლების, რადგან მასაც არადემოკრატიული რეჟიმი აქვს, სადაც ხალხს არ აქვს საშუალება, გამოხატოს საკუთარი ნება; სადაც პიროვნებები წყვეტენ ყველაფერს და არა - ინსტიტუტები; არ არის დამოუკიდებელი სასამართლო. ამიტომ, ასეთი საფრთხე ასეთ ქვეყნებში ყოველთვის არსებობს და ძალზედ მოჩვენებითია ხოლმე ერთგვარი სტაბილურობა გარედან, ყაზახეთის შემთხვევაში დავინახეთ, რომ ქვეყნის შიგნით სულ სხვა მუხტია. საწვავზე ფასის მატება საბაბი უფრო გახლდათ, ვიდრე მიზეზი. ქვეყანაში გამეფებული იყო კორუფცია. მოგეხსენებათ, ყაზახეთი ნავთობითა და გაზით ერთ-ერთი უმდიდრესი ქვეყანაა და, მოქალაქეებს მიაჩნიათ, რომ შემოსავლები არასამართლიანად ნაწილდება“, - აღნიშნავს ანალიტიკოსი. ზურაბ ბატიაშვილის თქმით, თუ რუსეთი დაინახავს, რომ კარგავს ყაზახეთს, დემონსტრანტებსაც დაარბევს და უარს არ იტყვის უხეში ძალის გამოყენებაზე. „ეს ჩვენ არაერთხელ გვინახავს. პუტინის იდეის განხორციელება, აღადგინოს საბჭოთა კავშირი, შეუძლებელია ყაზახეთის გარეშე. ყაზახეთი თუ არ იქნება, ის კარგავს შუა აზიის სხვა რესპუბლიკებსაც, გასასვლელი ეკეტება დანარჩენ რესპუბლიკებში. ყაზახეთი მისთვის საციცოცხლოდ მნიშვნელოვანია იმ პროექტისთვის, რომელსაც შეგვიძლია, ვუწოდოთ „საბჭოთა კავშირი2“, სადაც მოიაზრებს: ბელარუსს, უკრაინს, ყაზახეთს, კავკასიის ქვეყნებს... რუსეთი არღვევს ყველანაირ ხელშეკრულებას, მათ შორის კოლექტიური უსაფრთხოების შესახებ ხელშეკრულება გულისხმობს გარე საფრთხისგან დაცვას, ყაზახეთის შემთხვევაში კი გარე საფრთხე არ ყოფილა, შიდა გამოსვლები იყო. რუსეთი და ყაზახეთი კი ცდილობენ წარმოაჩინონ, თითქოს, ეს გარედან იყო ორგანიზებული. ხან ვაშინგტონისკენ იშვერენ ხელს, ხან - კიევისკენ... ეს რა თქმა უნდა, სინამდვილეს არ შეესაბამება, აქ უნდა გამოვრიცხოთ გარე ჩარევა, რადგან ეს იყო ათწლეულების განმავლობაში ხალხში დაგროვილი უკმაყოფილების გამოვლინება“, - მიიჩნევს ანალიტიკოსი. შეგახსენებთ, ყაზახეთში კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაციის მხრიდან სამხედროების გაგზავნის ცნობა ყველასთვის ცნობილი გახდა სომხეთის პრემიერის განცხადებიდან, რომელიც ახლა ამ ორგანიზაციის თავმჯდომარეობას ითავსებს. რას ნიშნავს ჩვენთვის ეს გარემოება, ჩვენი ურთიერთობების გათვალისწინებით სომხეთთან და რა სურათს ქმნის ის რეგიონისთვის. ზურაბ ბატიაშვილი ამ საკითხსაც განიხილავს Europetime-თან ინტერვიუში. „ნიკოლ ფაშინიანი მძევლად იქცა, თითქოს, დემოკრატიული იდეებით გამოდიოდა, ახლა სამწუხაროდ, პუტინის „რუპორად“ ჩამოყალიბდა. სომხეთი გახლავთ ამ ორგანიზაციის თავმჯდომარე ქვეყანა და ბედის ირონიაა, რომ ფაშინიანს მოუწია ამ განცხადების გაკეთება. რეგიონში რუსეთის ნებისმიერი გაძლიერება სახარბიელო და არასასურველია. თუმცა ჩვენზე ამ შემთხვევაში ნაკლებად არის დამოკიდებული, რა მოხდება ყაზახეთში. ერთადერთი, რაც შეგვიძლია, გავაკეთოთ, ისააა, რომ ჩვენი სვლა დასავლეთის მიმართულებით შეუქცევადი გავხადოთ. ქვეყანაში, სადაც ამდენი პრობლემა დაგვიგროვდა, უნდა ვეცადოთ, რომ დემოკრატიული ინსტიტუტები გავაძლიეროთ, და ყველაფერი გავაკეთოთ დასავლეთთან დაახლოების თვალსაზრისით, მათ შორის სასამართლო უნდა იყოს დამოუკიდებელი, რომელიც ხელისუფლებამ რატომღაც დაიქვემდებარა და თავის მომსახურე ორგანიზაციად აქცია. მაშინ, როდესაც დასავლეთის რჩევებს უნდა ვითვალისწინებდეთ, ლამის ყოველ მეორე დღეს, „ქართულ ოცნების“ ლიდერები დასავლეთს, მის ინსტიტუტებს და დასავლელ ელჩებს ლანძღავენ. ეს ყველაფერი კი რუსეთის წისქვილზე ასხამს წყალს და საქართველოს არ წაადგება დასავლეთისკენ მიმავალ გზაზე“, - აღნიშნავს ზურაბ ბატიაშვილი. არის თუ არა დასავლეთი პასიური ყაზახეთთან მიმართებით, ზურაბ ბატიაშვილი საკითხის ასეთ ანალიზს გვთავაზობს: „ინფორმაციის ნაკლებობაა, ასევე ოპოზიცია ფიზიკურად არ არსებობს ყაზახეთში. იქ სახალხო მღელვარებას არ ჰყავს გამოკვეთილი ლიდერები, რომლებიც კოორდინაციას გაუწევდნენ პროცესებს. შესაბამისად, დასავლეთს დრო სჭირდება ვითარებაში გასარკვევად. თუმცა ვნახეთ შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივნის განცხადება, რომ კითხვის ნიშნები არსებობს, რა თქმა უნდა, არავის მოსწონს, ასეთი აგრესიული ჩარევა მეზობლების შიდა საქმეებში, მაშინ, როდესაც რუსეთი სხვებს ადანაშაულებს ამაში. ასევე წაიკითხეთ: ვაშინგტონს ყაზახეთში რუსეთის ხელმძღვანელობით სამხედრო ძალების გაგზავნის მოთხოვნის კანონიერებაზე კითხვები აქვს მეთიუ ბრაიზა: ყაზახეთის პრეზიდენტი დასავლეთთან რისკავს კარგია, რომ დასავლეთი ამ დროისთვის კონცეტრირებულია უკრაინის საკითხზე, რადგან უკრაინის თემას რუსეთის ამბიციებისთვის საციცოხლო მნიშვნელობა აქვს. შესაბამისად, დასავლეთმა აქ უკან არ უნდა დაიხიოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში რეალურად დგება საბჭოთა კავშირის აღდგენის საკითხი... და, ამას ჩვენზეც პირდაპირი გავლენა ექნება, ამიტომ, ის რომ, დასავლეთი ჯერ ბოლომდე ვერ არის გარკვეული ყაზახეთის საკითხებში, ძალზედ ბუნებრივია, თუმცა იმედის მომცემია, რომ უკრაინაზეა კონცეტრირებული და მკაფიო პოზიცია აქვს“. ცნობისათვის, საწვავზე ფასების მატების გამო, 2 იანვარს დაწყებული მანიფესტაციების შედეგად, ყაზახეთში მთავრობა 5 იანვარს გადადგა. ხელისუფლებამ ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა. შეტაკებებს მსხვერპლი მოჰყვა. 6 იანვარს, ყაზახეთში, რუსეთის ხელმძღვანელობით, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციამ ჯარები გაგზავნა.
პოლ გობლი: ანაკლიის პროექტის ჩაშლა აშკარად მოსკოვის დღის წესრიგის ნაწილი იყო
Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში აშშ-ის ყოფილი სახელმწიფო მდივნის ჯეიმს ბეიკერის სპეციალური წარმომადგენელი და მრჩეველი პოლ გობლი, რომელიც ასევე იკავებდა სახელმწიფო დეპარტამენტში დაზვერვისა და კვლევის ბიუროს ანალიტიკოსის პოზიციას, საქართველოში ამერიკული ინვესტიციების და მსხვილი ინფრასტრუქტურული პროექტების მნიშვნელობაზე საუბრობს. ამ კონტექსტში კი ანაკლიის პროექტის განხორციელებაზე ამახვილებს ყურადღებას. „ანაკლიის პროექტის ჩაშლა, შეიძლება, არ იყო რუსეთის უმაღლესი პრიორიტეტი, მაგრამ აშკარად მისი დღის წესრიგის ნაწილი იყო. „კანონის უზენაესობა გადამწყვეტია დასავლური ინვესტიციებისთვის. დასავლეთის წარმომადგენლებს არსად სურთ ინვესტირება, თუ ისინი დარწმუნებულნი არ არიან, რომ სასამართლო დაიცავს მათ და თავისი საქმიანობის წარმოების საშუალებას მისცემს. ამრიგად, სასამართლო სისტემა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია“, - აცხადებს პოლ გობლი Europetime-თან. პოსტსაბჭოთა ქვეყნების და ბალტიის საკითხებში აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის ყოფილ მრჩეველთან Europetime-ის ინტერვიუს თემა ასევე იყო რეგიონსა და უკვე ცენტრალურ აზიაში მიმდინარე პროცესები, რომლებიც კიდევ უფრო ამტკიცებს მოსაზრებას, რომ შავი ზღვის უსაფრთხოების დაცვა მნიშვნელოვანია. „დასავლეთი რთულ მდგომარეობაშია იმის გათვალისწინებით, რომ ყაზახეთის პრეზიდენტმა მიიწვია რუსული ძალები. ვიმედოვნებ, ყველა მხარისთვის გასაგებია, რაც ლიდერებმა საჯაროდ თქვეს: ,,ჩვენ არ გვჯერა, რომ ასეთი ინტერვენცია გამართლებული ან კანონიერია იმის გათვალისწინებით, რომ ის გამოიყენება სახალხო აჯანყების ჩასახშობად“, - აღნიშნავს პოლ გობლი. ავღანეთიდან აშშ-ის ჯარების გაყვანამ რამდენად შეუწყო ხელი ცენტრალურ აზიაში რუსეთის დომინანტური პოზიციების ზრდას, ამ თემის განხილვისას, ანალიტიკოსი Europetime-თან აღნიშნავს, რომ „ავღანეთში ამერიკელების ყოფნა შეუძლებელი გახდა, რადგან საზოგადოება დიდი ხნის განმავლობაში ითხოვდა ჯარების გაყვანას და მთავრობამ ვერ შეძლო იქ დარჩენის საჭიროების ლოგიკური დასაბუთება“. „არ მგონია, რომ ავღანეთიდან აშშ-ის გასვლამ უზრუნველყო რუსული გავლენის გაზრდა, მაგრამ მოსკოვს პროცესებში ჩართვის უფრო დიდი შესაძლებლობა მისცა. დარწმუნებული არ ვარ, რომ მოსკოვის გავლენა გაიზრდება მისი ინტერვენციის შედეგად. ამან შეიძლება ზოგი დააშინოს, მაგრამ სხვებს გააბრაზებს“, - მიიჩნევს ჯეიმს ბეიკერის ყოფილი სპეციალური წარმომადგენელი და მრჩეველი. Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოფილი მაღალჩინოსანი ასევე განიხილავს საკითხს, თუ რა როლი აქვს ჩინეთს ამ პროცესებში. „ჩინეთი მხარს უჭერს რუსეთის ინტერვენციას, რადგან ის ეწინააღმდეგება ხალხისთვის გავლენის დათმობას (ძალუფლების მინიჭებას) და ასევე, იცის, რომ რუსეთი „ისაკუთრებს“ მიღებულ შედეგებს და რომ ამ შედეგებმა შესაძლოა, არ გააძლიეროს რუსეთი რეგიონში, მაგრამ შეასუსტოს და პეკინს მეტი შანსი მისცეს“, - აღნიშნავს ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს ყოფილი ანალიტიკოსი. შეგახსენებთ, ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივნის ენტონი ბლინკენის მოადგილის მოვალეობის შემსრულებელმა ფილიპ რიკერმა გასულ წლის ზაფხულში, Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში ინვესტორებისთვის მიმზიდველი გარემოს შექმნასა და ამ კონტექსტში, დიდი ინფრასტრუქტურული პროექტების, მათ შორის ანაკლიის მნიშვნელობაზე გაამახვილა ყურადღება. ასევე ამერიკა- საქართველოს შორის, ორმხრივი სავაჭრო ურთიერთობების შესაძლებლობებზეც ისაუბრა. სრულად იხილეთ: https://europetime.eu/ka/article/10108-pilip-rikeri-anaklia-da-qvela-didi-inprastrukturu
2021 წლის 10 მნიშვნელოვანი ვიზიტი და პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რომლებმაც საქართველოს საერთაშორისო პოლიტიკაზე გავლენა მოახდინა
ექსპერტების შეფასებით, 2021 წელს გლობალური უსაფრთხოების კონცეფციაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები დაიწყო, რაც გარკვეულწილად აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციის პოლიტიკით და სხვა გლობალური ფაქტორებით იყო განპირობებული. მსოფლიო უსაფრთხოების ახალი კონცეფციის ჩამოყალიბების პროცესი კი ნაწილობრივ საქართველოზეც აისახა კონკრეტული მაღალი რანგის ვიზიტებით, ახალი ინიციატივებით, სამიტებზე მიღებული დეკლარაციებით და გადაწყვეტილებებით. Europetime წარმოგიდგენთ 2021 წლის 10 მნიშვნელოვან ვიზიტს და პოლიტიკურ მოვლენას, რომელიც საქართველოს საერთაშორისო პოლიტიკასა და ევრო-ატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაციაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს. 1. სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე - „საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ“ 2008 წლის ომის საქმეზე, სტრასბურგის სასამართლომ გადაწყვეტილება 21 იანვარს გამოაცხადა. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო დაეთანხმა საქართველოს მოთხოვნას, რომ რუსეთმა 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის არაერთი მუხლი დაარღვია. როგორც Europetime-ს საქართველოს ევროპულ ფასეულობათა ინსტიტუტის დამფუძნებელმა, ევროპის საბჭოში საქართველოს ყოფილმა ელჩმა,, მამუკა ჟღენტმა განუცხადა, რუსეთმა საქართველოს წინააღმდეგ პირწმინდად წააგო ეს საქმე. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაადასტურა შემდეგი: რუსეთმა განახორციელა ეთნიკური წმენდა; რუსეთი ახორციელებდა ეფექტურ კონტროლს ცხინვალის რეგიონზე; რუსეთი პასუხისმგებელია ქართველი სამხედროებისა და სამოქალაქო პირების წამებაზე, კერძოდ, საერთაშორისო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ რუსეთი პასუხისმგებელია: ქართველი სამხედრო ტყვეების წამებისთვის, ასევე დაახლოებით, 160 ქართველი სამოქალაქო პირის დაკავებისა და ცხინვალის იზოლატორში არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობისთვის. ეს ეხება არამხოლოდ 12 აგვისტოს შემდგომ პერიოდს, არამედ მითითებულია, რომ მესამე მუხლით გათვალისწინებული უფლებები დაარღვია სამხედრო ტყვეებთან მიმართებით ჯერ კიდევ 7 აგვისტოს. სასამართლომ ასევე ცნო რუსეთი კონვენციის პირველი ოქმის პირველი მუხლის დამრღვევად, რაც ეხება საკუთრების უფლების დარღვევას, „სიამაყეა, ტკივილია, სიხარულია, ემოციებია, სამართლიანობის განცდაა“, - Europetime-თან საუბრისას, ასე შეაფასა სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება, აგვისტოს ომში დაღუპული გმირის,უშანგი სოფრომაძის მეუღლემ, თეა ტაბატაძემ. „დიახ რუსეთი ნამდვილად დამნაშავეა! ჩემთვის დიდი ტკივილია, მაგრამ ძალიან ამაყი ვარ, რომ ჩვენი გმირების დაღვრილმა სისხლმა უკვალოდ არ ჩაიარა და სამართალმა იზეიმა“, - განუცხადა Europetime-ს გიორგი ანწუხელიძის მეუღლემ მაკა ჩიკვილაძემ. 2. აშშ-ს თავდაცვის მდივნის ლოიდ ოსტინის ვიზიტი საქართველოში - აშშ-ის და NATO-ს მიერ შავი ზღვის რეგიონის სტრატეგიული მნიშვნელობის რეგიონად გამოცხადება ოქტომბერში აშშ-ის თავდაცვის მდივნის ლოიდ ოსტინის საქართველოში ვიზიტს, როგორც საექსპერტო წრეებში, ისე მთავრობაში ისტორიული ვიზიტი უწოდეს. ოსტინის მაღალი რანგის გარდა, ვიზიტის ისტორიულობას განაპირობებდა რეგიონული ტურნეს მთავარი თემა. აშშ-ის თავდაცვის მდივანმა განაცხადა, რომ შავი ზღვის რეგიონი ამერიკის ეროვნულ ინტერესს წარმოადგენს. ვიზიტის ფარგლებში ასევე გაფორმდა ახალი მემორანდუმი. ლოიდ ოსტინმა ქართულ მხარესთან ხელი მოაწერა ურთიერთგაგების მემორანდუმს, რომლითაც პენტაგონი საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს ახალი შესაძლებლობების შექმნაში უნდა დაეხმაროს. ვიზიტის შემდეგ კი ოსტინმა განაცხადა, რომ ვაშინგტონი მხარს უჭერს უკრაინას, ასევე საქართველოს რუსული აგრესიის საპასუხოდ. „საქართველო ჩვენთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი რეგიონია. აქ ვარ იმისთვის, რომ დავარწმუნო საქართველო და მსოფლიო ჩვენს შესანიშნავ ურთიერთობებში. აშშ გმობს რუსეთის მიერ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციას და მის მიერ სხვადასხვა მექანიზმით შავ ზღვაზე გავლენის მოპოვების მცდელობებს“, - განაცხადა აშშ-ის თავდაცვის მდივანმა, რომელიც საქართველოდან უკრაინასა და რუმინეთში გაემგზავრა, იქიდან კი პირდაპირ NATO-ს თავდაცვის მინისტერიალზე, სადაც განხილვის ერთ-ერთი მთავარი თემა, შავი ზღვის რეგიონის ქვეყნების უსაფრთხოება იყო. პენტაგონის უფროსის აღნიშნული ტურნეს შემდეგ, შავი ზღვის რეგიონის უსაფრთხოების გაძლიერების კუთხით, აშშ-მ და NATo-მ კონკრეტული აქტივობები დაიწყეს. ლოიდ ოსტინის გარდა, ისტორიის მანძილზე საქართველოს აშშ-ის თავდაცვის ორი მდივანი სტუმრობდა . პირველად თბილისს, 2001 წელს, დონალდ რამსფელდი ეწვია. მისი ვიზიტი საქართველოს თავდაცვის უნარიანობის ამაღლებისთვის გარდამტეხი მნიშვნელობის აღმოჩნდა. საფუძველი ჩაეყარა საქართველოში „წვრთნისა და აღჭურვის პროგრამას“, რომლისთვისაც აშშ-მ 64 მლნ გამოყო. ჯორჯ ბუშის ადმინისტრაციის თავდაცვის მდივანი დონალდ რამსფელდი საქართველოში რამდენჯერმე იმყოფებოდა. მეორე აშშ-ის თავდაცვის მდივანი, რომელიც საქართველოს ეწვია ჩაკ ჰეგელი იყო, 44-ე პრეზიდენტის, ბარაკ ობამას ადმინისტრაციიდან. 3. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის რამდენიმე ვიზიტი საქართველოში და მისი პირადი ჩართულობა საქართველოს შიდა პოლიტიკური კრიზისის დასაძლევად ქართულ საექსპერტო წრეებში ასევე ისტორიულ მოვლენად და ევროკავშირის საქართველოსადმი განსაკუთრებულ ინტერესად შეფასდა ევროკავშირის პირველი პირის, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის საქართველოში ვიზიტი. აღსანიშნავია რომ 2021 წელს შარლ მიშელი საქართველოს რამდენჯერმე ესტუმრა, როგორც აღმოსავლეთ პარტნიორობის საკითხების განსახილველად, ასევე საქართველოს შიდა პოლიტიკური კრიზისი გადაჭრის მიზნით. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი თბილისს პირველად 28 თებერვალს ეწვია. ვიზიტის ფარგლებში ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მედიატორის ფუნქცია იკისრა. მედიაციის პროცესში ევროკავშირმა 5 პუნქტიანი დოკუმენტი შეადგინა, რომელიც ოპოზიციას და ხელისუფლებას შეთანხმების შესაძლებლობას მისცემდა. პარალელურად აშშ-დან და ევროპარლამენტიდან არაერთი განცხადება გაკეთდა საქართველოს შიდა პოლიტიკური კრიზისის გარე ძალებიდან გამწვავების შესახებ. შარლ მიშელის და მისი წარმომადგენლის კრისტიან დანიელსონის პირადი ჩართულობით, საბოლოოდ ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის შეთანხმება გაფორმდა. ოპოზიცია პარლამენტში შევიდა, ხელისუფლებამ კი რეფორმების განხორციელების ვალდებულება აიღო, ასევე ხელი მოაწერა თვითმმართველობის არჩევნებზე 43 პროცენტიანი ბარიერის ვერ გადალახვის შემთხვევაში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნის ვალდებულებას. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი მეორედ საქართველოს აპრილში, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მემორანდუმის გაფორმების მეორე დღეს ეწვია. ხელმოწერის ცერემონიალს კი ონლაინ რეჟიმში ჩაერთო. ივლისში ხელისუფლებამ უარი თქვა 43%-იანი ბარიერის პუნქტის შესრულებაზე და შარლ მიშელის შეთანხმება დაარღვია. თუმცა თვითმმართველობის არჩევნებზე 43%-ანი ბარიერი გადალახა ივლისის თვეში, შარლ მიშელი საქართველოს კიდევ ერთხელ ესტუმრა. ბათუმის საერთაშორისო კონფერენციას დაესწრო და ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ფარგლებში, საქართველო, უკრაინა, მოლდოვას თანამშრომლობის დეკლარაციის ხელმოწერის ცერემონიაში მიიღო მონაწილეობა. 4. აღმოსავლეთ პარტნიორობის შესახებ საქართველოს უკრაინის და მოლდოვას საერთო მემორანდუმის და დეკლარაციის გაფორმება საქართველომ, უკრაინამ და მოლდოვამ ევროინტეგრაციის საკითხებზე „ასოცირებული ტრიოს“ მემორანდუმი 17 მაისს, კიევში გააფორმეს. 19 ივლისს კი, ,,აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ სამი ასოცირებული ქვეყნის - საქართველოს, მოლდოვას და უკრაინის პრეზიდენტებმა პეტრას ციხეზე ხელი მოაწერეს ერთობლივ დეკლარაციას, რომელსაც ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი შარლ მიშელიც ესწრებოდა. მემორანდუმის გაფორმებამდე, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ტრიოს თანამშრომლობის გაღრმავებაზე, პირველად, ინიციატივა, ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის თანათავმჯდომარემ, ევროპარლამენტარმა, ანდრიუს კუბილიუსსმა Europetime-თან საუბარში ექსკლუზიურად გააჟღერა. კუბილიუსის ინტერვიუს ქართველი ექსპერტები გამოეხმაურნენ და მის ინიციატივას დადებითი რეზონანსი მოჰყვა. როგორც Europetime-ს სტრატეგიული ანალიზის ცენტრის აღმასრულებელი საბჭოს წევრმა ვალერი ჩეჩელაშვილმა განუცხადა, თავის დროზე სწორედ ასე მოიქცნენ ვიშეგრადის ქვეყნები: პოლონეთი, ჩეხეთი, სლოვაკეთი და უნგრეთი. მისი თქმით, ევროინტეგრაციის მათი ერთიანი სამოქმედო გეგმა გახდა ერთ-ერთი ხელშემწყობი ფაქტორი, რამაც ევროკავშირში ამ ოთხი ქვეყნის წარმატებით გაწევრიანება განაპირობა. ოთხივე ქვეყანა, არამხოლოდ დეკლარირებდა, არამედ ერთმანეთთან ურთიერთობებს აფუძნებდა ევროკავშირის თანამშრომლობით პრინციპებზე. 5. აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის ფილიპ რიკერის ვიზიტი საქართველოში მას შემდეგ, რაც ჯო ბაიდენის ადმინისტრაცია მოვიდა აშშ-ის ხელისფლებაში, 2021 წლის ივნისში აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტიდან პირველი ვიზიტი განხორციელდა საქართველოში. NATO-ს სამიტამდე რამდენიმე დღით ადრე, სამხრეთ კავკასიის ტურნეს ფარგლებში, საქართველოს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილე ფილიპ რიკერი ეწვია. ვიზიტის ფარგლებში, შეხვედრებზე რიკერმა საჭირო რეფორმებსა და შიდა დემოკრატიული პროცესების გაუმჯობესების აუცილებლობაზე გაამახვილა ყურადღება. ასევე ისაუბრა NATO-ს 2021 წლის სამიტზე განსახილველი საკითხებზე, რუსეთის აგრესიის შეჩერების გეგმებსა და შავი ზღვის რეგიონის უსაფრთხოების გაძლიერების მნიშვნელობაზე. „მიუხედავად კოვიდით გამოწვეული მდგომარეობისა, ნატო-მ გასულ წელს მიიღო ჩრდილოეთ მაკედონია, რომელიც მას შეუერთდა. ამ სამიტზე განხილული იქნება, ნატოს სამოქმედო გეგმა და გეგმები მომდევნო 10 წლის განმავლობაში. ასევე ის გამოწვევები, რომელიც ნატოს წინაშე დღესდღეობით არსებობს, იქნება ეს ჰიბრიდული ომი, კიბერუსაფრთხოება, ასევე ყურადღება გამახვილდება რუსეთის აგრესიაზე, იქნება ჩინეთის საკითხი. ვფიქრობ, საკმაოდ საინტერესო სამიტი იქნება და განიხილება ის საკითხები, რაც ემსახურება ნატოს კავშირების გაძლიერებას და თანამშრომლობის გაღრმავებას“, - განაცხადა ფილიპ რიკერმა. 6. NATO-ს სამიტი 2021 წლის NATO-ს სამიტზე , ალიანსის პარტნიორი ქვეყნის სტატუსით, მიწვეული იყო საქარველოც. სამიტის ფორუმს პრემიერი ირაკლი ღარიბაშვილი დაესწრო. ექსპერტთა ნაწილის შფასებით, იქიდან გამომდინარე რომ 2021 წლის 14 ივნისის NATO-ს სამიტი თემა გაფართოება არ ყოფილა, საქართველომ აღნიშნული სამიტიდან იმის მაქსიმუმი მიიღო, რისი მიღებაც ამ სამიტიდან შეიძლებოდა. 14 ივნისის სამიტზე ჩრდილო ატლანტიკური ალიანსის სტრატეგიული კონცეფცია განახლდა, სადაც სტრატეგიულ ინტერესად შავი ზღვის რეგიონი ჩაიწერა, აღნიშნული რეგიონის ქვეყნად კი საქართველოც მოიაზრება. NATO-ს კონცეფცია 10 წელიწადში ერთხელ ახლდება და 10 წლიან პერსპექტივაში ალიანსის ძირითად სტრატეგიულ ამოცანებს განსაზღვრავს. საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის(GIPA) ასოცირებული პროფესორის თენგიზ ფხალაძის შეფასებით, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ახლა არა მხოლოდ NATO-ს კომუნიკაშია საქართველოზე ლაპარაკი, არამედ სტრატეგიული კონცეფციაშიც. „ჩრდილო ატლანტიკური ალიანსის სტრატეგიულმა კონცეფციამ დაადასტურა NATO-ს მზადყოფნა, რომ მას სურს გაფართოვდეს და შავი ზღვის რეგიონი იყოს დაცული. ამიტომ ამ კონკრეტული სამიტიდან, ამ მინი, სამსაათიანი სამიტიდან ეს იყო მაქსიმუმი, რისი წამოღებაც შეიძლებოდა. თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ გულხელი უნდა დავიკრიფოთ და ვთქვათ, რომ ყველაფერი კარგადაა“, - განმარტა თენგიზ ფხალაძემ. 7. ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტი საქართველოში და ერდოღანის 3+3 ფორმატის ინიციატივა 2021 წლის 28 იანვარს ტურნეს ფარგლებში, ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრი საქართველოს ეწვია. საქართველოს გარდა ირანის პირველი დიპლომატი აზერბაიჯანს, სომხეთს და რუსეთს სტუმრობდა. აზერბაიჯანში ვიზიტისას, მან მედიას განუცხადა, რომ ტურნეს ერთ-ერთი მთავარი თემა 3+3 ფორმატის განხილვა იყო. ე.წ ექვსთა კავშირი, რომელიც თურქეთის პრეზიდენტის რეჯეფ ტაიფ ერდოღანის ინიცირებულია და თურქეთის, რუსეთის, ირანის, საქართველოს, აზერბაიჯანისა და სომხეთის კავშირს გულისხმობს. თურქეთს მხარს უჭერს აზერბაიჯანიც. ახალი ალიანსის შექმნის ინიციატივა 2020 წლის ყარაბაღის სამხედრო კონფლიქტის შემდეგ გაჟღერდა. 2021 წელს საქართველოს ეწვივნენ თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ტაიფ ერდოღანი და სომხეთის პრემიერი ნიკოლ ფაშინიანი. აზერბაიჯანში კი საქართველოს პრემიერი იმყოფებოდა ოფიციალური ვიზიტით. 3+3 ფორმატის ინიციატივის განხილვის დაწყების შემდეგ, სომხეთმა თურქეთთან ურთიერთობის ნორმალიზების პროცესი დაიწყო. ახალი ალიანსის იდეის მიმართ, საქართველოს გარდა, ყველა ქვეყანამ ინტერესი გამოხატა. ექვსი ქვეყნის ასეთი კავშირით განსაკუთრებით დაინტერესებულია რუსეთი. აღნიშნულ ინიციატივას ქართულ საექსპერტო წრეებში კრიტიკულად შეხვდნენ და განაცხადეს, რომ ოკუპანტ რუსეთთან ერთად ნებისმიერ ალიანსში საქართველოს ყოფნა პოლიტიკურად წამგებიანი და მიუღებელია. ქართული საექსპერტო წრეების მოსაზრებას იზიარებენ დასავლელი სტრატეგიული პარტნიორებიც. საქართველოში ვიზიტისას, აშშ-ის თავდაცვის მდივანმა ლოიდ ოსტინმა 3+3 ფორმატზე შეკითხვის საპასუხოდ განაცხადა, რომ ვიდრე კრემლი რაიმე ახალ პლატფორმაზე ისაუბრებს, რუსეთმა პატივის უნდა სცეს 2008 წლის შეთანხმებას. 10 დეკემბერს მოსკოვში, 3+3 ფორმატის ნაცვლად, 3+2 ფორმატში შეხვედრა შედგა, რადგან საქართველო არ დაესწრო. მიუხედავად საქართველოს პოზიციისა, მოსკოვში გამართულ შეხვედრაზე საქართველოს დროშა მაინც აღმართეს. „ქართულმა მხარემ არაერთხელ დააფიქსირა საკუთარი მკაფიო პოზიცია 3+3 რეგიონულ ფორმატთან დაკავშირებით, რომ არ განვიხილავთ აღნიშნულ ფორმატში საქართველოს მონაწილეობას. 10 დეკემბერს მოსკოვში გამართულ შეხვედრაზე წარმოდგენილი იყო საქართველოს დროშა, რაც ბუნებრივია მიუღებელია ჩვენთვის და რაზეც გვქონდა შესაბამისი დიპლომატიური არხების მეშვეობით რეაგირება“, - განაცხადეს საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში. აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჯეიჰუნ ბაირამოვი იმედოვნებს რომ 3+3 ფორმატის მომდევნო შეხვედრას საქართველოც დაესწრება. „მოსკოვში „3+2“ პლატფორმის შეხვედრა, რომელიც გაიმართა საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილეების დონეზე. საქართველო არ დაესწრო, მაგრამ ვიმედოვნებთ, რომ დაესწრება შემდეგ შეხვედრას, რომელიც, როგორც ვვარაუდობთ, თურქეთში გაიმართება“, - განაცხადა თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა. 3+3 ფორმატთან დაკავშირებით, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა Europetime-თან კომენტარი გააკეთა. „მოვუწოდებთ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს, ერთად იმუშაონ სადავო საკითხების გადასაჭრელად და გააძლიერონ რეგიონული თანამშრომლობა. მაშინ, როდესაც გარე აქტორებს შეუძლიათ, პროდუქტიული როლის შესრულებით დაუჭირონ მხარი ამგვარ ძალისხმევას, რეგიონში საკუთარი დღის წესრიგის შექმნა მათ არ უნდა სცადონ“, - აღნიშნულია ტექსტში, რომელიც Europetime-მა სახელმწიფო დეპარტამენტის პრეს-სპიკერის სახელით მიიღო. 3+3 ფორმატთან დაკავშირებით Europetime-მა საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის მიმართულებით ევროკავშირის მთავარი პრესსპიკერი პიტერ სტანო ექსკლუზიურად ჩაწერა. . „სამხრეთ კავკასიაში თანამშრომლობის 3+3 ფორმატზე წინადადების შესახებ ცნობები და განცხადებები ევროკავშირისთვის ცნობილია. ჩვენი მხრიდან, ჩვენ მხარს ვუჭერთ სამხრეთ კავკასიის სამ ქვეყანას აღმოსავლეთ პარტნიორობის მეშვეობით. ევროკავშირი მშვიდობიანი და სტაბილური სამხრეთ კავკასიის მხარდასაჭერად მუშაობას განაგრძობს და აქტიურად არის ჩართული მშვიდობის მშენებლობასა და პოსტკონფლიქტური რეაბილიტაციის პროცესში“, - განუცხადა Europetime-ს პიტერ სტანომ. 8. აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტი ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის (EaP) მე-6 სამიტი 15 დეკემბერს ბრიუსელში გაიმართა. სამიტს საქართველოს დელეგაციაც ესწრებოდა. სამიტზე ევროკავშირის ლიდერებმა პოლიტიკური დეკლარაცია მიიღეს. შედეგად განისაზღვრა ამბიციური დღის წესრიგი, რომელიც ხელს შეუწყობს პარტნიორი ქვეყნების უსაფრთხოების, ეკონომიკების, ინსტიტუტების, გარემოსდაცვითი და ციფრული ტრანსფორმაციის მექანიზმების გაძლიერებას. დეკლარაციის თანახმად, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში ევროკავშირის ახალი, 2.3 მილიარდი ევროს ოდენობის (17 მილიარდ ევრომდე ინვესტიციების მოზიდვის პოტენციალით) რეგიონული საინვესტიციო გეგმა განხორციელდება. საქართველოსთვის ეს გულისხმობს სატრანსპორტო, ენერგეტიკული და ციფრული დაკავშირებადობის გაძლიერებას, მათ შორის, შავი ზღვის პოტენციალის მაქსიმალურად ათვისების გზით. განხორციელდება ასევე სხვა მნიშვნელოვანი პროექტები, რომელთა სარგებელიც მოქალაქეებისთვის ხელშესახები იქნება. მათ შორისაა ევროს ერთიანი გადახდის სივრცეში გაწევრიანება; რეგიონის ქვეყნებს შორის და ევროკავშირთან როუმინგზე ფასების შემცირება; მცირე და საშუალო საწარმოთა, მათ შორის სტარტაპების მხარდაჭერა; სტუდენტებისა და აკადემიური წრეების მობილობის ხელშეწყობა და ევროპის სოლიდარობის კორპუსის, „ერასმუს პლუსისა“ და „ჰორიზონტი ევროპის“ პროგრამებით სარგებლობის გაფართოება და ა.შ. აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტი ორ წელიწადში ერთხელ იმართება. 2009 წლიდან, აღმოსავლეთ პარტნიორობა (EaP) მუშაობს ევროკავშირის წევრი ქვეყნების პოლიტიკური და ეკონომიკური ურთიერთობების გაძლიერებაზე აღმოსავლეთ ევროპისა და სამხრეთ კავკასიის ექვს პარტნიორ ქვეყანას: სომხეთს, აზერბაიჯანს, ბელარუსს, საქართველოს, მოლდოვის რესპუბლიკას და უკრაინას შორის. თუმცა ბელორუსი აღმოსავლეთ პარტნირობის პროცესს გამოეთიშა. 9. სამხრეთ კავკასიაში NATO-ს ახალი წარმომადგენლის ხავიერ კოლომინას ვიზიტი საქართველოში 2021 წელს, სამხრეთ კავკასიაში NATO-ს გენერალური მდივნის პირადი წარმომადგენლის ჯეიმს აპატურაის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ, აღნიშნულ პოსტზე ხავიერ კოლომინა დაინიშნა. ხავიერ კოლომინა საქართველოს ოქტომრბის თვეში ეწვია „შავი ზღვის რეგიონს NATO-სთვის სტრატეგიული მნიშვნელობა აქვს. NATO ავითარებს შეკავების პოლიტიკას და მხარს უჭერს ალიანსის სამ მოკავშირეს, რუმინეთს, ბულგარეთსა და თურქეთს. ასევე, აქტიური ჩართულობა გვაქვს საქართველოსა და უკრაინასთან. მხარს ვუჭერთ თავდაცვის სფეროში რეფორმის მიმართულებით საქართველოს ძალისხმევას, სანაპირო დაცვას წვრთნების ჩათვლით, რაც სფეციფიკური მაგალითია, როგორ ვთანამშრომლოთ ბოლო წლების განმავლობაში. საქართველო ძალიან ღირებული პარტნიორია NATO-სთვის. ჩვენ მხარს ვუჭერთ საქართველოს ძალისხმევას, მაქსიმალურად ვეხმარებით საქართველოს, რუსეთის ძალიან აგრესიულ ქმედებებთან დაკავშირებით. NATO ხედავს არსებულ გამოწვევებს. რეგიონში არსებული გამოწვევების უმრავლესობის უკან რუსეთი დგას. ჩვენ უნდა განვაგრძოთ ჩვენი ძალისხმევის ზრდა თავდაცვისა და შეკავების სფეროში. ეს არის პოლიტიკის ნაწილი, რომელიც აქვს NATO-ს, რომ უპასუხოს რუსეთის აგრესიულ ქმედებებს. ეს თავდაცვითი ძალისხმევაა, რომელიც გვჭირდება რეაგირებისთვის, მზადყოფნისთვის“, - განაცხადა ხავიერ კოლომინამ. 10. საქართველოსა და ვატიკანს შორის პირველი ისტორიული თანამშრომლობის მემორანდუმები გაფორმდა ვატიკანში, საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალური ვიზიტის ფარგლებში, პირველად მოეწერა ხელი ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმებს. საქართველოს პრეზიდენტი შეხვედრისას რამდენიმე ინიციატივით გამოვიდა, მათ შორის, საქართველო - ვატიკანის მუდმივმოქმედი სამეცნიერო საბჭოს შექმნის შესახებ, რომელიც ძველი ქართული ქრისტიანული ლიტერატურის თარგმანს განახორციელებს.
როგორ ხვდებოდნენ ახალ წელს ქართულ სამეფო კარზე, სამთავროებსა და სხვადასხვა კუთხეში
ახალი წლის მოახლოებასთან ერთად, ადამიანების უმრავლესობას განსაკუთრებული განწყობა უჩნდება. ეს განწყობა კი ხშირად გამოწვეულია საახალწლო ტრადიციებით და რიტუალებით, რომლის შესრულებასაც განსაკუთრებული ემოცია და ბედნიერი წლის მოსვლის იმედი ახლავს თან. მშობლებისგან, პაპა-ბებიებისგან შემონახული ტრადიციები, საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში სხვა და სხვაგვარია. თუმცა, თანამედროვე საახალწლო ტრადიციების უმრავლესობა სახეცვლილია და თანამედროვე გლობალური ელემენტებით გაჯერებული. Europetime დაინტერესდა საუკუნეების წინ, როგორ აღნიშნავდენ ახალ წელს საქართველოს სამეფო კარზე, მეფეები, მთავრები, თავადები, ასევე როგორი იყო სხვადსხვა კუთხისათვის დამახასიათებელი საახალწლო რიტუალები, უბრალო ხალხში. რომელი მათგანი დაიკარგა და რომელი მათგანი შემოგვინახეს პაპა-ბებიებმა. Europetime-მ უძველესი საახალწლო ტრადიციების შესახებ, რამდენიმე ისტორიულ წყაროს მიაგნო, მათ შორის ერთ-ერთია მე-14 საუკუნეში დაწერილი „ხელმწიფის კარის გარიგება“, სადაც დეტალურად არის აღწერილი სამეფო კარის საახალწლო რიტუალები. 1927 წელს, კი ქართულ საახალწლო ტრადიციებზე დეტალური აღწერა გამოაქვეყნა სერგი მაკალთიამ. 1901 წელს, სამეგრელოს მთავრის, დადიანის კარზე საახალწლო ტრადიციები იტალიელმა მისიონერმა არქანჯელო ლამბერტიმ აღწერა. ქართული სამეფო კარის სახაალწლო ტრადიციები და რიტუალები ისტორიული წყაროებით ირკვევა, რომ ქართულ სამეფო კარზე, ახალი წლის რიტუალები რამდენიმე დღე გრძელდებოდა და საკმაოდ მრავალფეროვანი იყო. მეფის სასახლეში ახალი წლის შეხვედრის წესები მკაცრად ყოფილა განსაზღვრული, რომელსაც ზედმიწევნით იცავდნენ. ამ ტრადიციებს საწელიწადისთაოს უწოდებდნენ. მეფეს და სამეფო ოჯახის წევრებს, ახალი წლის შესახვედრად, ერთი კვირით ადრე ამზადებდნენ. მსახურთ-უხუცესი, მოლარეთ-უხუცესისგან იღებდა სადღესასწაულო მოსართავებს და სხვა ძვირფას ნივთებს, რითიც სამეფო სასახლის სადარბაზო ოთახს სადღესასწაულოდ რთავდნენ. ცნობებში არ არის შემონახული, როგორი საახალწლო დეკორაცია გამოიყენებოდა იმ დროს, თუმცა შემორჩა მცირე ცნობები მეფის საახალწლო შესამოსელის შესახებ. საახალწლოდ მეფის ძვირფასი შესამოსელით შემოსვა მონადირეთუხუცესს ევალებოდა. „წელიწადის თავს მეფე მონადათირეთ-უხუცესისგან შეიმოსების ყვითლით ყაბარჩით, სახელ მოკლით, ტყავიანითა, მოყვენთუსლითა, არა დია პრტყელად თავსა და საყელოსა კარგისა ყვნდიზისა და მაღლად აშვერილსა, მჭლოდ შეკრულსა ქუდსა დაარქვამს“ - აღწერილია „ხელმწიფის კარის გარიგებაში“. მონადირეთ-უხუცესის მიერ სადღესასწაულოდ შემოსილ მეფეს, საახალწლო ტაბლასთან მაღალ სკამზე დააბრძანებდენ და წინ უდგამდნენ ნანადირევი ველური ტახის თავით გაწყობილ ლანგარს. მეფის გარშემო წოდებების მიხედვით, ზოგი ფეხზე იდგა, ზოგს კი მეფის დაბრძანების შემდეგ, დაჯდომის უფლება ჰქონდა . ისტორიული წყაროების თანახმად საახალწლო სუფრასთან დაჯდომის უფლება ჰქონდათ ასევე მკერვალთ-უხუცესს და ტყისმცველებს. სამეფო პროტოკოლის თანახმად, ახალი წლის ღამეს ცისკრის ლოცვის დაწყებამდე პირველი მეკვლეობა და მეფისთვის მილოცვის უფლება ვაზირთაშორის უპირველესს, მწიგნობართ-უხუცესს ჰქონდა. მწიგნობართ-უხუცესი ჯვრით, ხატით და ძვირფასი ნივთებით ულოცავდა მეფეს. შემდეგ კი ტკბილეულის მილოცვით „დააბერებდა“ . ტკბილეულით დაბერების ტრადიცია საქართველოში დღემდეა შემორჩინილი. ახალი წლის დილას ოჯახის უფროსი ოჯახის წევრებს ტკბილეულს აჭმევს და ლოცავს სიტყვებით „ასე ტკბილად დამიბერდი“. პირველ იანვარს, წირვის შემდეგ მეფეს უკვე ერისთავები ულოცავდნენ ძღვენით. ერისთავების შემდეგ, ულოცავდნენ ვაზირები სამეფო კარის სხვა მოხელეები. ყოველი მათგან ერთმანეთს ეჯიბრებოდა ვინ უფრო უკეთეს ძღვენს მიართმევდა მეფეს. პირველ იანვარს ვაზირთა შორის პირველი მილოცვის უფლება ბაზიერთ-უხუცეს ჰქონდა, რომელსაც საუკეთესო ქორ-შევარდენი და ველური ტახის მოოქროვილი თავი უნდა მიერთმია მეფისთვის. მეჯინიბეთ-უხუცესს კი ოქრო-ვერცხლით შეკაზმული ცხენი უნდა ეჩუქებინა, ხოლო ამირ-სპასალარს - ბურთი, ჩოგანი და ცხენი . დადიანს ყოველწლიურად მეფისთვის სამი ცხენი უნდა მიერთმია ძღვნად, როგორც "ხელმწიფის კარის გარიგებაშია“ აღწერილი „ორი უკეთესი ცხენი და ერთი სატალახე. საქვეყნოდ გამრიგე ხელისუფალთა შორის ერისთავნი ულოცავდნენ მეფეს არა კეთილთა ცხენის მირთმევით“. სამეფო კარზე ახალ წელს, მეფეს ასევე ჩუქნიდნენ ისარს და წყელვა-კრულვით მოიხსენიებდნენ მეფის მტრებს შემდეგი სიტყვებით „მრავალ-ჟამიერ ჰყოს ღმერთმან მეფობა თქვენი და ისარი ესე, განერთხას მეფობისა თქვენისა ორგულთა“. ვაზირთა და ერისთავთა მილოცვის შემდეგ, მეფეს ულოცავდა „სრულიად დარბაზის ერნი და დიდებულნი, ბოლოს სპანი და ლაშქარნი“ მისალოცი დარბაზობის შემდეგ, დიდი ლხინი იმართებოდა, მომღერლებით, მოცეკვავეებით, მოშაირეებით, მაშინდელი მსახიობების წარმოდგენებით და ა.შ. ასევე იმართებოდა ფალავანთა ჭიდაობა და საბელზე თამაშობა. ახალი წლის მეორე დღე, 2 იანვარი განკუთვნილი იყო ნადირობისთვის, რადგან სამეფო კარზე ნადირობა-ლაშქრობის ტრადიციებს განსაკუთრებული ადგილი ეკავა, რაც მაშინდელ საახალწლო რიტუალებში და სამეფო პროტოკოლშიც ნათლად ჩანს. 2 იანვარს ბედობა დღეს, ნადირობის, სავაჟკაცო ასპარეზობის და გართობის დაბედება სურდათ. ნადირობის ტრადიცია მათ რწმენაში დაკავშირებული იყო დამდეგ წელს მშვიდობის, ბედნიერების და გამარჯვების მოტანასთან. ისტორიკოს სერგი მაკალთიას ცნობით, ახალ წელს ნადირობას სწორედ რომ სიმბოლური ხასიათი ჰქონდა, ნადირის სახით მათ თავიანთი მტრები ჰყავდათ წარმოდგენილი. ამიტომ ყველანი ცდილობდნენ სამიზნისთვის არ აეცდინათ და მტერზე გამარჯვება დაბედებოდათ. მესამე დღეს 3 იანვარს, სახელმწიფო ანგარიშების, დავთრების შემოწმების ტრადიცია არსებობდა. აღსანიშნავია რომ დღევანდელ ქართლის სოფლებში 3 იანვარი ბარაქის დოვლათის დაბედების დღედ ითვლება და მას კრუხობას ეძახიან. ეს ტრადიცი უფრო ძველ თაობაშია შემორჩენილ და მეკვლედ ყველაზე ძლიერი მეურნეობის მქონე მეზობლებს, ან ნათესავებს არჩევენ. როგორც ჩანს სახელმწიფო ქონების დათვლის და დაგეგმვის საახალწლო სამეფო ტრადიცია, უბრალო ხალხის ტრადიციებში დოვლათის დაბედების ტრადიციად გავრცელდა, რომლებიც დოვლათს წვრილფეხობით, მათ შორის შინაური ფრინველების გამრავლებით განსაზღვრავდნენ. 3 იანვარს სამეფო კარის წარმომადგენლები, ვეზირები ფულად ჯილდოებსაც იღებდნენ. თავადების და მთავრების საახალწლო ტრადიციები რაც შეეხება ფეოდალებს და მთავრებს, დადიანების კარზე საახალწლო ტრადიციები 1901 წელს აღწერილი აქვს იტალიელ მისიონერს, არქანჯელო ლამბერტის. როგორც ლამბერტი წერს, სამეგრელოს მთავარი ახალი წლის დღესასწაულს არაჩვეულებრივი ზარ-ზეიმით ხვდებოდა. რომელშიც მონაწილეობას იღებდენ იმ დროის სამეგერელოს წარჩინებულნი, რომლებსაც მთავრისთვის ძღვენი უნდა მიერთმიათ. სამეგრელოში დადიანების კარზე ახალი წლის მომლოცველთა პროცესია „კირიელეისონის გალობით მიემართებოდა დადიანების სასახლისკენ. შესვლისთანავე ერთი მათგანი მთავრის ეზოს ალაყაფის კარს სუროთი ამკობდა. სამეგრელოს წარჩინებულთა მილოცვებს სამეგრელოს მთავარი, დადიანი იღებდა. მირთმეულ საჩუქრებს კი დედოფალი სინჯავდა. სერგი მაკალთიას ცნობით, მსგავსი საახალწლო ტრადიციები ჰქონიათ გურიელების სამთავრო კარზეც. ახალი წლის ღამეს მოძღვართუხუცესი კარებზე სამჯერ აკაკუნებდა შემდეგი სიტყვებით „კარი გამიღე“-ო. კითხვაზე გურიელი სამჯერ პასუხობდა „რა მოგაქვს“ , რასაც მოძღვართ-უხუცესი ყველა იმ სურვილის და ნივთების ჩამოთვლით პასუხობდა რაც გურიის მთავრებს გაახარებდა. რის შემდეგაც გურიის მთავარი კარს უღებდა მას. მოძღვართუხუცეს უკან მოჰყვებოდა გურიის წარჩინებულების პროცესია. პროცესიას წინ მიუძღვოდა ჩიჩილაკი და ძღვენით დატვირთული ლანგრები. ლანგრებზე ელაგა ღორის თავი, პურები, სიმინდი, ღომი, ღვინო, ტკბილეული და სხვა სანოვაგე. ერთ-ერთ საახალწლო ლანგარზე გურიელების საოჯახო რელიქვიები, თავად გურიელის ძვირფასი, ძველებური ნივთები ელაგა, რომლებსაც სტუმრები ხელით ეხებოდნენ და სინჯავდნენ. ე.წ ძღვენის მიმრთმევთა პროცესია გურიელების სასახლეს სამჯერ გარშემო უვლიდა. როგორი იყო საახალწლო ტრადიციები ძველად, საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მე-20 საუკუნის დასაწყისში ისტორიკოს სერგი მაკალთიას მიერ შეგროვილი ცნობების მიხედვით, მიუხედავად განსხვავებული საახალწლო ტრადიციებისა, საქართველოს ყველა კუთხეს ერთი საერთო ტრადიცია აერთიანებდა, ყველგან ცხვებოდა კვერები, ბასილას ქანდაკება და თითქმის ყველა კუთხის საახალწლო სუფრაზე იყო ღორის თავი. ხევსურეთი ხევსურები ერთმანეთს ახალ წელს სახლის კართან ულოცავდნენ, რადგან მათი ტრადიციით სახლებში მიმოსვლა მხოლოდ ახალი წლის მესამე დღეს შეიძლებოდა. პირველ იანვარს ოჯახის ერთ წევრ მამაკაცს ხატში გზავნიდნენ და იმდენ სანთელს ატანდნენ რამდენი წევრიც ოჯახში იყო. სალოცავიდან დაბრუნებამდე დანარჩენი ოჯახის წევრები სახლიდან არ გადიოდნენ. ოჯახის წევრი მეკვლე სალოცავიდან დაბრუნების შემდეგ ჯერ ოჯახში, შემდეგ კი საქონლის სადგომში შედიოდა და სალოცავიდან წამოღებულ „ჭიჭს“ (ლუდის საფუარს) გადააბნევდა, თან ილოცებოდა: „ასე აფუებული ყოფილიყავითო“. ამ რიტუალის შემდეგ მას სამეკვლეო პურს აწოდებდნენ. მეკვლე სამჯერ შეაგდებდა მას მაღლა. წაღმა დალაგებული პური ოჯახის კეთილდღეობის მომასწავებელი იყო. კახეთი კახეთში ტყიდან მოჰქონდათ ხე, რომელიც დიდხანს იწვოდა, რათა ახალი წლის ღამეს კერაზე ცეცხლი არ გამქრალიყო. ეს ხე ოჯახში ღვთის ძალის შემოტანას ნიშნავდა. მეკვლე სახლში ცოცხალი ხის ტოტებს შემოიტანდა და ილოცებოდა: „შემოვდგი ფეხი, გწყალობდეთ ღმერთი, ფეხი ჩემი, კვალი ანგელოზისა“, ხის ტოტებს ნაკვერჩხალს დაარტყამდა და რამდენი ნაპერწკალიც აალდებოდა, ამბობდა: ამდენი შვილი, ამდენი ბედნიერება და ბარაქა თქვენს ოჯახსო. ასეთივე ტრადიცია ჰქონდათ მთიულეთ-გუდამაყარშიც, მაგრამ იქ მეკვლის როლს ოჯახის თავკაცი ასრულებდა. იგი სანთელს ანთებდა და ცეცხლს შემდეგ დაარტყამდა ხის ტოტებს. თუშეთი თუშები ახალ წელს „წელიწდობას“ ეძახდნენ. საახალწლოდ თუშეთის სოფლებში არაყს ხდიდნენ და ლუდს ადუღებდნენ. ლუდის მოხარშვა გვარის მნათეს ევალებოდა. გარდა ამისა, აცხობდნენ გულიან კოტორს – „ქრისტეს საგძალს“. მამაკაცებისთვის განკუთვნილს „ბაცუკაცს“ ეძახდნენ, ქალებისთვის კი მრგვალი კვერები ცხვებოდა. ცხვებოდა საქონლისთვის განკუთვნილი კვერებიც, რომლებზეც სხვადასხვა ნიშანი იყო გამოსახული. ყველა კვერს ხონჩაზე აწყობდნენ და ზედ მატყლს, მარილს, ერბოს და ყველს ადებდნენ. დიასახლისი სახლის ან ფუძის ანგელოზისა და კერის კვერებს აცხობდა. კერის კვერი პატარა და მრგვალი იყო. მას ნაღვერდალში წვავდნენ და სადმე ისეთ ადგილას აგდებდნენ, სადაც თაგვი ჭამდა. ფშავი „წელიწდობის“ შესახვედრად ფშაველები წინა დღეს ემზადებოდნენ და ამ დღეს „ლიტან დღეს“ ეძახდნენ. ახალი წლის დილას ოჯახის დიასახლისი გათენებისთანავე ფქვილს ცრიდა და „გოგების“ ბედის კვერებს აცხობდა. პირველად აცხობდნენ ხარის ფორმის კვერს, რომელიც მათი რწმენით პურის მოსავალს და საქონლის მატებას დააბედებდა. ოჯახიდან ერთი წევრი დილით წყალზე უნდა წასულიყო, რომელსაც საუზმე მიჰქონდა, წყალში ყრიდა და ამობდა „წყალო ნაყრი მოგიტანე ბედი გამომაყოლეო“ ახალ წელს ფშავში, შუაფხოვში, საუზმის შემდეგ ერთმანეთს ცეცხლში ქუდებს უგდებდნენ. გამოცხობილ ხარის ფორმის კვერებს კი ხარის კისერზე ამტვრევდნენ და მათ აჭმევდნენ. საახალწლოდ ხევისბერები ხატში მიდიოდნენ, იწმინდებოდნენ და ხატს ღამეს უთენებდნენ.ოჯახი ახალ წელს აუცილებლად ახალ ტანსაცმელში გამოწყობილი უნდა შეხვედროდა. ოჯახის უფროსს სახლში ხონჩით თოვლი შეჰქონდა და ამბობდა: „ასე თეთრად დამიბერდით“. სვანეთი სვანეთში ახალი წლის ღამეს ოჯახის უფროსი გარიჟრაჟზე დგებოდა, სულის დაუბერავდა კერაზე ცეცხლს ანთებდა. რის შემდეგაც ოჯახის უფროსი, ოჯახის უფროს ქალთან და ოჯახში ყველაზე კეთილი გულის მქონედ მიჩნეულ ვაჟთან ერთად ყველაზე დიდი ტანის ხარი უხმოდ მიჰყავდათ მდინარესთან. წყლის დალევის შემდეგ კალოზე თოვლის ზვინს დგამდნენ, შუაში ნაძვის ხეს სვამდნენ და სახლში ასე ბრუნდებოდნენ. სვანეთში ახალი წლის ღამეს სანოვაგეს გიდელში ალაგებდნენ და სახლის გასავალ კარებზე კიდებდნენ, რომ მეკვლეს მზად დახვედროდა. სახლში შესვლისას მეკვლე კერას სამჯერ შემოუვლიდა, დიდ ჯვრიან პურზე ტკბილეულს და ვერცხლის ფულებს დააწყობდა, უფროს-უმცროსობით ყველას დაუვლიდა და დღესასწაულს ულოცავდა. ქართლი ქართლში შობა-ახალი წლებისთვის განსაკუთრებულად ემზადებოდნენ: აცხობდნენ „ბასილას“, რომელსაც მამაკაცის გამოსახულება ჰქონდა, ორ-ორ ბედის კვერს ოჯახის თითოეული წევრისთვის და თითოსაც – შინაური პირუტყვისთვის, მათთვის დამახასიათებელ ნიშნებით. ოჯახის უფროსი გათენებამდე ხონჩაზე მოხარშულ ღორის თავს დებდა და გარშემო ბედის კვერებს შემოუწყობდა, ზედ „ბასილას“ დაასვენებდა, დასაბედებლად მასზე თაფლში ამოვლებულ პურის ნაჭრებსაც მოათავსებდა და მასზე ანთებულ სანთელს მიაკრავდა. ეს ახალ წელთან შეხვედრის აუცილებელი ტრადიცია იყო. ამ საახალწლო ხონჩას ქართლში „აბრამიანს“ უწოდებენ. გათენებისას ოჯახის უფროს საახალწლო ხონჩა გარეთ გაჰქონდა და სახლს ლოცვით გარშემო, სამჯერ უვლიდა. შემდეგ ბოსლისკენ მიდიოდა საქონლის მისალოცად. ბოსლიდან ისევ სახლში, „აბრამიანს“ სახლის კერასთან დგამდა, მუგუზალს იღებდა და რამდენიმე ნაპერწკალს აყრევინებდა რა დროსაც ხმამაღლა წარმოსთქვამდა, რამდენი ხარი სურდა მის ოჯახს, რამდენი ძროხა, ღორი და ფრინველი. ამის შემდეგ ოჯახის ყველა წევრს თაფლიან პურს აჭმევდა სიტყვებით „ასე ტკბილად დამიბერდი“ ჯავახეთი ჯავახეთში ახალ წელს ქართლის მსგავსად ხვდებოდნენ, მხოლოდ იმ განსხვავებეით რომ ოჯახის უფროსი მამაკაცი ხელის რკინის ჯოხით სახლს სამჯერ უვლიდა გარშემო, თან სახლის ანგელოზებს სთხოვდა მისი ოჯახი ეშმაკისგან დაეცვა. გათენებისას ტაბლით ხელში სახლის ბანზე ადიოდა და შემდეგ სიტყვებს იძახდა „ერდოსა შენსა შემოვდგი ფეხი, ჩემო ცოლ-შვილო გწყალობდეთ ღმერთი“, შემდეგ ბანიდან კაცის ფორმის პურის ნამცხვრებს ჰყრიდა და გადაყრილი ნამცხვრების მდებარეობის მიხედვით დამდეგი წლის ბედს მკითხაობდნენ. სახლში შესული ოჯახის შესვლისას ოჯახის ყველა წევრს ტკბილეულს აჭმევს და ტკბილად დაბერებას უსურვებს. მესხეთში განსაკუთრებით დიდი მოწიწებით იცავდნენ „ახალი წლის მიგეგების“ წესს, რადგან, მათი რწმენით, ამ შეხვედრაზე იყო დამოკიდებული მათი ოჯახის კეთილდღეობა. ამიტომ, წინა დღეს განათხოვრებულ ავეჯს და ჭურჭელს იბრუნებდნენ, რათა მათი დოვლათი და ბარაქა მეზობლების სახლში არ დარჩენილიყო. საღამოს ოჯახის დიასახლისი საახალწლო კვერს აცხობდა. ჯერ „ბასილას“, რომელსაც გრძელი „წვერი“ და ნიგვზის თვალები ჰქონდა, შემდეგ „ხარის ქედის“ მრგვალ კვერებს და ცხვრის „ბიჟუნას“ ამზადებდა. „ბედის პური“ მოცულობით ძალიან დიდი იყო. მის ცომში თეთრ აბაზიანს დებდნენ, ვისაც ეს აბაზი შეხვდებოდა, იმ წელს აუცილებლად გაბედნიერდებოდა. იმერეთი ძველი იმერული ტრადიციით, მეკვლის მოსვლამდე ოჯახის უფროსს ევალებოდა ხორაგით სავსე ხონჩით სამჯერ წაღმა შემოევლო სახლისთვის და უფლისთვის გამრავლება, ჯანმრთელობა, ხვავი და ბარაქა ეთხოვა. ხონჩაზე ღორის თავი, მწვადი, მოხარშული დედალი, ხაჭაპური, ლობიანი, ღერღილის პური და ტკბილი კვერები ელაგა. სახლისთვის სამჯერ შემოვლის შემდეგ, ოჯახის უფროსი კერიაში შედიოდა, ოჯახის ყველაზე ხნიერ წევრთან ერთად, რომელიც მოგიზგიზე კუნძს რამდენჯერმე დაჰკრავდა ჯოხს და აშლილ ნაპერწკლებს ასეთ ლოცვას დაადევნებდა: ამდენი ოქრო ჩვენს ოჯახში, ამდენი პური და ღვინო, ამდენი მარილი, ამდენი ძროხა, ამდენი ქათამი; დაე, ეს წელი ამ ნაპერწკლებივით უხვი იყოსო. გურია-სამეგრელოში ახალი წლის პირველ დღეს დღემდე „კალანდა“ ეწოდება და მას თოფების სროლით ეგებებიან. გურიას და სამეგრელოს მოსახლეობას, როგორც მათ მთავრებს დაახლოებით მსგავსი საახალწლო ტრადიციები ჰქონდათ. კალანდის შემოსვლას ღამით თოფის გასროლით ეგებებოდნენ. გურია გურიაში მამლის ყივილზე მთელი ოჯახი ფეხზე დგებოდა და მარანში შედიოდა. იქ ოჯახის უფროსი საახალწლო გობს ხმა ამოუღებლად დგამდა მიწაზე. ჩაფს ღვინით ავსებდა და წმინდა ბასილს ოჯახის ბედნიერებას შესთხოვდა. შემდეგ გობიდან კაკალს იღებდა და წმინდა ბასილს ევედრებოდა მისი ოჯახი კაკალივით სიუხვით აევსო. თხილი და კაკალი მსოფლიოში ნაყოფიერების და სიუხვის სიმბოლოდ ითვლებოდა. თუ გატეხვისას კაკალი ცარიელი აღმოჩნდებოდა უბედურებას და სიღარიბეს მოასწავლებდა, ამიტომ წმინდა ბასილს ევედრებოდნენ მისი ოჯახი დამდეგ წელს ცარიელ კაკალს არ დამსგავსებოდა. თუ ჯანსაღი ნაყოფი აღმოჩნდება, მიიჩნევდნენ რომ ნაყოფიერი და ბედნიერი წელი ელოდათ. მარნიდან სახლში დაბრუნებული ოჯახის უფროსი კარზე აკაკუნებდა. დიასახლისი კითხულობდა რა მოგაქვს? . გურულები თავის იუმორს აქაც არ ივიწყებდნენ პასუხობდა „.მომყავს ოსმალეთის ფაშა, სპარსეთის შაჰი და მათი სიმდიდრით დატვირთული ჯორებიო“ . ასე ჩამოთვლიდა სანატრელ და სანუკვარ ნივთებს რაც ოჯახს სურდა. სახლში შესვლის შემდეგ ცხემლის ნაფოტს კერაზე აგდებდნენ და ოჯახს ულოცავდნენ. გურიაში ასევე ყოფილა შემდეგ ტრადიცია. ახალი წლის ღამეს გათენებისას კერაზე ცეცხლს ანთებდნენ და ოჯახის წევრები ცეცხლს ზემოდან ახტებოდნენ. რის შემდეგაც ოჯახის უფროსი ჩიჩილაკს იღებდა და ახალი წლის მოსალოცად გარეთ გადიოდა. სამეგრელო სამეგრელოში ახალ წელს ოჯახის უხუცესი მამაკაცი ღამეს სხვა სადგომი ათევდა. გამთენიისას ხელში მორთული ჩიჩილაკით და ღომის მარცვლებიანი ჯამით , რომელზეც კვერცხიც იდო, დილაადრიან გარეთ გადიოდა. მარცვლის თესვით ეზოს სამჯერ გარშემო უვლიდა სიტყვებით „ღმერთო, ამ რაოდენობის საქონელი მომანიჭე“. შემდეგ საქონლის დ პირუტყვის სადგომებს მოივლიდა და სახლში ბრუნდებოდა მეკვლედ. სახლის კარზე სამჯერ აკაკუნებდა. კარი თეთრებში გამოწყობილ ოჯახის ქალს უნდა გაეღო. ოჯახის უფროსი ჩიჩილაკს კუთხეში მიაყუდებდა, ჯამს იქვე მიუდგამდა და თვითონ საახალწლო ტაბლას მიუჯდებოდა, რომელზეც ელაგა: ღორის თავი, „ბასილა“, ხაჭაპურები, ხილი და სხვა ტკბილეულობა. საუზმის დაწყებამდე მეკვლე ოჯახის ყველა წევრს ტკბილეულით „დააბერებდა“, საუზმის შემდეგ ოჯახის უფროსი ეზოში ბროწეულის ხესთან ღვინის ჭიქით მიდიოდა და ახალ წელს ულოცავდა. მერე ბროწეულის, თუთის, ან თხილის ტოტებით ერთმანეთს ახალ წელს ულოცავდნენ. რაც შეეხება ორ იანვარს, ბედობა დღეს, მეგრელები კუჩხის უწოდებდნენ. როგორც სერგი მაკალთია წერს: „ უწინ ალბად, როდესაც სამეგრელოში ვაზი ჰხარობდა, კუჩხა დღეს ასეთი ჩვულება სცოდნიათ. მეკვლე ზურგზე გიდელ აკიდებული, რომელშიაც ეწყო ყურძნის მტევნის მსგავსი გამომცხვარი კვერები, საწნახელთან მიდიოდა და ქვით სცემდა შემდეგი სიტყვებით „ჩანა, ჩანა ჩქიმ მამულს ყურძენი დო შხვამ მამულს ფურცელი“. მაკალთიას აღნიშნული ცნობით ირკვევა, რომ ძველად სამეგრელო ღვინის და ვაზის ტრადიციებით ტოლს არ უდებდა კახეთს, რაც საახალწლო ტრადიციებშიც აისახა. აფხაზეთი აფხაზეთში კვერების ცხობის სხვა ძირითადი ტრადიციები თითქმის იგივე ქონდათ. თუმცა ქოდათ გამორჩეული ტრადიცია. ახალ წელს იმდენ ძროხას, მამალს ან თხას კლავდნენ, ოჯახში რამდენი მამაკაციც იყო. აჭარა აჭარაში საახალწლო სუფრას სხვა სანოვაგესთან ერთად, აუცილებლად ამშვენებდა მჭადი. ოჯახის უფროსი გამცხობილ მჭადის ნატეხებს ოჯახის ყველა წევრს ურიგებდა, რომლებიც ღამით თავქვეშ იდებდნენ და დილით ადრე, მამლის ყივილამდე ჭამდნენ. რაჭა საახალწლოდ რაჭაში ორ „ბაჟულას“ აცხობდნენ, ერთს – ახალი წლისათვის, მეორეს – ძველისთვის. აცხობდნენ, ასევე, „ბასილას“ და ერთ დიდ პურს – „კერია-ბერიას“, რომელსაც სხვადასხვა სახით აჭრელებდნენ. ამ ყველაფერს ოჯახის უფროსი ცხრილზე დაალაგებდა და ბეღელში ინახავდა. მამლის პირველი ყივილისას ცეცხლს დაანთებდა, შემდეგ გარეთ გავიდოდა, მარხილზე დაწყობილ ნეკერს მოტეხავდა, ჩიჩილაკს აიღებდა და ჯერ ბეღელში შედიოდა, შემდეგ კი სახლში შემდეგი ლოცვით: „შემოვდგი ფეხი, გწყალობდეთ ღმერთი. დიამც მამივა ახალი წელი – შეძენის და მოგების, მშვიდობის და კარგად ყოფნის, ვაჟიანობის, ღვინიანობის, პურიანობის“, მერე კი წყლის მოსატანად მიდიოდა. მის დაბრუნებამდე ოჯახის წევრები დგებოდნენ, მეკვლე ყველას ხელ-პირს დააბანინებდა, საუზმის დროს კი „კერია-ბერიას“ უნაწილებდა. თბილისი დედაქალაქში ახალი წლის დადგომა დიდი ხამურით იწყებოდა. შუა ღამის დადგომამდე, თოფების სროლა და ისეთი ყიჟინა ისმოდა, ვინმეს შეიძლება მტრის შემოსევა გონებოდა. ახალი წლის დადგომისას, ოჯახის დიასახლისი ტაბლაზე დგამდა მურაბით, გოზინაყით, ნამცხვრებითა და ხილით სავსე ლანგარს. ტკბილეულითა ხილით გაფორმებულ სუფრას ოთხივე კუთხეში სანთელს უნთებდნენ. ასევე ცხვებოდა ადამიანის ფორმის პური ბასილა. ძველად სწამდათ, ახალ წელს ბედნიერებას და იღბალს შეიძლებოდა გვერდით ჩამოევლო, ამიტომ კარს ღიად სტოვდნენ, რომ მათთანაც შეევლო. ოჯახის უფროსი პატარა ტაბლით ხელში მთელს სახლს მოივლიდ ხოლმე. სჯეროდათ, რომ თან ანგელოზი დაყვებოდა, რომელიც მათ კეთილდღეობას და ბარაქას მოუტანდა.
რუსეთის „უტიფრობას“ პასუხი მხოლოდ განცხადებებით არ უნდა გაეცეს. NATO-ს მხრიდან საჭიროა ქმედებები
აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტს წინ უძღვის უკრაინის საზღვართან რუსული ჯარის თავმოყრის გარშემო აშშ-ის, მისი ევროპელი მოკავშირეებისა და NATO-ს შეშფოთება და ასოცირებული ტრიოს ქვეყნების მიმართ ულტიმატუმის ენა მოსკოვიდან. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ 10 დეკემბერს გავრცელებულ განცხადებაში NATO-სგან მოითხოვა, უკან წაიღოს უკრაინისა და საქართველოს NATO-ში გაწევრიანების შესახებ დაპირება, რომელიც 2008 წლის ბუქარესტის სამიტზე გაიცა. რუსეთს მალევე უპასუხეს ბრიუსელიდან და შეახსენეს, რომ მიუღებელია, როდესაც ის ცდილობს, აღადგინოს სისტემა, სადაც დიდ სახელმწიფოებს აქვთ გავლენის სფეროები. რუსეთის პერიოდულად გააქტიურება კიდევ ერთხელ აქტუალურს ხდის საკითხს, ხომ არ არის უფრო ქმედითი ნაბიჯებისა და კონკრეტული ინიციატივების შეთავაზების დრო ქვეყნებისადმი, რომლებიც ევროკავშირსა და NATO-ში გაწევრიანებისკენ ისწრაფვიან და რომლებიც მუდმივად არიან რუსული აგრესიის საფრთხის წინაშე. ასევე წაიკითხეთ ვოლოდიმირ ზელენსკის განცხადებით, აშშ-ის პრეზიდენტმა გადასცა გზავნილი, რომ რუსეთის მხრიდან სიტუაციის ესკალაცია არ მოხდება საერთაშორისო პოლიტიკური ეკონომიკის ევროპული ცენტრის უფროსი მკვლევრის, თენგიზ ფხალაძის შეფასებით, NATO-ს პასუხი არ შეიძლება, შემოიფარგლოს მხოლოდ იმით, რაც ჩვენ მოვისმინეთ იენს სტოლტენბერგისგან, ან რა განცხადებებსაც აწი მოვისმენთ. კერძოდ კი, NATO-მ განცხადებებს„ „უნდა მოაყოლოს ქმედებები“. „ეს ქმედება უნდა იყოს მეტის შეთავაზება ისეთი ქვეყნებისთვის, როგორიც არის საქართველო. მაგალითად, გაწევრიანების პროცესის დაჩქარება, რომლისთვისაც რამდენიმე ინსტრუმენტი არსებობს, მათ შორის ორმხრივი თანამშრომლობის გაღრმავება. ასე რომ, ეს არის გამოწვევა, რომელსაც NATO-მ პასუხი უნდა გასცეს. რუსეთის ფედერაცია, რომელიც საერთაშორისო სამართლის ყველა ნორმას არღვევს, ითხოვს გარანტიებს, ეს სრულიად წარმოუდგენელი რამ არის. ეს არის სუვერენიტეტის სრული უგულვებელყოფა - ქვეყანას არაფერს ეკითხები და ისე ცდილობ, მისი ბედი გადაწყვიტო - რუსეთისთვის დამახასიათებელი სტილია, იმავდროულად, რუსეთის ფედერაცია არის ის ქვეყანა, რომელმაც თავის დროზე, უკრაინას მისცა გარანტიები (ბუდაპეშტის მემორანდუმი მაქვს მხედველობაში) და მერე თავადვე დაარღვია“, - აღნიშნავს თენგიზ ფხალაძე Europetime-თან. ის ხაზს უსვამს იმას, რომ ამ რეგიონის თაობაზე ჩანაწერი ძალიან ნათლად უნდა გაკეთდეს სტრატეგიულ კონცეფციაში, რომელიც უნდა დამტკიცდეს მომავალში, შემდეგ, უკვე ჩნდება კითხვა, რა გადაწყვეტილება იქნება მიღებული მადრიდის სამიტზე. „ეს არის ქვეყანა, რომელმაც ხელაღებით დაარღვია საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა და სუვერენიტეტი და არღვევს დღესაც, ამიტომ, შეუძლებელია, ეს ქვეყანა რაიმეს ითხოვდეს სხვისგან, ეს არის უტიფრობა, რასაც პასუხი მხოლოდ განცხადებით არ უნდა გაეცეს, რადგან ეს რუსეთს არ გააჩერებს“, - მიიჩნევს საერთაშორისო პოლიტიკური ეკონომიკის ევროპული ცენტრის უფროსი მკვლევარი. აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტი - მეტის შეთავაზება ასოცირებული ტრიოსთვის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნები ბრიუსელში 15 დეკემბერს სამიტზე შეიკრიბებიან მაშინ, როცა შავი ზღვის რეგიონის აღმოსავლეთ ფლანგი უფრო და უფრო ცხელი წერტილია ევროპის უსაფრთხოებისთვის, წერს თენგიზ ფხალაძე გამოქვეყნებულ სტატიაში (ევროპის მოქმედებების დროა - აღმოსავლეთ პარტნირობის სამიტი და შავი ზღვის რეგიონის მომავალი) რომელშიც აღნიშნავს, რომ "უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის მუქარა ცენტრალური საკითხი იყო რიგაში, NATO-ს მინისტერიალზე და ეუთოს მინისტრთა საბჭოს სხდომაზე სტოკჰოლმში. და, ეს, რა თქმა უნდა, იქნება ცენტრალური საკითხი ბრიუსელის სამიტზეც". როგორც ცნობილია, ასოცირებული ტრიოს ქვეყნებს მოლოდინი აქვთ, რომ სამიტი ახალ შესაძლებლობებს გაუხსნის პარტნიორ ქვეყნებს ევროკავშირის ბაზარზე ეტაპობრივი წვდომისა და ევროკავშირთან შემდგომი ინტეგრაციის გზაზე, დიფერენციაციისა და მეტი-მეტისთვის პრინციპების საფუძველზე. Europetime-თან საუბრისას თენგიზ ფხალაძე მიუთითებს, რომ შემდგომი სამიტი უნდა იყოს მეტი, ვიდრე რიგითი ტექნიკური ღონისძიება, რაც გარკვეულწილად გამოწვევაა ევროკავშირისთვისაც. „შეუძლებელია, წევრობაზე ვილაპარაკოთ, რადგან ამისთვის არც ევროკავშირია მზად და არც ჩვენ, მაგრამ ცხადია, მეტი პრაქტიკული ინსტრუმენტის შეთავაზების შესაძლებლობა ევროკავშირს აქვს და ამ ქვეყნებს შექმნილი სიტუაციიდან გამომდინარე, სწორედ ეს უნდა შესთავაზოს. თუმცა, ზუსტად ვიცი, მიმდინარეობს სერიოზული მუშაობა საქართველოს წინააღმდეგ და ზოგადად, ამ სამიტის წინააღმდეგ, და არ არის დასამალი, რომ საქართველოს სწრაფვას ევროკავშირისკენ, ჰყავს თავისი მოწინააღმდეგეები, რომლებიც მუშაობენ ძალიან აქტიურად, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ მაინც წარმატებას მივაღწევთ“, - აღნიშნავს თენგიზ ფხალაძე Eurpetime-თან. სტატიაში კი ის ასევე მიუთითებს, რომ უკრაინა არ არის ერთადერთი ბრძოლის ველი შავი ზღვის რეგიონში, და რომ საქართველო რუსული აგრესიის კიდევ ერთი მსხვერპლია. „ქვეყნის 20 პროცენტი კვლავ რუსეთის მიერ უკანონოდ ოკუპირებულია. მცოცავი ოკუპაცია (ანუ რასაც რუსეთი „ბორდერიზაციას“ უწოდებს), მშვიდობიანი მოქალაქეების გატაცება, წამება, ქართველების ეთნიკური დევნა და ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების სხვა დარღვევები სასტიკ რეალობად იქცა საოკუპაციო ხაზსა და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები მოსახლეობისთვის. მოლდოვა ასევე განიცდის ტერიტორიულ პრობლემებს, რომელშიც მთავარი დამნაშავე რუსეთია. მიუხედავად იმისა, რომ კონფლიქტი მოლდოვაში არ არის ისეთი სერიოზული, როგორც საქართველოში - რომ აღარაფერი ვთქვათ უკრაინაზე - მოსკოვი იყენებს სხვა ინსტრუმენტებს ქვეყანაზე თავისი გავლენის გასაძლიერებლად, მათ შორის ენერგომომარაგების საკითხს. გასული წლის ივლისში, ასოცირებულმა ტრიომ ხელი მოაწერა ბათუმის დეკლარაციას, სადაც კიდევ ერთხელ დაადასტურა „ურყევი ვალდებულება, განაგრძოს ევროკავშირში მათი ინტეგრაციის პროცესი ყოვლისმომცველი რეფორმების გზით…“ და გააძლიერონ სამმხრივი თანამშრომლობა ევროპული ინტეგრაციის საკითხებზე და გაიმეორონ დაპირება, რომ ერთად იმუშავებენ მშვიდობიანი, დემოკრატიული და აყვავებული ევროპული მომავლისთვის. შარლ მიშელმა, რომელიც დაესწრო ხელმოწერის ცერემონიას, ბათუმის სამიტს უწოდა „მნიშვნელოვანი ეტაპი“, რომელიც „ხაზს უსვამს განსაკუთრებულ კავშირებს ევროკავშირსა და მის ასოცირებულ პარტნიორებს შორის. მან ხაზი გაუსვა, რომ სამი ასოცირების შეთანხმება, მათ შორის თავისუფალი ვაჭრობის სივრცეები არის თანამშრომლობის ყველაზე ამბიციური ფორმა, რომელიც ევროკავშირს აქვს ნებისმიერ მესამე ქვეყანასთან“. მომავალ კვირას, ბრიუსელის სამიტი შეიძლება მნიშვნელოვანი ეტაპი იყოს. დღეს ევროკავშირი არ არის მზად აღმოსავლეთის ინტეგრაციისთვის ახალი პოლიტიკური ვალდებულებების აღებისთვის და ასოცირებულ სამეულს ჯერ კიდევ აქვს გასავლელი გზა, ვიდრე ევროკავშირში გაწევრიანება რეალისტური გახდება. თუმცა, თანამშრომლობისთვის ახალი ნაბიჯების გადადგმა შეიძლება და უნდა გადაიდგას, რაც გამოავლენს ყველა მხარის გრძელვადიან ერთგულებას რეგიონში უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის გასაუმჯობესებლად. ასეთი ამბიცია შეიძლება მოიცავდეს თანამშრომლობას უმაღლეს განათლებაში და უკეთეს შესაძლებლობებს სტუდენტებისა და მეცნიერთა გაცვლისთვის, თანამშრომლობა ინფრასტრუქტურისა და სერვისების რეგულირებაზე (მაგ. როუმინგის რეგულაციები) და ახალი პროექტების/მინი საგზაო რუკების დაწყებას უკეთესი სექტორული ინტეგრაციისთვის. უფრო მეტიც, ევროკავშირს შეუძლია, „ასოცირებული ტრიო“ „სამი ზღვის ინიციატივაში“ მიიწვიოს. ასეთი ინიციატივები იქნება ძლიერი პოლიტიკური სიგნალი, რომ ევროკავშირი არის ერთიანი და მტკიცე ევროპელი მეზობლების მიმართ, და რომ მზადაა, გამოიყენოს პრინციპი „მეტი მეტისთვის“. ის, რაც ხდება შავი ზღვის რეგიონში, არ რჩება რეგიონში - და, საბოლოოდ, ეს გავლენას მოახდენს ევროკავშირზე. ევროკავშირს არ აქვს იმის ფუფუნება, რომ იყოს პასიური. რუსეთის ახალი აგრესიით უკრაინის მიმართ, რეგიონს სჭირდება ევროპა“, - წერს თენგიზ ფხალაძე სტატიაში.
ამერიკის საელჩოს პრესსპიკერი: ქვეყნებმა დეზინფორმაციაზე რეაგირებისთვის სიფხიზლე უნდა გამოიჩინონ
Europetime-თან კომენტარში აშშ-ის საელჩოს პრესსპიკერი აშშ-სა და საქართველოს შორის ეკონომიკურ კავშირებზე საუბრობს. ინტერვიუს თემა ასევე იყო რუსეთი და მისგან მომდინარე საფრთხეები, რომლებიც საქართველოს მთავარ გამოწვევად რჩება. საელჩოს პრესსპიკერმა განაცხადა, რომ აშშ-სა და საქართველოს შორის ეკონომიკური კავშირები ღრმავდება, უმჯობესდება და ორ ქვეყანას შორის სავაჭრო ბრუნვა გასულ წელს 1 მილიარდ დოლარს მიუახლოვდა. რაც შეეხება რუსეთს და მისგან მომდინარე საფრთხეებს, საელჩოს პრესსპიკერმა აღნიშნა, რომ ქვეყნებმა უნდა გამოიჩინონ სიფხიზლე, რათა მოხდეს დეზინფორმაციის იდენტიფიცირება, კლასიფიკაცია/რეაგირება, რომ მან მოქალაქეებზე უარყოფითი გავლენა არ მოახდინოს. ET: რა პერსპექტივა აქვს ამერიკა-საქართველოს შორის თავისუფალი სავაჭრო ხელშეკრულების ამოქმედებას, რაზეა დამოკიდებული მისი განხორციელება? საელჩოს პრესსპიკერი: აშშ-სა და საქართველოს შორის ეკონომიკური კავშირები ღრმავდება და უმჯობესდება. გასულ წელს, ჩვენი სავაჭრო ბრუნვა 1 მილიარდ დოლარს მიუახლოვდა. შეერთებული შტატების სავაჭრო წარმომადგენლის (USTR) ოფისი მუშაობს თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებაზე (FTA) მოლაპარაკებების დაწყებასთან დაკავშირებით, საქართველოსთან, ან ნებისმიერ სხვა ქვეყანასთან. ET: საქართველოსთვის მთავარ გამოწვევად კვლავ რჩება რუსეთი და მისგან მომდინარე საფრთხეები. ასევე დეზინფორმაცია, რომელთანაც გამკლავება სულ უფრო და უფრო რთული ხდება... ამერიკის შეერთებულ შტატებს საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების და მედიის განვითარების ხელშესაწყობად ბევრი აქვს გაკეთებული...რას გვეტყოდით ამის შესახებ, როგორ უნდა გაუმკლავდეს ქვეყანა კიდევ უფრო ეფექტიანად ამ საფრთხეებს ჩვენს მოკავშირეებთან ერთად? საელჩოს პრესსპიკერი: დეზინფორმაცია პრობლემაა არამხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელ მსოფლიოში, მათ შორის შეერთებულ შტატებში. ქვეყნებმა სიფხიზლე უნდა გამოიჩინონ დეზინფორმაციის იდენტიფიცირებისთვის, კლასიფიკაციისთვის და მასზე რეაგირებისთვის, რომ მან მოქალაქეებზე უარყოფითი გავლენა არ მოახდინოს. ამიტომ არის ასე მნიშვნელოვანი დამოუკიდებელი, პლურალისტური მედია. მთავრობამ ყველანაირი ძალისხმევა უნდა გამოიჩინოს, რათა დაიცვას ჟურნალისტები, როგორც ფიზიკურად, ისე მედიასივრცეში, რომ მათ საზოგადოების ზუსტი, ობიექტური ინფორმირება და ინსტიტუტების ანგარიშვალდებულების კონტროლი შეძლონ.
ევროკავშირი 3+3 ფორმატზე: ჩვენ მხარს ვუჭერთ სამხრეთ კავკასიის სამ ქვეყანას აღმოსავლეთ პარტნიორობის მეშვეობით
Europetime-მა საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის მიმართულებით ევროკავშირის მთავარი პრესსპიკერი პიტერ სტანო ექსკლუზიურად ჩაწერა. პიტერ სტანოს Europetime-მა 3+3 ფორმატთან დაკავშირებით დაუსვა შეკითხვა. „სამხრეთ კავკასიაში თანამშრომლობის 3+3 ფორმატზე წინადადების შესახებ ცნობები და განცხადებები ევროკავშირისთვის ცნობილია. ჩვენი მხრიდან, ჩვენ მხარს ვუჭერთ სამხრეთ კავკასიის სამ ქვეყანას აღმოსავლეთ პარტნიორობის მეშვეობით. ევროკავშირი მშვიდობიანი და სტაბილური სამხრეთ კავკასიის მხარდასაჭერად მუშაობას განაგრძობს და აქტიურად არის ჩართული მშვიდობის მშენებლობასა და პოსტკონფლიქტური რეაბილიტაციის პროცესში. მან მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა პატიმრების გათავისუფლებასა და „ნაღმების რუკების“ გადაცემაში. ევროკავშირმა ასევე დაუჭირა მხარი კონფლიქტის შედეგად დაზარალებულ ადამიანებს, რაც მოიცავს 17 მილიონ ევროზე მეტი ოდენობის ჰუმანიტარულ დახმარებას, მათ შორის განაღმვის სამუშაოსა და ადრეული აღდგენისთვის. ევროკავშირი ასევე მზადაა, ტექნიკური დახმარების გზით დაუჭიროს მხარი საზღვარზე დეესკალაციას და დელიმიტაციას, როგორც ეს მხარეებს ესაჭიროებათ. სამხრეთ კავკასიაში ჩვენ ასევე ხელს ვუწყობთ კავშირების და ეკონომიკური თანამშრომლობის გაღრმავებას. მომავალში, ყოვლისმომცველი შეთანხმება სამ ათწლეულზე მეტი ხნის კონფლიქტის დასასრულებლად აუცილებელია. ამ მიზნის მისაღწევად, ევროკავშირი საერთაშორისო პარტნიორებთან, განსაკუთრებით ეუთოს მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეებთან აქტიურ კონტაქტს განაგრძობს და მათი მანდატის შესრულებას სრულად უჭერს მხარს, რაც სომხეთთან და აზერბაიჯანთან მუშაობით, ყველა გადაუჭრელი საკითხის ყოვლისმომცველ მოგვარებას გულისხმობს“, - განაცხადა პიტერ სტანომ Europetime-თან ექსკლუზიურ კომენტარში. შეგახსენებთ, მთიან ყარაბაღში კონფლიქტის განახლებისა და ახალი ზავის შემდეგ, თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა ექვსეულის პლატფორმის შექმნის ინიციატივის შესახებ განაცხადა, რომელსაც მხარი აზერბაიჯანმა და ირანმა დაუჭირეს. ამ ინიციატივით, რეგიონული თანამშრომლობა სამხრეთ კავკასიის რეგიონის 3 სახელმწიფოს: საქართველოს, აზერბაიჯანსა და სომხეთს აერთიანებს. ასევე - ირანის ისლამურ რესპუბლიკას, რუსეთის ფედერაციასა და თურქეთს. ცნობისთვის, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებით, „საქართველო უნდა იყოს ჩართული დიდ გეოპოლიტიკურ და რეგიონში მიმდინარე პროექტებში, მაგრამ არა სახელმწიფო ინტერესების ხარჯზე, არა ოკუპანტთან დათმობის ხარჯზე“. მანამდე, დავით ზალკალიანიმა ისიც განაცხადა, რომ საქართველოს რუსეთთან ერთად მონაწილეობა გაუჭირდება 3+3 ფორმატში, თუმცა რაღაც ფორმით ჩართული უნდა იყოს ახალ რეგიონულ პროექტებში. მოგვიანებით, მინისტრმა განმარტა, რომ ეს განცხადება არასწორად იყო აღქმული. 18 ოქტომბერს, საქართველოში ვიზიტით მყოფ აშშ-ის თავდაცვის მდივანს ლოიდ ოსტინს 3+3 ფორმატთან დაკშვირებით დაუსვეს შეკითხვა. თავდაცვის სამინისტროში, ქართველ კოლეგა ჯუანშერ ბურჭულაძესთან შეხვედრის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე, ლოიდ ოსტინმა განაცხადა, რომ რუსეთმა 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას უნდა სცეს პატივი. „რუსეთი, რომელსაც საქართველოს ტერიტორიების 20% აქვს ოკუპირებული, უნდა სცემდეს პატივს 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას, ვიდრე რაიმე ახალ პლატფორმაზე ისაუბრებს“, - განაცხადა ლოიდ ოსტინმა. ამავე თემაზე: რუსეთის საგარეო უწყება: 3+3 ფორმატის ამოქმედების საკითხი თურქეთთან განვიხილეთ
ბენ ჰოჯესი: NATO-მ და ჩვენმა პარტნიორებმა, მათ შორის უკრაინამ და საქართველომ კრემლს მკაფიოდ უნდა ვაჩვენოთ, რომ საერთაშორისო სამართლის და სუვერენიტეტის დარღვევას არ მოვითმენთ
Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში CEPA-ს (ევროპის პოლიტიკის ანალიტიკური ცენტრი) სტრატეგიული კვლევების კათედრის ხელმძღვანელი (ევროპაში აშშ-ის შეირაღებული ძალების მეთაური 2014-2017 წლებში) ბენ ჰოჯესი საუბრობს ბელარუსი-პოლონეთის საზღვარზე მიმდინარე პროცესებზე, უკრაინის საზღვართან რუსეთის ჯარის თავმოყრაზე, NATO-სა და პარტნიორების მხრიდან უფრო მკვეთრი და მტკიცე გადაწყვეტილებების საჭიროებასა და NATO-სა და აშშ-ის მხრიდან ერთიანი სტრატეგიის აუცილებლობაზე შავი ზღვის დიდ რეგიონთან, მათ შორის საქართველოსთან მიმართებით. ET: მოგესალმებით ბატონო გენერალო, მადლობა რომ გამონახეთ დრო ჩვენთან სასაუბროდ. იმდენი რამ ხდება, აღარ ვიცი საიდან დავიწყო კითხვა, მაგრამ თუ კარგად დავაკვირდებით მიმდინარე მოვლენებს, ყველაფერი საბოლოოდ ერთმანეთთან კავშირშია.. ბელარუსი-პოლონეთის საზღვარზე ლუკაშენკოს მიერ სანქციების საპასუხოდ, მუქარის ინსტრუმენტად გამოყენებული ლტოლვილებიდან დაწყებული, დამთავრებული რუსეთის მიერ უკრაინის საზღვართან ჯარის და ტექნიკის განმწესებით. ამ ფონზე კი ლატვია, ლიეტუვა და პოლონეთი NATO-ს მეოთხე მუხლის ამოქმედებაზე იწყებენ საუბარს.. ასევე ნიშანდობლივია NATO-ს გენერალური მდივანის განცხადებებიც უკრაინასთან მიმართებაში.. როგორ შეაფასებდით ამ პროცესებს, ფაქტია, დაძაბულობამ პიკს მიაღწია..როგორც სამხრეთ კავკასიაში, ისე მთლიანად აღმოსავლეთ ევროპაში? უკრაინაში მიმდინარე კინეტიკური კონფლიქტის გაფართოება არ არის გარდაუვალი, თუმცა იმ შემთხვევაში, თუ კრემლი გადაწყვეტს მოქმედებას, არსებული კონფიგურაცია მას ამის საშუალებას მისცემს. ძალიან მნიშვნელოვანი იყო NATO-ს გენერალური მდივნის სტოლტენბერგის შეხვედრა უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრ კულებასთან და მისთვის NATO-ს შეშფოთების გამოხატვა შექმნილ ვითარებასთან დაკავშირებით. ET: საქართველო როგორ გამოიყურება და სადაა მიმდინარე პოლიტიკურ ლანდშაფტში? საკმაოდ მღელვარე და გამოწვევებით სავსე პროცესებია ქვეყანაშიც... ასევე მოგეხსენებათ, ციხეში შიმშილობს საქართველოს მესამე პრეზიდენტი, ხოლო უკვე თითქმის 14 დღეა, საკაშვილის სამოქალაქო საავადმყოფოში გადაყვანის მოთხოვნით შიმშილობს საქართველოს პარლამენტის წევრი ელენე ხოშტარია. მთელი ეს სიტუაცია ხაზს უსვამს NATO-ს და აშშ-ის სტრატეგიის აუცილებლობას შავი ზღვის დიდ რეგიონთან, მათ შორის საქართველოსთან მიმართებით. საქართველო არის ერთგვარი ღუზა ამ სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი რეგიონის უკიდურეს აღმოსავლეთში და ადგილი, რომელიც წარმოადგენს კარიბჭეს ევროპასა და ევრაზიას შორის. ამგვარად, აშშ-ის მთავრობა და NATO დაინტერესებულნი არიან, რომ საქართველო იყოს სტაბილური, უსაფრთხო, დემოკრატიული, კრემლის მავნე გავლენისადმი მდგრადი და შეძლოს, მოახდინოს თავისი, როგორც ლიბერალური და დემოკრატიული საზოგადოების პოტენციალის რეალიზება. ზოგადად, ვერიდები სხვა ქვეყნების საშინაო პოლიტიკაზე კომენტარის გაკეთებას, განსაკუთრებით ისეთი მეგობრის, როგორიც საქართველოა. თუმცა, შეშფოთებული ვარ ყოფილი პრეზიდენტის სააკაშვილის მიმართ საშინელი და უპატივცემულო მოპყრობით. მიუხედავად იმისა, ბრალი ედება თუ არა მას დანაშაულში, საჯაროდ მისი ასე დამცირება შეუფერებელია იმ ერისთვის, რომელსაც სურს პატივი სცენ და სურს, იყოს ევროპის ნაწილი. იმედგაცრუებული ვარ ამ სამარცხვინო საქციელით. ET: უკრაინაში ბოლო პერიოდში გამწვავებული სიტუაცია, ბელარუსი-პოლონეთის საზღვარზე შექმნილი ლტოლვილების კრიზისი... როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები? ჩემი აზრით, უკრაინაში და მის გარშემო განვითარებულ მოვლენები არის ერთგვარი გაგრძელება, მომდევნო ფაზა იმისა, რაც მოხდა უკრაინაში და მის ირგვლივ ჯერ კიდევ გაზაფხულზე. მას შემდეგ, მიუხედავად თავდაცვის მინისტრ შოიგუს ცრუ განცხადებებისა, ვფიქრობ, ყველასთვის ცხადი გახდა, რომ რუსეთის ფედერაციის (RF) შეიარაღებული ძალები ნამდვილად არ დაბრუნებულან თავიანთ ყაზარმებში - რუსეთმა ადგილზე დატოვა ლოგისტიკის დიდი ნაწილი „ზაპად-21“ წვრთნების შემდეგ. ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში გაჟღერდა უამრავი ძალიან მკვეთრი/უხეში გზავნილი პრეზიდენტ პუტინის მიერ, ასევე იყო კითხვები და ტრაბახი უკრაინის მომავლისა და მისი ლეგიტიმურობის შესახებ. თუ შევხედავთ ბოლო დროს განვითარებულ მოვლენებს - ჯარების გადაადგილებას/განლაგებას, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ზეწოლის და სამხედრო შესაძლებლობების სტაბილური ესკალაცია რეგიონში არც არასოდეს შეჩერებულა. რა თქმა უნდა, ამას საქართველოზეც აქვს გავლენა, თუ გათვალისწინებით ყირიმთან და აზოვის ზღვასთან მის სიახლოვეს. ჩვენ ვიცით, რომ რუსები მხოლოდ მაშინ ჩერდებიან, როცა მათ აჩერებენ. NATO-ს და ჩვენი პარტნიორების, მათ შორის უკრაინისა და საქართველოს მხრიდან საჭირო იქნება მტკიცე გადაწყვეტილება, რათა კრემლს ნათლად დავანახოთ, რომ ჩვენ არ მოვითმენთ ევროპული ქვეყნების სუვერენიტეტისა და საერთაშორისო სამართლის შემდგომ დარღვევას. ET: საფრანგეთმა კონკრეტული და ძალიან მკაფიო მხარდასაჭერი განცხადება გააკეთა უკრაინის მხარდასაჭერად რუსეთთან მიმართებით... ზოგადად, ევროკავშირიც ნამდვილად არაა პასიური... ვფიქრობ, მიგრანტების შეიარაღება პოლონეთთან, ლიეტუვასთან და ლატვიასთან ბელარუსის საზღვრის გასწვრივ არ არის შემთხვევითი და ის დაკავშირებულია რუსეთის ფედერაციის აქტივობებთან უკრაინასა და მის გარშემო; კერძოდ, ეს შეიძლება იყოს დაზვერვითი ხასიათის, საბოტაჟის ან ყურადღების გადატანის მცდელობასთან დაკავშირებული ქმედებები, ან ყველა ზემოაღნიშნული. რამდენიმე დღის წინ, ლატვიის მაღალი თანამდებობის პირებთან საუბრისას, მათ აღნიშნეს, რომ ამას სულ მცირე სადაზვერვო მოქმედებად თვლიან; ისინი აკვირდებოდნენ ბელარუსის (ან რფ?) სპეცდანიშნულების ძალებს, რომლებიც ითვლიდნენ, თუ რა დრო დასჭირდებოდათ ლატვიის სასაზღვრო უსაფრთხოების ძალებს მიგრანტების შემოჭრის მცდელობებზე რეაგირებისთვის. ისინი ასევე ფიქრობენ, რომ ეს შეიძლება, იყოს უკრაინაში და მის ირგვლივ განვითარებული მოვლენებიდან ყურადღების გადატანის მცდელობა. ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში ორჯერ ვიყავი კიევსა და ოდესაში და გეტყვით, რომ ისინი ძალიან შეშფოთებულები არიან ყოველივე ამით. ვფიქრობ, ევროკავშირი როგორც იქნა სერიოზულ ნაბიჯებს დგამს მიგრანტების საკითხთან დაკავშირებით, თუმცა მათი ყურადღება მეტად უნდა იყოს მიმართული კრემლზე და ნაკლებად ლუკაშენკოზე. ლუკაშენკო იმსახურებს ნებისმიერ სანქციებს და სხვა სახის არაკონსტრუქციულ ქმედებებს, თუმცა ამაზე მეტი მის წინააღმდეგ არც არაფერია გასაკეთებელი; მიგრანტების/სასაზღვრო კრიზისის გასაღები არის თვითონ კრემლი, რომელიც ამ მომენტში არ გრძნობს არანაირ ზეწოლას და შესაბამისად, არც არანაირი ინტერესი აქვს, ბოლო მოუღოს ამ კრიზისს. რა თქმა უნდა, თურქეთი ძალიან უკმაყოფილოა იმით, რომ ევროკავშირი მათ ნაწილობრივ ადანაშაულებს ბელარუსში მიგრანტების ჩაყვანაში, რაც ასევე ხელს უწყობს კრემლის მიზნების განხორციელებას და აძლიერებს განხეთქილებას ალიანსში და/ან თურქეთსა (გასაღები შავი ზღვაზე) და ევროპას შორის. სუვალკის დერეფანიც ყოველივე ამის მთავარი ნაწილია. პოლონეთი-ლიეუტვის ტერიტორიის ეს ვიწრო ნაწილი, რომელიც ბელარუსსა და კალინინგრადს შორის მდებარეობს, სტრატეგიულად მნიშვნელოვანია, რადგან, როგორც მოგეხსენებათ, ის არის სახმელეთო კავშირი ჩვენს ბალტიისპირელ მოკავშირეებს (ლიეტუვა, ლატვია და ესტონეთი) და დანარჩენ NATO/ევროკავშირს შორის. თუ რუსეთის ფედერაციის და ბელორუსის შეიარაღებული ძალები დაკეტავენ მას, მაშინ რეალური პრობლემა შეგვექმნება. არსებობს ამის შესაძლებლობა (არა გარდაუვალი), მაგრამ იმ შემთხვევაში თუკი მიგრანტებთან დაკავშირებული სიტუაცია ბელარუსის საზღვარზე (რომელიც მთლიანად ბელარუსისა და რუსეთის ფედერაციის შექმნილია) გადაიზრდება სერიოზულ პრობლემაში, რა დროსაც რუსეთის ფედერაციამ შესაძლოა გადაწყვიტოს, რომ უნდა ჩაერიოს „ჰუმანიტარული კრიზისის“ ან სხვა რაღაცის გამო და ამ პროცესში „დროებით“ დახურავს დერეფანს, თავისი ორი გზითა და ერთი რკინიგზით. ნაკლებად სავარაუდოა, თუმცა ჩემი აზრით, სავსებით შესაძლებელი. მთლიანობაში, სწორედ ეს არის კლასიკური რუსული „ომი“ - ყველანაირი ინსტრუმენტის, ბერკეტების, მუქარის ენის, დეზინფორმაციის, მიგრანტების გამოყენებით. ET: ენერგორესურსები და რუსული გაზი ასევეა რუსეთის ერთ-ერთი მთავარი ინსტრუმენტი, მოლდოვის მაგალითიც კმარა ამისთვის... რუსული გაზი ასევე წარმაოდგენს აშკარა „იარაღს“ და ისიც ზემოაღნიშნულის ნაწილია; ყველა ერთადაღებული კი მიზნად ისახავს ევროკავშირში არეულობის/დესტაბილიზაციის შეტანას, დასავლეთის თვალში უკრაინის წარმოჩენას „არშემდგარ სახელმწიფოდ“ და ჩვენს გამოყვანას წონასწორობიდან - ცივი ზამთრის მოახლოებასთან ერთად, და ვიდრე გერმანიაში ახალი კოალიციური მთავრობა შეიქმნება, იმედია - დეკემბრის შუა რიცხვებამდე. აშშ-ის ადმინისტრაცია სამართლიანად არის შეშფოთებული ამით და მიხარია, რომ სახელმწიფო მდივანი ბლინკენი ბოლოსდაბოლოს გარკვევით საუბრობს. აშშ-ის თავდაცვის მინისტრმა ოსტინმა ასევე გარკვევით ისაუბრა, მათ შორის, რამდენიმე კვირის წინ შავი ზღვის რეგიონში ვიზიტით ყოფნისას.
ევროპარლამენტარი მარკეტა გრეგოროვა: ძლიერი დემოკრატია ასევე განისაზღვრება იმით, თუ როგორ ექცევი მტრებს
Europetime-მა ევროპარლამენტარ (ევროპელი მწვანეების ჯგუფი/ევროპული თავისუფალი ალიანსი) მარკეტა გრეგოროვასთან ექსკლუზიური ინტერვიუ ჩაწერა. ჩეხმა პოლიტიკოსმა საქართველოში განვითარებული პროცესები შეაფასა, მათ შორის სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება მიხეილ სააკაშვილთან დაკავშირებით. _როგორც მოგეხსენებათ, საქართველოს ექსპრეზიდენტი ერთ თვეზე მეტია, შიმშილობს. მრავალფუნქციურ საავადმყოფოში გადაყვანის მოწოდებების მიუხედავად, ის ჯერ არ გადაუყვანიათ სამოქალაქო კლინიკაში. ამ მოთხოვნით პარლამენტში შიმშილობს ოპოზიციონერი ლიდერიც. რა შეფასებას აძლევთ თქვენ როგორც ევროპარლამენტარი ამ პროცესს? ვფიქრობ, ყველა საზოგადოებაში, პირველ რიგში, ჯანმრთელობის საკითხს უნდა მიენიჭოს პრიროტეტი და სწორედ ეს უნდა იყოს გათვალისწინებული. მესმის, რომ საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას მტკიცე პოზიცია აქვს ქვეყნის ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის საქმესთან დაკავშირებით, თუმცა მისი მდგომარეობიდან გამომდინარე და ასევე, ამ საქმის სენსიტიურობის გათვალისწინებით, მე მოვუწოდებ ხელისუფლებას, უზრუნველყოს როგორც ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის, ისე ოპოზიციონერი ლიდერის, ელენე ხოშტარიას უსაფრთხოება ადეკვატური სამედიცინო მომსახურების გზით. ძლიერი დემოკრატია ასევე განისაზღვრება იმით, თუ როგორ ექცევი მტრებს. _რა რესურსები არსებობს ევროპელი პარტნიორების მხრიდან კრიზისული ვითარების გადაჭრისთვის? ჩვენ მივმართავთ საქართველოს ხელისუფლებას, დააკმაყოფილონ სააკაშვილი საჭირო სამედიცინო მომსახურებით, თუმცა მსგავს საქმეებში ევროკავშირის მხრიდან შემდგომი ჩართვის პრეცედენტი არ არსებობს. _ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ 10 ნოემბერს მიიღო გადაწყვეტილება, რის შემდეგაც სააკაშვილი მზად არის, შეწყვიტოს შიმშილობა, თუ შიმშილობის შემდგომი რეაბილიტაცია უზრუნველყოფილი იქნება სამოქალაქო კლინიკაში. სასამართლოს გადაწყვეტილებაში სწორედ ამ გარემოებაზეა მითითება. როგორ ფიქრობთ, რა როლს შეასრულებს სტრასბურგის სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება ამ პროცესში. ასევე წაიკითხეთ: რას გულისხმობს სტრასგბურგის სასამართლოს გადაწვეტილება ექსპრეზიდენტ სააკაშილთან დაკავშირებით მე ძალიან ბედნიერი ვარ ამ გადაწყვეტილების გამო და კიდევ უფრო მიხარია, რომ ბატონი სააკაშვილი მზადაა, ასეთ პირობებში შიმშილობა შეწყვიტოს. ველოდები „ქართული ოცნების“ რეაქციას ამასთან დაკავშირებით და ასევე გადაწყვეტილებას, გადაიყვანენ თუ არა მას საავადმყოფოში.
პანდემიის მართვასთან დაკავშირებით ჯანმო რიგ ქვეყნებში კვლევებს იწყებს
ერთი თვის წინ, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციასთან ჩამოყალიბდა უნივერსალური ჯანმრთელობისა და მზადყოფნის შეფასების ტექნიკურ მრჩეველთა ჯგუფი (Universal Health and Preparadness Review (UHPR) Technical Advisory Group), რომელშიც 21-კაცია გაერთიანებული, მსოფლიოს ყველა კონტინენტიდან. პირველი შეხვედრა 28-29 ოქტომბერს ონლაინ გაიმართა და მას ჯანმოს გენერალური მდივანიც ესწრებოდა. ჯგუფი ამიერიდან თვეში ერთხელ შეიკრიბება. მრჩეველთა საბჭოში სხვა ქვეყნების წარმომადგენლებთან ერთად არის ზაზა წერეთელი, ნორვეგიის სამეფოს ჯანდაცვის სამინისტროს უფროსი მრჩეველიც, რომელიც კოლეგებთან ერთად უკვე შეუდგა მუშაობას. რატომ გახდა საჭირო ამ ჯგუფის შექმნა, რა არის მისი მიზანი და როგორ შეიძლება ის მომავალში შეეხოს საქართველოსაც, ამ და სხვა მნიშვნელოვან თემებზე Europetime ზაზა წერეთელს ნორვეგიაში დაუკავშირდა. ზაზა წერეთელი: პანდემიის დაწყების შემდეგ, ყველა ქვეყანამ დაინახა, რომ გარკვეულწილად მოუმზადებელი შეხვდნენ ამ სიტუაციას, მიუხედავად იმისა, რამდენად განვითარებული იყო ესა თუ ის ქვეყანა. ამიტომ, პირველი თვეების განმავლობაში ბევრი პრობლემა იყო და როდესაც ეს დაინახეს, 2020 წელს, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სხდომაზე გადაწყდა, რომ რაღაც უნდა გაკეთდეს, რათა ქვეყნები უკეთ იყვნენ მომზადებულნი ასეთი კრიტიკული სიტუაციებისთვის. ჯანმომ გადაწყვიტა, შეეფასებინა, როგორია მზაობა ქვეყნების ასეთი კრიტიკული სიტუაციებისადმი, რა შეცდომები იქნა დაშვებული, რათა გაითვალისწინონ ეს შეცდომები და ეცადონ მის გამოსწორებას. გადაწყდა, რომ შეიქმნას სპეციალური მექანიზმი, ეს იქნება ინდიკატორების კრებული, რომელიც თითოეულმა ქვეყანამ თავის ქვეყანაში უნდა შეკრიბოს და ამის მიხედვით შეფასდება ქვეყნის მზაობაც და გამოჩნდება, სად რა პრობლემებია. ჯანმოსთან ჩამოყალიბდა ტექნიკურ მრჩეველთა ჯგუფი, რომელმაც უნდა შეიმუშაოს ინდიკატორების ნაკრები, შემდეგ ჩაატაროს პილოტირება ქვეყნებში, გააანალიზოს მისი შედეგები და წარმოადგინოს მექანიზმები, რომლებსაც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია გამოიტანს მსოფლიო ასამბლეაზე. თუ ის ქვეყნების მიერ დამტკიცდება, ყველა ქვეყანამ უნდა დაიწყოს მისი გამოყენება, რათა შეაფასოს თავისი მდგომარეობა, მზაობა შემდგომი კრიტიკული სიტუაციებისთვის. პირველებმა ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკამ და პორტუგალიამ გამოხატეს სურვილი, რომ საპილოტე პროგრამა დაიწყონ თავიანთ ქვეყნებში. იქნებიან სხვა ქვეყნებიც და პილოტირების დროს შეგროვდება ინფორმაცია, როგორ მართეს ამ ქვეყნებმა პანდემია და შესაბამისად, საუკეთესო მაგალითების ან შეცდომების ანალიზი მოხდება. არსებობს გარკვეული ინდიკატორები, რომლებსაც ქვეყნები ყოველწლიურად აგროვებდნენ, ასევე - საერთაშორისო ჯანდაცვის რეგულაციები, რომლებიც სწორედ მიმართული იყო კრიტიკული სიტუაციების დროს ქვეყნების მოქმედებაზე, თუმცა როგორც აღმოჩნდა, ეს საკმარისი არ იყო, რადგან ქვეყნებმა სათანადოდ ვერ შეაფასეს თავისი მზაობა სიტუაციის ასეთი გამწვავებისთვის. ახლა ქვეყნები გამოცდილების საფუძველზე ფიქრობენ, გამოყონ ინდიკატორები, რომლებიც უფრო ნათლად მისცემს ამ ქვეყნებს საშუალებას, მიხვდნენ, რამდენად მზად არის მათი ჯანდაცვის სისტემა, მართვის სისტემა, კანონმდებლობა, ასევე - ფინანსურად როგორ იყვნენ მზად, რათა ვითარების გაანალიზება მოხდეს. გარდა ამისა, მოხდება სხავდასხვა ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემის საგანგებო სიტუაციებში მზადყოფნის შესახებ საუკეთესო პრაქტიკისა და მიღებული გაკვეთილების შეგროვება და დოკუმენტირება. თუ ჯანმომ დაამტკიცა ეს ახალი მექანიზმი, შემდეგ ქვეყნებმა უნდა გამოხატონ თავისი მზაობა, რომ ჩაატარონ ასეთივე შეფასებები თავიანთ ტერიტორიაზე. ცხადია ასეთივე შეთავაზება ექნება საქართველოსაც და თანხმობის შემთხვევაში უკვე საქართველომაც უნდა აიღოს ვალდებულება, რომ ჩაატარებს ასეთ კვლევას ქვეყანაში. შესაბამისად, საქართველოს და მსოფლიოსაც ეცოდინება, როგორია მზაობა საგანგებო სიტუაციებისადმი. _რას შეუწყობს ხელს მექანიზმის ამოქმედება? _თვითონ ქვეყნებისთვის არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ დაინახონ, სად აქვთ პრობლემები და რა არის გასაუმჯობესებელი. ასევე, ეს ხელს უწყობს ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის გაუმჯობესებას, რადგან პანდემიის დაწყებისას, მაგალითად, ქვეყნებმა არ იცოდნენ, ჩაეკეტათ თუ არა საზღვრები, შემოეშვათ თუ არა სხვა ქვეყნიდან თავისი მოქალაქეები, ასევე იყო უკმაყოფილება თუ გახსოვთ, რომ ჯანმომ დააგვიანა პანდემიის გამოცხადება. ასე რომ, ეს ყველანაირად შეუწყობს ხელს ქვეყნებს, გააანალიზონ თავისი მდგომარეობა და მეორე - საერთაშორისო საზოგადოებამაც შეაფასოს და გადააფასოს, როგორ შეხვდა ის კოვიდპანდემიას, რომ თუნდა რაღაც მექანიზმები დაიხვეწოს. ეს შეფასება ასევე განიხილება როგორც ეფექტური საშუალება, ხელი შეუწყოს საერთაშორისო თანამშრომლობას, საუკეთესო პრაქტიკის გაცვლას, ახალი და განვითარებული საკითხების იდენტიფიცირებას და და მხარდაჭერის მობილიზებას საერთო გამოწვევების დასაძლევად. ეს გააძლიერებს ეროვნულ შესაძლებლობებს პანდემიისადმი მზადყოფნისათვის საერთო ანგარიშვალდებულების, თანამშრომლობისა და ურთიერთნდობის გზით. _რა კრიტერიუმით შეირჩა ქვეყნები პილოტირებისთვის? დიახ, იყო საუბარი იმაზე, თუ როგორ შეერჩიათ ქვეყნები. შეთანხმდნენ, რომ რთულია 100%-ით წარმატებული ქვეყანა გამოყო, რადგან რაღაც მიმართულებით ყველგან იყო პრობლემები. ამიტომ, აიღეს ის ქვეყნები, რომლებიც გამოხატავენ სურვილს და ის ქვეყნები, სადაც ყველა მაგალითის შესწავლა მნიშვნელოვანი იქნება. გერმანიამ და საფრანგეთმა გამოთქვეს სურვილი, არის კიდევ აფრიკის და აზიის რამდენიმე ქვეყანა. პორტუგალია წარმატებულია, 90% ჰყავს აცრილი, მაგრამ მას აინტერესებდა, კიდევ უფრო უკეთესად იყოს მზად მისი ჯანდაცვის სისტემა და ქვეყანა. აქ მხოლოდ ჯანდაცვის სისტემა არ არის, მიმდინარეობს ანალიზი იმაზე, თუ როგორი იყო მულტისექტორული ურთიერთობა, როგორ მონაწილეობდნენ სხვა სექტორები, მართვა და საზოგადოების ჩართულობა. ის ქვეყნები, რომლებიც მზად არიან, ჩაატარონ საპილოტე პროგრამა, ჯანმო მიეხმარება და შემდეგ, თუ დამტკიცდება ეს ჯანმოს მიერ, ყველა ქვეყანა იქნება ვალდებული, ჩაატაროს კვლევა, რათა მსოფლიოს და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციას ჰქონდეს საშუალება, შეაფასოს არამარტო თავისი ქვეყნის ვითარება, არამედ იცოდეს, რა მდგომარეობაა მის მეზობლებთან და უფრო უკეთ დაგეგმონ, რისი გაკეთება იქნება საჭირო. _რას ელის ჯანმო მრჩეველთა ჯგუფისგან? ჯანმოს უნდოდა, ჩვენ გამოგვეყენებინა მეტ-ნაკლებად ის ინდიკატორები, რომლებსაც ქვეყნები ადრეც იყენებდნენ, მაგრამ ახლა დაიწყო მსჯელობა იმაზე, რომ ახალი ინდიკატორებიც გამოვიყენოთ, რადგან როგორც აღმოჩნდა, ქვეყნებმა კი იცოდნენ, რამდენი ექიმი ჰყავთ, რამდენი საწოლი აქვთ, მაგრამ ეს როგორც ჩანს, არ იყო საკმარისი, რომ მზად ყოფილიყვნენ სიტუაციის მკვეთრი ცვლილებისთვის. ამიტომ, მიმდინარეობს მსჯელობა კონკრეტული ინდიკატორების შემუშავებაზე, რაც ქვეყანას მისცემს იმის შესაძლებლობას, რომ მზაობის ანალიზი მოახდინოს კრიტიკული სიტუაციის დროს და არა ის, თუ რამდენი საწოლია ჰოსპიტლებში. ამას აქვს მნიშვნელობა, მაგრამ აქ მნიშვნელოვანი იყო კრიტიკული განყოფილების საწოლების რაოდენობა და ასე შემდეგ. სწორედ ამაზე მიმდინარეობს ახლა საუბარი, რომ რაღაც ახალი მექანიზმი ჩამოყალიბდეს, რომ ინდიკატორები დაიხვეწოს და ქვეყნებსაც კონკრეტული ანალიზის საშუალება მიეცეთ, რადგან შემდგომ პანდემიას უფრო მომზადებული შეხვდნენ. _როგორ აპირებენ პანდემიის მართვის შეფასებას? როგორც აღმოჩნდა, ყველაზე პრობლემური საკითხია, როგორ მართავენ ქვეყნები სიტუაციას. გამოიკვეთა სახელმწიფოს როლი, არიან ინდივიდები, ბიზნესსექტორი, მაგრამ მთავარი როლი სახელმწიფოს ენიჭება პანდემიის მართვაში. მნიშვნელოვანია, რამდენად ეფექტური და მოქნილი იყო ეს მართვა, ხომ არ დააგვიანეს გადაწყვეტილების მიღება და თუ დააგვიანეს, რითი იყო ეს გამოწვეული. ამაზე მიმდინარეობს მსჯელობა, როგორც თქვეს, ერთ-ერთი პრობლემა სწორედ ეს იყო, რომ მართვა არ აღმოჩნდა ისეთი მოქნილი, რომ მაშინვე გამოევლინათ ალღო შექმნილი კრიტიკული სიტუაციის დროს. მეორე საკითხია - ადამიანის უფლებები. ამ 21-კაციან ჯგუფში, ერთი ადამიანი გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტიდანაც არის, რადგან ახლა ხომ მიმდინარეობს მსჯელობა მაგალითად, უნდა იყოს თუ არა ვაქცინაცია მანდატორული და ასე შემდეგ. ასევე, შეზღუდვების დროსაც ბევრი ადამიანი ამბობდა, რომ ეს ადამიანის უფლებების დარღვევაა, რამაც შეაფერხა გარკვეული ღონისძიებების გატარება. ამიტომ, ამ სიტუაციის შეფასებასაც აპირებენ, რათა გაანალიზდეს, როგორ უნდა იყოს გადაწყვეტილება მიღებული ისე, რომ ადამიანის უფლება არ შეილახოს, მაგრამ ყველაზე მთავარი - ჯანმრთელობის უფლება რომ იყოს დაცული. _რას ფიქრობენ ვაქცინაციის სავალდებულოობაზე, გარკვეული ჯგუფისთვის უნდა მოქმედებდეს ეს ზომა? მაგალითად სკანდიავიაში, ჩვენთან არც იყო საუბარი სავალდებულო ვაქცინაციაზე, რადგან მოსახლეობა იმდენად გათვიცნობიერებული იყო და აღქმა ჰქონდათ იმის, რომ ვაქცინაცია აუცილებელია, არავის უფიქრია, არ აცრილიყო. ამიტომ, ასეთ ქვეყანაში არანაირად არ იყო საჭირო სავალდებულოობა. თუმცა არიან ქვეყნები, სადაც მოსახლეობა „ფეხს ითრევს“, ძალიან მცირე რაოდენიბით არის აცრილი და სხვა გამოსავალი არ რჩება. მაგალითად, რიგი ქვეყნები იღებენ გადაწყვეტილებას, გამოიყენონ „მწვანე ბარათები“, რომლის საშუალებითაც, აცრილებს აქვთ სერვისებთან წვდომა. ასეთი საშუალებით ცდილობენ, გაზარდონ ვაქცინაციის ტემპი და ამაში მე ცუდს ვერაფერს ვხედავ. საქართველოში ძალიან დაგვიანდა, უკვე ნოემბერი დაიწყო, ზამთარში ვირუსი უფრო ძლიერდება, რასაც გრიპიც დაემატება. ჩემი აზრით, საქართველოში პრობლემა იქნება არა ის, რომ გამოაცხადებენ, არამედ, როგორ გააკონტროლებენ, რა მექანიზმს შემოიღებენ, მაგალითად, სხვა ქვეყნებში, ექიმები, რომლებიც არ იცრებოდნენ, სხვა სამუშაოზე გადაიყვანეს, ან უფასო შვებულებაში გაუშვეს. როგორ ეტყვი სუსტი ეკონომიკის მქონე ქვეყანაში თანამშრომელს - თუ არ აიცრები ხელფასს არ მოგცემ. რთული საკითხია. ალბათ ამიტომაც მისაღები იქნება საქართველოში „მწვანე ბარათები“ და აცრილებს ჰქონდეთ უფრო მეტი უფლება, ვიდრე მათ, ვინც აუცრელია. _რაც შეეხება ნორვეგიას, ვიცით, რომ შეზღუდვები მოიხსნა, როგორია ეპიდვითარება ამჟამად? შემთხვევების რაოდენობამ ცოტა მოიმატა სკოლის მოსწავლეებში, ამიტომ, ნორვეგია ცდილობს, 12-დან 15 წლამდე ბავშვებში აცრები დააჩქაროს. იმისთვის, რომ სწავლა არ შეფერხდეს, ყოველკვირეულად მიმდინარეობს ტესტირება, რომ სწრაფი გამოვლენა და კარანტინში გადაყვანა მოხდეს. უბრალოდ, მოსახლეობა მაინც იცავს დისტანციას, ცდილობენ, მასობრივი თავშეყრის ადგილებს მოერიდონ. პირბადეებს არ ატარებენ, გარდა მატარებლებისა და ტრანსპორტისა, სადაც ბევრი ხალხია. სხვა შემთხვევაში, ყველაფერი ისეა, როგორც პანდემიამდე. მოსახლეობის 80%-მდე აცრილია და ისეთმა ქვეყნებმა, როგორიცაა ნორვეგია და დანია, მოახერხეს მასობრივი ვაქცინაცია და ახლა გრიპის საწინააღმდეგო აცრებიც ტარდება. ერთადერთი - საზღვრებს მაინც აკონტროლებენ, არიან ქვეყნები, საიდანაც შესვლა, კარანტინს მოითხოვს, ხოლო მაგალითად, ევროკავშირის ქვეყნებიდან, თუ გაქვთ კოვიდპასპორტი, შეგიძლიათ, კარანტინის გარეშე შემოხვიდეთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კარანტინი მოგიწევთ. _ოფიციალური პროტოკოლი როგორია? კოვიდსიტუაციას ვმართავთ, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ყველაფერი მოვხსენით და დავუბრუნდით ძველებურ ცხოვრებას. ვმართავთ ისე, რომ სიტუაცია არ გაუარესდეს, ვაკონტროლებთ სიტუაციას. წლის ბოლოსთვის მთავრობა შეიკრიბება, ჯანდაცვის სამინისტრო და შესაბამისი სტრუქტურები, რომლებიც შეაფასებენ, როგორი ეპიდსიტუაცია იქნება, განსაკუთრებით, ჰოსპიტლებში ავადმყოფების რაოდენობას, რომლის საფუძველზეც მიიღებენ გადაწყვეტილებას, რაიმე ზომა შეცვალონ თუ გაამკაცრონ. ყველას ეუბნებიან, რომ კოვიდი არ დასრულებულა და ჩვენ მისი მართვა მოვახერხეთ, ამიტომ გთხოთ, დაიცვათ ის წესები, რომლებიც აუცილებელი იქნება იმისთვის, რომ თქვენი და სხვისი ჯანმრთელობა საფრთხის ქვეშ არ ჩააგდოთ.
რასა იუკნევიჩიენე 3+3 ფორმატზე: მე ძალიან ფრთხილად ვიქნებოდი, როცა რუსეთი არის ამა თუ იმ ალიანსის მხარეს
დიპლომატიური კრიზისი თურქეთსა და სხვა დასავლურ ქვეყნებს შორის, 3+3 ფორმატი, რუსეთის როლი, ევროკავშირი-საქართველოს ურთიერთობები და სხვა საკითხები იყო Europetime-ის ექსკლუზიური ვიდეო ინტერვიუს თემა ევროპარლამენტარ, ევროკავშირი-საქართველოს საპარლამენტო ასოცირების კომიტეტის ვიცე-თავმჯდომარე, ლიეტუვის თავდაცვის ყოფილი მინისტრ რასა იუკნევიჩიენესთან. ევროდეპუტატთან ინტერვიუ მოახლოებულ არჩევნებსა და ევროკავშირი-საქართველოს ურთიერთობებში მის მნიშვნელობაზე შეკითხვით დავიწყეთ. რასა იუკნევიჩიენე: ყურადღებით ვაკვირდებით სიტუაციას ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა საქართველო, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში, რადგან ჩვენს საზღვრებთან პოლიტიკური ვითარება არ არის სტაბილური. რა თქმა უნდა, დროთა განმავლობაში, ყველა ქვეყანა განიცდის პოლიტიკურ არასტაბილურობას, ასევეა ჩემი ქვეყანა, ლიეტუვაც. მაგრამ საქართველოში სიტუაცია განსხვავებულია: ევროპული ტიპის სტაბილური პოლიტიკური პარტიების შექმნის პროცესს, როდესაც პოლიტიკოსები შეძლებენ ერთმანეთთან საუბარსა და კომპრომისის პოვნას, ძალიან დიდი დრო სჭირდება. პოლიტიკური პარტიები ზედმეტად არიან დაკავშირებულნი პიროვნებებთან და მათ კონფლიქტებთან, იმის ნაცვლად, რომ იყვნენ ორიენტირებულნი გარკვეულ საკითხებზე. ასე რომ, არჩევნები მნიშვნელოვანია საქართველოს მომავლისთვის და განსაკუთრებით იმ თვალსაზრისით, თუ როგორ ატარებენ მმართველი პარტიები (ვგულისხმობ ყველგან, იქნება ეს უკრაინაში, ბელარუსში, რუსეთსა თუ საქართველოში და სხვა ქვეყნებში) არჩევნებს. ახერხებენ თუ არა ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებისგან თავშეკავებას, როგორ ექცევიან ოპოზიციას და მოქმედებენ თუ არა დემოკრატიულად. ასე რომ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის და ყველა ქვეყნისთვის და ჩვენ თვალს ვადევნებთ იმას, რაც ხდება. _განსაკუთრებულ ყურადღებას რა საკითხები იქცევს საქართველოს შემთხვევაში, როდესაც ვსაუბრობთ დაკვირვებაზე? სასამართლო სისტემა, მმართველი პარტიის ქცევა, ადმინისტრაციული რესურსები, ფინანსური რესურსის გამოყენება, და დამოკიდებულება ოპოზიციისა და სამართლიანობის მიმართ. კანონის უზენაესობა ყველაზე მნიშვნელოვანია ყველა დემოკრატიისთვის, ასევე, მოქალაქის ძირითადი უფლებები, ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანი საკითხია საქართველოს მომავლისთვის. ამის გარეშე, ევროკავშირსა და სხვა უფრო დემოკრატიულ ალიანსებში გაწევრიანებაზე ფიქრიც კი წარმოუდგენელია. _ აქ საგულისხმობა, რომ საქართველო ემზადება 2024 წლისთვის ევროკავშირში განაცხადის შესატანად. ჩვენ მტკიცედ ვუჭერდით მხარს ამას, როდესაც გავიგეთ მმართველი პარტიისგან მათი მოლოდინების, დაპირებების შესახებ, როგორც ჩემთვის ცნობილია, ისინი ამის შესახებ მათ პროგრამაშიც საუბრობდნენ, ამიტომ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანი გზავნილი იყო, მაგრამ ერთია კარგი პრეზენტაციის ან კარგი განცხადების კეთება, მაგრამ სხვა რამ არის, იმოქმედო როგორც ევროპელმა. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია პოლიტიკოსებისთვის, ყველა მხარისთვის, რომ შეეცადონ იმოქმედონ, როგორც ევროპელებმა, რათა ევროკავშირის პარტნიორებს აჩვენონ, რომ მზად არიან წევრობაზე განაცხადისთვის. მე ვთვლი, რომ ქართველი ხალხი იმსახურებს ასეთ გადაწყვეტილებებს. თქვენ გყავთ მეგობრები ევროკავშირში და მათი მხრიდან დიდია მხარდაჭერა. სამწუხაროდ, თქვენს პოლიტიკოსებს ზოგჯერ არ ესმით, რომ თქვენი მეგობრებისთვის ევროკავშირში არც ისე მნიშვნელოვანია, რომელი პოლიტიკური პარტია იქნება ამა თუ იმ მთავრობაში. მთავარია, რას აკეთებენ და ხანდახან ვფიქრობ, მმართველ პარტიაში ზოგიერთი პოლიტიკოსი ფიქრობს, თუ ჩვენ მათ ვაკრიტიკებთ, ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიციაში ვართ. რა თქმა უნდა, ეს ასე არ არის და ჩვენ გვინდა, რომ საქართველო ჩვენთან ერთად იყოს. ამის იმედი მაქვს და ვნახე კიდეც საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგები, როდესაც ქართველების ნახევარზე მეტი ამბობს, რომ მხარს უჭერს ევროპულ გზას და იმას, რომ საქართველო გახდეს ევროკავშირის წევრი მომავალში. მაგრამ ამისთვის საქართველოს სჭირდება წარმატებული ევროპული რეფორმები. და თუ საქართველო არ დაბრუნდა ამ პროევროპული რეფორმების, განსაკუთრებით კანონის უზენაესობის გზას, ძალიან რთული დასაჯერებელი იქნება, საქართველო მზად იქნება ასეთი განაცხადისთვის 2024 წელს. _აღსანიშნავია, რომ ევროინტეგრაციის დაჩქარება ასოცირებული ტრიოს საერთო მიზნებშია, როგორ აფასებთ საქართველოს, უკრაინისა და მოლდოვას საერთო ძალისხმევებს? ჩვენ ძალიან ბევრს ვმუშაობთ აქ, ევროპარლამენტში, რათა დავარწმუნოთ ბევრი პოლიტიკოსი სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფიდან, რომ ასოცირებული ტრიოს სტრატეგია ერთადერთი გზაა გარკვეული გარღვევის მისაღწევად აღმოსავლეთ პარტნიორობაში. მაგრამ ეს ძირითადად ქვეყნებზეა დამოკიდებული. დღეს ვხედავ, რომ მოლდოვა ხდება ლიდერი თავის მისწრაფებებში, აქვს ძალიან ძლიერი მისწრაფებები, პოლიტიკური ნება, გახდეს ევროპული ქვეყანა რეფორმების გატარებით. ისინი ევროპელები არიან, მაგრამ სურთ, რაც შეიძლება ახლოს იყვნენ ევროკავშირთან. საქართველო ყოველთვის ლიდერი იყო, საქართველო ლიდერია რეგიონში დემოკრატიზაციის პროცესში, მაგრამ ახლა ბევრი მეგობარი მწვანეებში, ლიბერალებში, სოციალ-დემოკრატებში, კონსერვატორებსა და ევროპარლამენტში ძალიან იმედგაცრუებულია, განსაკუთრებით შარლ მიშელის წინადადების შემდეგ, როდესაც ერთმა ოპოზიციურმა პარტიამა უარი თქვა, ხელი მოეწერა ამ დოკუმენტზე და ამის შემდეგ მმართველმა პარტიამ შეთანხმება გააუქმა. მოდით, შევხედოთ, რისი გაკეთება შეუძლია ევროკავშირს საქართველოსთვის? იმის გამო, რომ უმაღლესი დონის წინადადება უარყოფილია, ახლა ყველა ყოყმანობს რაღაცის გაკეთებას. რა თქმა უნდა, ასოცირების ტრიო ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ იმედგაცრუება ამძიმებს სიტუაციას. მეტის გაკეთება გჭირდებათ. ევროკავშირის მისწრაფებები უკავშირდება ქვეყნის დემოკრატიზაციას, სამართლიანობას, კანონის უზენაესობას, კორუფციასთან ბრძოლას, აუცილებელ რეფორმებს. _ქვეყანა ასევე ისწრაფვის NATO-ში გაწევრიანებისკენ. ამ მხრივ საინტერესოა თქვენი ქვეყნის გამოცდილებაც. NATO ასევე არის ორგანიზაცია დემოკრატიებისთვის. ასე რომ, ეს ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია. მახსოვს ჩვენი მისწრაფებები, გავმხდარიყავით NATO-ს წევრი 2004 წლამდე, იგივე მოთხოვნები გვქონდა მაგიდაზე. NATO-ში გაწევრიანება მხოლოდ სამხედრო რეფორმებს არ ეხება, ეს არის სახელმწიფოს ძალისხმევა, მათ შორის მრავალი სხვა რთული საკითხი. თუ საქართველო დაბრუნდება წარმატებული პროევროპული რეფორმების გზაზე, ეს ნიშნავს, რომ საქართველო სულ უფრო და უფრო ახლოს იქნება NATO-ს წევრობასთან. ასე რომ, ეს არის თითქმის იგივე პროცესი, მაგრამ მე მომხრე ვარ, რომ საქართველო და უკრაინა გახდნენ NATO-ს წევრები. ვფიქრობ, 2008 წელს, შეცდომა იყო, როდესაც ამ ქვეყნებს არ მიანიჭეს გაწევრიანების სამოქმედო გეგმა. მაგრამ ეს უკვე ისტორიაა, თქვენმა ქვეყანამ დღეს კიდევ უფრო მეტი უნდა გააკეთოს იმისათვის, რომ დაარწმუნოს ლიდერი ქვეყნები NATO-ში, მიიღონ ეს გადაწყვეტილება, რადგან ეს არ არის ადვილი გადაწყვეტილება, როდესაც ჩვენს საზღვრებთან რუსეთი გვყავს, ისინი ძალიან ეწინააღმდეგებიან NATO-ს გაფართოებას. არ მინდა ვთქვა, რომ რუსეთს აქვს ვეტოს უფლება, მაგრამ თქვენ უნდა გაითვალისწინოთ ირგვლივ არსებული ყველა გარემოება. ასე რომ, თქვენ ახლა გჭირდებათ უფრო წარმატებული რეფორმები. მძიმე სამუშაოა. დედაქალაქში უფრო აქტიური მუშაობა გჭირდებათ და, რა თქმა უნდა, ეს საკმარისი არ არის. თქვენი ქვეყნის რეფორმების შესახებ კარგი გზავნილების გარეშე, გადაწყვეტილების მისაღებად გარემო არ იქნება კარგი. უპირველეს ყოვლისა, საჭიროა საუბრის დაწყება და რაიმე სახის შეთანხმება პოლიტიკურ პარტიებს შორის. ყოველ შემთხვევაში, მცდელობა, რომ იპოვოთ საერთო საკითხები ამ ძალიან ლამაზი ერისთვის, მისი მომავლისთვის, საბოლოოდ NATO-ში გაწევრიანებისთვის, და საერთო განცხადებაზე ხელმოწერის სახით, მაგალითად, NATO-სა და ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ, რათა შემუშავებული იყოს აუცილებელი ნაბიჯები, რომლებიც ქვეყანამ უნდა გადადგას რეფორმების კუთხით, ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური გარემოს გათვალისწინებით. ამ შეთანხმების გარეშე, ასეთი ბრძოლებით, როდესაც ოპოზიციის ლიდერი ციხეშია, როცა ყოფილი პრეზიდენტი ციხეშია, როცა მართლმსაჯულების საკითხი შეშფოთებას იწვევს, შეგიძლიათ, სათითაოდ გააკეთოთ მიმართვა, როგორ გსურთ გახდეთ NATO-ს წევრი, მაგრამ თუ ამას საქართველოდან ცუდი ამბები მოჰყვება, დარწმუნებული არ ვარ, რომელიმე პოლიტიკოსი სიამოვნებით მიიღებს ასეთ გადაწყვეტილებებს MAP-ის ან წევრობის შესახებ. შესაძლოა, პესიმისტი ვარ, მაგრამ ვიცი, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში საქართველო იქნება NATO-ს, ევროკავშირის ნაწილი, მაგრამ მეორე მხრივ, დღეს ვერ ვხედავ პასუხისმგებელ პოლიტიკურ საზოგადოებას, რომ ესა თუ ის პოლიტიკური ჯგუფი ერთად იკისრებს პასუხისმგებლობას ამაზე. რუსეთი, კრემლი კი თავის საქმეს აკეთებს. ამ ქაოსის შენარჩუნებას ცდილობენ. თქვენი მეგობრები ევროპარლამენტშიც კი ვერ გააკეთებენ უფრო მეტს საქართველოსთვის, როცა, მაგალითად, თქვენი პრემიერ-მინისტრი თავს დაესხმება მათ. _ თქვენც ახსენეთ რუსეთი და შევეხოთ 3+3 ფორმატსაც. საქართველოს საერთაშორისო პარტნიორები შეახსენებენ რუსეთს, რომ მოსკოვმა უნდა გაამახვილოს ყურადღება 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ ვალდებულებების შესრულებაზე, ვიდრე რაიმე ახალ სადისკუსიო პლატფორმას წაახალისებს... რუსეთის გეგმები აშკარად ნათელია. მათ სურთ, საქართველო დაშორონ NATO-ს და ევროპული გზას. მიაჩნიათ, რომ ეს საქართველოსთვის ალტერნატივაა. ასე რომ, საქართველოს არჩევანია, რა გზით წავა. მე ძალიან ფრთხილად ვიქნებოდი, როცა რუსეთი არის სადღაც, ამა თუ იმ ალიანსის მხარეს. საქართველო უნდა დაბრუნდეს წარმატებული პროევროპული რეფორმების გზაზე და არა, ებრძოლოს ევროკავშირს ან ვინმეს ევროპარლამენტში. რთული სათქმელია, როგორ დაუბრუნდებით იმავე გზას, როგორც ეს იყო შემოთავაზებული შარლ მიშელის მიერ და როგორ დაუბრუნდეთ შეთანხმებას ევროკავშირის ლიდერებთან, მაგრამ ეს თქვენი მთავრობის, საგარეო საქმეთა სამინისტროს ამოცანაა. მეორე მხრივ, მე ვფიქრობ, რომ საქართველოს სჭირდება ერთგვარი გადატვირთვა უმაღლეს პოლიტიკურ დონეზე, ახალი ბიძგი. ვიდრე თქვენი ლიდერები არ აიღებენ პასუხისმგებლობას და არ შეწყვეტენ ამ ძალიან სასტიკ ბრძოლას ივანიშვილ-სააკაშვილს შორის ან რაიმე მსგავსს, სიტუაციის დაძლევა ადვილი არ იქნება. და მხოლოდ რუსეთი ისარგებლებს ამ სიტუაციით. ეს ასევე დამოკიდებული იქნება ხალხზე, იქნება თუ არა საკმარისი გაგება იმისა, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია თავისუფალი მედია, რამდენად მნიშვნელოვანია სტაბილური სისტემა და კანონის უზენაესობა. ხალხის გადასაწყვეტია, მე მესმის, რომ ძალიან ბევრი ფიქრობს, როგორ გადაარჩინოს მისი ეკონომიკური მდგომარეობა, მაგრამ რუსეთი საქართველოს უკეთეს ეკონომიკას ვერ უზრუნველყოფს. ევროკავშირში სხვა სახელმწიფოებრიობაა. შეხედეთ ბალტიისპირეთის ქვეყნებს დღეს და გაწევრიანებამდე. _და ბოლოს, ასევე მნიშვნელოვანი თემა საქართველოსთვისაც. როგორ იმოქმედებს NATO-ს წევრი თურქეთის ბოლოდროინდელი დაძაბულობა დასავლეთთან მის მომავალ ურთიერთობებზე, იმის გათვალისწინებით, რომ თურქეთი მხარს უჭერს საქართველოს გაწევრიანებას ალიანსში? ვფიქრობ ეს საკითხი მოგვარდება. როგორც ვხედავ, ყველა მხარეს სურს სიტუაციის დეესკალაცია. თურქეთი გეოპოლიტიკური თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი ქვეყანაა. მოხარული ვარ, რომ თურქეთი საქართველოს NATO-ში გაწევრიანების დიდი მხარდამჭერია. თურქეთთან კარგი ურთიერთობა საქართველოსთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, მაგრამ მეორე მხრივ, ჩვენ უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილად, როდესაც საქმე ეხება რუსეთის, კრემლის მონაწილეობას გარკვეულ პროცესებში. მესმის, რომ ერთგვარი იმედგაცრუება გამოიწვია, საქართველოსთვის MAP-ის არმინიჭებამ, საჭიროა მოთმინება. ამის დროც დადგება. გადაწყვეტილებებს ყველა ქვეყანა ერთად იღებს, ჩვენ გვჭირდება კონსენსუსი გადაწყვეტილების მისაღებად. NATO-ში ყველა ქვეყანა მნიშვნელოვანია.
