ინტერვიუ
ფილიპ რიკერი: ანაკლია და ყველა დიდი ინფრასტრუქტურული პროექტი, ეს არის უდიდესი შესაძლებლობა
Europetime-მა საქართველოში ვიზიტით მყოფი აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის მოვალეობის შემსრულებელი ფილიპ რიკერი ექსკლუზიურად ჩაწერა. ამერიკელმა დიპლომატმა Europetime-თან ანაკლიის პორტზე საუბრისას განაცხადა, რომ ეს არის უდიდესი შესაძლებლობა უცხოელი ინვესტორების მოსაზიდად. „ეს უდიდესი შესაძლებლობაა. შექმენით გარემო და თუ ის ინვესტორებისთვის მიმზიდველი იქნება, ისინი მოვლენ. ეს არის უდიდესი შესაძლელობა ინვესტიციებისთვის, რასაც ამ ეპატზე გვსურს დავეხმაროთ და მხარი დავუჭიროთ“, - განუცხადა ფილიპ რიკერმა Europe Time-ს. რაც შეეხება აშშ-სთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების საკითხს. ფილიპ რიკერმა Europe Time-ის შეკითხვას ამასთან დაკავშირებითაც უპასუხა. შესაძლებელია თუ არა ეს შეთანხმება ამოქმედდეს, რაც ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებს ახალ რანგში აიყვანდა და ინვესტორებისთვისაც მნიშვნელოვანი სიგნალი იქნებოდა. Europe Time დაინტერესდა, ხომ არ იგეგმება ამ პროცესის გააქტიურება. ფილიპ რიკერის განცხადებით, რეფორმების გაგრძელება, კანონის უზენაესობის განმტკიცება არის ის ძალიან მნიშვნელოვანი ელემენტი, რომელიც ხელს შეუწყობს საქართველოს, გახდეს საერთაშორისო ვაჭრობისთვის მიმზიდველი. „ჩვენ ვაფასებთ საქართველოს სურვილს, გაააქტიუროს სავაჭრო ურთიერთობები აშშ-სთან. ამისათვის ძალიან მნიშვნელოვანია რეფორმების გზის გაგრძელება. მათ შორის, 19 აპრილის შეთანხმების შესრულება და შესაბამისად, უფრო ეფექტური გარემოს შექმნა საერთაშორისო ვაჭრობისთვის, რაშიც ძალიან დიდ როლს თამაშობს კანონის უზენაესობა. მოგეხსენებათ, რომ თავისუფალი ვაჭრობის საკითხი ეს არის ამერიკის სავაჭრო წარმომადგენლის პრეროგატივა. თუმცა, აღვნიშნავ, რომ ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია გამჭვირვალე ბიზნესგარემოს შემუშავება და ეს პროცესი მიმდინარეობს მათ შორის, ჩვენი დახმარებითაც. მნიშვნელოვანია, რომ გაგრძელდეს რეფორმების გზა. კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ სასამართლო რეფორმა ამ კუთხით არის უაღრესად მნიშვნელოვანი იმისთვის, რომ ბიზნესისთვის, უცხოელი ინვესტორებისთვის შეიქმნას ხელსაყრელი გარემო და იყოს იმის განცდა და გარანტია. რომ სამართლებრივი სისტემა არის სრულიად თავისუფალი პოლიტიკური თუ სხვა რაიმე გარე ჩარევებისგან. შესაბამისად, რეფორმების გაგრძელება, კანონის უზენაესობის განმტკიცება არის ის ძალიან მნიშვნელოვანი ელემენტი, რომელიც ხელს შეუწყობს, რომ საქართველო გახდეს მიმზიდველი საერთაშორისო ვაჭრობისთვის და ინვესტორებისთვის“, - განაცხადა ფილიპ რიკერმა Europe Time-ის შეკითხვის საპასუხოდ. შეგახსენებთ, Europetime-მა მსხვილ ინფრასტრუქტურულ პროექტებში, მათ შორის პორტებში ინვესტიციების მნიშვნელობაზე საქართველოში რამდენიმე დღის წინ ვიზიტით მყოფი „რესპუბლიკელი“ სენატორი რობ პორტმანიც ექსკლუზიურად ჩაწერა. სენატორმა საქართველოში პირდაპირი ამერიკული ინვესტიციების მნიშვნელობაზე ისაუბრა. Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში კონგრესის დელეგაციის წევრმა განაცხადა, რომ იმედი აქვს, პირდაპირი ინვესტიციების გარდა, ვაჭრობის გაფართოებაც შესაძლებელია. ამ მიმართულებით ის თავადაც აპირებს მუშაობას წარსული გამოცდილებიდან გამომდინარე, როდესაც ბუშის ადმინისტრაციის დროს იყო აშშ-ის წარმომადგენელი ვაჭრობის საკითხებში. რობ პორტმანი არის სავაჭრო შეთანხმებების ინიციატორი სხვადასხვა ქვეყანასთან. „უაღრესად მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოში რაც შეიძლება მეტმა ქვეყანამ გაახორციელოს ინვესტიცია. იმედი მაქვს, რომ უფრო მეტი ამერიკული კომპანია გააკეთებს ამას. ზოგიერთი კომპანიის შეშფოთების მიზეზს სასამართლო სისტემა წარმოადგენს. ამიტომ, ეს არის ერთი მიზეზი, რომელიც სასამართლო სისტემის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს, რადგან მას საქართველოს მოქალაქისთვის მეტი კეთილდღეობის მოტანა შეუძლია, მეტი უცხოური ინვესტიცია მეტ სამუშაო ადგილს ნიშნავს. ეს იქნებოდა ინფრასტრუქტურული პროექტი, განსაკუთრებით პორტის პროექტი, რომელიც უდიდესი შესაძლებლობაა ინფრასტრუქტურაში ინვესტიციისთვის. ასევე არსებობს უამრავი სხვა შესაძლებლობა სოფლის მეურნეობასა და სასაქონლო ჯგუფებში, მათ შორის არის მაინინგი და წარმოება. ასე რომ, ვფიქრობ, ეს დიდი შესაძლებლობაა მეტი ინვესტიციის განხორციელებისათვის, ქართველი ხალხის დასახმარებლად. ინვესტიცია კარგია და ჩვენ უნდა წავახალისოთ უფრო მეტი პირდაპირი ინვესტიცია საქართველოში, მაგრამ ასევე გავზარდოთ სავაჭრო ბრუნვა. საქართველოს ნომერ პირველი სავაჭრო პარტნიორი თურქეთია, მეორე - რუსეთი. შეერთებულ შტატებს ძალიან მცირე ნაწილი უჭირავს და ამიტომ უნდა ვიპოვოთ გზა, როგორ გავზარდოთ უფრო მეტი მიწოდების ჯაჭვი საქართველოდან ამერიკაში ან მეტი ექსპორტი ამერიკაში და პირიქით. ეს არის ის, რაზეც პირადად ვიმუშავებ, რადგან მე პირადად ვიყავი ჩართული ვაჭრობის საკითხებში, როგორც შეერთებული შტატების სავაჭრო წარმომადგენელი. იმედი მაქვს, რომ პირდაპირი ინვესტიციების გარდა, ვაჭრობის გაფართოებაც შეგვიძლია“, - აღნიშნა სენატორმა რობ პორტმანმა Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში.
სენატორი რობ პორტმანი: ჩვენ უნდა წავახალისოთ უფრო მეტი ამერიკული პირდაპირი ინვესტიცია საქართველოში, განსაკუთრებით ინფრასტრუქტურულ პროექტებში, პორტებში და ასე შემდეგ
Europetime-მა საქართველოში ვიზიტით მყოფი „რესპუბლიკელი“ სენატორი რობ პორტმანი ექსკლუზიურად ჩაწერა. სენატორი საქართველოში პირდაპირი ამერიკული ინვესტიციების მნიშვნელობაზე საუბრობს. Europetime-თან კომენტარში კონგრესის დელეგაციის წევრმა განაცხადა, რომ იმედი აქვს, პირდაპირი ინვესტიციების გარდა, ვაჭრობის გაფართოებაც შესაძლებელია. ამ მიმართულებით ის თავადაც აპირებს მუშაობას წარსული გამოცდილებიდან გამომდინარე, როდესაც ბუშის ადმინისტრაციის დროს იყო აშშ-ის წარმომადგენელი ვაჭრობის საკითხებში. რობ პორტმანი არის სავაჭრო შეთანხმებების ინიციატორი სხვადასხვა ქვეყანასთან. Europetime სენატორ რობ პორტმანის ექსკლუზიურ ინტერვიუს გთავაზობთ. „უაღრესად მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოში რაც შეიძლება მეტმა ქვეყანამ გაახორციელოს ინვესტიცია. იმედი მაქვს, რომ უფრო მეტი ამერიკული კომპანია გააკეთებს ამას. ზოგიერთი კომპანიის შეშფოთების მიზეზს სასამართლო სისტემა წარმოადგენს. ამიტომ, ეს არის ერთი მიზეზი, რომელიც სასამართლო სისტემის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს, რადგან მას საქართველოს მოქალაქისთვის მეტი კეთილდღეობის მოტანა შეუძლია, მეტი უცხოური ინვესტიცია მეტ სამუშაო ადგილს ნიშნავს. ეს იქნებოდა ინფრასტრუქტურული პროექტი, განსაკუთრებით პორტის პროექტი, რომელიც უდიდესი შესაძლებლობაა ინფრასტრუქტურაში ინვესტიციისთვის. ასევე არსებობს უამრავი სხვა შესაძლებლობა სოფლის მეურნეობასა და სასაქონლო ჯგუფებში, მათ შორის არის მაინინგი და წარმოება. ასე რომ, ვფიქრობ, ეს დიდი შესაძლებლობაა მეტი ინვესტიციის განხორციელებისათვის, ქართველი ხალხის დასახმარებლად. ინვესტიცია კარგია და ჩვენ უნდა წავახალისოთ უფრო მეტი პირდაპირი ინვესტიცია საქართველოში, მაგრამ ასევე გავზარდოთ სავაჭრო ბრუნვა. საქართველოს ნომერ პირველი სავაჭრო პარტნიორი თურქეთია, მეორე - რუსეთი. შეერთებულ შტატებს ძალიან მცირე ნაწილი უჭირავს და ამიტომ უნდა ვიპოვოთ გზა, როგორ გავზარდოთ უფრო მეტი მიწოდების ჯაჭვი საქართველოდან ამერიკაში ან მეტი ექსპორტი ამერიკაში და პირიქით. ეს არის ის, რაზეც პირადად ვიმუშავებ, რადგან მე პირადად ვიყავი ჩართული ვაჭრობის საკითხებში, როგორც შეერთებული შტატების სავაჭრო წარმომადგენელი. იმედი მაქვს, რომ პირდაპირი ინვესტიციების გარდა, ვაჭრობის გაფართოებაც შეგვიძლია“, - აღნიშნა სენატორმა რობ პორტმანმა Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში. სენატორი რობ პორტმანი: საქართველო აშშ-სთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოკავშირეა რეგიონში სენატორი რობ პორტმანი: საქართველო ნამდვილად იმსახურებს MAP-ის მიღებას, რაც ხელს შეუწყობდა საქართველოს სვლას NATO-ს წევრობისკენ სენატორი რობ პორტმანი: აშშ ამაყად დგას საქართველოს გვერდით კონგრესის დელეგაცია, სენატორ ჯინ შაჰინის ხემძღვანელობით საქართველოს ეწვია
მარინა კალიურანდი: ჩემი გზავნილია, გააგრძელეთ სწრაფვა მიზნისკენ, გახდეთ ევროკავშირის და NATO-ს წევრი
საქართველო აღმოსავლეთ პარტნიორობის და NATO-ს უახლოესი სამიტების მოლოდინშია. ქვეყანას სამიტებისთვის მზადება მოუწია პოლიტიკური კრიზისის პირობებში, რაც ევროკავშირის შუამავლობით და ჩართულობით გადაიჭრა. ახლა ქვეყნის ყველა პარტნიორი შარლ მიშელის დოკუმენტის სრულად განხორციელების მნიშვნელობას უსვამს ხაზს და აღნიშნავენ, რომ ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ქვეყნის ევროატლანტიკური ინტეგრაციის განმტკიცებისთვის. მათ შორის არის ევროპარლამენტარი, ევროკავშირი-საქართველოს საპარლამენტო ასოცირების კომიტეტის თავმჯდომარე მარინა კალიურანდი, რომელიც Europe Time-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში აცხადებს, რომ თითოეულ ერს უნდა ჰქონდეს უფლება, გადაწყვიტოს თავისი მომავალი და ის თუ, რომელ ორგანიზაციაში სურს გაწევრიანება. მარინა კალიურანდი იხსენებს ესტონეთის მაგალითს, როდესაც არავინ ელოდა ევროკავშირსა და NATO-ში, თუმცა პოლიტიკური გადაწყვეტილება მიიღეს: „ჩვენ გავატარეთ რეფორმები, ჩვენ ველოდებოდით შესაძლებლობის ფანჯარას და ერთხელაც ეს კარი გაიღო და ვიყავით ძალიან ბედნიერები, რომ ეს შანსი გამოვიყენეთ“. მარინა კალიურანდი არის ესტონელი პოლიტიკოსი, რომელსაც საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტი (2015-2016) ეკავა, მანამდე იყო ელჩი როგორც რუსეთში (2007-2011), ასევე აშშ-ში (2011–2014). Europe Time მასთან ინტერვიუს გთავაზობთ. _როგორ შეაფასებდით დღეს ევროკავშირი-საქართველოს ურთიერთობებს? პოლიტიკურ კრიზისს საქართველოში რა თქმა უნდა ჰქონდა გარკვეული გავლენა ევროკავშირი-საქართველოს ურთიერთობებზე, მაგრამ ჩვენ ყურადღებით ვაკვირდებით პოლიტიკურ განვითარებას საქართველოში. შემოდგომაზე, ჩვენ ვიქნებით აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტზე და პროცესებს უფრო დეტალურად გავეცნობით. _როგორც ცნობილია, საქართველომ, მოლდოვამ და უკრაინამ ასოცირების ტრიოს მემორანდუმი გააფორმეს, როგორ უყურებთ სამი ქვეყნის მიერ გადადგმულ ამ ნაბიჯს? ყველა გზა, ყველა მეთოდი უნდა სცადოთ, თუ თქვენი მიზანია ევროკავშირთან უფრო დაახლოება. ამ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა ძალიან კარგი ნიშანია, მაგრამ თქვენ ასევე უნდა განაგრძოთ ორმხრივი ძალისხმევა. მე ამას გირჩევდით. რა თქმა უნდა, ასევე მნიშვნელოვანია დემოკრატიული რეფორმები. ასე რომ, ჩემი რჩევა იქნება ყველა ფორმატს მიაქციოთ ყურადღება, როგორც აღმოსავლეთ პარტნიორობას, „ტრიოს“ ფორმატს და ორმხრივ ურთიერთობებს. როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ახალ ფორმატებზე, მე ვფიქრობ ახლო ინტეგრაციაზე სხვადასხვა პოლიტიკის, მე მქონდა ძალიან კარგი შეხვედრა ბატონ კახა კუჭავასთან, რომელმაც მითხრა, რომ საქართველოს მომავალი შესაბამისობაშია იმ პროექტებთან, რომელიც არსებობს ევროკავშირში, მაგალითად, „მწვანე შეთანხმება“, დიჯიტალიზაცია, ეკონომიკური რეფორმები. ასე რომ, თქვენ მაქსიმალურად ცდილობთ ევროკავშირის პოლიტიკასთან დაახლოებას. მე ვფიქრობ, რომ ეს ძალიან ჭკვიანური მიდგომაა, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ ერთად, თავიდანვე ვავითარებთ ახალ მიდგომებს და ვფიქრობ, მაგალითად, ეკონომიკური თანამშრომლობის კუთხით ბევრი რამის გაკეთება შეგვიძლია ამ ეტაპზე. ასე რომ, საქართველოს ეკონომიკური სტატუსი უნდა იყოს ისეთი, როგორიც გვაქვს ნორვეგიაში, შვეიცარიაში, ისლანდიაში. ასე რომ, სხვადასხვა პოლიტიკის, ფორმატის დარეგულირება ვფიქრობ, ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია. _რას არის ის ძირითადი საფუძველი და იდეა, რომელსაც ტრიოს ახალი გზა უნდა ემყარებოდეს? თქვენს შორის უნდა არსებობდეს შეთანხმება, მაგრამ მე ვერ ვხედავ უფრო მჭიდრო ინტეგრაციის შესაძლებლობას დემოკრატიული რეფორმების გაგრძელების გარეშე. საერთაშორისო საზოგადოება და ევროკავშირი აკვირდებიან მართლმსაჯულების რეფორმას საქართველოში, საკონსტიტუციო რეფორმას, საარჩევნო რეფორმას. ბევრი რეფორმაა, სადაც ეს სამი ქვეყანა განსხვავებულ დონეზე იმყოფება. შეიძლება, უკეთესიც იყოს თქვენი საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარება, ინფორმაციის გაცვლა და ამ დონეზე თანამშრომლობა, მაგრამ რა თქმა უნდა, ევროკავშირის გადმოსახედიდან, ჩვენ დემოკრატიული რეფორმების გაგრძელებას მოვითხოვთ. როდესაც ესტონეთი ევროკავშირისკენ ისწრაფვოდა, დიდი ხნის განმავლობაში ყველა ამ რეფორმას ვატარებდით გაწევრიანებისთვის. ჩვენ ამას ევროკავშირისთვის არ ვაკეთებდით. ჩვენ ამას ვაკეთებდით ჩვენი ხალხისთვის. ამიტომ, ამ რეფორმებისკენ მე მოვუწოდებ არა იმიტომ, რომ ევროკავშირი ამას მოითხოვს ან ევროკავშირს ეს სურს, არამედ იმიტომ, რომ ხალხს ეს სურს და მათ ნათლად თქვეს, რომ სურთ იცხოვრონ ევროკავშირის საზოგადოებაში, მათ სურთ, იყვნენ ევროკავშირის წევრები, მისი ნაწილი. ამრიგად, რეფორმების გაგრძელებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს არამხოლოდ ევროკავშირის, არამედ თქვენი ხალხისთვის. _გაწევრიანების პერსპექტივას როგორ უყურებთ, იმ კომენტარის გათვალისწინებით, რომ ევროკავშირში ამაზე კონსენსუსი არ არის? მე ძალიან მჯერა ღია კარის პოლიტიკის. მტკიცედ მჯერა, რომ თითოეულ ერს უნდა ჰქონდეს უფლება, გადაწყვიტოს თავისი მომავალი და ის თუ რომელ ორგანიზაციებში სურთ ყოფნა. და ისევ, ესტონეთის მაგალითს დავუბრუნდები, მერწმუნეთ, ჩვენ ეს 90 - იანი წლების დასაწყისში გამოვიარეთ, როდესაც ევროკავშირსა და NATO-ში არავინ გველოდა. მაგრამ ეს იყო პოლიტიკური გადაწყვეტილება, ჩვენ ვატარებდით ჩვენს რეფორმებს, ვცდილობდით მაქსიმალურად დაახლოებას, ამიტომ ველოდებოდით შესაძლებლობის ფანჯარას და როდესაც კარი გაიღო, ძალიან ბედნიერები ვიყავით, რომ ამ უპირატესობით საუკეთესოდ ვისარგებლეთ. ასე რომ, ჩემი გზავნილია: არ დანებდეთ მიზნისკენ სწრაფვაში, რომ გახდეთ ევროკავშირის და NATO-ს წევრი, იყავით მზად, გააგრძელოთ რეფორმები, მაგრამ ამავე დროს, მე გთხოვთ, იყოთ რეალისტები. მე ვერ ვხედავ კონსენსუსს ევროკავშირში ან NATO-ში. წევრობა პოლიტიკური კონსენსუსია, მე ვერ ვხედავ კონსენსუსს ევროპარლამენტის პოლიტიკურ პარტიებში. მე ვერ ვხედავ კონსენსუსს წევრ ქვეყნებს შორის, განსხვავებული მოსაზრებებია, ბრიუსელში ზოგიერთი ქვეყანა ისევ ამბობს, რომ ევროკავშირის გაფართოება 2004 წელს შეცდომა იყო. ამდენად, განსხვავებული მოსაზრება არსებობს. _კონსენსუსის არარსებობაზე „დაბრკოლება“ როგორ უნდა გადაილახოს? თქვენ უნდა იყოთ მიმართული სკეპტიკოსების დარწმუნებისკენ, რომ იმსახურებთ მომავლის საკითხის გადაწყვეტას და იმსახურებთ პოლიტიკური კონსენსუსის გადაწყვეტას. იქნება ეს 2024 წელს? არ მსურს სპეკულაცია და პროგნოზირება, მაგრამ პირადად მე ასე არ ვფიქრობ, რადგან ვსაუბრობ იმ რეალობაზე, რომელიც დღეს გვაქვს. თუ ეს მოხდება, პირველი ვიქნები, ვინც ევროკავშირის წევრს მოგესალმებით და ძალიან ბედნიერი ვიქნები, მერწმუნეთ. მაგრამ ასევე გვინდა, ვიყოთ რეალისტები და გულწრფელები არსებული ვითარების მიმართ. ამიტომ ვამბობდი, მე ვფიქრობ, რომ საქართველოს ლიდერებმა უნდა იზრუნონ თავისი ამბიციების მიღწევაზე, მაგრამ ასევე უნდა შეინარჩუნონ რეალისტური მოლოდინები, რადგან ხალხი იმედგაცრუებული არ დარჩეს, თუ არ მიიღებს კონკრეტულ შეტყობინებას 2024 წლისთვის. ხალხი გაიაზრებს, რომ ეს არის პროცესი და ერთ დღესაც გაიხსნება ფანჯარა, არ ვიცი როდის, მაგრამ რაც შეიძლება ბევრი უნდა ვიმუშაოთ ქართველი ხალხისთვის. _შესაძლოა, შემდგომმა სამმა წელმა არსებული ვითარება შეცვალოს, საკმაოდ დიდი დროა... დიახ, გეთანხმებით და ამიტომ არ ვსპეკულირებ. მე ვსაუბრობ იმ ცოდნაზე დაყრდნობით, რომელიც მაქვს. მე დიპლომატი ვარ, საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი და ზუსტად ვიცი, როგორ მიიღება ასეთი გადაწყვეტილებები, ამიტომ ვცდილობ, ვიყო რეალისტი. თუმცა თქვენ ყველაფერი უნდა გააკეთოთ ევროკავშირსა და NATO-ში გაწევრიანებისთვის. მუდმივად უნდა ცდილობდეთ მათ დარწმუნებას, ვინც ყოყმანობს. ეს არ არის ესტონეთი, ესტონეთი მხარს უჭერს საქართველოს, მაგრამ ის ქვეყნები, რომლებიც ყოყმანობენ და ისინი არიან ევროკავშირის დიდი ქვეყნები, რომლებიც დღეს გაწევრიანებას არ ემხრობიან. გახსოვდეთ, რაც პრეზიდენტმა მაკრონმა თქვა, გადახედეთ არჩევნებს გერმანიაში, ჯერ არ ვიცით შედეგი, პოლიტიკური ლანდშაფტი, რომელიც ამის შემდეგ იქნება. ეს ნიშნებია, რომელთა განხილვა სერიოზულად უნდა მოხდეს. თქვენ უნდა სცადოთ, ყველაფერი უნდა გააკეთოთ თქვენი ოცნების ასასრულებლად. _ჩვენ ვიცით, რომ რუსეთი ჰიბრიდული ომის წარმოებისთვის სხვადასხვა ხერხს იყენებს ბევრი ქვეყნის, მათ შორის საქართველოს წინააღმდეგ. არსებობს რიგი ექსპერტების მოსაზრებები, რომ ევროკავშირს უფრო კონსტრუქციული მიდგომა აქვს. როგორ უყურებთ ამ ურთიერთობებს რუსეთის მხრიდან მზარდი აგრესიის ფონზე? 2008 წელს, როდესაც ომი დაიწყო, მე ვიყავი ესტონეთის ელჩი რუსეთში (2007-2011) მე ვიყავი ესტონეთის ელჩი რუსეთში 2007 წელს, როდესაც რუსეთმა კიბერშეტევა განახორციელა ჩემს ქვეყანაზე. ასე რომ, მე არ ვარ გულუბრყვილო რუსეთთან მიმართებით, არც ჰიბრიდულ გამოწვევებსა და საინფორმაციო ოპერაციებზე. მე ეს პირადად წლების განმავლობაში განვიცადე, როგორც ესტონეთის ელჩმა რუსეთში. სხვათა შორის, როდესაც საქართველო რუსეთის ნომერ პირველი მტერი იყო და მე ესტონეთის ელჩი ვიყავი მოსკოვში, ჩემს საელჩოში მიგვქონდა ქართული ღვინო, ქართული ღვინო აკრძალული იყო მოსკოვში, ტალინის სუპერმარკეტიდან ჩამოვიტანეთ და ასე ვუმასპინძლდებოდით სტუმრებს. 2008 წელს მე ამას „ღვინის პატარა დიპლომატია“ ვუწოდე. რაც შეეხება ევროკავშირს, ვფიქრობ, ჩვენი ურთიერთობები რუსეთთან დაბალ ნიშნულზეა, მაგრამ ამავე დროს, ის ძალიან გულწრფელი და ღიაა. ჯოზეფ ბორელის მოსკოვში ვიზიტი და პრესკონფერენცია თვალის ახელა იყო დასავლეთის ბევრი ქვეყნისთვის, მათთვის ვისაც რუსეთთან პარტნიორული ურთიერთობა, ან ამის იმედი ჰქონდა. თუ გახსოვთ საშინელი პრესკონფერენცია, რომელზეც ლავროვმა ნათლად თქვა, რომ დასცინის და სერიოზულად არ უყურებს ევროკავშირს, ევროკავშირის მისწრაფებებს, ევროკავშირის ადამიანის უფლებების დაცვას, კანონის უზენაესობას და ევროკავშირის პრინციპებს. ეს არის რეალობა და ვფიქრობ, უნდა გადაიხედოს რუსეთთან თანამშრომლობის პრინციპები, მაგრამ ძირითადი საფუძველი იგივე უნდა დარჩეს. დიახ, ჩვენ რუსეთთან უნდა ვითანამშრომლოთ ზოგიერთ თემაზე, გარემოს დაცვა, ტერორიზმი, არის თემები, სადაც შეგვიძლია ვითანამშრომლოთ. მეორე, ჩვენ არ უნდა დავხუჭოთ თვალები იმ მოვლენებზე, რაც რუსეთში ხდება. ამიტომაც, მე ნამდვილად ვამაყობ, რომ ევროკავშირი კვლავ გაერთიანებულია სანქციების ირგვლივ, რაც მოჰყვა როგორც ყირიმის საკითხს, ასევე ნავალნის დაპატიმრებას. ჩვენ უნდა გვახსოვდეს ის, რაც რუსეთში ხდება და რა არ მოგვწონს. ევროკავშირის საზოგადოებაში, ტალინში, რიგაში ან პარიზში ცხოვრება და ხედვა, როგორ ფუნქციონირებენ დემოკრატიული საზოგადოებები და რას ნიშნავს იყოს ევროკავშირის წევრი, ვფიქრობ, ეს არის ახალგაზრდა თაობის მომავალი. ჩვენ, ესტონელებს იგივე მიზნები გვაქვს, ჩვენ ვიყავით რუსეთიდან კიბეროპერაციების სამიზნეები და აქ ძალიან მჭიდრო თანამშრომლობა შეგვიძლია საქართველოსთან. ასე რომ, მე ნამდვილად ვამაყობ, რომ ჩემი ქვეყანა მხარს უჭერს საქართველოს. 2008 წლის ომის დროს, მე ვიყავი კიბერსაკითხებში ექსპერტი და გვაქვს შემუშავებული თანამშრომლობის პროექტები, საქართველო ამ კუთხითაც ჩვენი პრიორიტეტია. ასე რომ, მე ნამდვილად ვამაყობ, რომ ჩემი ქვეყანა საქართველოს კარგი მეგობარია. _NATO-ს სამიტამდე ორი კვირით ადრე, რა მოლოდინი უნდა ჰქონდეს საქართველოს? ეს ძალიან კარგი კითხვაა, რადგან ყველას გვახსოვს ბუქარესტის სამიტი, სადაც ნათქვამია, რომ საქართველო და უკრაინა უნდა გახდნენ NATO-ს წევრები და შემდეგი ნაბიჯები უნდა იყოს MAP-ი, რომელიც არ მიგიღიათ 13 წლის შემდეგაც. NATO-ს სამიტი ორ კვირაში ბრიუსელში იქნება. იგივეს ვიტყვი, რაც ევროკავშირთან დაკავშირებით ვთქვი, გთხოვთ, წარმოადგინოთ თქვენი პოზიცია ალიანსიდან დადებითი სიგნალების, დადებითი პასუხების მისაღებად. ასე რომ, ეს არის მომავალი, რომელიც თქვენმა ხალხმა აირჩია. თქვენ, ჟურნალისტებმა, პოლიტიკოსებმა, სამოქალაქო საზოგადოებამ უნდა იმუშაოთ თქვენი ხალხისთვის და იმ ოცნებების ასრულებისთვის, რომლებიც თქვენმა ხალხმა გამოხატა. ასე რომ, თქვენ გაქვთ ბევრი მეგობრის მხარდაჭერა ევროკავშირსა და NATO-ში.
CEPS-ის მკვლევარი თინათინ ახვლედიანი: ასოცირებულ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა სისტემურ ხასიათს მიიღებს
ევროპული პოლიტიკის კვლევის ცენტრი (CEPS), რომელიც აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების ევროინტეგრაციის გზასთან დაკავშირებულ კვლევებს პერიოდულად ატარებს, ამჟამად, ევროკავშირი-საქართველოს DCFTA - ს შემდგომ შეფასებაზე მუშაობს. ეს იქნება DCFTA – ს პირველი ფაქტობრივი ანალიზი/შეფასება, ევროკომისიის და DG Trade - ის დაკვეთით. კვლევის შედეგები გაგვაცნობს, თუ რა გავლენა აქვს DCFTA – ს საქართველოს ეკონომიკურ, სოციალურ და მდგრად განვითარებაზე, აგრეთვე ევროკავშირის სავაჭრო და სამეზობლო პოლიტიკაზე. საბოლოო ანგარიში ერთ წელიწადში გამოქვეყნდება. მანამდე კი, Europetime-ის შეკითხვებს ევროპული პოლიტიკის კვლევების ცენტრის (CEPS) მკვლევარმა, თინათინ ახვლედიანმა უპასუხა იმის თაობაზე, თუ რა პოზიციაზეა საქართველო ევროკავშირთან ურთიერთობების და ასოცირების შეთანხმების განხორციელების თვალსაზრისით და არსებული კრიზის გადაჭრა ხომ არ უხსნის ახალ შესაძლებლობებს ქვეყანას ევროინტეგრაციის გზაზე. მასთან საუბარი „ასოცირებული ტრიოს“ დაფუძნების შესახებ შეკითხვით დავიწყეთ. _რას ნიშნავს „ასოცირებული ტრიოს“ დაფუძნება როგორც ამ სამი ქვეყნისთვის, ასევე ევროკავშირისთვის. რა განაცხადია ეს ქვეყნებისგან, რომელთა საბოლოო მიზანი ევროკავშირის წევრობაა. მემორანდუმი, რომელსაც ევროკავშირთან ასოცირებულმა ქვეყნებმა ორი დღის წინ მოაწერეს ხელი, ხაზს უსვამს საქართველოს, მოლდოვის და უკრაინის მზაობას ევროკავშირთან ურთიერთობის გასაღრმავებლად. აღსანიშნავია, რომ ეს ამ ქვეყნების უკვე მეორე მცდელობაა, საფუძველი ჩაუყარონ ევროკავშირთან დაახლოების ე.წ. „ტრიოს“ ფორმატს. პირველად, „ტრიოს“ ფორმატში ევროკავშირთან ოფიციალური დიალოგის შესახებ განაცხადი ამ სამმა ქვეყანამ 2019 წლის დეკემბერში გააკეთა. თუმცაღა, ამ განაცხადს ევროკავშირისგან ფორმალური გამოხმაურება არ მოჰყოლია, რადგან ევროკავშირი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების დიფერენციაციას თავს არიდებს. როგორც იცით, აღმოსავლეთ პარტნიორობის პოლიტიკით ევროკავშირი გამოხატავს თავის სტრატეგიულ პარტნიორობას ექვს ქვეყანასთან, ეს ასოცირებული ქვეყნების გარდა მოიცავს ბელარუსს, სომხეთსა და აზერბაიჯანს, რომლებიც საკმაოდ განსხვავდებიან თავიანთი ევროინტეგრაციის ხარისხითა და ევროკავშირთან დაახლოების ამბიციით. მიუხედავად იმისა, რომ ასოცირებული ქვეყნები, მათ შორის საქართველოც, ევროინტეგრაციის ყველაზე სწრაფი ტემპით გამოირჩევიან, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ფორმატი კვლავ რჩება თანამშრომლობის საერთო ფორმატად. ამ მხრივ, ეს მემორანდუმი მნიშვნელოვანია და იმედისმომცემია, რომ ასოცირებულ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა სისტემურ ხასიათს მიიღებს. ევროკავშირის გამოხმაურება და ჩართულობა ტრიოს ფორმატში კი იმის ორიენტირი იქნება, რამდენად მზადაა ევროკავშირი, ხელი შეუწყოს მასთან ასოცირებული ქვეყნების ევროინტეგრაციის დაჩქარებას. _CEPS-ის მიერ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებთან დაკავშირებით ჩატარებული კვლევების საფუძველზე, როგორ შეაფასებთ საქართველოს პოზიციებს ევროკავშირთან ურთიერთობების და ასოცირების შეთანხმების განხორციელების თვალსაზრისით? ნება მომეცით, დავიწყო ასოცირების შეთანხმების განხორციელების შესახებ ანგარიშზე საუბრით, რომელიც მე და მაიკლ ემერსონმა გასულ წელს მოვამზადეთ ევროპარლამენტისთვის. როგორც ამ კვლევაშია აღნიშნული, საქართველო ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრ ვალდებულებებს ასრულებს. ამასთან, არის სფეროები, რომლებშიც ქვეყანამ თავის ვალდებულებები გადაჭარბებით შეასრულა და თავისი კანონმდებლობა ევროკავშირის უახლეს კანონებთან შესაბამისობაში მოიყვანა (მაგალითად, ციფრულ და კიბერ სფეროებში). ბალკანეთისა და აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების შედარების შესახებ ჩვენი ბოლოდროინდელი კვლევა ასევე აჩვენებს, რომ სამი ასოცირებული ქვეყნიდან, საქართველო ყველაზე მაღალ პოზიციებს იკავებს DCFTA– ს განხორციელების მხრივ. რაც შეეხება პოლიტიკურ და სასამართლო ხელისუფლებას, ქვეყნის მაჩვენებლები დაახლოებით იგივეა, რაც უკრაინისა და მოლდოვის, რაც ძირითადად გამოწვეულია ანტიკორუფციული რეფორმების აქტიური განხორციელებით, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში. დღემდე, საქართველო კვლავ რჩება შედარებით არაკორუმპირებულ სახელმწიფოდ აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნებში, თუმცა ბოლო დროს განვითარებული მოვლენები მიუთითებს ანტიკორუფციული რეფორმების სტაგნაციაზე და ხაზს უსვამს იმას, რომ ქვეყანამ კორუფციის აღმოსაფხვრელად ძალისხმევა უნდა გააძლიეროს. უფრო მეტიც, გაჩნდა პოლიტიკური რეპუტაციის გაუარესების ნიშნები 2018 და 2020 წლის საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნებზე დარღვევების, დემოკრატიული ანგარიშვალდებულების ნაკლებობის და არაფორმალური მმართველობის გამო. _რა გავლენა იქონია არსებულმა კრიზისმა ევროკავშირში ინტეგრაციის გზაზე და ახლა ხომ არ ენიჭება გადამწყვეტი მნიშვნელობა რეფორმების განხორციელებას, რაც საბოლოოდ წევრობის პერსპექტივაზე აისახებოდა? დღევანდელმა პოლიტიკურმა კრიზისმა, უდავოდ გავლენა მოახდინა საქართველოს პოლიტიკურ რეპუტაციაზე და უფრო ნათელი გახადა, რომ ევროპული ინტეგრაციის გაღრმავება დამოკიდებულია ქვეყნის ძალისხმევაზე კანონის უზენაესობის, ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის უზრუნველსაყოფად. ამ თვალსაზრისით, ევროკავშირმა თავის ყველა განცხადებაში აღნიშნა, რომ სასამართლო და საარჩევნო სისტემის რეფორმები ქვეყნისთვის აბსოლუტური პრიორიტეტი უნდა იყოს. ეს ასევე ხაზგასმით აღინიშნა შარლ მიშელის დეტალურ წინადადებაში იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გადაიჭრას პოლიტიკური კონფლიქტი. აქედან გამომდინარე, ერთმნიშვნელოვანია, რომ საქართველომ უნდა განახორციელოს საჭირო რეფორმები და ყურადღება გაამახვილოს პოლიტიზებულ მართლმსაჯულებაზე, საარჩევნო და სასამართლო სისტემებში ნაკლოვანებებზე. ამ სფეროებში მიღწეულ პროგრესს უდავოდ გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება ევროკავშირთან ურთიერთობების გაღრმავებისთვის. _ევროკავშირის და პირადად შარლ მიშელის ჩართულობით მიღწეული შეთანხმება და კრიზისის შეძლებისდაგვარად გადაჭრა ხომ არ უხსნის ქვეყანას ახალ გზას ახალი შესაძლებლობებისკენ? მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირი გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის რეგიონში ცოტა სუსტი გეოპოლიტიკური მოთამაშეა, მისმა აქტიურმა ჩართულობამ საქართველოს პოლიტიკური კრიზისის დროს ევროკავშირის რეპუტაცია განამტკიცა. ევროკავშირმა თავისი ეფექტური შუამავლობით მოახერხა შეთანხმების მიღწევა ძალზედ პოლარიზებულ პოლიტიკურ პარტიებს შორის, რომელიც თითქმის შეუსრულებელ მისიად წარმოგვედგინა. საბოლოო ჯამში, შეთანხმებამ ხაზი გაუსვა, რომ ორივე მხარისთვის, ევროკავშირისთვის და საქართველოსთვის, სტრატეგიულად მნიშვნელოვანია ქვეყნის ევროინტეგრაციის მხარდაჭერა. _როგორც ცნობილია, საქართველო 2024 წელს გეგმავს წევრობაზე განაცხადის გაკეთებას, როგორ უყურებთ ამ პერსპექტივას? ზოგადად, გაფართოების საკითხის განხილვისას, ევროკავშირი გაწევრიანების, ე.წ. კოპენჰაგენის კრიტერიუმებს მიჰყვება, რომლებიც ევროკავშირში გაწევრიანების სამ ძირითად პირობას მოიცავს. ეს არის პოლიტიკური კრიტერიუმები, რომლებიც მოიცავს დემოკრატიის, კანონის უზენაესობისა და ადამიანის უფლებების უზრუნველყოფის გარანტიას, ინსტიტუტების სტაბილურობას; ეკონომიკურ კრიტერიუმებს - რაც გულისხმობს საბაზრო ეკონომიკის არსებობას; ასევე - ადმინისტრაციულ და ინსტიტუციურ შესაძლებლობებს, რათა ეფექტურად შესრულდეს ვალდებულებები ევროკავშირის წევრობისთვის. ამჟამინდელმა პოლიტიკურმა კრიზისმა ხაზი გაუსვა იმას, რომ საქართველოს აშკარად აქვს პრობლემები პირველ პირობებთან დაკავშირებით და 2024 წლისთვის პოლიტიკური კრიტერიუმების დაკმაყოფილება შეიძლება გამოწვევაც კი იყოს. რაც შეეხება ეკონომიკურ კრიტერიუმებს, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო საკმაოდ წინ მიიწევს DCFTA– ს განხორციელების მიმართულებით, საქართველოს ეკონომიკა მაინც საკმაოდ სუსტი და მყიფე რჩება, რაც ეჭქვეშ აყენებს ევროკავშირის ერთიან ბაზართან უფრო ღრმა ეკონომიკურ ინტეგრაციას, უარყოფითი გვერდითი ეფექტების გამო. საქართველოს ინსტიტუციონალურ შესაძლებლობებს „კარგი მმართველობისთვის ბრძოლაში” ცალკე პრობლემები აქვს. ამიტომ, 2024 წელს ევროკავშირში წევრობის მოთხოვნა საქართველოსთვის საკმაოდ გამოწვევებით გეგმა უნდა იყოს. გაწევრიანების კრიტერიუმების შესრულების გარდა, საქართველოს წევრობის პერსპექტივები ძალიან არის დამოკიდებული ევროკავშირის პოლიტიკურ ნებასა და ევროკავშირის პოლიტიკაზე აღმოსავლეთ პარტნიორობის რეგიონში. ევროკავშირის ახალი აღმოსავლეთ პარტნიორობის პოლიტიკა, რომელიც 2020 წლის მარტში გამოქვეყნდა, არ ითვალისწინებს არც წევრობის პერსპექტივას და არც ბევრ კონკრეტულ განახლებას ევროკავშირთან ასოცირებულ ტრიოსთან ურთიერთობებში, საქართველოს ჩათვლით. თუმცა ახალი პოლიტიკის ჩარჩოში მოცემულია ის სფეროები, სადაც თანამშრომლობა უნდა გაღრმავდეს, მაგალითად, მწვანე და ციფრული ტრანსფორმაცია. ამ მიმართულებით, „მეტი მეტისთვის“ წინადადების შესაბამისად, საქართველოს ევროკავშირთან სექტორული თანამშრომლობის გაღრმავება შეუძლია.
„ასოცირების ტრიოს“ გზავნილი ევროკავშირს
საქართველომ, უკრაინამ და მოლდოვამ ევროინტეგრაციის საკითხებზე „ასოცირებული ტრიოს“ მემორანდუმი 17 მაისს, კიევში გააფორმეს. ეს ინიციატივა და ტრიოს მხრიდან ერთიანი სტრატეგიის შემუშავებაზე მოსაზრება დაახლოებით ერთი კვირის წინ, Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში, ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის თანათავმჯდომარემ, ევროპარლამენტარმა, ანდრიუს კუბილიუსმა გააჟღერა. რას გულისხმობს საქართველოს, უკრაინის და მოლდოვის მიერ გაფორმებული „ასოცირებული ტრიოს“ მემორანდუმი ლიეტუვის ყოფილი პრემიერ-მინისტრის თქმით, საქართველოს სჭირდება მეტად ეფექტური სტრატეგიული კომუნიკაცია, როგორც ევროკავშირის ინსტიტუციებში, ასევე ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან. ამისათვის კი, კარგი იქნება, თუკი საქართველო (შესაძლოა მოლდოვასთან და უკრაინასთან ერთად), შექმნის ერთგვარ ანალიტიკური ცენტრის/პლატფორმას, რომელიც ინსტიტუციურ, პოლიტიკურ, სამოქალაქო და ა.შ. წრეებთან თანამშრომლობით, ამ სამი ქვეყნის საგარეო მიზნებს მხარს დაუჭერს. მისი თქმით, ასევე მისასალმებელი იქნება, თუკი საქართველო ინსტიტუციურად ჩაერთვება „ევროპის მომავლის“ კონფერენციაში და ევროგაერთიანების მომავლის შესახებ ხედვას დააფიქსირებს. ანდრიუს კუბილიუსი: საქართველოს, მოლდოვას და უკრაინას სჭირდებათ სტრატეგიული კომუნიკაციის ერთიანი სამოქმედო გეგმა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან „ჩვენ, ჩვენი მხრივ ვცდილობთ, ვესაუბროთ დედაქალაქებს, ვცდილობთ, ორგანიზება გავუწიოთ გარკვეული სახის ქსელს - think-thank-თან, პოლიტიკურ საზოგადოებასთან, რომ ვისაუბროთ ახალ იდეებზე, რომ წინ წავიწიოთ და ამისთვის, უკრაინელებთან, ქართველებთან, მოლდოველებთან ერთად, ჩვენ გვჭირდება საერთო სამოქმედო გეგმა და სტრატეგიული კომუნიკაციის გრძელვადიანი ხედვა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან“, - აღნიშნა კუბილიუსმა. „ასოცირების ტრიო“ - ეს არის გზავნილი, რომ სამი ევროპელი სახელმწიფო ევროპული კავშირის განუყოფელი ნაწილია“, - ასე შეაფასეს დოკუმენტზე ხელმომწერებმა დღეს მემორანდუმის გაფორმება. ამასთან მიიჩნევენ, რომ ეს არის ძალიან დროული გადაწყვეტილება, რომელიც ხელს შეუწყობს ევროინტეგრაციის გზაზე უფრო ეფექტურად წავიდეს წინ სამივე ქვეყანა. დმიტრო კულება: „ასოცირებული ტრიოს“ მემორანდუმი ევროინტეგრაციის გზაზე უფრო ეფექტურ წინსვლას შეუწყობს ხელს „ეს იდეა პირველად გაჩნდა, როდესაც უკრაინამ, საქართველომ და მოლდოვამ ხელი მოაწერეს ასოცირების შეთანხმებას, იქედან მოყოლებული ლაპარაკია, რომ სამი სახელმწიფო, რომლებიც დაწინაურდნენ აღმოსავლეთ პარტნიორობაში, პრინციპში ერთად მიუყვებიან ამ გზას. რატომ იყო ასოცირების შეთანხმება მნიშვნელოვანი? ამით მათ ნათლად დააფიქსირეს საკუთარი გზა და საკუთარი მომავალი, რომ ამ ქვეყნებს შორის პარტნიორობის ახალი პლატფორმა შექმნილიყო, რათა მათი პოლიტიკური ინტერესები, პოლიტიკური დღის წესრიგი, განსახორციელებელი რეფორმები და ასე შემდეგ, ძალიან ახლოს არის ერთმანეთთან. და, სამწუხარო ფაქტორი, სამივე ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა არის დარღვეული, სამივე ქვეყანაში ამ ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევის არქიტექტორი არის რუსეთის ფედერაცია და ფაქტობრივად, რუსეთი ცდილობს ამ სამივე ქვეყანაზე ზეგავლენის შენარჩუნებას და პრევენციას იმისა, რომ ეს ქვეყნები ინტეგრირებულები იყვნენ დასავლურ და ევროპულ ოჯახში , - აცხადებს Europetime-თან ინტერვიუში საგარეო ურთიერთობების საკითხებში პრეზიდენტის ყოფილი მრჩეველი თენგიზ ფხალაძე. ბატონი კუბილიუსის განცხადება კიდევ ერთი შემოძახება იყო, რომ ასეთი რამის განხორციელება არის აუცილებელი და რომ ეს კიდევ ერთხელ წაადგებათ ამ ქვეყნებს ორი მიზეზის გამო. ერთი - ამით ისინი შეძლებენ, ერთმანეთს გაუზიარონ გამოცდილება და დაეხმარონ ერთმანეთს, მეორე - ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს ქვეყნები ერთიანი პოზიციით, ერთიანად გამოდიოდნენ საერთაშორისო არენაზე, რითაც ისინი აძლიერებენ ერთმანეთს და ევროკავშირისთვისაც ამას ექნება მნიშვნელობა, რადგან როდესაც ქვეყნების ჯგუფი აკეთებს ხოლმე განაცხადს, პარტნიორები ამას ყოველთვის მიესალმებიან და პირიქით, დარწმუნებული ვარ, ისინი ხელს შეუწყობენ და ევროკავშირიდან უფრო მეტი ნაბიჯი გადაიდგმება, რომ ამ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა განვითარდეს. ევროკავშირი ორიენტირებულია ასეთი ტიპის თანამშრომლობებზე. კუბილიუსის განცხადება აბსოლუტურად თანხვედრაშია იმასთან, რაზეც მიმდინარეობს საუბარი საექსპერტო, ანალიტიკურ წრეებსა და პოლიტიკოსებში. ზოგადად, ძალიან კარგია, რომ ამას მოჰყვა კონკრეტული ნაბიჯები ამ ქვეყნების ხელისუფლებებიდან და საგარეო საქმეთა მინისტრებმა მართლაც ძალინ მნიშვნელოვან დოკუმენტს მოაწერეს ხელი, ეს არის ძალიან კარგი ჩვენთვისაც, უკრაინისთვისაც, მოლდოვისთვისაც. მთავარია, რომ აქტიურად შევუდგეთ ამ შეთანხმების იმპლემენტაციას. ეს რა თქმა უნდა, მხოლოდ საქართველოზე არ არის დამოკიდებული, ეს დამოკიდებულია ჩვენს პარტნიორებზე, რომ ეს პოლიტიკური ნება გადაიზარდოს პრაქტიკულ საქმიანობაში, ინიციატივებში, რომლებიც ყველას დაგვეხმარება და საერთო სიკეთეს მოგვიტანს“, - აღნიშნავს თენგიზ ფხალაძე. გზავნილი ევროკავშირისთვის ეს ქვეყნები ითვალისწინებენ ევროპელი პარტნიორების რეკომენდაციას; მეორე და ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი ეს არის - ამ გზავნილით ჩვენ ვამბობთ მთავარს, რომ ჩვენ მზად ვართ ევროპული ტიპის თანამშრომლობისათვის, რადგან ასეთი ტიპის თანამშრომლობა არის სწორედ ევროპული ტიპის პოლიტიკა. როდესაც ქვეყნები ერთმანეთს ეხმარებიან, როდესაც განიხილავენ ერთმანეთს იმ პარტნიორებად, რომლებსაც უნდა გაუზიარონ გამოცდილება; რომლებსაც უნდა დაეხმარონ - ეს არის ევროპული პოლიტიკის, ევროპული ურთიერთობების აშენება და ამით ჩვენს პარტნიორებთან კარგ გზავნილს ვუშვებთ, რომ ჩვენ შეგვიძლია ამ ტიპის პოლიტიკის წარმოება; შეგვიძლია ამ ტიპის ურთიერთობები ერთმანეთთან; ვეხმარებით ერთმანეთს და ერთის წარმატებაა ყველას წარმატება. ანუ, ერთმანეთში კონკურენტებს კი არ ვხედავთ, არამედ ვხედავთ იმას, რომ ერთად მეტის მიღწევა შეგვიძლია. შეუწყობს თუ არა ხელს მემორანდუმის გაფორმება ევროინტეგრაციის გზაზე უფრო მეტად ეფექტურ წინსვლას „ეფექტიანობის ამაღლებას ხელს შეუწყობს, თუმცა ერთი რამეც უნდა გვახსოვდეს, რომ ერთად ქმედება კარგია, მაგრამ საბოლოო ჯამში, ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად გამოვიყენებთ ამ მექანიზმს კონკრეტული ქმედებების საჩვენებლად, ამიტომ, ეს არის დამხმარე მექანიზმი, რომლის სწორად გამოყენების შემთხვევაშიც ჩვენ უფრო მოკლედ პერიოდში უფრო კარგ შედეგს მივაღწევთ“, - აღნიშნავს თენგიზ ფხალაძე. სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის, ევროპული კვლევების ცენტრის დირექტორის, კახა გოგოლაშვილის განცხადებით კი, აუცილებელია, რომ საქართველომ, მოლდოვამ და უკრაინამ საბოლოო ჯამში შექმნან მჭიდრო ურთიერთობის ფორმატი იმისთვის, რომ ევროპული ინტეგრაციის საკითხებზე უფრო დეტალურად ისაუბრონ ერთმანეთთან, ევროკავშირთანაც საკითხები ერთად, ერთიანი ხმით გაიტანონ და შეეცადონ, მოამზადონ ევროკავშირი და მისი წევრი ქვეყნები მომავალი წევრობის განაცხადისთვის, რომელიც ალბათ ერთობლივად გაკეთდება. დავით ზალკალიანი: "ასოცირებული ტრიოს" ფორმატი ამოქმედდა! - ერთად ევროპული მომავლისკენ „შესაძლოა, ასევე შექმნან რეგიონული ორგანიზაცია, რომელიც არამარტო ევროპული ინტეგრაციის საკითხებზე იმუშავებს, არამედ ასევე ერთმანეთთან ურთიერთობების გაღრმავებაზე, სამ ქვეყანას შორის უფრო გაღრმავებულ ეკონომიკურ ურთიერთობებზე, ადამიანურ კავშირებზე, ხელშეწყობაზე, განათლებაზე და ასე შემდეგ; რეგიონული ბლოკი იქნება პროევროპული და იფიქრებს იმაზე, რომ ერთმანეთს შეუწყონ ხელი ევროპაში ინტეგრაციისთვის. ამავე დროს, გააღრმავონ ერთმანეთთან ურთიერთობები ყველა მიმართულებით. ეს საბოლოო ჯამში აუცილებლად დაეხმარება სამივე ქვეყანას, რადგან ევროკავშირის მხრიდანაც იქნება შეგრძნება, რომ სერიოზული განწყობაა ევროპაში ინტეგრაციისთვის და ერთობლივად მუშაობა მიმდინარეობს. ეს ბევრ რამეს შესძენს ამ ქვეყნებს ევროკავშირში ინტეგრაციის პერსპექტივის თვალსაზრისით. ევროკავშირმა თავის დროზე შეუწყო ხელი ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების თანამშრომლობას. მაგალითად, ვიშეგრადის თანამშრომლობას, რომელიც ევროკავშირის ხელშეწყობით ჩამოაყალიბეს. შემდეგ, ევროკავშირის ხელშეწყობით ბალკანეთში რამდენიმე რეგიონული თანამშრომლობის ფორმატი და ორგანიზაცია ჩამოყალიბდა. აღმოსავლეთ პარტნიორობაში ზუსტად იმაზეა აქცენტი ხშირად, რომ ქვეყნებმა რეგიონული თანამშრომლობა გააღრმავონ. მით უმეტეს, ასოცირებულებმა, რომლებიც პირველ რიგში მიზნად ისახავენ სწორედ ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების იმპლემენტაციას და ამაში ურთიერთდახმარებას და თანამშრომლობას. ასე რომ, ევროკავშირი ამას მიესალმება და აუცილებლად შეუწყობს ხელს. რაც შეეხება სამმხრივი თანამშრომლობის განვითარებას ევროკავშირში ინტეგრაციისთვის, მე ნამდვილად მქონდა იდეა, მათ შორის მთავრობასთანაც დამიყენებია ეს საკითხი. ორი წლის წინ, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების ფორუმის ფარგლებში, არასამთავრობო სექტორის დონეზე, უკრაინის და მოლდოვის დელეგაციასთან ერთად, ექვსთა პლატფორმამ თანამშრომლობასა და ერთობლივ კოორდინაციაზე მოაწერა ხელი. მასში ჩაწერილია, რომ ხელი უნდა შეუწყონ და მაქსიმალურად შეუქმნან მოტივაცია საკუთარ მთავრობებს, რომ მათ დაამყარონ ეს სამმხრივი ურთიერთობები. ჯერ სამმხრივი ურთიერთობები არ ჰქონდათ დამყარებული, როდესაც სამოქალაქო საზოგადოება ჩვენი სამი ქვეყნის, ამისკენ უბიძგებდა მთავრობებს“, - აცხადებს კახა გოგოლაშვილი. მისივე თქმით, ანდრიუს კუბილიუსმა საკმაოდ აქტიურად დაიწყო ამ საკითხის ლობირება. „ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის თანათავმჯდომარე ასევე საუბრობდა, რომ თვითონ აღმოსავლეთ პარტნიორობაში შეიქმნას ამ სამი ქვეყნისთვის ცალკე ფორმატი. ამის აქტიური მხარდამჭერი და აქტიური ხელშემწყობია, ტრიო მისი ტერმინია“, - აღნიშნავს კახა გოგოლაშვილი. უკრაინაში საქართველოს ყოფილი ელჩი, ვალერი ჩეჩელაშვილი მემორანდუმის გაფორმებას მიესალმება და ვიშეგრადის ოთხეულის ევროკავშირთან დაახლოების პროცესთან ავლებს პარალელს. „ეს არის ცასლახად ძალიან კარგი მემორანდუმი. მე ეს ცოტათი მაგონებს ვიშეგრადის ოთხეულის ევროკავშირთან დაახლოების პროცესს, მაშინ, ვიშეგრადის ქვეყნები, პოლონეთი, ჩეხეთი, სლოვაკეთი და უნგრეთი ერთდროულად უახლოვდებოდნენ ევროკავშირს და ერთ-ერთი ხელშემწყობი ფაქტორი, რამაც განაპირობა ევროკავშირში წარმატებით გაწევრიანება ამ 4 ქვეყნის, იყო ის, რომ ეს ოთხივე ქვეყანა არამხოლოდ დეკლარირებდა, არამედ ერთმანეთთან ურთიერთობებს აფუძნებდა ევროკავშირის თანამშრომლობით პრინციპებზე, ტრადიციებზე და კრიტერიუმებზე. ეს ევროკავშირის გადასახედიდან ძალიან მიმზიდველი ფაქტორი იყო და ამტკიცებდა იმას, რომ ეს ოთხი ქვეყანა მზად იყო საიმისოდ, რომ გაწევრიანებულიყო ევროკავშირის სივრცეში. თუ ეს მემორანდუმი განხორციელდება ყოველდღიურ საგარეო პოლიტიკურ საქმიანობაში; თუ უკრაინა, საქართველო და მოლდოვა ერთმანეთთან ურთიერთობებში იხელმძღვანელებენ ნამდვილად ევროპული ფასეულობების და თანამშრომლობის ტრადიციებით, ეს იქნება ხელშემწყობი ფაქტორი ამ სამივე ქვეყნის ევროკავშირთან დაახლოების და ამ თვალსაზრისით მხოლოდ შემიძლია მივესალმო ამ მემორანდუმის გაფორმებას. როგორ აფასებენ ქართველი ექსპერტები ანდრიუს კუბილიუსის მოსაზრებას როგორც მე მესმის, ეს არის იმის ვალდებულება, რომ ძალიან მჭიდროდ მოახდინონ კოორდინირება საკუთარი პოლიტიკური პრიორიტეტების და მინიმუმ, საკუთარი პოლიტიკის ევროკავშირთან მიმართებით. მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ამას უფრო ფართო საფუძველი უნდა ჰქონდეს, საგარეო პოლიტიკის კოორდინირებაზე უნდა იყოს საუბარი, ვინაიდან ევროკავშირის ქვეყნები ძალიან მჭიდროდ უთანხმებენ ერთმანეთს საგარეო პოლიტიკურ პრიორიტეტებს, როგორც ცნობილია, საგარეო საკითხებში უმაღლესი წარმომადგენელიც კი ჰყავთ, ჟოზეპ ბორელი. რაც შეეხება სამომავლო გეგმებს კანდიდატის სტატუსთან დაკავშირებით, გაცილებით უფრო ძლიერ სვლად იქნება ევროპელების მხრიდან აღქმული ის ფაქტი, თუ სამივე ქვეყანა სინქრონულად გააკეთებს ამ განაცხადს. იმედი მაქვს, ასეც მოხდება, რადგან ცალ-ცალკე ამის გაკეთება, სამ ქვეყანას შორის ურთიერთობებში, ჩემ მიერ ზემოთ აღნიშნული პრინციპების დანერგვის დადასტურება არ იქნება. იმედი მინდა ვიქონიო, რომ ეს მემორანდუმი არ დარჩება მხოლოდ ლამაზ და გაფორმებულ დოკუმენტად, არამედ იქნება გზამკვლევი ამ სამივე ქვეყნის ერთმანეთთან ურთიერთობებსა და ევროპასთან დაახლოებაში. ასევე - კონკრეტულად ისეთ სტრატეგიულ საკითხებზე, რაც უკავშირდება კანდიდატობის სტატუსს, იქნება ძალიან მჭიდრო და ერთობლივი გადაწყვეტილებები“, - განუცხადა ვალერი ჩეჩელაშვილმა Europetime-ს. საქართველომ, უკრაინამ და მოლდოვამ ევროინტეგრაციის საკითხებზე „ასოცირებული ტრიოს“ ურთიერთგაგების მემორანდუმი გააფორმეს რას გულისხმობს საქართველოს, უკრაინის და მოლდოვის მიერ გაფორმებული „ასოცირებული ტრიოს“ მემორანდუმი რას მოუტანს საქართველოს, უკრაინას და მოლდოვას სტრატეგიული კომუნიკაციის ერთიანი სამოქმედო გეგმა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან
რან გიდორი: ისრაელი საომარი მოქმედებების სრულად შეწყვეტისკენ ისწრაფვის
„ისრაელი საომარი მოქმედებების სრულად შეწყვეტისკენ ისწრაფვის და ეფექტური შეკავების აუცილებელი მექანიზმის შექმნაზე ზრუნავს“. „ისრაელსა და საქართველოს ყოველთვის შესანიშნავი ურთიერთობები ჰქონდათ და ამას ამტკიცებს ის აშკარა უზარმაზარი მხარდაჭერაც, რომელსაც დღევანდელი კონფლიქტის დაწყებიდან ვგრძნობთ ქართული საზოგადოებისგან“. ამ საკითხებზე Europetime-თან ინტერვიუში საქართველოში ისრაელის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი, რან გიდორი საუბრობს. დიპლომატმა ასევე უპასუხა Europetime-ის შეკითხვებს საქართველოსთან ეკონომიკურ ურთიერთობებსა და პანდემიასთან ბრძოლის მიმართულებით მხარდაჭერაზე. მისი თქმით, მთავარი პრიორიტეტია ისრაელის გამოცდილების გამოყენება, რომ ხელი შევუწყოთ ორმხრივ სავაჭრო ურთიერთობებს და ინვესტიციებს“. ელჩის განცხადებით, პანდემიის დასაწყისიდან ისრაელის საელჩომ და MASHAV-მა დიდი დახმარება გაუწიეს ყველა შესაბამის ორგანოს, რომელიც საქართველოში COVID19-ის გავრცელებას ებრძვის“. _გაერო ახლო აღმოსავლეთში „სრულმასშტაბიანი ომის“ საშიშროებაზე მიუთითებს. თქვენ ერთ-ერთ ინტერვიუში საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან „ჰამასზე“ ზეწოლის აუცილებლობაზე მიუთითეთ, კონკრეტულად რაში უნდა გამოიხატოს ეს აქტიურობა? „ჰამასმა“ უნდა გააცნობიეროს, რომ საერთაშორისო საზოგადოებაში „ნულოვანი ტოლერანტობა“ არსებობს ტერორიზმის, მშვიდობიანი მოსახლეობის ხელაღებით დაბომბვისა და ძალადობის მიმართ. უფრო მეტიც, ზოგიერთი მოძალადე ქვეყნის (მაგალითად, ირანი), რომელიც განაგრძობს „ჰამასის“ მხარდაჭერას (რომელიც აშშ - ში, ევროკავშირში, კანადაში, ავსტრალიაში ოფიციალურად მოიხსენიება როგორც „ტერორისტული ორგანიზაცია“), ამ არჩევანს მათთვის მძიმე შედეგები უნდა მოჰყვეს. _საერთაშორისო ლიდერები დეესკალაციის აუცილებლობაზე საუბრობენ და შესაბამისი მოწოდებებით გამოდიან, როგორ ხედავთ გზებს და ნაბიჯებს დეესკალაციისკენ? ბუნებრივია, ისრაელი საომარი მოქმედებების სრულად შეწყვეტისკენ ისწრაფვის. ორივე მხარეს, მშვიდობიან მოსახლეობას მშვიდობა სურს. ამასთან, ისრაელის მთავრობა ეფექტური შეკავების აუცილებელი მექანიზმის შექმნაზე ზრუნავს. ეს კონფლიქტი ისრაელს არ დაუწყია. პირიქით, გაკვირვებულია მის ტერიტორიაზე რაკეტების მოულოდნელი და არაპროვოცირებული გაშვებით. ამიტომ, უნდა ვეცადოთ და დავრწმუნდეთ, რომ „ჰამასს“ აღარასდროს ექნება ასეთი კატასტროფული თავდასხმების ცდუნება. სხვაგვარად, ძალადობის დაუსრულებელი ციკლის შემთხვევაში, განწირულები ვართ. _რაც შეეხება საქართველოსთან ურთიერთობებს, თანამშრომლობის სფეროები მოიცავს რეგულარულ ორმხრივ და მრავალმხრივ პოლიტიკურ დიალოგს, საკანონმდებლო ორგანოებს შორის თანამშრომლობას, შექმნილია საპარლამენტთაშორისო მეგობრობის ჯგუფები, როგორ შეაფასებთ ამ ურთიერთობებს და რას მიიჩნევთ მთავარ პრიორიტეტად საქართველოსთან ამ ურთიერთობებში? ისრაელსა და საქართველოს ყოველთვის შესანიშნავი ურთიერთობები ჰქონდათ და ამას ამტკიცებს ის აშკარა უზარმაზარი მხარდაჭერაც, რომელსაც დღევანდელი კონფლიქტის დაწყებიდან ვგრძნობთ ქართული საზოგადოებისგან. ამასთან, ჩემი აზრით, ძირითადი ყურადღება ეთმობა ჩვენს ბრწყინვალე 26 საუკუნოვან წარსულ, თანაარსებობის ისტორიას და კარგი იქნება, უფრო მეტი ძალისხმევა იქნას მიმართული, რომ ახალი ბიძგი მიეცეს ჩვენს ორმხრივ ურთიერთობებს. დიალოგები, მეგობრობის ჯგუფები და ორმხრივი ვიზიტები თავისთავად მნიშვნელოვანია, მაგრამ საბოლოო ჯამში, მათ პრაქტიკულ შედეგებამდე მიყვანა სჭირდებათ. ამჟამად, საქართველოსა და ისრაელს შორის სავაჭრო ბრუნვა (42 მილიონი აშშ დოლარი 2019 წელს) შემცირებულია და ინვესტიციების დონე საკმაოდ დაბალია. ამიტომ, ჩემთვის მთავარი პრიორიტეტია ისრაელის გამოცდილების გამოყენება, რათა ხელი შევუწყოთ საქართველოს მაღალტექნოლოგიურ ეკოსისტემას, ჩამოვაყალიბოთ შეთანხმებები, რომლებიც ხელს შეუწყობს ორმხრივ სავაჭრო ურთიერთობებს და ინვესტიციებს, სოფლის მეურნეობის, სამეცნიერო და სამრეწველო ერთობლივი საწარმოების შექმნას. გასულ თვეში (2021 წლის აპრილი) ისრაელიდან საქართველოში (თურქეთის შემდეგ) ყველაზე მეტი ვიზიტორი შემოვიდა. 2019 წელს ამ ქვეყანას 200,000-ზე მეტი ჩემი თანამემამულე ეწვია - ეს შემოსავლისა და სამუშაო ადგილების უზარმაზარი წყაროა საქართველოს ეკონომიკისთვის და ჩვენ უნდა გავაგებინოთ ისრაელელებს, რომ საქართველოს გაცილებით მეტი პოტენციალი აქვს, ვიდრე მხოლოდ ხაჭაპური, ხინკალი და კარგი ღვინო. _ისრაელი ვაქცინაციის კუთხით წამყვანი ქვეყანაა, გამოცდილების გაზიარების კუთხით ხომ არ იგეგმება დამატებით რაიმე პროგრამის/პროექტის განხორციელება. ვიცით, რომ ისრაელის საელჩომ და საერთაშორისო განვითარების სააგენტომ (MASHAV) დიდი ძალისხმევა გასწიეს, რათა დაეხმარონ საქართველოს COVID19-თან ბრძოლის პროცესში. პანდემიის დასაწყისიდან ისრაელის საელჩომ და MASHAV-მა დიდი დახმარება გაუწიეს ყველა შესაბამის ორგანოს, რომელიც საქართველოში COVID19-ის გავრცელებას ებრძვის. ჩვენ მხარი დავუჭირეთ NCDC (დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრს), საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებას და WHO (ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის) საქართველოს ოფისს. ჩვენ ასევე მოვიწვიეთ საზოგადოების ჯანდაცვის წამყვანი ქართველი ექსპერტები, რათ მონაწილეობა მიეღოთ MASHAV– ის მიერ ჩატარებულ საერთაშორისო ფორუმში, რაც ყოველკვირეულად, საუკეთესო გამოცდილების გაზიარებას ემსახურება. დამატებით, MASHAV– მა (რომელიც საქართველოში 1992 წლიდან საქმიანობს) ამ დროისთვის, 1500 - ზე მეტი ქართველის პროფესიულად გადამზადება უზრუნველყო, მათ შორის სოფლის მეურნეობის, ინოვაციების, მეწარმეობის, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სფეროების მიმართულებით. ჩვენ გავაგრძელებთ ჩვენი ქართველი მეგობრებისა და პარტნიორების მხარდაჭერას ამ რთულ პერიოდში.
რას მიაგნო მიხეილ თარხნიშვილმა ვატიკანის დახურულ არქივში? - უნიკალური არქივის საქართველოში დაბრუნების ემოციური ისტორია
რამდენიმე დღის წინ, ხელოვნების სასახლის დირექტორმა გიორგი კალანდიამ სოციალურ ქსელში ემოციური წერილი გამოაქვეყნა შემდეგი სიტყვებით: „ დღეს ჩემთვის, როგორც ქართველი მეცნიერისათვის ერთ-ერთი უბედნიერესი მომენტია, დღეს უნიკალური საგანძური უკვე ჩვენს მუზეუმშია. მიხეილ თარხნიშვილის არქივი ნაპოვნია, მიხეილ თარხნიშვილის არქივი საქართველოშია!“. საბჭოთა რეჟიმის დროს მიხეილ თარხნიშვილის სახელის ხსენება ტაბუირებული იყო, ამიტომ საზოგადოების უდიდესმა ნაწილმა, პირველად, კალანდიასგან შეიტყო მეცნიერის შესახებ. მიუხედავად ამისა, მისი უნიკალური არქივის აღმოჩენას დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. თუ რატომ არის ასეთი უნიკალური ევროპაში მოღვაწე ქართველი მეცნიერის, მიხეილ თარხნიშვილის არქივი და ვატიკანის დაცულ არქივებში, რა სახის ისტორიული წყაროებისათვის შეიძლებოდა მიეგნო მას, რომელზეც მანამდე არცერთ ქართველს წვდომა არ ჰქონია, ამის შესახებ, Europetime-ს გიორგი კალანდია ესაუბრა. - გიორგი, რითია გამორჩეული მიხეილ თარხნიშვილის ღვაწლი და რატომ არის ასეთი მნიშვნელოვანი მისი არქივის აღმოჩენა? -პირველ რიგში, მინდა გითხრათ, რომ საქართველოს ეკლესიის ისტორიისა და საეკლესიო ლიტერატურის ერთ-ერთი უდიდესი მკვლევარი, მიხეილ თარხნიშვილი, არის იშვიათი მეცნიერი. ის არის ევროპელი მეცნიერი, ამ სიტყვის სრული დატვირთვით, ქართული წარმოშობის ევროპელი მეცნიერი, რომელმაც თავისი ცხოვრება საქართველოს ეკლესიის და ზოგადად საქართველოს ისტორიის შესწავლას დაუთმო. მიუხედავად იმისა, რომ მისი შრომების მნიშვნელოვანი ნაწილი გამოქვეყნებულია, მისი არქივი დაკარგულად ითვლებოდა. ამ არქივს ეძებდა, თავის დროზე გურამ შარაძე, რეზო თაბუკაშვილი, მაგრამ ვერ მიაკვლიეს. მიხეილ თარხნიშვილი იტალიაში მოღვაწეობდა და ხელი მიუწვდებოდა ევროპულ პირველ წყაროებზე, რაც მაშინ ქართველებისთვის და საერთოდ ქართული სამეცნიერო წრისთვის ბევრი მიზეზის გამო მიუწვდენელი იყო, მას კი შესაძლებლობა ჰქონდა ქართული ეკლესიის რეალური ისტორია შეესწავლა. გარდა ამისა, ის მუშაობდა ვატიკანის ბიბლიოთეკაში, რაც ქართველი მეცნიერისთვის არა თუ მაშინ, დღესაც არის დიდი პატივი. მიხეილ თარხნიშვილს წვდომა ჰქონდა ვატიკანის საიდუმლო არქივზეც. ის ამავე დროს იყო სასულიერო მოღვაწეც და როგორც სასულიერო მოღვაწეს, უნიკალური საცავები ჰქონდა გახსნილი. აქედან გამომდინარე ეს ყველაფერი ძალიან დიდ მნიშვნელობას იძენს. ქართული ეკლესიის ისტორიისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ბევრი უნიკალური დოკუმენტი მან გახადა საჯარო და ხელმისაწვდომი, რომელიც პირველწყაროდან მოიპოვა. გარდა ამისა, მიხეილ თარხნიშვილის სახელს უკავშირდება აღმოსავლეთში ქართული ეკლესიის საგანმანათლებლო და სასულიერო ცენტრების საქმიანობის შესწავლა. მაგრამ, თქვენ წარმოიდგინეთ, სოციალური ქსელებში, შესაძლოა მხოლოდ და მხოლოდ მის ერთ ფოტოს მიაგნოთ, მისი ფოტოც კი არ გვქონდა. მხოლოდ ერთი ფოტო მოიპოვებოდა, რომელიც დაიბეჭდა „ბედი ქართლისა“-ში. - თქვენ ახსენეთ, რომ ბევრი საზღვარგარეთ ეძებდა და ბოლოს საქართველოში აღმოჩნდა. როგორ მიაკვლიეთ მის არქივს? -რაც შეეხება იმ ისტორიას, თუ როგორ აღმოჩნდა ეს არქივი საქართველოში. განსაკუთრებით მინდა ხაზი გავუსვა პროფესორ ჯუანშერ ვათეიშვილის წვლილს, რომელიც, მიხეილ თარხნიშვილივით კიდევ ერთი გამორჩეული და დაუფასებელი ქართველი მეცნიერია. ბოლო წლებში, გარდაცვალებამდე რამდენიმე წლით ადრე გამოსცა მრავალტომეული - „საქართველო და ევროპა“. ეს არის უზარმაზარი შრომა, რომელიც ჯუანშერ ვაჩეიშვილმა გასწია. ის სწავლობდა ქართული წიგნის ბეჭდვის ისტორიას ევროპაში. შვედეთთან საქართველოს სამეფო ოჯახის წარმომადგენლის ალექსანდრე არჩილის ძე ბაგრატიონის ურთიერთობას და მის მიმოწერას იკვლევდა. ასევე პეტრე პირველისა და ალექსანდრე ბატონიშვილის ურთიერთობას. ვატიკანში საქართველოს წარმომადგენლების, მათ შორის რობაქიძე, ჩოლოყაშვილის ურთიერთობას, ქართულ-ევროპულ ურთიერთობებს და ა.შ. ამ კაცის ღვაწლი არის ძალიან დიდი. აშკარაა, ჯუანშერ ვათეიშვილმა ძალიან კარგად იცოდა მიხეილ თარხნიშვილის წვლილის ფასი, მისი როლი საქართველოს ისტორიაში. როგორც ჩანს თარხნიშვილის არქივი ევროპაში მოგზაურობის დროს, იტალიაში ნახა და საქართველოში წამოიღო. თუ რატომ არ გაახმაურა ამაზე რამდენიმე ვერსია არსებობს. საბჭოთა რეჟიმის დროს მიხეილ თარხნიშვილის, როგორც ვატიკანში მოღვაწე ქართველის სახელი ტაბუირებული იყო. შესაძლოა ჯუანშერ ვათეიშვილმა ჩათვალა რომ ამის გახმაურებით, არქივს საფრთხეს შეუქმნიდა. მან კი, არქივი დაიცვა და მომავალ თაობებს შემოუნახა. პირველი ვერსია ეს არის. მეორე ვერსია, რომ თავად აპირებდა ამ არქივზე მუშაობას. ძალიან ბევრი ევროპული არქივი ჰქონდა შესწავლილი. ალბათ, უნდოდა ესეც შეესწავლა და შემდგომ გამოეცა. როგორც ჩანს ვერ მოასწრო. რაც ყველაზე მთავარია ჩვენ, მომავალი თაობები ჯუანშერ ვათეიშვილის მადლიერი უნდა ვიყოთ, რომ მან ეს ასე შეინახა, ასე შეფუთული, საგანგებო წარწერით - „მიხეილ თარხნიშვილის არქივი“. მისი ანდერძი იყო, მთელი არქივი გადასცემოდა საქართველოს ერთ-ერთ სამუზეუმო სამეცნიერო ცენტრს. როგორც ჩანს გაცნობიერებული ჰქონდა რომ მომავალ თაობებს უნდა შეესწავლათ. ჩვენ ეს არქივი, ვათეიშვილის ოჯახისგან, დაახლოებით ერთი კვირის წინ წამოვიღეთ. განსაკუთრებული მადლობა მინდა გადავუხადო მის დას და მის შვილს. არქივი ახლა ხელოვნების სასახლეშია. დაწყებული მისი პირველადი დამუშავება, შეტანილია სპეციალურ ბოქსებში, ბუნკერებში, სადაც მათი დეზინფექცირება მიმდინარეობს და რამდენიმე თვის განმავლობაში გაგრძელდება. შემდეგ უკვე დაიწყება არქივის სრულფასოვანი დამუშავება. - არქივის შინაარსობრივი დამუშავება როდის გახდება შესაძლებელი? -როდესაც არქივი ხვდება სამუზეუმო სივრცეში, სავალდებულო დეზინფექცია უნდა გაიაროს, სამუზეუმო პირობები შეიქმნას და გადამუშავების ოთახში გადატანა შესაძლებელი გახდეს. გადამუშავების ოთახში გადატანის შემდეგ, მისი სამეცნიერო დამუშავება დაიწყება. ჩვენ ამაზე ვფიქრობთ , რომ შეიძლება შევქმნათ პირველი პრაქტიკა და ახალგაზრდებისთვის კონკურსი გამოვაცხადოთ. გვსურს, ახალგაზრდებს საშუალება მივცეთ, თავიანთ მენტორებთან ერთად დაამუშაონ ეს არქივი. მუზეუმიდან მივუჩენთ თითო მენტორს. ძალიან გვინდა, ახალგაზრდა მეცნიერებსაც ჰქონდეთ წვდომა. ამიტომ ვფიქრობ ეს პირველი შემთხვევა იქნება. საერთოდ საქართველოში არქივის დამუშავებაზე კონკურის გამოცხადების პრაქტიკა არ ყოფილა. პრემიის დაწესებასაც ვგეგმავთ. ვინც ამ არქივს დაამუშავებს, წახალისების მიზნით პრემია გადაეცემა. და ახალგაზრდები „ძველგაზრდებთან“ ერთად, ამ არქივს დაამუშავებენ. ეს "ძველგაზრდა" შეიძლება მე ვიყო, ან მუზეუმის სხვა, რომელიმე თანამშრომელი, რომელიც მენტორობას გაუწევს მათ. ჩვენ ახლა დავიწყეთ საუბარი, იტალიაში, ლა საპიენსას უნივერსიტეტში მოღვაწე ქართველ ახალგაზრდა მეცნიერთან ნენო გაბელიასთან, რომ იტალიურენოვან მასალაზე დახმარება გაგვიწიოს. ყოველ შემთხვევაში იდეა არის, რომ ახალგაზრდა მეცნიერთა ჯგუფმა, ახალგაზრდა მეცნიერთა ჩართულობით, ეს არქივი დაამუშაოს და შემდეგ ის განთავსდეს ხელოვნების სასახლის ვებ-გვერდზე, სადაც ნებისმიერ ადამიანს შეეძლება არქივზე წვდომა. მე ვფიქრობ, ამით ძალიან ბედნიერი და გახარებული იქნებოდა მიხეილ თარხნიშვილი და მეორეს მხრივ ჯუანშერ ვათეიშვილი. -საქართველოს შესახებ, რა წყაროები შეიძლებოდა ყოფილიყო დაცული ვატიკანის დახურულ არქივში? წინასწარი ვერსიები თუ არსებობს, რა ცნობები შეიძლება აღმოჩნდეს? - ჩვენ არ გვქონდა არანაირი საარქივო დოკუმენტაცია მიხეილ თარხნიშვილის შესახებ. პირველ რიგში მის შესახებ ცნობებს გაამდიდრებს. აქ არის მისი მიმოწერა ვატიკანთან, წმინდა საყდართან, ჩვენ აქ ვხედავთ ასევე ორიენტალისტურ მასალებს, ეს არის ძირითადად ჩანაწერები. ასევ რაც საინტერესოა აქ არის წმინდა ვატიკანის მიერ გაცემული დოკუმენტები, მათ შორის დიპლომები. აქვე არის, რაც ძალიან ღირებულია ჩვენთვის, მისი პასპორტი, რომელიც 1919 წელს დემოკრატიული საქართველოს მთავრობის მიერ არის გაცემული და დამოწმებულია შემდეგ, როგორც საქართველოს დემოკრატიული მთავრობის ბეჭდებით, ასევე ბათუმში არსებული ინგლისის საკონსულოს ბეჭდით. არქივში დაცულია ვატიკანთან ურთიერთობის ძალიან დიდი მასალა. თუმცა არ მგონია საქართველოს ევროპასთან და ვატიკანთან ურთიერთობის შესახებ რამე ახალი მოგვცეს, იმიტომ რომ იგივე ჯუანშერ ვათეიშვილმა ძალიან ბევრი მასალა გამოაქვეყნა, ვატიკანის არქივში დაცული მასალების შესახებ, რომელიც საქართველოს უკავშირდება. მათ შორის ქართველი მეფეების, გიორგი-ლაშას, რუსუდანის, გიორგი ბრწყინვალეს მიმოწერა. ეს მასალები უკვე მოძიებული და გამოქვეყნებულია, იგივე მიხეილ თარხნიშვილის, იგივე ჯუანშერ ვათეიშვილის, იგივე მიხეილ თამარაშვილის მიერ, მაგრამ ამ არქივს აქვს უნიკალური მნიშვნელობა და ამიტომაც მოჰყვა საზოგადოებაში ამხელა გამოხმაურება, რომ ჩვენ, ჩვენი ევროპული მასშტაბის ქართველი მეცნიერის შესახებ შევიტანეთ ის საარქივო მასალა, რომელიც არ გვქონდა. მის შესახებ ბევრი რამ არ ვიცოდით, რას აკეთებდა რას მოღვაწეობდა, რას ეძებდა ვატიკანში. ამას უკვე ამ არქივის საშუალებით ვნახავთ, რაც კიდევ ერთხელ გააძლიერებს ჩვენს პოზიციონირებას, როგორც ევროპული სამეცნიერო წრის წარმომადგენლის. როდესაც ქვეყანას ჰყავს თამარაშვილი, თარხნიშვილი ეს არის დასტური იმისა, რომ მიუხედავად საბჭოთა რეჟიმის მძიმე პირობებისა, ჩვენ ევროპულ სამეცნიერო წრეებში ჩართული ვიყავით და აი ამის დასტურია მიხეილ თარხნიშვილის არქივი.
ანდრიუს კუბილიუსი: საქართველოს, მოლდოვას და უკრაინას სჭირდებათ სტრატეგიული კომუნიკაციის ერთიანი სამოქმედო გეგმა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან
საქართველოს, მოლდოვას და უკრაინას სჭირდებათ ერთიანი სამოქმედო გეგმა და სტრატეგიული კომუნიკაციის გრძელვადიანი ხედვა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან. ამის შესახებ ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის თანათავმჯდომარე, ევროპარლამენტარი, ანდრიუს კუბილიუსი Europetime-თან ინტერვიუში საუბრობს. ლიეტუვის ყოფილი პრემიერ-მინისტრის თქმით, საქართველოს სჭირდება მეტად ეფექტური სტრატეგიული კომუნიკაცია, როგორც ევროკავშირის ინსტიტუციებში, ასევე ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან. ამისათვის კარგი იქნება, თუკი საქართველო (შესაძლოა მოლდოვასთან და უკრაინასთან ერთად), შექმნის ერთგვარ ანალიტიკური ცენტრის/პლატფორმას, რომელიც ინსტიტუციურ, პოლიტიკურ, სამოქალაქო და ა.შ. წრეებთან თანამშრომლობით, ამ სამი ქვეყნის საგარეო მიზნებს მხარს დაუჭერს. მისი თქმით, ასევე მისასალმებელი იქნება, თუკი საქართველო ინსტიტუციურად ჩაერთვება „ევროპის მომავლის“ კონფერენციაში და ევროგაერთიანების მომავლის შესახებ ხედვას დააფიქსირებს. შიდა პოლიტიკურ კრიზისზე, ევროკავშირის ჩართულობაზე, რუსეთზე, და საქართველოს ევროპულ პერსპექტივაზე Europetime ანდრიუს კუბილიუსს ესაუბრა. _შიდაპოლიტიკური კრიზისი, ევროკავშირის დიდი ძალისხმევით და მედიაციით, ამ ეტაპისთვის ასე ვთქვათ დაიძლია, რა იქნება ის მომდევნო ნაბიჯი, რომელიც ქვეყნის სწრაფვას ევროატლანტიკური ალიანსისკენ უფრო დამაჯერებელს გახდის? ეს არის ზუსტად ის, რატომაც ძალიან ვწუხდით ამ პოლიტიკური კრიზისის გამო, რომელიც საკმაოდ დიდხანს გაგრძელდა არამხოლოდ არჩევნების შემდეგ, არამედ მანამდეც. ამიტომაც, ჩავერთეთ და მეც პირადად ინტენსიურად ვიყავი ჩართული კრიზისის გადაჭრის ძალისხმევაში. ახლა ნამდვილად ბედნიერი ვარ, რომ კრიზისი შეძლებისდაგვარად დასრულდა. ასევე ბედნიერი ვარ, რომ ევროკავშირმა და პირადად შარლ მიშელმა ამ კრიზისის გადასაჭრელად ლიდერობა იტვირთეს. ეს კარგი მაგალითია, თუ რამდენად შეუძლია ევროკავშირს, იყოს ეფექტიანი ასეთი სახით გამოწვევებთან და პრობლემებთან ბრძოლაში. ასეთი პრობლემები მხოლოდ საქართველოში არ არის, მაგალითად მოლდოვაში, ბელარუსში უამრავი პრობლემაა. შესაძლოა, ის გამოცდილება, რომელიც ევროკავშირმა საქართველოსთან დაკავშირებით მიიღო, დაეხმაროს მას, სხვაგანაც იპოვოს გამოსავალი კრიზისის გადასაჭრის დროს. რატომ იყო ეს კრიზისი ცუდი საქართველოსთვის... ჩვენი გადმოსახედიდან, არამარტო შიდა საკითხები...საქართველო გარკვეულწილად საჭირო მომენტს უშვებდა ხელიდან ამ კრიზისის დროს, თუმცა ჩვენ მხედველობაში მივიღეთ ის ფაქტი, რომ საქართველო აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში ნამდვილად მოწინავე პოზიციაზეა ასოცირების შეთანხმებით ევროკავშირში ინტეგრაციის პროცესის თვალსაზრისით და ჩვენ ვთხოვეთ ცნობილ think-thank-ს (CEPS) ბრიუსელში, რომ გარკვეულწილად, ანალიზი გაეკეთებინათ. მათ ჩაატარეს ძალიან საინტერესო კვლევა. შედეგად, დასავლეთ ბალკანეთის და ასევე, აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნებთან შედარების შემდეგ, საქართველო ორივე რეგიონში ლიდერი აღმოჩნდა. საქართველო ნამდვილად ლიდერებს შორისაა, რაც გვაძლევს იმის რწმენას, რომ ევროპარლამენტში, ევროპულ ინსტიტუტებში განვიხილოთ აღმოსავლეთ პარტნიორობის პოლიტიკის რეფორმის საკითხი, რომ ევროკავშირს ისეთივე პოლიტიკა ჰქონდეს, როგორიც აქვს მაგალითად დასავლეთ ბალკანეთის ქვეყნებისადმი და შესაძლებელია, ისეთ ქვეყნებს, როგორიცაა საქართველო, მოლდოვა და უკრაინა უფრო პრაქტიკული ინტეგრაციის გზა შევთავაზოთ. შესაძლებელია, ეს არის დასაწყისი იმის, რომ გარკვეულწილად წარმოვადგინოთ წინადადება შუალედური სტატუსის შესახებ, რომელიც პირველად გაჟღერდა (sharing everything with the Union but institutions) რომანო პროდის მიერ 2003 წელს. ვგულისხმობ იმას, რომ ქვეყნებს, როგორიც არიან საქართველო, უკრაინა და მოლდოვა ასევე შეუძლიათ, ჰქონდეთ წევრობის ბენეფიტები, რომელიც ასევე გულისხმობს საერთო ბაზრითა და სხვა სიკეთეებით სარგებლობას. ასე რომ, ვთვლით, ეს არის ის ნაბიჯები, რომლებიც მნიშვნელოვანია, რომ მომავალში გადაიდგას და იმედი მაქვს, საქართველო კრიზისის შემდეგ იქნება ერთ-ერთი პირველი, რომელიც ამ იდეის განხორციელებას და პოპულარიზაციას შეუწყობს ხელს. მთავრობა, მმართველი პარტია აპირებს, რომ ოფიციალური განაცხადი გააკეთოს 2024 წელს ევროკავშირის წევრობაზე. ასე რომ, საქართველოს ინტეგრაციის ეს გზა ძალიან მნიშვნელოვანია არამხოლოდ თავად ქვეყნისთვის, არამედ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ყველა ქვეყნისთვის და შესაძლოა, ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკისთვის. იმედი მაქვს, ერთად შევძლებთ ამ გზის გავლას არამხოლოდ საქართველოსთან, არამედ ჩემს მიერ ჩამოთვლილ ქვეყნებთან ერთად, რომ ასეთ დიდ იდეებს გარკვეულწილად ბიძგი მივცეთ. მისასალმებელია Think-Thank-ის საზოგადოების შექმნის იდეა. საქართველოს სჭირდება მეტად ეფექტური სტრატეგიული კომუნიკაცია, როგორც ევროკავშირის ინსტიტუციებში, ასევე ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში. ამისათვის კარგი იქნება, თუკი საქართველო (შესაძლოა მოლდოვასთან და უკრაინასთან ერთად), შექმნის ერთგვარ ანალიტიკური ცენტრის/პლატფორმას ბრიუსელში, რომელიც ინსტიტუციურ, პოლიტიკურ, სამოქალაქო და ა.შ წრეებთან თანამშრომლობით, ამ სამი ქვეყნის საგარეო მიზნებს მხარს დაუჭერს, ასევე მისასალმებელი იქნება, თუკი საქართველო ინსტიტუციურად ჩაერთვება „ევროპის მომავლის“ კონფერენციაში და ევროგაერთიანების მომავლის შესახებ ხედვას დააფიქსირებს. ჩვენ, ჩვენი მხრივ ვცდილობთ, ვესაუბროთ დედაქალაქებს, ვცდილობთ, ორგანიზება გავუწიოთ გარკვეული სახის ქსელს - think-thank-თან, პოლიტიკურ საზოგადოებასთან, რომ ვისაუბროთ ახალ იდეებზე, რომ წინ წავიწიოთ და ამისთვის, უკრაინელებთან, ქართველებთან, მოლდოველებთან ერთად, ჩვენ გვჭირდება საერთო სამოქმედო გეგმა და სტრატეგიული კომუნიკაციის გრძელვადიანი ხედვა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებთან. _ჩვენ ვიცით, რომ რუსეთი ჰიბრიდული ომის წარმოებისთვის სხვადასხვა ხერხს იყენებს ბევრი ქვეყნის, მათ შორის საქართველოს წინააღმდეგ. არსებობს რიგი ექსპერტების მოსაზრებები, რომ ევროკავშირს უფრო კონსტრუქციული მიდგომა აქვს. როგორ უყურებთ ამ ურთიერთობებს რუსეთის მხრიდან მზარდი აგრესიის ფონზე? როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ რუსეთთან ურთიერთობაზე, რას ვგულისხმობთ. ზოგიერთ დედაქალაქში ფიქრობენ, მოდით, ვესაუბროთ პუტინს. შევხედოთ, რუსეთი რისგან შედგება - კრემლისგან და ჩვეულებრივი ხალხისგან. მე უფრო მეტად მომხრე ვარ ხალხთან ურთიერთობის და ნაკლებად ასეთი ახალი მცდელობების პუტინთან. პუტინი არ შეიცვლება, მაგრამ რუს ხალხს რუსეთის შეცვლა შეუძლია. როგორ უნდა დავეხმაროთ რუს ხალხს რუსეთის ტრანსფორმაციაში, არსებობს რამდენიმე რამ - პირველი - დავეხმაროთ ადამიანის უფლებების, ხმის მიცემის უფლების დაცვაში, რომელსაც პუტინი ძალიან დიდ საფრთხეს უქმნის. ევროკავშირი და დასავლეთი უნდა უნდა იყვნენ მტკიცენი პოზიციაში, სანქციებით და ასე შემდეგ. მეორე საკითხი, რა უნდა გააკეთოს ევროკავშირმა, რომ დაეხმაროს რუს ხალხს მის მცდელობაში, მოახდინოს რუსეთის ტრანსფორმაცია - ევროკავშირი უნდა იყოს უფრო ძლიერი პოზიციაში აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნებთან მიმართებით. აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნების წარმატება საუკეთესო მაგალითია რუსი ხალხისთვის, რისი მიღწევა შეუძლიათ დემოკრატიული განვითარების გზით. აღმოსავლეთის პარტნიორობის ქვეყნების წარმატება რუსეთის წინააღმდეგ ქმედებას არ ნიშნავს, ეს ასევე ნიშნავს რუსეთის დემოკრატიული განვითარებისთვის მხარდაჭერას. პუტინს არ სურს ამ ქვეყნების წარმატება, რადგან თუ რუსი ხალხი უკრაინის და საქართველოს მაგალითს მიჰყვება, პუტინის მსგავსი რეჟიმები ჩამოიშლება. _როგორ ხედავთ EPP-ს როლს კრიზისის გადაჭრის და საერთოდ, შიდა პოლიტიკურ საკითხებში მის ჩართულობას? როგორც იცით, ევროპის სახალხო პარტია ევროპარლამენტში პოლიტიკურ ჯგუფში შედის. მიუხედავად იმისა, ვინ არის მთავრობაში და ვინ ოპოზიციაში, საქართველო ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ქვეყანაა, ისევე როგორც უკრაინა და მოლდოვა. გვსურს, ზოგადად, ვიხილოთ EPP-ს ოჯახში შემავალი პოლიტიკური პარტიების წარმატება, თუმცა ზოგჯერ ჩვენ არ შეგვიძლია, ქართველ პოლიტიკოსებზე უკეთესი ქართველი პოლიტიკოსები ვიყოთ. ჩემი მოსაზრება იყო ძალიან მარტივი ოპოზიური პარტიების „ნაციონალური მოძრაობის“ და „ევროპული საქართველოს“ მიმართ, რომ ეს პოლიტიკური კრიზისი არ მოიტანდა რაიმე სახის პოლიტიკურ დივიდენდებს. ჩემი რჩევა იყო, თავი დააღწიეთ კრიზისს, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ დაივიწყოთ თქვენი მოთხოვნები. ნუ გააგრძელებთ კრიზისს მუდმივად, რადგან შეიძლება, დაიკარგოს ქართველი ხალხის და საერთაშორისო პარტნიორების ნდობა.
საქართველოს დემოკრატიული გზა, მთავარი აქტივია აშშ-ისა და ევროპისთვის - ანალიტიკოსი
კრიზისების დროს შექმნილი ვითარებით რუსეთის მიერ სარგებლობაზე, საერთაშორისო პარტნიორების რიგი განცხადებების შემდეგ, რუსეთის გავლენის ზრდასა და რუკის ახალი გადანაწილების საფრთხეზე ლიეტუვის საგარეო საქმეთა მინისტრმა მიანიშნა. გაბრიელიუს ლანდსბერგისმა საქართველო რამდენიმე დღის წინ დატოვა, საკუთარ შთაბეჭდილებებზე კი გუშინ, მისივე პოსტში გაამახვილა ყურადღება. ის მიიჩნევს, რომ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნები სხვადასხვა პრობლემის წინაშე დგანან, ერთი იდენტური ფენომენით - რუსეთის გავლენა რეგიონში იზრდება. „სამივე ქვეყანაში ექსპერტები ერთსულოვნად თანხმდებიან, რომ გეოპოლიტიკური არეალიდან აშშ-ის უკან დახევა, ევროკავშირის სიფრთხილე და რუსეთის სამხედრო ძალების ზრდა, რუკის ახალი გადანაწილების საფრთხეს ქმნის. სწორედ ამიტომ, სამხრეთ კავკასიას ქვეყნებს მეტი ევროპა სჭირდებათ“, - გაბრიელიუს ლანდსბერგისის ეს სიტყვები სამხრეთ კავკასიაში ვიზიტის შემდეგ, მინისტრის ოფიციალურ Facebook გვერდზე გამოქვეყნდა. „დასავლეთის ყურადღება საკმარისი არ არის, რუსეთის გავლენა იზრდება. საქართველოს გამოწვევები ჩვენთვის უფრო ცნობილია. 2008 წლიდან ოკუპირებულ ტერიტორიებზე რუსეთი ახალ ჯარისკაცებს ამაგრებს და ახალ ბაზებს აშენებს“, - ვკითხულობთ ლიეტუველი დიპლომატის ტექსტში. „აშშ-მა და ევროპამ რუსეთის საფრთხეების წინააღმდეგ ბრძოლის უფრო მეტი სურვილი გამოავლინეს მას შემდეგ, რაც ჯო ბაიდენი პრეზიდენტის მოვალეობის შესრულებას შეუდგა“, - მიიჩნევს ლუის ნავარო, საგარეო პოლიტიკის კვლევითი ინსტიტუტის ანალიტიკოსი. „საქართველოს დემოკრატიული გზა, ქვეყნის მთავარი აქტივია აშშ-ისა და ევროპისთვის, რაც უფრო შემცირდება დემოკრატია, მით უფრო დიდია გამოწვევა დასავლეთისკენ გზაზე“, - განაცხადა მან Europetime-თან საუბრისას. ლუის ნავაროს განცხადებით, თუ ქართული პოლიტიკური კლასი ვერ შეძლებს, უფრო მეტი რეაგირება მოახდინოს მათი ამომრჩევლის ნებაზე და მიაღწიოს სახელმწიფოებრივი საკითხების გადაწყვეტას, საბოლოოდ დასავლეთის მთავრობებში შემცირდება ინტერესი, რომ მათ უფრო მეტი პოლიტიკური და მატერიალური დახმარება გასწიონ. საგარეო პოლიტიკის ექსპერტი, გიორგი გობრონიძე მიიჩნევს, რომ დასავლეთის პასიურობა უფრო ალბათ იმითაა განპირობებული, რომ საკმაოდ ბევრ პრობლემასთან უწევს გამკლავება, თუმცა იგივე ევროკავშირის ჩართულობა ჩვენს პოლიტიკურ კრიზისში მიუთითებს იმაზე, რომ ეს რეგიონი მნიშვნელოვანია დასავლეთისთვის. „თუმცა ევროკავშირი ზოგადად, ხისტი, ღია აქტიური ნაბიჯებით ნაკლებად გამოირჩევა და თავის ნელი, ტლანქი გადაწყვეტილების მიღების მექანიზმით და ზომიერი გადაწყვეტილებებით ვერ შეძლებს, რეგიონში მოსკოვს გაუწიოს კონკურენცია, რომელიც პირდაპირ, „რეალპოლიტიკის“ პრინციპებით ზრდის ადგილზე ძალასა და სამხედრო ყოფნას. ასევე მხედველობაშია მისაღები თურქეთის ფაქტორი, რადგან რეგიონი რეალურად ყალიბდება რუსულ-თურქული კონკურენციის ზონად და მაღალია ალბათობა, რომ ეს ორი ძალა აქ ადგილს არავისთვის დატოვებს. გადანაწილების საფრთხეს ნაკლებად ვხედავ, რუსეთს არაფრის განაწილება არ უნდა ვინმესთან. მას უფრო მეტად, რეგიონში ცალსახა და ერთპიროვნული ჰეგემონია სურს“, - განუცხადა გიორგი გობრონიძემ Europetime-ს. „დემოკრატიის დაცვის ალიანსის“ დირექტორი გერმანიის მარშალის ფონდში ლორა თორნტონი მიიჩნევს, რომ კრემლი ნამდვილად აღფრთოვანებული იქნება დემოკრატიის წარუმატებლობით საქართველოში თუ აშშ-ში. ლორა თორნტონმა Europetime-თან ინტერვიუში აღნიშნა, რომ ბაიდენის ადმინისტრაციამ ბოლო დროს გადადგა არაერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი რუსეთის ჩარევასთან მიმართებით (აშშ-ის არჩევნებში, კიბერშეტევები და ა.შ.), მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისია. „შეერთებულმა შტატებმა თავის ევროპელ მოკავშირეებთან პარტნიორობით უნდა იმოქმედოს, რადგან მიდგომა „იმოქმედე მარტო“, არ იქნება ეფექტური. მათ ერთად უნდა შეიმუშაონ ყოვლისმომცველი სტრატეგია კიბერ თავდასხმებზე, დეზინფორმაციაზე, საზიანო მიზნით ფინანსური რესურსის გამოყენებაზე, ეკონომიკური იძულების შესახებ უფრო მკაცრი სანქციების საშუალებით. ასევე საჭიროა, მივიღოთ შედეგები ისეთ საკითხებთან მიმართებით, როგორიცაა, ნავალნის მდგომარეობა და უკრაინაში ბოლოდროინდელი ქმედებები“, - მიაჩნია „დემოკრატიის დაცვის ალიანსის“ დირექტორს. აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის ყოფილი თანაშემწე, მეთიუ ბრაიზა თვლის, რომ რუსეთი იყო მთავარი, ვინც სარგებლობდა საქართველოში კრიზისული ვითარების დრის, თუმცა „ახლა, როდესაც საქართველოს მთავრობამ და ოპოზიციამ მიაღწიეს პოლიტიკურ შეთანხმებას, ეს საქართველოსთვის კარგია და ეს ასევე კარგია ტრანსატლანტიკური საზოგადოებისთვის, რომელმაც დიდი სამუშაო გასწია. „საქართველოსთვის და ტრანსატლანტიკური საზოგადოებისთვის, ნებისმიერ შემთხვევაში ეს არის პოზიტიური განვითარება“, - აღნიშნავს მეთიუ ბრაიზა. არის თუ არა უფრო ქმედითი ნაბიჯები დრო, რაც ასევე შეიძლება, რომ გულისხმობდეს NATO-ს გაფართოებას, ლორა თორნტონი მიიჩნევს, რომ ეს რა თქმა უნდა, არის შესაძლებლობა და ამ მიდგომას NATO-ს მხარდაჭერა აქვს. „საქართველოს თავგანწირვა ავღანეთში და სხვაგან, უმაღლეს დონეზეა შეფასებული და აღიარებული და ეს არ უნდა იყოს დავიწყებული. თუმცა, NATO-ს გაფართოება საქართველოს შიდა პოლიტიკურ და დემოკრატიის პრობლემებს ვერ გადაჭრის. სინამდვილეში, ძლიერი შიდა დემოკრატიისა და მმართველობის დემონსტრირებაა წევრობის წინაპირობა. მიუხედავად იმისა, რომ ეჭვი არ მეპარება, კრემლი სარგებლობს საქართველოში დისფუნქციურობით, რასაც ამგვარი განხეთქილებები კიდევ უფრო ამწვავებს, საქართველომ პასუხისმგებლობა თავად უნდა აიღოს. მჯერა საქართველოს შესაძლებლობის, გააძლიეროს მისი მმართველობა და დემოკრატიული ინსტიტუტები“, - აღნიშნავს ლორა თორნტონი. მეთიუ ბრაიზა არ ფიქრობს, რომ საქართველოში პოლიტიკური შეთანხმება იმის ნიშანია, რომ ევროკავშირი და NATO საქართველოსთან მიმართებით უფრო გააქტიურდებიან და უფრო მეტი სურვილი ექნებათ, დაეთანხმონ საქართველოს გაწევრიანებას ამ ორივე ორგანიზაციაში, რადგან პოლიტიკურმა კრიზისმა დიდი გავლენა იქონია საქართველოს მისწრაფებაზე წევრობის მიმართულებით. „ასე რომ, ჯერ დროა საჭირო, ვიდრე ჯერ კიდევ შეთანხმება სრულად განხორციელდება როგორც მთავრობის, ასევე ოპოზიციის მხრიდან. მაშასადამე, ევროკავშირს და NATO-ს დრო სჭირდებათ, დაინახონ, რომ საქართველოს დემოკრატია ნორმალურად მუშაობს“, - აღნიშნავს მეთიუ ბრაიზა. სამხრეთ კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში, NATO-ს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენლის ჯეიმს აპატურაის განცხადებით, NATO-ს მოკავშირეები მხარს უჭერენ 2008 წლის ბუქარესტის სამიტზე მიღებულ გადაწყვეტილებას. „მათ შემდეგ სამიტებზე კიდევ ერთხელ გაიმეორეს, რომ საქართველო ალიანსის წევრი გახდება. მეორე, NATO არის ალიანსი, რომელიც ეფუძნება ისეთ მნიშვნელოვან ღირებულებებს, როგორიცაა კანონის უზენაესობა, დემოკრატია და ინდივიდუალური თავისუფლება. მოქალაქეთა მიერ თავისუფალ და სამართლიან პირობებში გამართულად ფუნქციონირებადი პარლამენტი, ის საკითხია, რომელსაც ნებისმიერ დემოკრატიაში ცენტრალური ადგილი უკავია. მთავრობასა და ოპოზიციას შორის დაპირისპირება ბოლო ერთი წლის განმავლობაში შეშფოთების საგანს წარმოადგენდა, თუმცა, ახლა დროა, წინ ვიყუროთ. მჯერა, რომ შეთანხმება შესანიშნავ პოზიციაში აყენებს საქართველოს, რათა ყურადღება რიგ შეყოვნებულ რეფორმებზე გაამახვილოს. ეს ავტომატურად მნიშვნელოვანია NATO-ში წევრობისთვის მომზადების კონტექსტშიც. ნებისმიერ შემთხვევაში განვაგრძობთ საქართველოს პრაქტიკულ დახმარებას, NATO-საქართველოს არსებითი პაკეტის საშუალებით, რომელიც ახლახან განახლდა. აღნიშნული პაკეტი საქართველოს თავდაცვისუნარიანობისა და შესაძლებლობების განვითარებას და საბოლოოდ, საქართველოს NATO-ში წევრობისთვის მომზადებას ისახავს მიზნად“, - განაცხადა ჯეიმს აპატურაიმ Europetime-თან ინტერვიუში.
ვენეციის კომისიის დასკვნის ავტორი: პროგრესი შეიმჩნევა, თუმცა რიგი საკითხის გადაჭრა ჯერ კიდევ საჭიროა
ვენეციის კომისიამ „საერთო სასამართლოების შესახებ“ კანონში ცვლილებებთან დაკავშრებით სწრაფი დასკვნა/მოსაზრებები რამდენიმე დღის წინ გამოაქვეყნა. დოკუმენტი რიგ პროგრესსა და რეკომენდაციებზეც მიუთითებს, მათ შორის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა დანიშვნის საკითხზეც არის საუბარი. ამასთან დაკავშირებით, Europe Time ვენეციის კომისიის წევრს და ამ დასკვნის ერთ-ერთ ავტორს რიჩარდ ბარეტს ესაუბრა. „ეს სენსიტიური საკითხია, რომლის მიზანიც საქართველოში მართლმსაჯულების განხორციელების ხელშესაწყობად, საუკეთესო კანდიდატების მოზიდვა უნდა იყოს. პროცესი ასევე უნდა იყოს მაქსიმალურად გამჭვირვალე საზოგადოების ნდობის შესანარჩუნებლად. ცვლილებებში პროგრესი შესამჩნევია, უნდა აღინიშნოს კანდიდატების საჯარო მოსმენის დროს ყველა კანდიდატის მიმართ თანაბარი მიდგომა და ასევე პოზიტიურია ის, რომ კანდიდატები, რომლებმაც გასაუბრების დრო საუკეთესო შედეგი მიიღეს, საბოლოო ჯამში კანდიდატთა სიაში მოხვდნენ. ცვლილებების მიხედვით, მისასალმებელია, რომ გასაუბრების დროს მიღებული ქულები, კანდიდატს შეუძლია, საკვალიფიკაციო პალატაში გაასაჩივროს. ეს პროცესი სწორი მიმართულებით მიმდინარეობს“, - აღნიშნა რიჩარდ ბარეტმა Europetime-თან საუბრისას. მან „საერთო სასამართლოების შესახებ“ კანონში შეტანილ ცვლილებებსა და ამ მიმართულებთ მიღწეულ პროგრესსა და ნაკლოვანებებზე დასმულ შეკითხვასაც უპასუხა. „მთავარი მიზანი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა დანიშვნის ეფექტური და სამართლიანი პროცედურის შექმნაა. ეს ნიშნავს, რომ არსებობს გარკვეული ელემენტები, რომლებმაც უნდა უზრუნველყონ ყველა კანდიდატის მიმართ პროცედურის სამართლიანად წარმართვა. ამ თვალსაზრისით არსებობს მრავალი გაუთვალისწინებელი საკითხი, რომელთა მოგვარება ჯერ კიდევ საჭიროა, მათ შორის, ცვლილებების მიხდვით საჭიროა, უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატისადმი საჩივრით მიმართვისას, ყველა კანდიდატისთვის დანიშვნის მთლიანი პროცედურის შენარჩუნება. ამასთან, მნიშვნელოვანია, რომ გასაჩივრების უფლება არსებობდეს. შემდგომი გადაწყვეტილებებისთვის, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს შემადგენლობა ასევე უნდა შეიცვალოს ისე, რომ უზრუნველყოფილი იყოს მიუკერძოებლობა (და ა.შ.) - ამ შემთხვევაში იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრებისთვის ჩვეულებრივი აცილების პროცედურის დაცვა არ იქნება ადეკვატური. და ბოლოს, ამჟამინდელი ცვლილებები ნამდვილად მისასალმებელია, მაგრამ მათ მიღებას მიმდინარე კონკურსის დროს, შეიძლება შედეგები მოჰყვეს ამ კონკურსში მონაწილე კანდიდატებისთვის. მიუხედავად კონკურსის დროს განხორციელებული ცვლილებებისა, კანდიდატებისადმი თანაბარი მოპყრობის უზრუნველსაყოფად, შეიძლება, საჭირო იყოს ამ პროცესში გარკვეული ნაბიჯების გადადგმა, ან პროცესის სრული განახლებაც კი. გასაჩივრების მექანიზმთან ერთად შემოთავაზებული გამჭვირვალობის მაღალი ხარისხი, პროცესისადმი ნდობის გაზრდას უნდა დაეხმაროს“, - აღნიშნა რიჩარდ ბარეტმა. ვენეციის კომისია 29 აპრილს გამოქვეყნებულ თავის დასკვნაში მიესალმა „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში შეტანილ ცვლილებებს, რომელშიც მისი რამდენიმე წინა რეკომენდაცია გაითვალისწინეს. კერძოდ, საქართველოს პარლამენტმა პირველ აპრილს ერთხმად მიღებული ცვლილებების თანახმად, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის ყველა კანდიდატი საჯარო მოსმენაზე ინდივიდუალურად უნდა წარდგეს, ხოლო კანდიდატების საჯარო მოსმენა „უნდა გაიმართოს ყველა კანდიდატის მიმართ თანასწორი მოპყრობის პრინციპის დაცვით“. ვენეციის კომისიას სასწრაფო დასკვნის მოსამზადებლად პარლამენტის ყოფილმა თავმჯდომარემ არჩილ თალაკვაძემ 8 აპრილს მიმართა მას შემდეგ, რაც წინა დღეს ევროკავშირის საგარეო ქმედებათა სამსახურმა განაცხადა, რომ მართალია, ევროკავშირი, ზოგადად, მიესალმება მოსამართლეთა შერჩევის საკანონმდებლო ჩარჩოს ცვლილებისათვის ინიციატივას, ის იმედგაცრუებულია, რომ საქართველოს პარლამენტმა ცვლილებები ინკლუზიური საკონსულტაციო პროცესის გარეშე, სახელდახელოდ შეიმუშავა და მიიღო“ ევროკავშირმა სინანულით აღნიშნა ისიც, რომ საქართველოს პარლამენტმა აქამდეც შეცვალა კანონი „ნაჩქარევად, ვენეციის კომისიისათვის საბოლოო აზრის დროულად მოკითხვის, თუ ამ აზრისათვის დალოდების გარეშე“. ინტერვიუს ინგლისური ვერსია, ამ ბმულზე ნახეთ.
კახა გოგოლაშვილი: ევროკავშირისა და აშშ-ს ასეთი აქტიურობა გასაკვირი არ არის, შეიძლება საქართველო მალე დასჭირდეთ NATO-ში
ევროპული კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელი კახა გოგოლაშვილი მსოფლიოში მიმდინარე გლობალურ პოლიტიკურ პროცესებს მიმოიხილავს და აცხადებს, რომ გასაკვირი არც არის ევროკავშირის და აშშ-ს ასეთი აქტიურობა საქათველოში პოლიტიკური კრიზისის განსამუხტად, რადგან დასავლეთშიც ფიქრობენ, რომ შეიძლება მალე დადგეს მომენტი, როცა საქართველო NATO-ში დასჭირდებათ. ანალიტიკოსის განმარტებით, ადრე აშშ-ს და ევროკავშირს, რუსეთთან დაპირისპირება არ სურდათ. მაგრამ ახლა, ისედაც დაპირისპირებულები არიან და სიტუაცია ისე გამწვავდა, ურჩევნიათ საქართველო და უკრაინა ბოლომდე მათ მხარეზე იყოს. „ახლა სხვა მოცემულობაში ვართ, სხვა სიტუაციაში, შეიძლება ნებისმიერ დროს გამოჩნდეს შესაძლებლობები“, - აღნიშნავს ანალიტიკოსი. თუ რა პრობლემები შეიძლება შეექმნას რუსეთს, დასავლეთის გაერთიანებულ ძალებთან დაპირისპირებაში, რა შეიძლება იყოს ის საფასური, რომლის გადახდაც რუსეთს საკუთარი ქმედებებისთვის მოუწევს, როგორც ამას აშშ-ს პრეზიდენტი აცხადებს და რას ცვლის საქართველოსთვის ეს ყველაფერი? - ამ საკითხებზე Europetime-ს საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, ევროპული კვლევების ცენტრის დირექტორი, კახა გოგოლაშვილი ესაუბრა. - თქვენი აზრით, ბაიდენმა რა იგულისხმა რუსეთის მიერ მაღალი საფასურის გადახდაში და რა შეიძლება იყოს ეს საფასური? -არაერთხელ ითქვა, რომ NATO-ს წევრი სახელმწიფოები სამხედრო კონფლიქტში პირდაპირ არ ჩაერთვებიან. ასეთი ილუზია არავის უნდა ჰქონდეს. თუ რუსეთი შეიჭრება უკრაინის ტერიტორიის სიღრმეში, NATO-ს წევრი სახელმწიფოები და მათი ჯარები სამხედრო კუთხით არ ჩაერევიან, თუმცა იქნება მაღალი დონის სანქციები. ახლა თუ რაღაც შედარებით მსუბუქი სანქციები გამოუცხადა აშშ-მ რუსეთს, სამხედრო აგრესიის დაწყების შემთხვევაში, სანქციები იქნება ბევრად უფრო მძიმე. მაგალითად, შეიძლება რუსეთი გათიშონ საერთაშორისო საფინანსო გადახდების სისტემებიდან. შეუჩერონ ყველანაირი ანგარიშები. უამრავი სხვა სახის სანქცია შეიძლება ამოქმედდეს. ახლა აშშ-სა და ევროკავშირის პირდაპირი სანქციებია, კომპანიების მიმართ, რომლებიც ყირიმში გარკვეულ ოპერაციებთან არიან დაკავშირებულნი. გამწვავების შემთხვევაში კი, შეიძლება ირიბი სანქციებიც დაწესდეს, რომელიც ამ კომპანიების მიერ დაფუძნებულ ან მათ პარტნიორ ორგანიზაციებსაც შეეხება. მოსალოდნელია უფრო ფართო სანქციებიც, რომელიც რუსეთის მთელ ეკონომიკას მოიცავს. ასევე, შესაძლოა შესყიდვები შეწყდეს რუსეთიდან, მაგალითად გაზის შესყიდვა. ევროპის ქვეყნებს რამდენიმე თვიანი მარაგები გააჩნიათ. სანამ LNG-ის ტერმინალების საშუალებით ამერიკულ გაზზე, ან სხვა წყაროებიდან მოწოდებაზე გადასვლა მოხდება, შეუძლიათ ეს რამდენიმე თვიანი რეზერვები გამოიყენონ. რაც შეეხება ნავთობს, სხვა მომწოდებლებისგანაც იყიდიან. ეს ევროპელებს ეხება მხოლოდ, ამერიკას აღნიშნული პრობლემა არ აქვს. -თუ გავითვალისწინებთ პანდემიით გამოწვეულ ეკონომიკურ ზიანსაც, ფართომასშტაბიანი სანქციები, რამდენად მძლავრად დაარტყამს რუსეთის ეკონომიკას და როგორ აისახება ეს ყოველივე, სექტემბერში დანიშნულ არჩევნებზე, პუტინის პარტიის რეიტინგზე და გავლენების შესუსტებაზე? ის რასაც აშშ აცხადებს, რომ რუსეთს მოუწევს საფასურის გადახდა, ხომ არ გულისხმობს რუსეთში პუტინის გავლენებზე დარტყმას, სხვადასხვა გზით? თუ გავითვალისწინებთ ნავალნის საქმესაც.. -მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთის მთავრობამ განაცხადა უკრაინის საზღვრებიდან ჯარი გამომყავსო, ჯერ ამის დაჯერება ნაადრევია. რისკი ჯერ კიდევ რჩება, კი განაცხადეს ჯარები გაგვყავსო, მაგრამ ძირითადი ძალების დისლოცირებას, იქვე, ახლოს გეგმავენ. ფაქტია, უკრაინაში შეჭრა უკვე წამგებიანი იქნება მისთვის. ერთადერთი, რასაც რუსეთში მოსახლეობა ამართლებდა, იყო ყირიმის ანექსია. რაც შეეხება დონბასს, იქ ამართლებდნენ მხარდაჭერას და არა ანექსიას. მაგრამ ეს მხარდაჭერაც ფსევდოპატრიოტული მოსაზრებებიდან გამომდინარეობდა, რომ იქ რუსეთის მოქალაქეები არიან და ა.შ. კრემლის დანარჩენ გეგმებს - შავი ზღვისპირეთი წაართვას უკრაინას, შეიჭრას უკრაინის სიღრმეში და კიევს შეუტიოს, როგორც გამოკითხვები აჩვენებს, რუსეთის მოსახლეობა მხარს არ უჭერს, კრემლის ასეთ მოქმედებებს. უკრაინასთან ფართო მასშტაბიანი ომი არ სურთ. შეიძლება პუტინმა აქ სტრატეგიულად ძალიან წააგოს, თუ ასეთი სახის ომს წამოიწყებს და მით უმეტეს, თუ ეს ომი დამატებით პრობლემებს მოუტანს. მაგალითად ვერ მოახერხოს სწრაფი მოქმედება. უკრაინა ის აღარ არის, რაც 2014-ში იყო. ამიტომ შეიძლება სწრაფი გამარჯვება არ მოუტანოს და დიდი დანაკარგები ჰქონდეს. ძალიან არაპოპულარული შეიძლება გახდეს ეს ომი, თავად რუსეთში. ნავალნის საქმეც თავისთავად. ნავალნის, რომ რამე მოსვლოდა ან მოუვიდეს, სულ სხვა სიტუაცია იქნება, ვიდრე თავის დროზე ნემცოვის მკვლელობა. იმიტომ, რომ ნავალნიმ მოასწრო არამარტო ლაპარაკი, კრემლის კორუმპირებულობაზე კონკრეტული ფაქტებისა და მტკიცებულებების წარმოჩენაც. თუმცა ესეც არ არის ბოლომდე საკმარისი კრემლის პროპაგანდის ქვეშ მყოფი მოსახლეობისთვის, მაგრამ ნავალნიმ მოსახლეობის დიდი ნაწილი შემოატრიალა სხვა მიმართულებით და თვალები აუხილა. -საუბარია ბაიდენის და პუტინის შესაძლო შეხვედრაზე. თუ რუსეთის შიდა პრობლემებს გავითვალისწინებთ, ასევე უკრაინასთან ომით გამოწვეულ იმ შედეგებს, რაზეც თქვენ საუბრობთ, რამდენად აწყობს პუტინს სიტუაციის განმუხტვა და შესაძლოა თუ არა დათანხმდეს ამ შეხვედრას, ან ვითარების დასტაბილიზირება დაიწყოს? -შეხვედრა არ ვიცით ჯერ იქნება საერთოდ თუ არა. ამიტომ ალბათ ესეც რაღაც ტაქტიკური ნაბიჯია. მას შემდეგ რაც ბაიდენმა თქვა პუტინი მკვლელიაო, პუტინის მხრიდან ასე სწრაფად დათანხმება შეხვედრაზე, მის რეიტინგზე ალბათ უარყოფითად იმოქმედებდა და ამიტომ ჯერ პასუხი არ მიუცია. ამასთან ჩანს რომ ჯერ სხვა გეგმები აქვს. საბოლოო ჯამში ძალიან სარისკო თამაშს თამაშობს პუტინი და არ ვიცით მისთვის ეს ყველაფერი როგორ დასრულდება. გამორიცხული არ არის გამოსავალი ჯერჯერობით თვითონაც არ იცოდეს. - გარდა ამერიკის და უკრაინისა, ბოლო კვირებში რუსეთს ურთიერთობა დაეძაბა ევროპის ბევრ სხვა ქვეყანასთანაც. როდესაც დასავლეთი ერთიანდება რუსეთის წინააღმდეგ, კრემლის დასაყრდენი, მოკავშირე, ვინ შეიძლება იყოს ამ ეტაპზე, აშშ-ს, ევროკავშირის და NATO-ს გაერთიანებული ძალების წინააღმდეგ? -ერთადერთი, ვისკენაც ახლა რუსეთი იყურება, ეს არის ჩინეთი, რადგან ამერიკა ჩინეთს უფრო მეტად, თვლის სტრატეგიულ მოწინააღმდეგედ, ვიდრე რუსეთს. ამიტომ კრემლი ყველანაირად შეეცდება ჩინეთის მხარდაჭერა მოიპოვოს, თუ დასავლეთთან კონფლიქტი უფრო მეტად გაუმწვავდება. თუმცა, არ მგონია, ჩინეთი ბოლომდე სანდო პარტნიორი იყოს რუსეთისთვის. ჯერ ერთი რომ მათ ტერიტორიები აქვთ გასაყოფი და თუ ვინმეს უჭირავს რუსეთის ტერიტორიებზე თვალი, ეს ჩინეთია. ევროპას და ამერიკას რუსეთის ერთი გოჯი მიწაც კი არ სჭირდებათ. ჩინეთი კი დიდი სიამოვნებით წაიღებდა მის ტერიტორიებს, რადგან ძალიან სჭირდება და ისტორიული პრეტენზიებიც გააჩნია. მეორე ის, რომ ჩინეთის ეკონომიკისთვის დასავლეთის ბაზარი არის უმნიშვნელოვანესი. რაც არ უნდა ცუდი ურთიერთობები ჰქონდეს დასავლეთთან, მისი შემოსავლის ძირითადი წყარო მაინც ევროპის და ამერიკის ბაზარია. იმხელა სავაჭრო ბრუნვა აქვს ამ ბაზრებზე, რომ რუსეთთან სავაჭრო ბრუნვას 20-ჯერ აღემატება. თუ ის ამ ბაზრებს დაკარგავს და მასთანაც ჩაკეტავენ ურთიერთობებს, სერიოზულად დაზარალდება ჩინეთი. თუმცა ომიც რომ დაიწყოს, დასავლეთიც ბოლომდე ვერ ჩაკეტავს ჩინეთთან სავაჭრო ურთიერთობებს, ერთმანეთზე იმდენად დამოკიდებულნი არიან. მაგრამ თუ შემცირდება ეს სავაჭრო ბრუნვა, ჩინეთს ძალიან დაარტყამს. არ მგონია ჩინეთის ხელმძღვანელობა ამდენად ჭკუამოკლე და ფანატიკოსი იყოს, საგარეო ურთიერთობების კონტექსტში. შეიძლება ჩინელების პოლიტიკა არ მოგვწონდეს და ფუნდამენტურად მცდარიც იყოს, მაინც კომუნისტური რეჟიმია, მაგრამ მიუხედავად ამისა, საერთაშორისო ურთიერთობებში სტრატეგიულად და გრძელვადიანად აზროვნებენ. ამიტომ რუსეთს არ უნდა ჰქონდეს ჩინეთის იმედი. თუ რუსეთი დასავლეთთან ომში ჩაება, შეიძლება ჩინეთმა ამით ისარგებლოს და ისეთი დარტყმა მიაყენოს, რომლისგანაც ის ვეღარ გადარჩება. ერთადერთი რაც რუსეთს იცავს და რითიც ის აშანტაჟებს მთელ მსოფლიოს, არის მისი ბირთვული არსენალი, მაგრამ არ ვიცით ჩინეთს რამდენად ეშინია უკვე ამ რუსული ბირთვული შანტაჟის. თვითონაც საკმაოდ ძლიერი შესაძლებლობები აქვს, რუსეთის გასანადგურებლად, სამხედრო და სამოქალაქო თვალსაზრისით. -რაც შეეხება თურქეთს, რომელიც აცხადებს, რომ ნეიტრალური პოზიცია დაიკავა, უკრაინა-რუსეთის კონფლიქტში. თუმცა გადახედა მონტროს კონვენციას, რაც აშშ-ს და NATO-ს გემებს შავ ზღვაში შემოსვლის შესაძლებლობას მისცემს. თურქეთ-რუსეთის ურთიერთობებს და პოზიციებს როგორ შეაფასებთ? თურქეთი რამდენად სანდო შეიძლება იყოს დასავლეთისთვის, ამ სიტუაციაში? -თურქეთი თუ არჩევანს გააკეთებს, რა თქმა უნდა ეს დასავლეთის სასარგებლოდ იქნება. ჯერ ერთი, თურქეთი და რუსეთი უფრო მეტად მოწინააღმდეგეები არიან ისტორიულად, ვიდრე თურქეთი და დასავლეთი. ყირიმის ფაქტორიც მნიშვნელოვანია, თუმცა კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია ის რომ კონკურენტები არიან, მაგალითად შუა აზიაში. პანთურქიკული იდეები, რომელიც ერდოღანს აქვს, რუსეთისგან განსხვავებით დასავლეთს ნაკლებად ადარდებს. რუსეთს თვითონ ჰყავს თურქულენოვანი მოსახლეობა დიდი მასშტაბით და თურქეთის ინტერესების გაზრდის ეშინია. გარდა ამისა მათი ინტერესები ეჯახება სამხრეთ კავკასიაში, ახლო აღმოსავლეთში, ჩრდილოეთ აფრიკაში. ყველგან არის დაპირისპირებული ინტერესები. თუმცა რაღაც დონეზე ახერხებენ გამოსავლის პოვნას და ურთიერთობების შენარჩუნებას, სიტუაციურ დონეზე. ოღონდ ეს არის სიტუაციურ დონეზე. საბოლოო ჯამში სტრატეგიულად, თურქეთი მაინც დასავლეთის მხარეზე დადგება. 1936 წელს ხელმოწერილი მონტროს კონვენცია საბჭოთა კავშირსა და შემდგომ რუსეთს შავ ზღვაზე დომინაციის საშუალებას აძლევს. რა თქმა უნდა თანამედროვე ეტაპზე NATO-ს წევრ ქვეყნებს და აშშ-ს სჭირდებათ თავისუფლი შესვლა შავ ზღვაზე. მონტროს ხელშეკრულებამ პრაქტიკულად რუსეთს შესაძლებლობა მისცა ჰეგემონი გამხდარიყო შავ ზღვაში, თურქეთი კი მარტო ვერ უმკლავდება იქ, განსაკუთრებით ყირიმში, რუსეთის სამხედრო აღმშენებლობას. ამიტომ აუცილებელია, ან კონვენციის გადახედვა, ან სხვა გამოსავლის ნახვა, მაგალითად რასაც თურქეთი აპირებს - ბოსფორის სრუტის გვერდის ავლით ახალი სანაოსნო არხის გაჭრას. -მთელი ამ გლობალური პოლიტიკური მოვლენების გათვალისწინებით, საქართველომ როგორ უნდა გამოიყენოს შავი ზღვის რესურსი? უკრაინა ბოლო დროს, აქტიურად ითხოვს NATO-ში გაწევრიანების დაჩქარებას. რა შანსები აქვს ახლა უკრაინას ალიანსში გასაწევრიანებლად და საერთაშორისო უსაფრთხოების ამ ახალ არქიტექტურაში, საქართველო სად არის? რა ნიშნულზეა? როგორ უნდა გამოვიყენოთ ეს სიტუაცია? . - რუსეთი შესაძლოა სწორედ მაგიტომ ქმნიდეს კრიზისს უკრაინასთან და საქართველოსთან მიმართებაში, რომ გამორიცხოს სტაბილიზაცია, რომელიც რეგიონული უსაფრთხოების რისკებს დაბლა დაწევს და NATO-სა და მის წევრ სახელმწიფოებს საქართველოსა და უკრაინის გაწევრიანებაზე გადაწყვეტილების მიღებას გაუადვილებს. სტრატეგიულად ეს ქვეყნები ალიანსს ძალიან ბევრს შემატებს, საქართველო თავისი ტერიტორიის გეოპოლიტიკური უპირატესობებით და მნიშვნელობით, უკრაინა, როგორც თავისთავად უზარმაზარი რესურსების მქონე ქვეყანა. ჯერ მარტო უკრაინის არმიაზე შეიძლება ითქვას, რომ ევროპაში ლამის უკვე ყველაზე დიდი არმიაა. ახლო მომავალში უკრაინას შეიძლება ჰყავდეს მინიმუმ 300-400 ათასიანი აქტიური ჯარი. იმ შემთხვევაში, თუ უკრაინა NATO-ს წევრი გახდება, ეს დიდი ძალა აღიჭურვება NATO-ს შეიარაღებით, მისი სტანდარტებით გაიწვრთნება. მეორეც, უკრაინა თავისი სტრატეგიული სიღრმით, ბუნებრივ ბუფერს ქმნის რუსეთთან მიმართებაში და რუსეთზე სამხედრო უპირატესობის მოსაპოვებლად მნიშვნელოვან სამხედრო პლაცდარმს წარმოადგენს. - გულისხმობთ იმას, რომ რუსეთმა უკრაინის საზღვართან სამხედრო დაძაბულობა იმიტომ შექმნა, NATO მისი გაწევრიანების დაჩქარებას გეგმავდა? იყო ამის ფონი და ამის სიგნალები დასავლეთიდან? -2018 წელს უკრაინა ისეთივე უახლოესი პარტნიორი გახადეს, როგორც საქართველოა და დაიწყო ინტენსიური ლაპარაკი რომ უკრაინა მიიღონ NATO-ში. როდის და რანაირად მოხდება ეს არავინ იცის. ჯერ შესაბამისი პირობები არ ჩამოყალიბებულა. რუსეთი ამას ითვალისწინებს და იცის რომ უკრაინის შესვლა NATO-ში მისთვის ძალიან დიდ სტრატეგიულ მარცხს ნიშნავს. თავისთავად ის აკეთებს ამის პრევენციას. თავის დროზე ყირიმის თემით პრევენცია მოახდინა. ეშინოდ, თუ უკრაინა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებას ხელს მოაწერდა, მერე NATO-სგანაც შეიძლება მიეღო MAP-ი და ყირიმიდან სამხედრო ბაზების გაყვანა მოეთხოვა, რაც შავ ზღვაში რუსეთის პოზიციებს საგრძნობლად დაასუსტებდა. ამის გამო, ყირიმის ანექსია მოახდინა. რუსეთისთვის სამხედრო სტრატეგიული უპირატესობა ყველაფერზე მნიშვნელოვანია. განსაკუთრებით ისეთ რეგიონში, როგორიც შავი ზღვაა, ან ნებისმიერი მიმართულება ევროპისკენ. თუ უკრაინა NATO-ში შევა, უკრაინის ყველა პორტი მისთვის საფრთხე ხდება. -თუ ასეთი დიდია NATO-ს სტრატეგიული ინტერესი, უკრაინის მიმართ, დღევანდელი ვითარების გათვალისწინებთ, რამდენად მოსალოდნელია NATO-მ თვალი დახუჭოს იმ ფაქტორზე, რომ ამ ქვეყანაში ჯერ კიდევ მყარად არაა ჩამოყალიბებული დემოკრატიული ინსტიტუციები, ასევე გარკვეული კითხვები არსებობს კორუფციაზე? შესაძლებელია, მიუხედავად აღნიშნული პრობლემებისა, მაინც მიიღონ ალიანსში? -თავის დროზე, როცა თურქეთი მიიღეს NATO-ში, ძალიან შორს იყო დასავლური დემოკრატიისგან და უამრავი პრობლემა ჰქონდა ქვეყნის შიგნით, მაგრამ ტრუმენის დოქტრინის საფუძველზე, ჩაითვალა რომ საბჭოთა კავშირის მხრიდან თურქეთისა და საბერძნეთის მიმართ საფრთხე რეალური იყო. ამიტომ 1952 წელს ორივე ეს იმ დროისთვის არადემოკრატიული ქვეყანა ალიანსში გააწევრიანეს. მიუხედავად იმისა, რომ NATO არის დემოკრატიული ქვეყნების ალიანსში, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინაში დემოკრატია ბოლომდე ჩამოყალიბებული არ არის, სტრატეგიული მიზნებიდან გამომდინარე, უკრაინა ასევე შეიძლება მიიღონ ალიანსში. -ჩვენ სად ვართ ამ პროცესში? საქართველოს რა შანსები აქვს? -ჩვენც მანდ ვართ. პრინციპში გასაკვირი არც არის ევროკავშირის და აშშ-ს ასეთი აქტიურობა რომ საქართველოში ეს პოლიტიკური კრიზისი დაესრულებინათ, მე ასე მგონია, რომ ეს დაპირისპირება პოლიტიკურ პარტიებს შორის, რომელიც ასე გაგრძელდა და ასეთი ფორმით იყო, აქ იმუშავა გარკვეულმა, შესაძლოა რუსულმა ძალებმა. არ მინდოდა მთლად ისე გამომსვლოდა, თითქოს შეთქმულების თეორიას ვავითარებდე. ჩვენც გვაქვს ჩვენი საკუთარი „ნიჭი“ იმისა, რომ ჩვენივე ცხოვრება გავართულოთ. საბედნიეროდ, ევროკავშირმა და NATO-ს წევრმა ქვეყნებმა დიდი ინტერესი გამოავლინეს, იმისთვის რომ დაემთავრებინათ ეს არასტაბილური ვითარება, საქართველოში. დასავლეთიც ფიქრობს, რომ შეიძლება მალე მოვიდეს მომენტი და საქართველო დასჭირდეთ NATO-ში. გააჩნია ეს ყველაფერი როგორ გაგრძელდება. თუ რუსეთმა გააგრძელა აგრესიული რიტორიკა, პოლიტიკა და სამხედრო მუქარები მთელი ევროპის მიმართულებით, მაშინ გამორიცხული არ არის, ევროპამაც ცოტა უფრო აქტიურად და გაბედულად იმოქმედოს. ახლა გააქტიურდა საუბრები, რომ NATO შავ ზღვაში უფრო მეტად უნდა იყოს წარმოდგენილი, გემების გამოგზავნას აპირებენ, მეტ პატრულირებას. შავი ზღვა გახდა ძალიან მნიშვნელოვანი, შესაბამისად უკრაინაც და საქართველოც, ორივე სტრატეგიულად ძალიან მნიშვნელოვანი ქვეყანა ხდება, ჩვენი NATO-ში გაწევრიანებამდე დარჩენილი მანძილი ინტენსიურად მცირდება და შეიძლება ეს გზა სწრაფად გავიაროთ. არ მინდა ისე გაიგოთ თითქოს NATO-ში გაგვაწევრიანებენ მალე. უბრალოდ მე ვამბობ იმას, რომ ახლა სიტუაცია ისე დაიძაბა, რუსეთის მოქმედებების გამო, გამორიცხული არ არის, მოულოდნელად გაჩნდეს შესაძლებლობის ფანჯარა. ეს ერთი. მეორეც, როცა იძაბება სიტუაცია, თუნდაც ადამიანის მაგალითზე ავიღოთ, როცა ადამიანი საფრთხეს ხედავს, ეძებს უფრო მეტ შესაძლებლობებს, დასაყრდენს, უფრო ფართოდ ახელს თვალს და პატარა შანსსაც კი ეპოტინება. ასე არის ახლაც, დასავლეთს სიტუაცია ძალზე დაეძაბა რუსეთთან. საქართველოს და უკრაინას რა თქმა უნდა, უკვე უფრო სერიოზულად განიხილავენ, როგორც საჭირო პარტნიორებს. როცა დასავლეთი წყნარად იყო, იმდენად არ ვჭირდებოდით. პირიქით, თავის ტკივილი იყო, თუნდაც უკრაინის NATO-ში შეყვანა, რადგან რუსეთთან დაპირისპირების სუნი უდიოდა, რაც არ სურდათ. მაგრამ ახლა ისედაც დაპირისპირებულები არიან. სიტუაცია უკვე გამწვავდა. ამიტომ ურჩევნიათ საქართველო და უკრაინა მათ მხარეზე იყოს, ვიდრე რუსეთის მხარეზე. ახლა სხვა მოცემულობა გვაქვს, სხვა გარემოება და შესაძლოა ნებისმიერ დროს გამოჩნდეს ახალი შესაძლებლობები.
რასა იუკნევიჩიენე: ევროკავშირში საქართველოს გაწევრიანება ძალიან რეალურია
„პოლიტიკური შეთანხმება საქართველოში ახალი ეპოქის, ახალი ვითარების ძალიან მნიშვნელოვანი დასაწყისია; შესაძლებელია მოიძებნოს ახალი გზები, ნაბიჯ-ნაბიჯ, რომ გახდე ევროკავშირის ნაწილი, ან მისი უფრო ახლო პარტნიორი; რეფორმებს არ ვატარებთ იმისთვის, რომ ოფიციალურად გავხდეთ ევროკავშირის წევრები, მხოლოდ წევრის სტატუსი არ არის საკმარისი, შენ გჭირდება, რომ იყო ევროპელი, რომ შეცვალო ადამიანების მდგომარეობა ყველა მიმართულებით, მათ შორის სოციალური თუ ეკონომიკური; როდესაც პოლიტიკური ვითარება ევროკავშირში მიწვევის შესაძლებლობას მოგცემთ, მნიშვნელოვანია, საქართველო იყოს ამისთვის მზად იმ მომენტისთვის; შესაძლებელია, პოლიტიკაში ახალი თაობაც მოვიდეს, რომელიც როგორღაც შეცვლის ძველ ტრადიციას, რომელიც ჩემი აზრით, საუკეთესო არ არის. ამიტომაც შევიდა ქვეყანა ამ კრიზისში“, - ევროკავშირი - საქართველოს საპარლამენტო ასოცირების კომიტეტის ვიცე-პრეზიდენტი, ევროპარლამენტარი რასა იუკნევიჩიენე Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში საუბრობს: ამნისტიის კანონთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებზე, ევროკავშირის შუამავლობით საქართველოში მიღწეულ პოლიტიკურ შეთანხმებაზე, ევროკავშირსა და NATO-ში საქართველოს გაწევრიანების პერსპექტივაზე, უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებსა და რუსეთზე: _საქართველოში პოლიტიკური კრიზისის განსამუხტავად ევროკავშირის უპრეცედენტო ჩართულობა ვიხილეთ - ორჯერ საქართველოში ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის ვიზიტი და ასევე, მისი სპეციალური წარმომადგენლის დანიშვნა. თქვენი აზრით, რაზე მიანიშნებდა ეს უპრეცედენტო ძალისხმევა/ჩართულობა და გარკვეულწილად, უკავშირდება თუ არა რეგიონში ბოლო პერიოდში განვითარებულ პროცესებს, ვგულისხმობ ყარაბაღს, იყო მოსაზრებები, რომ იქ დასავლეთმა გარკვეულწილად დააგვიანა რეაგირება. ევროპარლამენტში, საქართველოს ყველა მეგობარი ნამდვილად ბედნიერია, რომ შარლ მიშელმა გადაწყვიტა მედიაცია მოლაპარაკებებში, ერთ-ერთი ყველაზე ღრმა პოლიტიკური კრიზისის დროს. ეს კრიზისები რეგიონში ერთმანეთს არ უკავშირდება, რადგან ეს კრიზისები ძალიან განსხვავდება - სამხედრო მოქმედებები და ომი, რომელიც მოხდა ყარაბაღში, არის ერთი საკითხი და ევროკავშირი არ არის სამხედრო ორგანიზაცია, რომ ამ მიმართულებით, პრევენცია მოეხდინა ან დახმარება გაეწია. საქართველო ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ნაწილია. აღმოსავლეთ პარტნიორობის 6 ქვეყნიდან, მხოლოდ ორ ქვეყანას, საქართველოს და უკრაინას აქვთ ასეთი მტკიცე ურთიერთობები და რა თქმა უნდა, საქართველო ევროკავშირისთვის მნიშვნელოვანია. _შეთანხმების შემდეგ პარლამენტში ოპოზიცია პირველად შევიდა, შეთანხმებას ხელი მოაწერა ოპოზიციამ, რამდენიმე პარტიის გამოკლებით, როგორ შეაფასებთ არსებულ დინამიკას და მიმდინარე მოლაპარაკებებს ამნისტიის კანონპროექტზე? პირველ რიგში, იმედი მაქვს, ყველა ოპოზიციური პარტია შევა პარლამენტში და ეს პრობლემა გადაიჭრება. მე მესმის, რამდენად მნიშვნელოვანია პოლიტიკური პატიმრების საკითხი. ევროკავშირმა შესთავაზა მხარდაჭერა, როგორც ვიცი, ნიკა მელია დათანხმდა წინადადებას გირაოს გადახდის შესახებ და ეს კრიზისი გადაიჭრება. _ახლა, როდესაც ხელი მოეწერა შეთანხმებას, როგორ განვითარდება ევროკავშირისა და საქართველოს ურთიერთობები, როგორც ვიცით, საქართველოს ხელისუფლებამ განაცხადა მიზნის შესახებ, რომ 2024 წელს, ქვეყანა გააკეთებს განაცხადს ევროკავშირის წევრობაზე... ეს შეთანხმება საქართველოში ახალი ეპოქის, ახალი ვითარების ძალიან მნიშვნელოვანი დასაწყისია და საქართველოს სჭირდება ახალი მამოძრავებელი ძალა (DRIVE), არ იყოს მძევალი ერთი, ან სხვა პერსონალიების, არამედ შექმნას ახალი პასუხისმგებლიანი პოლიტიკური სისტემა, პოლიტიკური პარტიები პასუხისმგებლიანი პოლიტიკური ლიდერშიფით. ქვეყანას აქვს ამბიციური გეგმა 2024 წელს, წევრობაზე გააკეთოს განაცხადი. მნიშვნელოვანია, რომ საქართველო ლიდერი იყოს დემოკრატიული რეფორმების, პარლამენტარიზმის; უარი თქვას წარსულ ტრადიციაზე პოლიტიკაში, მათ შორის ვგულისხმობ სიძულვილის ენას. მნიშვნელოვანია, რომ ორივე მხარემ - როგორც მმართველმა პარტიამ, ასევე ოპოზიციამ ამ მიზნებს მიაღწიონ საქართველოსთვის. ძალიან მნიშვნელოვანია, პოლიტიკაში ახალი თაობა მოვიდეს, რომელიც როგორღაც შეცვლის ძველ ტრადიციას, რომელიც ჩემი აზრით, საუკეთესო არ არის. ამიტომაც შევიდა ქვეყანა ამ კრიზისში. ძალიან საინტერესო შეხვედრა შედგა მმართველ პარტიასთან, ასევე ოპოზიციასთან, მათ ესმით ეს მიზნები, განაცხადეს, რომ არიან პროევროპელები და ევროატლანტიკური გზა მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ვიმედოვნებ, რომ ეს მიზანი გააერთიანებთ პოლიტიკურ პარტიებს. მიუხედავად განსხვავებული ხედვისა მომავლის და ზოგიერთი შიდა საკითხის, ძალიან მნიშვნელოვანია გლობალური საკითხების ირგვლივ გაერთიანება საქართველოსთვის. _ხომ არ ფიქრობთ, რომ საქართველომ ევროკავშირის წევრობის პერსპექტივა უნდა მიიღოს, რამდენად რეალისტურია, რომ ევროკავშირი საქართველოს კანდიდატის სტატუსს მისცემს, ან შეიძლება თუ არა არსებობდეს სხვა ინიციატივა, რომელიც მაგალითად შეიძლება გულისხმობდეს სპეციალურ პარტნიორობას? რა თქმა უნდა ეს რეალისტურია. ჩვენ ერთად უნდა ვიპოვოთ რეალისტური გზები. შესაძლოა, აპლიკაციას მეორე დღეს არ მოსდევს წევრობა, თუმცა შესაძლებელია, გამოინახოს ახალი გზები, ნაბიჯ-ნაბიჯ, რომ გახდე ევროკავშირის ნაწილი, ან მისი უფრო ახლო პარტნიორი. ახლა, ყველაფერი საქართველოს ხელშია, ყოველთვის ვამბობდი - ეს რეფორმები არ არის ევროკავშირისთვის, თქვენ გჭირდებათ ეს რეფორმები წევრობისთვის, ეს რეფორმები პირველ რიგში არის საქართველოს მოსახლეობისთვის და ქვეყნის განვითარებისთვის. თუ შენ ატარებ რეფორმებს, მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ არ გაქვს გაწევრიანებაზე ოფიციალური მიწვევა, ეს საქართველოსთვის და მისი განვითარებისთვის არის კარგი. ქვეყნები, რომლებიც შეუერთდნენ ევროკავშირს, უამრავ ბენეფიტს იღებენ. ჩვენ რეფორმებს არ ვატარებთ იმისთვის, რომ ოფიციალურად გავხდეთ ევროკავშირის წევრები, მხოლოდ წევრის სტატუსი არ არის საკმარისი, შენ გჭირდება, რომ იყო ევროპელი; რეფორმების გატარება, რომ შეცვალო ადამიანების მდგომარეობა ყველა მიმართულებით, მათ შორის სოციალური თუ ეკონომიკური. როდესაც პოლიტიკური ვითარება ევროკავშირში მიწვევის შესაძლებლობას მოგცემთ, ყველაზე მნიშვნელოვანია, საქართველო იყოს ამისთვის მზად იმ მომენტისთვის. _რაც შეეხება უკრაინას, ხომ არ ფიქრობთ, რომ შეფასება - „არ მოახდინო რუსეთის პროვოცირება“, რეალურად არ მუშაობს და ხომ არ არის დრო NATO-ში უკრაინისა და საქართველოს გაწევრიანების? რუსეთის სამხედრო განლაგება უკრაინაში არ დასრულებულა. ამ დროისთვის, მათ შესაძლოა, განაცხადეს, რომ შეამცირეს ძალთა რაოდენობა, თუმცა ეს არ მომხდარა და მათ ოკუპირებული აქვთ ყირიმი, ისინი არიან აღმოსავლეთ უკრაინაში. ასე რომ, ვფიქრობ, ჯერ არაფერი დასრულებულა. მაგრამ როცა ზოგიერთი პოლიტიკოსი ევროპარლამენტში ჯერ კიდევ თვლის - „"არ მოახდინო რუსეთის პროვოცირება და ის დაგეხმარება“, მე ასე არ ვფიქრობ. შეცდომა იყო, როდესაც MAP-ი არ მისცეს საქართველოს და უკრაინას ბუქარესტში, 2008 წელს, და ამან პროვოცირება მოახდინა რუსეთის, ემოქმედა საქართველოს წინააღმდეგ, რადგან ჩათვალეს, რომ ეს NATO-ს სისუსტეა. ასე რომ, ამის საპირისპიროდ, პუტინი როგორც ოპორტუნისტი მოქმედებს. მე ვფიქრობ, რუსეთის მხრიდან უდიდესი პროვოკაცია, საქართველოს, უკრაინის და მოლდოვას მსგავსი ქვეყნებისთვის უსაფრთხოების ვაკუუმის შექმნაა. ეს არის უდიდესი პროვოკაცია პუტინისთვის, რომ იმოქმედოს.
ჯეიმს აპატურაი: NATO და საქართველო იზიარებენ სიტუაციურ ცნობიერებას იმის უზრუნველსაყოფად, რომ შავი ზღვა სტაბილურობისა და უსაფრთხოების წყაროდ დარჩეს
„NATO ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეული შეთანხმებით გათვალისწინებული შემდგომი ნაბიჯების შესრულებას ინტერესით დააკვირდება; ალიანსი და საქართველო იზიარებენ სიტუაციურ ცნობიერებას შავ ზღვაში იმის უზრუნველსაყოფად, რომ შავი ზღვა NATO-ს მოკავშირეებისა და პარტნიორებისთვის სტაბილურობისა და უსაფრთხოების წყაროდ დარჩეს; ვიმედოვნებთ, რომ შეთანხმება განახლებულ ბიძგს მისცემს შიდა რეფორმებს და საქართველოს უფრო დააახლოებს საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის ამოცანებთან, ევროკავშირსა და NATO-ში ინტეგრაციისთვის; NATO სიფხიზლეს ინარჩუნებს და უკრაინასა და მის გარშემო რუსეთის გაუმართლებელი სამხედრო გადაადგილების გაკონტროლებას განაგრძობს“, - NATO-ს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენელი სამხრეთ კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში, ჯეიმს აპატურაი Europetime-თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში საუბრობს: როგორ აფასებს NATO საქართველოში პოლიტიკურ მხარეებს შორის მიღწეულ შეთანხმებას, დადგა თუ არა გადამწყვეტი დრო საქართველოსთვის NATO-ში ინტეგრაციისთვის, როგორ აფასებს NATO უკრაინაში ბოლო პერიოდში დაძაბულ ვითარებას და რა სტრატეგია უნდა შემუშავდეს დასავლეთის მხრიდან უსაფრთხოების განსამტკიცებლად? ჯეიმს აპატურაი ასევე აცხადებს: ახლა დროა, წინ ვიყუროთ. მჯერა, რომ შეთანხმება შესანიშნავ პოზიციაში აყენებს საქართველოს, რათა ყურადღება რიგ შეყოვნებულ რეფორმებზე გაამახვილოს. ეს ავტომატურად მნიშვნელოვანია NATO-ში წევრობისთვის მომზადების კონტექსტშიც. _როგორ აფასებს NATO საქართველოში პოლიტიკურ მხარეებს შორის მიღწეულ შეთანხმებას, თქვენ ერთ-ერთ ინტერვიუში აღნიშნავდით, რომ თუ პარლამენტი სრულყოფილად ვერ მუშაობს, ეს ძალიან ნეგატიური სიგნალია ქვეყანაში დემოკრატიის სიძლიერეზე. როგორ ფიქრობთ, შეთანხმების მიღწევა და გარკვეულწილად პოლიტიკური კრიზისის დასრულებისკენ გადადგმული ნაბიჯი ახლა რა სიგნალია ქვეყნისგან, რომელიც NATO-ში გაწევრიანებისკენ ისწრაფვის. საქართველოში პოლიტიკური შეთანხმება ნამდვილად კარგი ამბავია ყველა დაინტერესებული მხარისთვის. პირველ რიგში, საქართველოს მოქალაქეებისთვის, რადგან მათ არჩეულ წარმომადგენლებს მუშაობის დაწყება შეეძლებათ, თავის მხრივ, მთავრობას შეეძლება, ფოკუსირდეს მიმდინარე გამოწვევებზე, როგორიცაა კოვიდკრიზისი და მისი ეკონომიკური გავლენა, ასევე - სასამართლო სისტემის რთულ, მაგრამ საჭირო რეფორმებზე. ეს ასევე კარგი ამბავია საქართველოში პოლიტიკოსებისთვის, რადგან შეთანხმება ითვალისწინებს რიგ მექანიზმებსა და გარანტიებს, რომლებიც საშუალებას მისცემს ყველა პოლიტიკოსს, ჩაერთონ დიალოგში არსებით საკითხებზე და ითანამშრომლონ კონსტრუქციულად. და ბოლოს, ეს ასევე კარგი ამბავია ყველა ჩვენგანისთვის, საერთაშორისო საზოგადოებისთვის, ვისაც სურს, იხილოს საქართველოს წარმატება. ვიმედოვნებთ, რომ შეთანხმება განახლებულ ბიძგს მისცემს შიდა რეფორმებს და საქართველოს უფრო დააახლოებს საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის ამოცანებთან, ევროკავშირსა და NATO-ში ინტეგრაციისთვის. ამრიგად, ძალიან ვაფასებ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის სპეციალური წარმომადგენლის, ელჩის, კრისტიან დანიელსონის და აშშ-ის ელჩის, კელი დეგნანის ძალისხმევას, რაც აღნიშნული მიზნების შესრულების შესაძლებლობას ხელს შეუწყობს. ვიყურებით რა წინ, NATO შეთანხმებით გათვალისწინებული შემდგომი ნაბიჯების შესრულებას ინტერესით დააკვირდება. _თქვენი აზრით, რა გავლენა იქონია NATO-ში გაწევრიანებაზე მიმდინარე პროცესებმა და მხარეებს შორის საბოლოოდ მიღწეულმა შეთანხმებამ გარკვეულწილად საფრთხეები ამ ეტაპზე რამდენად აარიდა ქვეყანას. ვგულისხმობთ იმას, რომ საერთაშორისო პარტნიორების მხრიდან, ბოლო პერიოდში ხშირად ისმოდა მინიშნებები, რომ არსებული ვითარება უარყოფითად იმოქმედებს წევრობის პერსპექტივაზე. ამასთან, თქვენი შეფასებით, კრიზისის დასრულება NATO-ში ინტეგრაციის პროცესში შემდგომ პროგრესს რამდენად უხსნის გზას? უპირველეს ყოვლისა, NATO-ს მოკავშირეები მხარს უჭერენ 2008 წლის ბუქარესტის სამიტზე მიღებულ გადაწყვეტილებას. მათ შემდეგ სამიტებზე კიდევ ერთხელ გაიმეორეს, რომ საქართველო ალიანსის წევრი გახდება. მეორე, NATO არის ალიანსი, რომელიც ეფუძნება ისეთ მნიშვნელოვან ღირებულებებს, როგორიცაა კანონის უზენაესობა, დემოკრატია და ინდივიდუალური თავისუფლება. მოქალაქეთა მიერ თავისუფალ და სამართლიან პირობებში გამართულად ფუნქციონირებადი პარლამენტი, ის საკითხია, რომელსაც ნებისმიერ დემოკრატიაში ცენტრალური ადგილი უკავია. მთავრობასა და ოპოზიციას შორის დაპირისპირება ბოლო ერთი წლის განმავლობაში შეშფოთების საგანს წარმოადგენდა, თუმცა, ახლა დროა, წინ ვიყუროთ. მჯერა, რომ შეთანხმება შესანიშნავ პოზიციაში აყენებს საქართველოს, რათა ყურადღება რიგ შეყოვნებულ რეფორმებზე გაამახვილოს. ეს ავტომატურად მნიშვნელოვანია NATO-ში წევრობისთვის მომზადების კონტექსტშიც. ნებისმიერ შემთხვევაში განვაგრძობთ საქართველოს პრაქტიკულ დახმარებას, NATO-საქართველოს არსებითი პაკეტის საშუალებით, რომელიც ახლახან განახლდა. აღნიშნული პაკეტი საქართველოს თავდაცვისუნარიანობისა და შესაძლებლობების განვითარებას და საბოლოოდ, საქართველოს NATO-ში წევრობისთვის მომზადებას ისახავს მიზნად. _ ცნობილია NATO-ს პოზიცია, რომ ალიანსი არ შეეგუება იმას, რაც საფრთხეს უქმნის და ემუქრება მისი პარტნიორების ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს, არის თუ არა დრო უფრო ქმედითი ნაბიჯების, რაც შეიძლება, გულისხმობდეს NATO-ს გაფართოებას, იმის გათვალისწინებით, რომ ყველა კრიზისის დროს სარგებლობს რუსეთი და ამაზე ბოლო პერიოდში ბევრ განცხადებას ვისმენთ? რაც შეეხება NATO-ს მომავალ გაფართოებას, ამაზე ვისაუბრე წინა კითხვაზე პასუხის დროს. ამასთან, ნება მომეცით, ნათლად განვაცხადო, რომ ჩვენ მხარს ვუჭერთ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას. მოკავშირეებმა აშკარად და მტკიცედ დააფიქსირეს, რომ რუსეთმა უკან უნდა წაიღოს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის აღიარება; მან უნდა გაიყვანოს თავისი ძალები საქართველოს ამ რეგიონებიდან. ჩვენ ვგმობთ ამ რეგიონებში ადამიანის უფლებათა მძიმე დარღვევებს. NATO სრულად უჭერს მხარს საქართველოს სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას მის საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში. ჩვენ სათანადოდ გავითვალისწინეთ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ბოლოდროინდელი გადაწყვეტილება, რომელიც ადასტურებს რუსეთის პასუხისმგებლობას აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში ადამიანის უფლებების დარღვევებზე და ამ ადგილებში რუსეთის დე ფაქტო კონტროლზე. გარდა ამისა, NATO-მ გადადგა რიგი ნაბიჯები, რათა დაეხმაროს ჩვენს პარტნიორებს შესაძლებლობების გაძლიერებაში, მათ შორის საქართველოში. კოვიდკრიზისის მიუხედავად, ჩვენ შევინარჩუნეთ ჩვენი პოლიტიკური დიალოგი; გავაძლიერეთ თანამშრომლობა თავდაცვის სექტორის მენეჯმენტისა და თავდაცვის რეფორმების მიმართულებით, NATO-საქართველოს არსებითი განახლებული პაკეტის საშუალებით. ეს მოიცავს ინიციატივებს, რომლებიც საჰაერო, სახმელეთო, საზღვაო და კიბერსივრცეს ეხება. მისი მიზანია, კიდევ უფრო გაზარდოს ურთიერთქმედება საქართველოსა და NATO-ს სტრუქტურების სხვადასხვა ნაწილში, გააძლიეროს პაკეტის საზღვაო კომპონენტი, უფრო მეტი ყურადღება გაამახვილოს შესაძლებლობებისა და სხვადასხვა ქართულ ერთეულს შორის კოორდინაციის გაძლიერებაზე. ეს პრაქტიკული ნაბიჯები აჩვენებს, რომ NATO საქართველოს, მისი ტერიტორიული მთლიანობისა და ევროატლანტიკური მისწრაფებების ერთგული მხარდამჭერია. _შავი ზღვის უსაფრთხოების საკითხი მნიშვნელოვანია NATO-ს წევრი ქვეყნებისთვის. როგორ შეაფასებდით უკრაინაში ბოლო პერიოდში დაძაბულ ვითარებას და რა სტრატეგია უნდა შემუშავდეს დასავლეთის მხრიდან უსაფრთხოების განსამტკიცებლად? რუსეთის მიერ ყირიმის უკანონო და არალეგიტიმური ანექსიის შემდეგ, NATO-მ თავისი ყოფნა შავ ზღვაში გაზარდა. NATO-ს გემები რეგულარულად პატრულირებენ და ატარებენ წვრთნებს შავ ზღვაში. რამდენიმე მოკავშირე ახორციელებს საჰაერო კონტროლს. კრაიოვში გვყავს მრავალეროვანი ბრიგადა, რომელსაც რუმინეთი უძღვება. NATO-ს სამი წევრი ქვეყანა - ბულგარეთი, რუმინეთი და თურქეთი არიან სანაპირო ქვეყნები, საკუთარი ძალებით შავი ზღვის რეგიონში. ამავდროულად, საქართველოსთან საზღვაო უსაფრთხოების საკითხებში თანამშრომლობას ვაძლიერებთ, მათ შორის საქართველოს სანაპირო დაცვის ტრენინგით. NATO და საქართველო ასევე იზიარებენ სიტუაციურ ცნობიერებას შავ ზღვაში იმის უზრუნველსაყოფად, რომ შავი ზღვა სტაბილურობისა და უსაფრთხოების წყაროდ რჩება, NATO-ს მოკავშირეებისა და პარტნიორებისთვის. ჩვენს ბოლო შეხვედრაზე NATO-ს საგარეო საქმეთა და თავდაცვის მინისტრებმა განიხილეს უკრაინაში და მის გარშემო რუსეთის სამხედრო ძალების თავმოყრის საკითხი. ეს საკითხი NATO-უკრაინის კომისიის სხდომაზე ასევე განვიხილეთ უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრთან. ბოლო კვირების განმავლობაში, რუსეთმა ჯარი (ათიათასობით, საბრძოლო მზადყოფნაში) და სამხედრო ტექნიკა გადაიტანა უკრაინის საზღვრებთან და სამხედრო მზადყოფნის შემოწმების შესახებ გამოაცხადა. მან გააძლიერა თავისი სამხედრო ყოფნა უკრაინის ყირიმის ნახევარკუნძულსა და შავი ზღვის რეგიონში. ეს სამხედრო აქტივობა ძალიან უჩვეულოა როგორც მასშტაბით, ასევე პერიოდით და რუსეთი თავის მიზნებში არ იყო გამჭვირვალე. ეს არის რუსეთის აგრესიული მოქმედებების მაგალითის კიდევ უფრო ფართო ნაწილი, რაც ძალიან სერიოზულ შეშფოთებას იწვევს. მოკავშირეები სრულად უჭერენ მხარს უკრაინის სუვერენიტეტს და ტერიტორიულ მთლიანობას. ჩვენ სათანადოდ გავითვალისწინეთ რუსეთის თავდაცვის მინისტრის, სერგეი შოიგუს ბოლოდროინდელი განცხადება რუსეთის მხრიდან დეესკალაციის შესახებ, რომელიც მნიშვნელოვანი და დაგვიანებულია. NATO სიფხიზლეს ინარჩუნებს და უკრაინასა და მის გარშემო რუსეთის გაუმართლებელი სამხედრო გადაადგილების გაკონტროლებას განვაგრძობთ. NATO უკრაინის გვერდით დგას და მოვუწოდებთ რუსეთს, პატივი სცეს მის საერთაშორისო ვალდებულებებს, გაიყვანოს მთელი თავისი ძალა უკრაინის ტერიტორიიდან. ბოლო წლების განმავლობაში, უკრაინას უსაფრთხოების და თავდაცვის სექტორის ინსტიტუტების შესაძლებლობების განმტკიცებაში დავეხმარეთ. გავაუმჯობესეთ თანამშრომლობა შავი ზღვის რეგიონში მეტი სწავლებით და პორტში ვიზიტებით; ჩვენ მხარს ვუჭერთ უკრაინის ფართო რეფორმის დღის წესრიგს, რაც უკრაინას უფრო მდგრადს გახდის და ხელს შეუწყობს მის NATO-სთან დაახლოებას. გენერალური მდივანი სტოლტენბერგი ახლახან ესაუბრა პრეზიდენტ ზელენსკის, ჩავატარეთ NATO-უკრაინის კომისიის შეხვედრა საგარეო საქმეთა მინისტრ კულებასთან ერთად, სადაც განვიხილეთ უახლესი მოვლენები. NATO-ს მხარდაჭერა უკრაინის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მიმართ უცვლელი რჩება. _ჩვენ ვიცით, რომ NATO, ეს არ არის სამხედრო ალიანსი ვინმეს წინააღმდეგ, ესაა ფასეულობებსა და ღირებულებებზე დამოკიდებული და შექმნილი ერთიანობა. თუმცა ისიც ვიცით, რომ ლოზუნგი - „რუსეთი არ გავაღიზიანოთ“ არ არის ვალიდური და ამგვარ კომპრომისებს იმედგაცრუება მოაქვს. თქვენი აზრით, საერთო ფასეულობითი ერთიანობა, კონსოლიდირება და დემოკრატიული პრინციპების ერთგულება იქნებოდა თუ არა სწორედაც მშვიდობიანი, მაგრამ ხისტი პასუხი რუსეთისთვის? საკითხი იმის შესახებ, თუ როგორ შეუძლიათ NATO-ს მოკავშირეებს, რომლებიც იზიარებენ პრინციპებსა და ღირებულებებს, საუკეთესოდ იმუშაონ საფრთხეებისა და გამოწვევების ფართო სპექტრის პირისპირ, ეჭვგარეშეა, რომ 14 ივნისს დაგეგმილი სამიტის წინ განხილვების დროს, უმთავრესი იქნება. ნება მომეცით დავამატო, რომ ამ გამოწვევათა ნაწილის სათავე პრეზიდენტ პუტინის აგრესიული საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკაა, როგორიც არის მაგალითად უკრაინის საზღვართან მიმდინარე მოვლენები, მაგრამ სხვა გამოწვევები სათავეს სხვაგან იღებს. პასუხის მნიშვნელოვანი ნაწილი უნდა ვეძიოთ მაღალი დონის სოლიდარობის და საერთო გადაჭრის დამყარებაში ჩვენს შორის - ანუ მოკავშირეებში, და ასევე პარტნიორებთან, როგორიც არიან საქართველო და სხვა თანამოაზრე ქვეყნები.
ზურაბ ბატიაშვილი: გენოციდის აღიარებაზე თურქეთი შეეცდება ისეთი პოზიცია დაიკავოს, მისი ეკონომიკა მეტად არ დაზიანდეს
რონდელის ფონდის ანალიტიკოსი ზურაბ ბატიაშვილი აშშ-ს პრეზიდენტის ჯო ბაიდენის მიერ სომეხთა გენოციდის აღიარების ფაქტს აფასებს და აღნიშნავს, რომ თუ თურქეთი აშშ-ს მწვავე რეაგირებით უპასუხებს, მისი დასავლეთთან ურთიერთობა კიდევ უფრო გამწვავდება, რაც თურქეთის ეკონომიკას სერიოზულ დარტყმას მიაყენებს. -რა საპასუხო რეაქცია შეიძლება ჰქონდეს თურქეთს, აშშ-ს მიერ სომეხთა გენოციდის აღიარებაზე? რატომ წამოწია სწორედ ახლა ბაიდენმა ეს თემა, მით უფრო მაშინ, როცა სომხეთში ვადამდელი არჩევნებია დანიშნული. რა იქნება თურქეთის საპასუხო რეაქცია და როგორ აისახება შავი ზღვის აუზის ქვეყნებზე ეს კრიზისი? - ამ საკითხებზე უფრო ვრცლად, ანალიტიკოსი,რონდელის ფონდის უფროსი მკვლევარი ზურაბ ბატიაშვილი Europetime- თან ინტერვიუში საუბრობს. - ბაიდენის ამ გადაწყვეტილების გამო, თუ აშშ თურქეთის ურთიერთობა მეტად დაიძაბა, რა შეიძლება იყოს ერდოღანის საპასუხო ნაბიჯი? ვიცით,რომ თურქეთმა მონტროს კონვენციას გადახედა და საუბარი იყო აშშ-ს და NATO-ს სამხედრო გემებისთვის შავი ზღვის აუზის ქვეყნების გახსნაზე. მაინც და მაინც ახლა რატომ წამოწია ბაიდენმა ეს თემა, როცა უკრაინის კრიზისის ფონზე ეს მხარდაჭერა ძალიან მნიშვნელოვანია აშშ-სთვის? - პირველ რიგში იმიტომ, რომ სომეხთა გენოციდის აღიარებასთან დაკავშირებით ბაიდენს წინა საარჩევნო დაპირება ჰქონდა მიცემული, ამერიკის სომხური დიასპორისთვის. 24 აპრილი არის დღე, როდესაც სომხები მთელს მსოფლიოში აღნიშნავენ თურქეთში მომხდარი სომეხთა გენოციდის დღეს. 24 აპრილს, ამერიკის წინა პრეზიდენტები ერს მიმართავდნენ და ამ დღეს, როგორც დიდ ტრაგედიად ისე მოიხსენიებდნენ. ახლა ტრადიციული მიმართვის დროს, ბაიდენმა ახსენა არა მხოლოდ დიდი ტრაგედია, არამედ როგორც გენოციდი. რაც შეეხება თურქეთის პოზიციას უკრაინასთან მიმართებაში, არ მგონია პოზიცია შეიცვალოს. თურქეთი თავის ბუნებიდან გამომდინარე, ბოლომდე ვერც დასავლეთს უახლოვდება და ვერც რუსეთს. თავისი უნიკალური იდენტობა გააჩნია, მათ შორის ისტორიული წარსული, რაც მას რუსეთთან დაახლოების საშუალებას არ აძლევს. ჯერ კიდევ ბევრი რამ არის გასარკვევი, თუმცა ნაკლებად მოსალოდნელია რომ ერდოღანმა უკრაინის მიმართულებით რამე შეცვალოს. უკრაინა ცალკე დამოუკიდებელი პრობლემაა. იქ ყირიმის თემაა, ყირიმელი თათრების საკითხი, რომლებთანაც თურქეთს ახლო ურთიერთობა გააჩნია. ბევრი ფაქტორია. მათ შორის რუსეთის გაძლიერება შავ ზღვაზე, რაც თურქეთს არ აწყობს. -შესაძლოა, თუ არა რომ ბაიდენის ეს გადაწყვეტილება თურქეთის კონკრეტულ ქმედებებზე საპასუხო დარტყმა იყოს ამერიკისგან? სომეხთა გენოციდის აღიარების საკითხის წამოწევა, აშშ-ს პასუხი და ერთგვარი სიგნალი ხომ არ იყო თურქეთისთვის? -ამას აქვს ორი განზომილება, ერთი თურქეთთან ურთიერთობის და მეორე სომხეთთან ურთიერთობის. აქამდე შეერთებული შტატები უფრთხილდებოდა თურქეთთან ურთიერთობას. ამერიკის ყველ პრეზიდენტი თავს იკავებდა გენოციდი ეწოდებინა ამ მოვლენისთვის. ბაიდენი კი, უკვე ღიად აღიარებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ თურქეთთან აშშ უფრო მყარად გრძობს თავს და შეუძლია უფრო შორს წავიდეს, რაც სხვადახვა ფაქტორიდან არის განპირობებული. ერთ-ერთია რუსული S400-ების შეძენა, რომელიც ამერიკულ მხარეს ძალიან აღიზიანებს და ერთგვარი პასუხიც არის ამაზე. - ახლა როცა პრემიერი ნიკოლ ფაშინიანი გადადგა და სომხეთი ახალი არჩევნებისთვის ემზადება, შესაძლოა რომ ბაიდენის ეს გადაწყვეტილება განპირობებული ყოფილიყო სომხეთში პროდასავლური განწყობების გასაძლიერებლად? ამ არჩევნებში, პროდასავლური ძალის გამარჯვების ხელშეწყობის მიზნით? თუ გავითვალისწინებთ იმასაც, რომ ყარაბაღის ბოლო ომის დროს, რუსეთმა სომხეთის ინტერესები არ დაიცვა. შესაძლოა, სწორედ თურქეთთან გარიგების გამოც... -რა თქმა უნდა, ბაიდენის ამ გადაწყვეტილების მეორე განზომილებაა სომხეთი, სომხეთში პრორუსული ძალების შეკავების მიზანი, მოახლოებული არჩევნების დროს, როდესაც სომხეთმა უნდა გადაწყვიტოს თუ ვის ანდობს საკუთარი ქვეყნის ბედს. ეს, ფაშინიანის მიმართ, ერთგვარი მხარდაჭერაც არის, რადგან ფაშინიანის პრემიერობის დროს მოხდა გენოციდის აღიარება. სომხეთში სხვა პროდასავლური ოპოზციური ძალებიც არიან თუმცა -შედარებით სუსტები, მეორე მხარეს კი ღიად პრორუსული ძალები დგანან. - ამერიკასთან და ზოგადად დასავლეთთან დაძაბული ურთიერთობები, რამდენად და როგორ აისახება თურქეთის ეკონომიკაზე? -რა თქმა უნდა ამერიკის ამ გადაწყვეტილებას ორმხრივი ურთიერთობების გართულება მოჰყვება. მაგრამ აქ მთავარი არის განზომილებები. არსებობს პოლიტიკური, სამხედრო და ეკონომიკური განზომილება. თურქეთი ახლა ყველანაირად შეეცდება ისეთი პოზიცია დაიკავოს, რომ პირველ რიგში თავისი ეკონომიკა არ დააზიანოს, რომელიც ისედაც მძიმე მდგომარეობაშია, ორი მიზეზით. ერთი არის კორნავირუსი და მისგან გამოწვეული სირთულეები. მეორე მიზეზია დასავლეთთან ხანგრძლივი დაპისპირების შედეგად, თურქული ეკონომიკიდან დასავლური ინვესტიციების გასვლის საკითხი, რაც უარყოფითად აისახება იგივე თურქული ლირის კურსზე. ახლა დასავლეთთან ურთიერთობის ნებისმიერი სერიოზული გართულება, ისევ ლირას და თურქულ ეკონომიკას დაარტყამს. ამიტომ, მხოლოდ თურქეთის განცხადებებს ვხედავთ, მაგრამ ქმედებები არ არის. მათთვის დგას მთავარი საკითხი, ეკონომიკა უნდა გადაარჩინონ. თურქულ ლირის კურსზე მიბმულია ქართული ლარი, რადგან ჩვენი ყველაზე დიდი სავაჭრო პარტნიორი ეს ქვეყანაა. ამასთან თურქეთში ათეულ ათასობით ჩვენი მოქალაქე ცხოვრობს და მუშაობს, რომლებიც თურქულ ლირაში იღებენ ხელფასს და საქართველოში გზავნიან. - მსოფლიოს წამყავნი სახელმწიფოს მხრიდან, სომეხთა გენოციდის აღიარებამ, სომხეთ-თურქეთის გართულებულ ურთიერთობებში რა ცვლილებები შეიძლება შეიტანოს? -ჯერ-ჯერობით მათ ისევ არ აქვთ დიპლომატიური ურთიერთობა. არც უახლოეს მომავალში არ უნდა ველოდოთ მათ შორის დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენას. ახლო პერსპექტივაში განსაკუთრებული არაფერი მოხდება. როდესაც ურთიერთობები არ გაქვს, ვერც გააფუჭებ. სატრანსპორტო დერეფნის თემას მე პირადად, ყოველთვის სკეპტიკურად ვუყურებდი. ერთია განცხადებები, რომ დერეფანი გაკეთდება სომხეთის გავლით თურქეთთან, მეორე არის ასეთი რეალობები, რომელიც ახლა წყდება. ეს იქნება გენოციდის აღიარება ან სხვა საკითხები, რაც რეალურად შეუძლებელს ხდის ამ ორი ქვეყნის თანამშრომლობას, დერეფანი იქნება ეს თუ სხვა საკითხები.
ვალერი ჩეჩელაშვილი: ახლა, უკრაინასთან ურთიერთობის დინამიური განვითარება უნდა იყოს, ჩვენი საკვანძო, საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტი
საქართველოს ყოფილი ელჩი ვალერი ჩეჩელაშვილი, უკრაინაში განვითარებული მოვლენების ფონზე, საქართველოსა და უკრაინის მიერ ერთიანი პოზიციის დაფიქსირების მნიშვნელობაზე მიუთითებს, რადგან მიიჩნევს, რომ გლობალური პროცესები გვკარნახობს, დროულად და თანმიმდევრულად დავიკავოთ ჩვენი ადგილი ამ ბრძოლაში და სწორ ადგილას დავდგეთ, ჩვენს სტრატეგიულ მოკავშირე აშშ-სთან ერთად, ევროკავშირთან, NATO-სთან და უკრაინასთან ერთად. ჩეჩელაშვილი საკმარისად არ მიიჩნევს „ზოგად შეფასებებსა და რბილ განცხადებებს, რომ ზოგადად აღშფოთებულები ვართ და მხარს ვუჭერთ უკრაინას“. ის ბალტიისპირეთის ქვეყნებთან ავლებს პარალელს, რომლებიც შეთანხმებულად მოქმედებდნენ და აცხადებდნენ, რომ NATO-ში მხოლოდ ერთად შესვლა სურთ, რადგან მათი სიძლიერე სწორედ ქვეყნების ერთიანობაში იყო. „ეს კარგად ჩანდა NATO-ს თვალში. სხვათა შორის, იგივე პოლიტიკას მიმართა ვიშეგრადის ჯგუფმაც, არამარტო ალიანსთან მიმართებით, არამედ -ევროკავშირთან. იდეა და მათი გზავნილები იყო, რომ ჩვენ ჯერ არ ვართ NATO-ს წევრები, მაგრამ ერთმანეთთან ვთანამშრომლობთ, როგორც NATO-სწევრები, ეს ძალიან კარგად დაინახეს ალიანსის წევრმა ქვეყნებმა“, - ამბობს ვალერი ჩეჩელაშვილი. რამ განაპირობა რუსეთ-უკრაინის სამხედრო დაპირისპირების განახლება, რამდენად ეფექტურად იმოქმედებს დასავლეთი უკრაინის დასაცავად; NATO-ში გაწევრიანების რა შანსები აქვს. როგორ აისახება ეს პროცესები საქართველოზე და რამდენად შესწევს ძალა კრემლს აშშ-ის და ევროპის ერთიან ძალებს დაუპისპირდეს, ამ საკითხებზე Europetime ელჩს, ვალერი ჩეჩელაშვილს ესაუბრა: დღეს, უკრაინა რუსეთთან ომშია. ეს არის ობიექტური რეალობა. რუსეთი გარკვეული მიზეზების გამო ცდილობს ამ ომის ახალი ტალღის წამოწყებას, პირდაპირი აგრესიის სახით. _მაინცდამაინც ახლა, ამ ვითარებაში, რატომ გადაწყვიტა რუსეთმა უკრაინის საზღვართან სამხედრო მობილიზაცია და დესტაბილიზაციის მცდელობა? ეს ხომ არ არის რუსეთის ერთგვარი რეაგირება აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციის პოლიტიკის საპასუხოდ, იმ ფონზე, როდესაც აშშ-მ, ევროკავშირმა და NAtO-მ გადაწყვიტეს კოორდინირებულად იმოქმედონ რუსეთის ქმედებების წინააღმდეგ. რის მიღწევას ცდილობს კრემლი? ფაქტორების სამ ჯგუფს გამოვყოფდი. პირველი ჯგუფი უკავშირდება აშშ-ის ახალადმინისტრაციას, რადგან პუტინი ბაიდენის ადმინისტრაციის მიდგომებით ძალიან გაღიზიანებულია, რაც გამოიხატება იმაში, რომ აშშ რუსეთს მთავარ მოწინააღმდეგედ არ აღიქვამს. ასეთად ის ჩინეთს აღიქვამს. ამასთან, ბაიდენმა ყველაფერს თავის სახელი დაარქვა და პუტინს მკვლელი უწოდა. ბაიდენი დასაწყისშივე არ დაელაპარაკა პუტინს და თქვა, რომ დაელაპარაკება მაშინ, როცა ამის დრო მოვიდოდა. ამან ძალიან გააღიზიანა პუტინი. ამ დაძაბულობის შედეგად, პუტინმა ნაწილობრივ დაიკმაყოფილა თავისი ეგო, რადგან 13 აპრილს, ბაიდენთან მისი სატელეფონო საუბარი შედგა. ფაქტორების მეორე ჯგუფი უკავშირდება უკრაინის ახალ პრეზიდენტს.პრეზიდენტმა ზელენსკიმ ძალიან თანმიმდევრულად და მტკიცედ დაიწყო,უკრაინის პოლიტიკურ ელიტაში კარგად ინტეგრირებული რუსული მეხუთე კოლონის დემონტაჟი. პირველ რიგში, ეს ეხება ისეთ ოდიოზურ ფიგურას, როგორიც არის მედვედჩუკი. ამითაც ძალიან გაღიზიანებულია პუტინი, რადგან უკრაინაში გავლენის ბერკეტებს კარგავს. ფაქტორების მესამე ჯგუფი შიდა რუსული პრობლემებია - ეს არის ეკონომიკა,ხალხის ზოგადი უკმაყოფილება. საპენსიო ასაკის აწევის გამო პენსიონერების უკმაყოფილება, ინტერნეტის შეზღუდვის საკითხი, ახალგაზრდების უკმაყოფილება, რეგიონული ნაციონალური სეპარატიზმის გამოვლინებების გაძლიერება, საერთაშორისო ბაზრებზე რუსეთის შევიწროება და რაც მთავარია, ალექსეი ნავალნის საქმე, რომელმაც მთელი რუსეთი და მსოფლიო ააფორიაქა. შესაბამისად, პუტინი ბედნიერი არ არის იმ რეიტინგებით, რომლებიც მის პარტიას აქვს 2021 წლის სექტემბერში დანიშნული ახალი არჩევნების მოლოდინში. შესაბამისად, ამ სამი ჯგუფის ფაქტორების გათვალისწინებით იყო გამოწვეული რუსეთის სამხედრო გააქტიურება უკრაინის საზღვრებთან. _2008, 2014 წლებთან რომ გავავლოთ პარალელები, რამდენად შეცვლილია რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის მხარდაჭერის ხარისხი და რამდენად ქმედითუნარიანი და შედეგის მომტანი იქნება უკრაინისთვის ეს მხარდაჭერა?თუნდაც ის გარემოება, რომ რუსეთისგან თავდასაცავად, უკრაინის პრეზიდენტი NATO-ში გაწევრიანების დაჩქარებას ითხოვს, დასავლეთს რამდენად აქვს საკმარისი ბერკეტები, რუსეთის არაპროგნოზირებად ქმედებებს პასუხი გასცეს ისე, რომ უკრაინა არ დაზარალდეს? ამ პროცესში საქართველო რა პოზიციაზეა? უკრაინის ასეთი დამოკიდებულება და პოლიტიკა თვითონ პუტინის პოლიტიკამ განსაზღვრა - იმიტომ, რომ არის ძალიან კარგი ტაქტიკური მოთამაშე, მაგრამ ცუდი სტრატეგი. მან საქართველოში 2008 წელს ბრწყინვალე ტაქტიკური ოპერაციები გაითამაშა, უკრაინაში - 2014 წელს. რის შედეგადაც, აფხაზეთსა და სამაჩაბლოზე კონტროლი მოიპოვა, მაგრამ საქართველო დაკარგა, ყირიმის ანექსიით დაკარგა უკრაინა, კონტროლი აქვს დნესტისპირეთზე, მაგრამ დაკარგა მოლდოვა. ამ მანკიერ პრინციპებზე აწყობილი პოლიტიკა აბსოლუტურად ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სამართლის ნორმებსა და პრინციპებს. ზოგადად, ცივილიზებულ სამყაროში მიღებულ თამაშის წესებს. ეს არა მხოლოდ საგარეო ასპარეზზე უქმნის პრობლემებს პუტინს, ამ სანქციური პოლიტიკის ჩათვლით, არამედ ქვეყნის შიგნითაც. პრაქტიკულად, ვერ დამისახელებთ ვერცერთ ქვეყანას, რომელიც რუსეთის გულწრფელი მოკავშირეა. თუ რუსეთს ჰგონია რომ ჩინეთია, ეს არის რუსეთის ყველაზე დიდი შეცდომა. ისეთი ქვეყნებიც კი, როგორიც არის ბელარუსი, სომხეთი ანტაჯიკეთი, თითქოს, თავიდან ბოლომდე დამოკიდებულნი არიან რუსეთზე, იქაც კი საზოგადოებრივ განწყობებს თუ გავაანალიზებთ, დავინახავთ, რომ საზოგადოება რუსეთის მიმართ კეთილგანწყობილი არ არის. ყველა ხედავს, რომ კრემლს მხოლოდ ერთი მიზანი ამოძრავებს, რაც შეიძლება უფრო მეტად შეასუსტოსთავისი სამეზობლო, დემოკრატიის გაძლიერება და იმ სახელმწიფოს განვითარება, კეთილდღეობა არ დაუშვას და ა.შ. შესაბამისად, შეინარჩუნოს დომინირება. საქართველოს მიმართაც იგივე ჭეშმარიტებაა. ეს პოლიტიკა რუსეთს არა მხოლოდ საგარეო ასპარეზზე უქმნის პრობლემას, არამედ შიგნითაც. კრემლი ცდილობს, ქვეყანაში ინტერნეტი შეზღუდოს, მაგრამ ახლა სხვა სამყაროა, ადამიანებს მოგზაურობას ვერ აუკრძალავ, ვერც ინტერნეტით სარგებლობას, მაშინ ჩრდილოეთ კორეა უნდა გახდე. ამიტომ, რუსეთის შიგნით საზოგადოებაში თანდათან აკუმულირდება პუტინის მიმართ სერიოზული უკმაყოფილება. ამას ისიც ემატება, რომ პუტინი უკვე ის პუტინი აღარ არის, რომელიც 10 და15 წლის წინ იყო, კარგად მახსოვს, როდესაც ძალიან აქტიური და სხარტი იყო.რთულ შეკითხვებზე პასუხს მარტივად პოულობდა. ამაში ერთგვარ სიამოვნებასაც კი იღებდა. რაც უფრო მწვავე კითხვას უსვამდნენ, გამოწვევად იღებდა დაპასუხობდა. ახლა რომ დავაკვირდეთ მის გამოსვლებს და პასუხებს, ხანდახან ძალიან უჭირს სხარტი პასუხების მოძებნა. მერკელის ვიზიტის დროს, მოსკოვში, ერთობლივ პრესკონფერენციაზე ირანის მაგივრად უკრაინა ახსენა დაკიდევ სხვა შეცდომები დაუშვა. ბუნებრივიც არის, 20 წლის განმავლობაში არაბუნებრივი სიმძლავრის წნეხის ქვეშ იმყოფება, რომელიც დიდ წილად თვითონაც შექმნა. როდესაც ყველას უპირისპირდები შიგნით და გარეთ - ვინც მასთან არ არის, ყველას მტრად იღებს. ეს წნეხი ხომ მასზეც, როგორც ბიოლოგიურ არსებაზე მოქმედებს. ამის უგულვებელყოფა არ შეიძლება. ამიტომ, მე ვფიქრობ რომ სერიოზული პრობელმები ელოდება პუტინს, რომელიც განპირობეულია პრობლემების ამ ორი ჯგუფით. ერთი რუსეთის შიგნით, მეორე გარეთ, დასავლეთის კონსოლიდირების შედეგად. _რამდენად დაასუსტა რუსეთის ეკონომიკა პანდემიამ და რამდენად აისახება ეს ფაქტორი მის საგარეო პოლიტიკაზე? რამდენად გაუმკლავდება რუსეთის ეკონომიკა დასავლეთის ერთიანი ძალებით შეტევას? პანდემიამ ყველა სახელმწიფო დააზარალა. თუმცა ეკონომიკურად რუსეთი უფრო მეტად დაზარალდა, ვიდრე ამერიკის შეერთებული შტატები. ამერიკის ეკონომიკის აღდგენა გაცილებით სწრაფი ტემპებით ხდება, ვიდრე რუსეთის. ვაქცინაცია იქ უფრო სწრაფად და ეფექტურად ჩატარდა. ამერიკას ეკონომიკის სამპროცენტიანი ზრდა აქვს. აშშ-ის ეკონომიკის 3-პროცენტიანი ზრდა, რუსეთის მთელი ეკონომიკის 25-პროცენტიანი ზრდის ტოლფასია. ამერიკის და რუსეთის ეკონომიკები თანაზომადი არ არის. აშშ-ის ეკონომიკის რესურსი არის 22 ტრილიონი ამერიკული დოლარი. რუსეთის ეკონომიკის მთლიანი შიდა პროდუქტი - 1.5 ტრილიონს შეადგენს. ერთმანეთს ვერ დაატოლებ. პლუს ამას, ამერიკას თავისი პარტნიორები ჰყავს, ევროატლანტიკური სივრცე, დიდი ბრიტანეთი, ევროკავშირი. ამას დაამატეთ ევროკავშირის და დიდი ბრიტანეთის ეკონომიკა, ამასთან, რა არის რუსეთის 1.5 ტრილიონი? 45 ტრილიონიან ეკონომიკურ სივრცეს, როგორ უნდა დაუპირისპირდეს?! თუ სერიოზულად არ მოხდა რუსეთის პოლიტიკის, ხედვების გადალაგება, რაც პუტინის პირობებში შეუძლებელია, რუსეთს სერიოზულ პრობლემები შეექმნება. ეს გლობალური პროცესები გვკარნახობს, რომ დროულად და თანმიმდევრულად დავიკავოთ ჩვენი ადგილი ამ ბრძოლაში და სწორ ადგილას დავდგეთ, ჩვენს სტრატეგიულ მოკავშირე აშშ-სთან ერთად, ევროკავშირთან, NATO-სთან დაუკრაინასთან ერთად. საკმარისი არ არის რაღაც სახის ზოგადი შეფასებები და რბილი განცხადებები, რომ ზოგადად აღშფოთებულები ვართ და მხარს ვუჭერთ უკრაინას. მივესალმები, ელჩის დაბრუნება სწორი გადაწყვეტილებაა, მაგრამ ამ ელჩის დაბრუნება სულ სხვანაირი ფორმით უნდა მომხდარიყო. საგარეო საქმეთა მინისტრს ბევრად უფრო ძლიერი განცხადება უნდა გაეკეთებინა, რომელიც ახსნიდა, რატომ, რისთვის; რომ უკრაინა ჩვენი პარტნიორია; პარტნიორობა ახალი ფურცლიდან უნდა დავიწყოთ და დაშვებული შეცდომები დავივიწყოთი იმიტომ,, რომ ჩვენ ვართ უკრაინასთან ერთად ამ ბრძოლაში. ერთ-ერთმა ექსპერტმა თქვა კიდეც, საგარეო საქმეთა მინისტრი რომ ვიზიტით ჩასულიყო კიევში, თან ჩაეყვანა ელჩი. ამას მიეცემოდა სულ სხვა ჟღერადობა. ეს იქნებოდა ძალიან ძლიერი გზავნილი. შეხვდებოდა ზელენსკისაც. შესაბამისად, საქართველოს თემა გაჟღერდებოდა და შეიძლებოდა იმის თქმა, რომ ჩვენ ვართ უკრაინასთან ერთად - უკრაინასთან ერთად საქართველოც NATO-ში, ერთი დღის წესრიგი გვაქვს, ერთი პრობლემები გვაქვს, ერთად ვართ, ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორებთან ერთად. ამიტომ, საქართველოც დასავლეთის გეოპოლიტიკურ ინტერესებში ისევე უნდა იყოს, როგორც არის უკრაინა. _ექსპერტთა გარკვეული ნაწილი ფიქრობს, რომ საქართველოს ხელისუფლებას რუსეთის არგაღიზიანების პოლიტიკა აქვს არჩეული და ე.წ საფრთხის დაბალანსების პოლიტიკას მიმართავს იმისთვის, რომ უკრაინაში არსებული სიტუაცია არ მიიღოს, რასაც კრიტიკულად აფასებენ რიგი ექსპერტები. თქვენ როგორ შეაფასებთ ხელისუფლების საგარეო პოლიტიკას? უკრაინამ 1997 წელს, რუსეთთან თანამშრომლობის და კეთილმეზობლობის ხელშეკრულება დადო. მერე მოხდა ამის რატიფიკაცია პარლამენტში. მოგვიანებით, საზღვრების დელიმიტაციაზე პუტინმა მოაწერა ხელი. ეს ყველა დოკუმენტი რუსეთმა აიღო და ნაგვის ყუთში მოისროლა. ამიტომ, რუსეთთან რა სახის ხელშეკრულება და შეთანხმებაც არ უნდა გაფორმდეს, არცერთ ქვეყანას არანაირი გარანტია არ აქვს, რომ ის პირობას შეასრულებს. ჩვენ რომ ვიყოთ შვეიცარია, საზღვარი არ გვქონდეს რუსეთთან და ის პრობლემები, რაც ახლა გვაქვს - როცა რუსეთი აგრძელებს მცოცავ ოკუპაციას, იტაცებს ჩვენს მოქალაქეებს და კლავს. ამის მაგალითებია, ტატუნაშვილი, ოთხმეზურია და კიდევ სხვა ბევრი შემთხვევა, რუსეთის არგაღიზიანების პოლიტიკა კიდევ შეიძლება, რომ გამართლებული ყოფილიყო, თუნდაც რომ დაგვენახა, აფხაზეთს და ცხინვალს ქართველებთან დალაპარაკებას და საერთო ენის გამონახვას ურჩევს. ჩვენ ხომ ამას ვერ ვხედავთ?! კი ბატონო, ვაჭრობა გაიხსნა, ტურისტები შემოდიან, მაგრამ უკაცრავად, ეკონომიკა და ვაჭრობა რომ გაიხსნა, ამით ჩვენც ვსარგებლობთ და რუსებიც სარგებლობენ. რუსეთი გაცილებით მეტ თავის პროდუქტს ყიდის აქ, ქართულ ბაზარზე, ვიდრე ჩვენ ვყიდით რუსეთში. ამიტომ, რუსებსაც არანაკლებ აწყობთ სავაჭრო ურთიერთობა, ვიდრე საქართველოს. კრემლი ცდილობს, რუსი ტურისტების შემოსვლა შეზღუდოს საქართველოში, რადგან არ აწყობს, მისმა მოქალაქეებმა დაინახონ, რამდენად ბევრად დალაგებული ქვეყანაა საქართველო. მილიონზე მეტი ტურისტი, რომელიც პანდემიამდე ჩამოდიოდა, რუსეთში დაბრუნების შემდეგ თავის გარემოცვასთან სიმართლეს ჰყვებოდა, მერე მათი გარემოცვის ტვინის რეცხვა რთული ხდება. ამის გამოც აწყობს, პროვოკაციებს, მაგრამ არ გამოუვა. რუსების 70 პროცენტი ხმელეთით შემოდიოდა. მთელი ჩრდილოეთ კავკასია აქ ჩამოდიოდა, რადგან მათთვის ვართ თავისუფლების დადემოკრატიის კუნძული. სხვა პლუსებზე აღარ ვსაუბრობ. _უკრაინა აცხადებს, რომ რუსეთისგან მისი რეალურად დაცვის ერთადერთი გზა, მისი NATO-ში გაწევრიანებაა. ამ მოცემულობით რა შანსები აქვს უკრაინას? რამდენად რეალურია მისი NATO-ში გაწევრიანება ასეთი კონფლიქტებით, და საქართველო რა პოზიციაზეა ამ პროცესში? შეიძლება თუ არა პარალელების გავლება ახლანდელ მდგომარეობას და ბალტიისპირეთის ქვეყნების ალიანსში გაწევრიანების წინაპირობებს შორის? ბალტიისპირეთის ქვეყნები კარგი მაგალითია, მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს,ისინი შეთანხმებულად მოქმედებდნენ. აცხადებდნენ რომ მათ არ სურთ მარტო გაწევრიანება, მხოლოდ ერთად შესვლა სურთ, რადგან მათი სიძლიერე სწორედამ სამი ქვეყნის ერთიანობაშია, ეს კარგად ჩანდა NATO-ს თვალში. სხვათა შორის, ვიშეგრადის ჯგუფმაც იგივე პოლიტიკას მიმართა, არამარტო ალიანსთან მიმართებით, არამედ - ევროკავშირთან. იდეა და მათი გზავნილები იყო, რომ ჩვენ ჯერ არ ვართ NATO-ს წევრები, მაგრამ ერთმანეთთან ვთანამშრომლობთ, როგორც NATO-ს წევრები, ეს ძალიან კარგად დაინახეს ალიანსის წევრმა ქვეყნებმა. ამის გარდა, აღნიშნულმა ქვეყნებმა, ძალიან მნიშვნელოვანი დაწარმატებული რეფორმები განახორციელეს. დღეს დღეობით, ჩვენი ეკონომიკა სავალალო ვითარებაშია. 9 წლის განმავლობაში, მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ზრდა არ გვქონია. რომ შევადაროთ ევროკავშირის წევრ ყველაზე სუსტი ეკონომიკის მქონე ქვეყანას, ბულგარეთის ეკონომიკა ბოლო 9 წლის განმავლობაში 25 პროცენტით გაიზარდა. ახლა წარმოიდგინეთ, როგორ შეგვაფასებენ ევროკავშირის წევრი ქვეყნები. ჩვენ რომ ვიყოთ ეკონომიკურად წარმატებული სახელმწიფოები, გაცილებით უფრო რეალისტური იქნებოდა გაწევრიანება, NATO-სა და ევროკავშირში. მაგრამ უკრაინისთვის ოლიგარქიული, კორუფციული და ეკონომიკური პრობლემები არის ერთ-ერთი მთავარი დაბრკოლება ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის გზაზე. რაც შეეხება საქართველოს, ჩვენც ხომ შეგვიძლია დემოკრატიული და ეკონომიკური რეფორმებით პროგრესის მიღწევა?! სწორედ ამაზე მწყდება გული,რომ სათანადო მუშაობა არ მიმდინარეობს. სწორედ ეს მთავარი საკითხებია, რამაც უნდა დააგვაახლოვოს ევროატლანტიკურ სტრუქტურებთან. _NATO-სთან ურთიერთობის ჭრილში, თქვენ ახსენეთ ბალტიისპირეთის ერთიანი პოზიცია, რომ ალიანსისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი იყო მთელი რეგიონი და არა მხოლოდ ცალკეული ქვეყანა. დღეს უკვე NATO დიდ ინტერესს იჩენს შავი ზღვის აუზის უსაფრთხოების მიმართ. ამ შემთხვევაში რამდენად ზრდის შავი ზღვის აუზი საქართველოსთვის და უკრაინის სტრატეგიულ საჭიროებას და როგორ უნდა გამოვიყენოთ ეს ფაქტორი? თუ გავითვალისწინებთ იმასაც, რომ თურქეთმა მონტროს კონვენციას გადახედა და აშშ-ს და NATO-ს სამხედრო გემებს შესვლის უფლებას აძლევს. შავი ზღვის უსაფრთხოება არის NATO-ს დღის წესრიგში ძალიან პრიორიტეტული საკითხი, საქართველო და უკრაინა ერთიან კონტექსტში განიხილებიან. თურქეთი, რუმინეთი და ბულგარეთი არიან NATO-ს წევრი ქვეყნები. ჩვენ ერთიან სივრცეში მოვიაზრებით, როგორც NATO-ს ასპირანტი ქვეყნები. ჩვენ ასევე წარმოვადგენთ სერიოზულ გეოპოლიტიკურ სივრცეს NATO-სთვის ამ რეგიონში, რომელიც ახლოს არის ირანთან და ახლო აღმოსავლეთთან. ჩვენი ქვეყანა NATO-სთვის დიდი შენაძენი იქნება, ჩვენ რომ გამოვამჟღავნოთ ისეთი ფასეულობების მიმართ ერთგულება, როგორიც არის, ევროპულ პრინციპებსა და სტანდარტებზე აგებული სტაბილური და შეუქცევადი დემოკრატიული განვითარება, დასავლურ სამყაროში მიღებული თამაშის წესებით უნდა ვიმოქმედოთ, არამხოლოდ - ვილაპარაკოთ. ის რომ, ჩვენ ვართ ევროპელები, ყოველდღიურ ცხოვრებაში უნდა დავადასტუროთ და ბევრი რამ გავაკეთოთ, რომ დასავლეთისთვის ღირებული პარტნიორი გავხდეთ. როგორც კი დასავლეთი დარწმუნდება, ჩვენ ვართ ღირებული, თვითმყოფადი,თვითკმარი, სტაბილური პარტნიორი, რომელსაც შეუძლია, არამხოლოდ მოითხოვოს, თავისი კონტრიბუციაც გააკეთოს NATO-ს ინტერესების დღის წესრიგში, სულს ხვა ვითარებას მივიღებთ. ეს ჩვენც გვეხება და უკრაინასაც. აი, აქ ძლიერი დუეტია, გაცილებით უფროძლიერი ფაქტორი, ვიდრე სოლო. ამის მომხრე ვარ და ამიტომ მიმაჩნია, რომ უკრაინასთან ურთიერთობების დინამიური განვითარებაა ჩვენი საკვანძო საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტი. ამ მიმართულებაზე ფოკუსირებული უნდა იყოს ჩვენი ძალისხმევა. იმედია საგარეო საქმეთა სამინისტრო მაზე სერიოზულად ფიქრობს და მუშაობს.
თორნიკე შარაშენიძე: ამ შეთანხმების შემდეგ, ქვეყანას უკვე აქვს შესაძლებლობა, საგარეო პოლიტიკურ საფრთხეებზე გადაერთოს
ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის დოკუმენტზე ხელმოწერის შემდეგ, ამერიკელი და ევროპელი პარტნიორების განცხადებებში მთავარი აქცენტი კეთდება შეთანხმების შესრულების მხარდაჭერაზე; რომ ისინი მზად არიან, პარლამენტს მხარი დაუჭირონ შეთანხმების მიზნების მიღწევის უზრუნველყოფაში. სენატორ ჯიმ რიშის განცხადებით, „ქართულ ოცნებასა“ და ოპოზიციას პასუხისმგებლობა ეკისრებათ, შეთანხმება დაიცვან და პოლიტიკური ნდობა აღადგინონ. მისი თქმით, შეთანხმების მდგრადობის ნამდვილი გამოცდა მისი განხორციელება იქნება. დოკუმენტზე ხელმოწერიდან რამდენიმე საათში, პარლამენტის საპროცედურო საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარემ, ირაკლი ქადაგიშვილმა, შარლ მიშელის დოკუმენტში შეტანილ ერთ-ერთი პუნქტზე განაცხადა, რომ მის შესრულებას 60-ვე ოპოზიციონერი დეპუტატის პარლამენტში შესვლა სჭირდება. საუბარია პარლამენტის 5 კომიტეტში ოპოზიციის წარმომადგენლების თავმჯდომარედ არჩევის საკითხზე. „ნაციონალური მოძრაობა“ პარლამენტში შესასვლელად თავის პირობებს აყენებს, რაზეც ხელისუფლება კვლავ არ თანხმდება, რადგან მათი მოთხოვნები შეთანხმების დოკუმენტშიც არ არის აღნიშნული. რა პრობლემები შეიძლება წარმოიქმნას შეთანხმების აღსრულების პროცესში, რამდენად აღმოფხვრის ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეული შეთანხმება კრიზისს საქართველოში და ახლა რა ეტაპზეა საქართველო ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის გზაზე, ამ საკითხებზე Europetime საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტს, თორნიკე შარაშენიძეს ესაუბრა. მისი თქმით, შარლ მიშელის დოკუმენტზე ხელმოწერის და პოლიტიკური კრიზისის გადალახვის შემდეგ, ქვეყანას უკვე აქვს შესაძლებლობა, საგარეო პოლიტიკურ საფრთხეებზე გადაერთოს, „შეთანხმების მიღწევაზე ვიტყვი, რომ სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. ქვეყანას ახლა უკვე აქვს შანსი, გადაერთოს სერიოზულ, გრძელვადიან, სტრატეგიულ პრობლემებზე, მათ შორის არის საგარეო პოლიტიკის უსაფრთხოების საკითხებზე, რაც საკმაოდ ბევრია, მით უმეტეს, ყარაბაღის ომის შემდეგ. საგარეო უსაფრთხოების საკითხებზე, ქვეყანამ რეაგირება რომ მოახდინოს, საზოგადოებაში კონსენსუსის მიღწევაა საჭირო. კონსენსუსი ვერ იქნება, თუ პარლამენტი სრულყოფილად მუშაობას ვერ შეძლებს. საგარეო უსაფრთხოების საკითხებზე სერიოზულად არის სამსჯელო, როგორც პარლამენტში, ასევე საზოგადოებაში“, - აღნიშნავს თორნიკე შარაშენიძე. საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტი განმარტებით, ის ფაქტი, რომ ბოლო პერიოდში, ამერიკელი და ევროპელი ლიდერები ევროატლანტიკური ინტეგრაციის პროცესში, უკრაინას უფრო ხშირად ახსენებდნენ, ვიდრე საქართველოს, რეალურად ბევრს არაფერს ცვლის. „დავიწყოთ იქიდან, რომ რაც არ უნდა ხშირად ახსენონ უკრაინა, ამ ეტაპზე, ის ვერც NATO-ში გაწევრიანდება და ვერც ევროკავშირში. ვიდრე უკრაინას ტერიტორიები წართმეული აქვს, სრულიად გაუგებარია, როგორ უნდა შევიდეს NATO-ში. ეს საუბარი, ცარიელი წყალია და მეტი არაფერი. ამიტომ, ამერიკელი და ევროპელი ლიდერების მხრიდან უკრაინის მეტად ხსენება, ვიდრე საქართველოსი, რეალურად არაფერს ცვლის. უკრაინაზე უფრო მეტი აქცენტი კეთდება იმიტომ, რომ ახლა უკრაინა ბევრად მძიმე სიტუაციაშია, ვიდრე საქართველო. იქ ომი გრძელდება. რაც შეეხება ევროკავშირს, უკრაინა საქართველოზე მდიდარი კი არის, მაგრამ გაცილებით კორუმპირებული ქვეყანაა, ვიდრე საქართველო. კი, საქართველოს პოლიტიკური კრიზისი ჰქონდა, თუმცა ბევრი წვალების მიუხედავად, ამ კრიზისიდან გამოსვლა მაინც შეძლო, ამიტომ, მე ამ სკეპტიციზმს არ ვიზიარებ. მაგრამ, ჩვენდა სამწუხაროდ, ევროკავშირში ინტეგრაცია ასე მარტივად არ ხდება. ევროკავშირის ეკონომიკურ სტანდარტებს ძალიან ჩამოვრჩებით. უახლოეს წლებში, დიდი ეკონომიკური ცვლილებები მოსალოდნელი არ არის, მით უმეტეს, პანდემია კიდევ უფრო მეტად ართულებს ეკონომიკური ზრდის პროცესს“, - აღნიშნავს თორნიკე შარაშენიძე. მოაწერს თუ არა ხელს, შარლ მიშელის დოკუმენტს „ნაციონალური მოძრაობა“ და რა მდგომარეობაში აღმოჩნდება ის უარის თქმის შემთხვევაში, თორნიკე შარაშენიძე ამბობს, რომ ახლა, როცა დოკუმენტს ხელს აწერს ყველა, დასავლეთი მალე დაიღლება „ნაციონალური მოძრაობის“ ჭირვეულობით, ენმ-სთვის კი დასავლეთის პოზიცია მნიშვნელოვანია. „ეს სიტუაცია უკვე გადაიქცა „ნაციონალური მოძრაობის“ პრობლემად. მელიას ახლაც შეუძლია, ნებისმიერ დროს გამოვიდეს ციხიდან, ყველამ იცის ეს. რას ჰქვია, თუ გათავისუფლდება, როგორც ეს ნიკა მელიას სურს?! სააკაშვილის განცხადებიდან გამომდინარე, ვფიქრობ, ის იაზრებს, რომ ხაფანგში აღმოჩნდა. ხაფანგში იმიტომ, რომ ერთადერთი პარტიაა, რომელიც პარლამენტს გარეთ რჩება, რასაც თავისი შედეგები მოჰყვება. რამდენ ხანს უნდა იყოს ეს პარტია და რამდენ ხანს იარსებებს სააკაშვილის ფაქტორის ხარჯზე? ამომრჩევლის რაღაც ნაწილი შეიძლება შეინარჩუნოს, მაგრამ საგრძნობლად დაარტყამს და დააზარალებს ეს სიტუაცია. პირველ რიგში, დასავლეთის თვალში მათ რეპუტაციას დაარტყამს. „ნაციონალური მოძრაობისთვის“ კი დასავლეთის მხარდაჭერა ახლა ძალიან მნიშვნელოვანია. მე მგონი, უკვე ცდილობენ, გამოსავალი იპოვონ“, - განუცხადა Europetime-ს თორნიკე შარაშენიძემ. მისი თქმით, ახლა „ქართული ოცნება“ ვაჭრობას დაიწყებს და ეს მოულოდნელი სულაც არ არის. „ბუნებრივია და გასაკვირი არ იქნება ჩემთვის, რომ ქართული ოცნება ვაჭრობას დაიწყებს. ოპოზიციას საქმეს გაურთულებს. მე რაც მახსოვს, შეთანხმებაში ეწერა, რომ ყველა შედის პარლამენტში, შესაბამისად „ქართული ოცნება“ ამას გამოიყენებს", - განუცხადა Europetime-ს თორნიკე შარაშენიძემ.
ლორა თორნტონი: შეთანხმებას საქართველოს მეგობრები და პარტნიორები ნამდვილად მიესალმნენ, მაგრამ ეს არ არის „უფასო საშვი“
„საქართველოს ყველაზე დიდი მონაპოვარი დემოკრატიაა. ეს არის ის, რის გამოც ქვეყანამ დაიმსახურა დასავლეთის პარტნიორების ყურადღება და აღფრთოვანება, რთულ რეგიონში მდებარეობის გამო. საერთაშორისო თანამეგობრობამ ნამდვილად შეხედა საქართველოს, როგორც იმედის შუქურას. შეთანხმებას საქართველოს მეგობრები და პარტნიორები ნამდვილად მიესალმნენ, მაგრამ ეს არ არის „უფასო საშვი“ (free pass)“, - აცხადებს Europetime-თან ინტერვიუში ლორა თორნტონი, „დემოკრატიის დაცვის ალიანსის“ დირექტორი გერმანიის მარშალის ფონდში და NDI-ის ყოფილი ხელმძღვანელი საქართველოში. მისი შეფასებით, შეთანხმებასთან დაკავშირებით ნებისმიერი უკან დახევა მკაცრად განიხილება; კიდევ ბევრი რამ არის გასაკეთებელი, რათა განმტკიცდეს საქართველოს დემოკრატიული ინსტიტუტები და პროცესმა უზრუნველყოს, რომ დემოკრატია ხალხისთვის მუშაობს. _ერთ-ერთ ინტერვიუში აღნიშნავდით, რომ საქართველოში ვადამდელი არჩევნების ჩატარება ევროპისთვის ცუდი პრეცედენტი იქნება და ამის ნაცვლად, ძალისხმევა საარჩევნო და სასამართლო სისტემების რეფორმაში უნდა ჩაიდოს. 19 აპრილს გაფორმებული შეთანხმების მიხედვით, 2022 წელს ვადამდელი არჩევნები უნდა ჩაინიშნოს იმ შემთხვევაში, თუ „ქართული ოცნება“ 2021 წლის ადგილობრივ არჩევნებზე ვალიდური პროპორციული ხმების 43%-ზე ნაკლებს მიიღებს. ასეთ ფორმულირებას როგორ უყურებთ და ზოგადად, დაასრულებს თუ არა კრიზისს ეს დოკუმენტი? მადლობა ამ შეკითხვისთვის. „ამერიკის ხმასთან“ ინტერვიუში ვთქვი, რომ ახალი არჩევნების ჩატარება, როდესაც როგორც ადგილობრივმა, ასევე საერთაშორისო დამკვირვებლებმა მიიჩნიეს, რომ პროცესი სანდოა, შეიძლება, პოტენციურად უარყოფითი პრეცედენტი ყოფილიყო. მნიშვნელოვანია, რომ ხელახალი არჩევნები ტარდებოდეს მხოლოდ ძალიან იშვიათ ვითარებაში, როდესაც ხდება მნიშვნელოვანი დარღვევები და ფართო, დადასტურებული ხარვეზები, რაც ცვლის საერთო შედეგს და სადაც არაპარტიულმა დამკვირვებლებმა განაცხადეს, რომ ეს პროცესი არც თავისუფალია და არც სამართლიანი. სხვა შემთხვევაში, წაგებულ მხარეებს ყველგან შეუძლიათ (და სინამდვილეში ამას აკეთებენ) ასეთი მოთხოვნების წამოყენება მტკიცებულებების გარეშე (როგორც ვნახეთ, მაგალითად, აშშ-სა და მიანმარში.) ამრიგად, 19 აპრილის შეთანხმება მიუთითებს იმაზე, რომ როგორც ოპოზიციური, ისე მმართველი პარტიების წარმომადგენელთა მნიშვნელოვანი ნაწილი აღიარებს საქართველოში შექმნილი პოლიტიკური ვითარების უნიკალურობას და ვადამდელი არჩევნების საკითხზე კომპრომისის საჭიროებას. მე მივესალმები ამ შეთანხმებას და ვულოცავ ყველა მხარეს. ასევე მივესალმები პარლამენტში ძალთა ბალანსის შესახებ არსებულ განწყობას. წლების განმავლობაში ვმუშაობდი საქართველოს პარლამენტთან და უმცირესობის უფლებები ძალიან შეზღუდულია. მე რომ ვიყო თავმჯდომარე კომიტეტში, ოპოზიციის მხრიდან, საბიუჯეტო საკითხებზე ვფოკუსირდებოდი, მნიშვნელოვანი იქნებოდა ზედამხედველობის უფრო მკაცრი დებულებები. საქართველოს საკანონმდებლო შტო საკმაოდ სუსტია. ვიმედოვნებ, რომ გარკვეული რეფორმების შედეგად, პარლამენტი უფრო ეფექტური მაკონტროლებელი გახდება. ვფიქრობ, პოლარიზაცია შეიძლება ასე სწრაფად არ დასრულდეს, თუმცა აპრილის კომპრომისი კარგი ნიშანია. რაც შეეხება კითხვას, დაასრულებს თუ არა ეს დოკუმენტი კრიზისს, ვფიქრობ, ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ განვსაზღვრავთ კრიზისს. ეს ნამვდილად პოზიტიური განვითარებაა, რაც როგორც ჩანს, მიანიშნებს იმაზე, რომ არჩეული დეპუტატების უმრავლესობა პარლამენტში ადგილებს დაიკავებს. საქართველოს არჩევნები მნიშვნელოვანი ხარვეზებით ხასიათდება. მე ვიტყოდი, რომ ყველაზე საზიანო ხარვეზები ნამდვილად არ ფიქსირდება არჩევნების დღეს, მაგრამ ეს ხდება მანამდე. განსაკუთრებით, დაშინება, სახელმწიფო რესურსის ბოროტად გამოყენება და არათანაბარი გარემო (ფინანსური მხარდაჭერა). არჩევნების პარალელურად, ასევე პრობლემაა სასამართლო სისტემაში პოლიტიკური ჩარევა (ან ასეთი აღქმა). ეს არის გამოწვევები, რომელთა მოგვარება კანონმდებლობითა და რეგულაციებით რთულია და თან სდევდა ქართულ არჩევნებს წლების განმავლობაში, სხვადასხვა მთავრობის დროს. არსებობს რამდენიმე საკანონმდებლო და მარეგულირებელი ცვლილება, საჩივრების განხილვის პროცედურები, ოქმების დამუშავება და ასე შემდეგ, თუმცა არ ვარ დარწმუნებული, რომ არჩევნები ამ ნაბიჯების შემდეგაც სხვა შედეგს მოიტანდა. მაგალითად, ვხედავთ, რომ მთავრობის ცვლილების შემდეგ, სახელმწიფო სამსახურში დასაქმებული ხალხი სამსახურს კარგავს, არამხოლოდ პოლიტიკურ და ადგილობრივ დონეებზე. ამრიგად, არსებობს სტიმული, რომ „თავი დახარონ“ და მთავრობას დაუჭირონ მხარი არჩევნებზე. ამას ემატება დაშინება, ან თუნდაც უბრალოდ „წახალისება“, რომელიც აღწერილი აქვს სახელმწიფო სამსახურში დასაქმებულ უამრავ თანამშრომელს - მასწავლებელს, სამედიცინო მუშაკს და ა.შ. საქმე იმაშია, რომ საარჩევნო რეფორმისა და ვადამდელი არჩევნების დროსაც კი ასეთი გამოწვევები იქნება, როგორც ეს 2012 წელს ვნახეთ. არ არსებობს პლურალიზმის ან ძალაუფლების განაწილების ნება, უფრო მეტიც, გამარჯვებულმა მხარემ უნდა „გაანადგუროს“ მისი ოპონენტი და დამარცხებული უნდა გაიქცეს, ან ციხეში აღმოჩნდეს. ეს ქმნის სტიმულს მმართველი პარტიისთვის, რომ მთავრობას ჩაებღაუჭოს და ამისათვის მის ხელთ არსებული ყველა საშუალება გამოიყენოს - სასამართლოები, სახელმწიფო რესურსები, სახელმწიფო მოსამსახურეები. ვფიქრობ, საქართველოში სხვა „კრიზისიც“ არის: ქართველი ხალხი უკმაყოფილოა თავისი მთავრობით და, უფრო საგანგაშოდ, დემოკრატიით. მათ არ მოსწონთ პარტიები, არ სჯერათ არჩეული წარმომადგენლების და ქვეყნის მიმართულებით ბედნიერები არ არიან. ეს მიუთითებს ქართულ პოლიტიკაში უფრო საშიშ და დუღილის ტემპერატურაზე მყოფ კრიზისზე. _როგორც NDI-ის ყოფილი ხელმძღვანელი, კვლევების გათვალისწინებით, კარგად იცნობთ განწყობებს საქართველოში. ბოლო გამოკითხვით, ბოიკოტს 60% არ უჭერდა მხარს, რიგგარეშე არჩევნებს 45% ემხრობოდა, 45% - წინააღმდეგი იყო. თქვენი შეფასებით, რაზე მიუთითებს ამომრჩეველი? საინტერესო შედეგებია. ლოგიკურია, რომ ქართველების უმრავლესობას სურს, პარლამენტმა დაიწყოს მუშაობა იმისთვის, რომ ქვეყნის სახელით რამე გააკეთოს, ვიდრე აირიონ პოლიტიკურ დაპირისპირებაში. რაც შეეხება ვადამდელ არჩევნებზე ხმების გაყოფას, ვფიქრობ, ეს უკავშირდება პოლიტიკურ პრეფერენციებს. შეიძლება, ვადამდელ არჩევნებს, როგორც ჩიხიდან გამოსვლის გზად ცოტა ვინმე განიხილავდეს. _ამ კრიზისის გამო, ხშირად ვისმენდით განცხადებებს, რომ საქართველოს საერთაშორისო იმიჯი მნიშვნელოვნად ზიანდება და რომ ქვეყნის ევროპულ მისწრაფებებს საფრთხეც დაემუქრებოდა, თუ მხარეები შეთანხმებას ვერ მიაღწევდნენ, როგორ ფიქრობთ, ქვეყანამ ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეული შეთანხმებით, რამდენად შეძლო ამ საფრთხის თავიდან აცილება და საბოლოოდ, იმიჯის ასე თუ ისე შენარჩუნება? საქართველოს ყველაზე დიდი მონაპოვარი არის დემოკრატია. ეს არის ის, რის გამოც ქვეყანამ დაიმსახურა დასავლეთის პარტნიორების ყურადღება და აღფრთოვანება, რთულ რეგიონში მდებარეობის გამო. საერთაშორისო თანამეგობრობამ ნამდვილად შეხედა საქართველოს, როგორც იმედის შუქურას. ამრიგად, როდესაც დემოკრატია უკან იხევს, ეს, რა თქმა უნდა, ქვეყნის პარტნიორებში იმედგაცრუებას იწვევს. ვფიქრობ, ნამდვილად იყო იმედგაცრუება, როდესაც მხარეები ვერ შეთანხმდნენ, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ყველა მხარდაჭერა მიიღეს. ვფიქრობ, შეთანხმებას საქართველოს მეგობრები და პარტნიორები ნამდვილად მიესალმნენ, მაგრამ ეს არ არის „უფასო საშვი“ (free pass). შეთანხმებასთან დაკავშირებით ნებისმიერი უკან დახევა მკაცრად განიხილება. კიდევ ბევრი რამ არის გასაკეთებელი, რათა განმტკიცდეს საქართველოს დემოკრატიული ინსტიტუტები და პროცესმა უზრუნველყოს, რომ დემოკრატია ხალხისთვის მუშაობს. _საერთაშორისო პარტნიორები ხშირად მიუთითებდნენ, რომ ერთადერთი, ვინც ამ სიტუაციით სარგებლობდა რუსეთი იყო, როგორ ფიქრობთ, რა უნდა მოიმოქმედოს ბაიდენის ადმინისტრაციამ რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ? მაგალითად, გენერალი ბენ ჰოჯესი ჩვენთან ინტერვიუში ამბობს, რომ ბაიდენის ადმინისტრაციამ უნდა გამოაცხადოს შავი ზღვის რეგიონის ყოვლისმომცველი სტრატეგია, რომელიც მოიცავს მდგრად და მნიშვნელოვან დიპლომატიურ და ეკონომიკურ დახმარებებს, ასევე, სამხედრო მხარდაჭერას რეგიონში უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად. კრემლი ნამდვილად აღფრთოვანებული იქნება დემოკრატიის წარუმატებლობით საქართველოში თუ ჩემს ქვეყანაში, აშშ-ში. მათი მიზანია, დათესონ უნდობლობა დემოკრატიის მიმართ და შექმნან პოლიტიკური ქაოსი და ეს ამოცანა უფრო მარტივდება, როდესაც ქვეყანა ზიანს აყენებს საკუთარ თავს, თუნდაც რუსული დეზინფორმაციის და ჩარევის გარეშე. ბაიდენის ადმინისტრაციამ ბოლო დროს გადადგა არაერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი რუსეთის ჩარევასთან მიმართებით (აშშ-ის არჩევნებში, კიბერშეტევები და ა.შ.), მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისია. შეერთებულმა შტატებმა თავის ევროპელ მოკავშირეებთან პარტნიორობით უნდა იმოქმედოს, რადგან მიდგომა „იმოქმედე მარტო“, არ იქნება ეფექტური. მათ ერთად უნდა შეიმუშაონ ყოვლისმომცველი სტრატეგია - (ევროპაში აშშ-ის შეირაღებული ძალების ყოფილი მეთაურის, ბენ ჰოჯესის მოსაზრებებს თუ დავუმატებთ) კიბერ თავდასხმებზე, დეზინფორმაციაზე, საზიანო მიზნით ფინანსური რესურსის გამოყენებაზე, ეკონომიკური იძულების შესახებ უფრო მკაცრი სანქციების საშუალებით. ასევე საჭიროა, მივიღოთ შედეგები ისეთ საკითხებთან მიმართებით, როგორიცაა, ნავალნის მდგომარეობა და უკრაინაში ბოლოდროინდელი ქმედებები. _არის თუ არა დრო უფრო ქმედითი ნაბიჯების დასავლეთის მხრიდანაც, რაც შეიძლება, გულისხმობდეს NATO-ს გაფართოებას, იმის გათვალისწინებით, რომ ყველა კრიზისის დროს სარგებლობს რუსეთი ან მოიაზრება მის უკან. ეს რა თქმა უნდა, არის შესაძლებლობა და ამ მიდგომას NATO-ს მხარდაჭერა აქვს. საქართველოს თავგანწირვა ავღანეთში და სხვაგან, უმაღლეს დონეზეა შეფასებული და აღიარებული და ეს არ უნდა იყოს დავიწყებული. თუმცა, NATO-ს გაფართოება საქართველოს შიდა პოლიტიკურ და დემოკრატიის პრობლემებს ვერ გადაჭრის. სინამდვილეში, ძლიერი შიდა დემოკრატიისა და მმართველობის დემონსტრირებაა წევრობის წინაპირობა. მიუხედავად იმისა, რომ ეჭვი არ მეპარება, კრემლი სარგებლობს საქართველოში დისფუნქციურობით, რასაც ამგვარი განხეთქილებები კიდევ უფრო ამწვავებს, საქართველომ პასუხისმგებლობა თავად უნდა აიღოს. მჯერა საქართველოს შესაძლებლობის, გააძლიეროს მისი მმართველობა და დემოკრატიული ინსტიტუტები.
მეთიუ ბრაიზა: რუსეთი იყო მთავარი, ვინც სარგებლობდა ამ სიტუაციაში, თუმცა ახლა ეს კარგია ტრანსატლანტიკური საზოგადოებისთვის, რომელმაც დიდი სამუშაო გასწია
ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეულმა შეთანხმებამ საქართველოში პოლიტიკური კრიზისი დაასრულა. ამ შინაარსის განცხადება გუშინ, ევოპული საბჭოს პრეზიდენტმა შარლ მიშელმა ორბელიანის სასახლეში შეკრებილი „ქართული ოცნებისა“ და ოპოზიციის წარმომადგენლების წინაშე, ვიდეოჩართვისას განაცხადა, როდესაც მხარეებმა მის მიერვე წარდგენილ დოკუმენტს საბოლოოდ მოაწერეს ხელი. შეკრებას პრეზიდენტი მასპინძლობდა, რომელმაც შარლ მიშელი საქართველოში მოიწვია და ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი უკვე დღეს, საქართველოს ეწვია. საქართველოსთვის გზა ევროინტეგრაციისკენ უფრო აქტიურად უნდა გაიხსნას - ეს იყო პრეზიდენტის გზავნილი შარლ მიშელისადმი. აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის ყოფილმა თანამშემწემ მეთიუ ბრაიზამ Europetime-თან ინტერვიუში ისაუბრა, არის თუ არა დრო უკვე ქმედითი ნაბიჯების დასავლეთის მხრიდან, NATO-ს გაფართოების კუთხით, როგორ უყურებს საქართველოს წევრობის პერსპექტივას კრიზისების ფონზე და რა შემთხვევაში ფიქრობს, რომ ქვეყანა ისევ ჩიხურ ვითარებას შეიძლება, დაუბრუნდეს. _როგორ შეაფასებთ ევროკავშირის შუამავლობით შეთანხმების გაფორმებას და ხომ არ უნდა ჩავთვალოთ რომ კრიზისი დროებით განიმუხტა, თუ გავითვალისწინებთ დოკუმენტში ჩამოთვლილ პუნქტებს, მათ შორის სადავო საკითხს ვადამდელ არჩევნებზე. ასევე, ოპოზიციის ნაწილის პოზიციას, რომელიც ჯერ არ აწერს ხელს შეთანხმებას. ვულოცავ საქართველოს პოლიტიკურ ლიდერებს, მთავრობას და ოპოზიციას შეთანხმების მიღწევას, რომელიც იმედი მაქვს, რომ დაასრულებს ქვეყნის პოლიტიკურ კრიზისს, თუ ეს შეთანხმება განხორცილდება. რამდენიმე დღის წინ გამოვხატე წუხილი, რომ ევროკავშირმა მოთმინება დაკარგა მთავრობასა და ოპოზიციას შორის შეთანხმების ვერმიღწევის საკითხის ირგვლივ და ეს მათ განცხადებაშიც ნათლად ჩანდა. საქართველოს პოლიტიკური ლიდერები ვერ ახერხებდნენ ქვეყანაში, შიდა დაპირისპირების მოგვარებას, ეს უკვე დემოკრატიას ეხება და ასეთი ვითარების დროს შეუძლებელი იქნებოდა საქართველოსთვის უფრო მიახლოებოდა ევროკავშირის ან შესაძლოა, NATO-ს წევრობას. როგორც მოგეხსენებათ, NATO დემოკრატიულ ღირებულებებს ეფუძნება და თუ დემოკრატია არ ფუნქციონირებს, ვერასდროს შეუერთდები NATO-ს. ასე რომ, მოხარული ვარ, რომ ეს შეთანხმება შედგა, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს მოხდა ევროკავშირის ხელმძღვანელობით, რადგან მას შესწევს უნარი, მიაღწიოს კომპრომისს წევრ ქვეყნებს შორის სხვადასხვა პოლიტიკურ საკითხზე. ასე რომ, ყველა უნდა წავიდეს კომპრომისზე, როდესაც ასეთი გადაწყვეტილება, მაგალითად ევროპულ საბჭოში მიიღება. კომპრომისი ნიშნავს, რომ არავინ იღებს ყველაფერს, რაც სურს, ორივე მხარე რაღაც მეტს იღებს და ეს შეთანხმებაც ამას აჩვენებს. _კრიზისის დასრულება რამდენად შეიძლება დადგეს კითხვის ნიშნის ქვეშ? ეს შეთანხმება არამხოლოდ იმიტომ არის მართლაც კარგი და მნიშვნელოვანი, რომ პარლამენტარები პარლამენტში თავიანთ ადგილებს დაიკავებენ, იმუშავებენ მნიშვნელოვან საკითხებზე და ასე შემდეგ, ის ასევე მოიცავს ძალიან მნიშვნელოვან მექანიზმს პატიმრობაში მყოფი გიორგი რურუასა და ნიკა მელიას შესახებ; ასევე ძალიან კარგია, რომ შეთანხმება მოუწოდებს საარჩევნო და სხვა პოლიტიკური რეფორმების შესახებ, რომელზეც პარლამენტში უნდა იმუშაონ და ეს არის მნიშვნელოვანი. ახლა ევროკავშირი და აშშ, რომლის ელჩმა კელი დეგნანმა დიდი როლი ითამაშა შეთანხმების საბოლოოდ მიღწევაში, ყველა, სიფრთხილით გიყურებენ. თუ მთავრობა სისრულეში არ მოიყვანს ამ საკითხებს, კრიზისს დაუბრუნდებით, თუმცა მთავრობის მხრიდან არსებული ამჟამინდელი დაპირება ამ კუთხით მნიშვნელოვანია. _თუ გავითვალისწინებთ, რომ ყველა კრიზისის მიღმა ან მოიაზრება ან სარგებლობს რუსეთი, არის თუ არა დრო უკვე ქმედითი ნაბიჯების დასავლეთის მხრიდანაც, ვგულისხმობ NATO-ს გაფართოების საკითხს? მე ვფიქრობ, რომ რუსეთი იყო მთავარი, ვინც სარგებლობდა ამ სიტუაციაში, თუმცა ახლა, როდესაც საქართველოს მთავრობამ და ოპოზიციამ მიაღწიეს შეთანხმებას, ეს საქართველოსთვის კარგია. ეს ასევე კარგია ტრანსატლანტიკური საზოგადოებისთვის, რომელმაც დიდი სამუშაო გასწია. ასევე მესმის იმ პოლიტიკური ლიდერების, რომლებმაც მოაწერეს და არ მოაწერეს ხელი ამ შეთანხმებას, იმედი მაქვს, რომ ისინი მალე იპოვიან გზას, რომ შეუერთდნენ ამ დოკუმენტზე ხელმომწერების რიცხვს. შესაძლოა, ეს მოითხოვდეს მოლაპარაკებებს, თუმცა საქართველოსთვის და ტრანსატლანტიკური საზოგადოებისთვის, ნებისმიერ შემთხვევაში ეს არის პოზიტიური განვითარება - ვულოცავ ბატონ შარლ მიშელს, კრისტიან დანიელსონს და კელი დეგნანს, რომელთაც მხარეების შეკრება და შეთანხმების მიღწევა მოახერხეს. _დღეს საქართველოს შარლ მიშელი ჩამოვიდა, რომელიც პრეზიდენტმა ზურაბიშვილმა მოიწვია საქართველოში იმ მიზნით, რომ საქართველოსთვის გზა ევროინტეგრაციისკენ უფრო აქტიურად უნდა გაიხსნას... მე არ ვფიქრობ, რომ დოკუმენტზე ხელმოწერა იმის ნიშანია, რომ ევროკავშირი და NATO საქართველოსთან მიმართებით უფრო გააქტიურდებიან და უფრო მეტი სურვილი ექნებათ, დაეთანხმონ საქართველოს გაწევრიანებას ამ ორივე ორგანიზაციაში, რადგან პოლიტიკურმა კრიზისმა დიდი გავლენა იქონია საქართველოს მისწრაფებაზე წევრობის მიმართულებით. ასე რომ, ჯერ დროა საჭირო, ვიდრე ჯერ კიდევ შეთანხმება სრულად განხორციელდება როგორც მთავრობის, ასევე ოპოზიციის მხრიდან. მაშასადამე, ევროკავშირს და NATO-ს დრო სჭირდებათ, დაინახონ, რომ საქართველოს დემოკრატია ნორმალურად მუშაობს.
ბენ ჰოჯესი: საქართველომ სერიოზულად უნდა იფიქროს იმაზე, რომ მთელი ქვეყანა გახდეს პორტალი ევროპასა და ევრაზიას შორის და მიიზიდოს ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში
„საქართველომ სერიოზულად უნდა იფიქროს იმაზე, რომ მთელი ქვეყანა გახდეს პორტალი ევროპასა და ევრაზიას შორის და მიიზიდოს ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში“, - ამის შესახებ ევროპაში აშშ-ის შეირაღებული ძალების ყოფილმა მეთაურმა, CEPA-ს (ევროპის პოლიტიკის ანალიტიკური ცენტრი) სტრატეგიული კვლევების კათედრის გამგემ, ბენ ჰოჯესმა ინტერვიუში განაცხადა, როდესაც უპასუხა შეკითხვას: უნდა დადგეს თუ არა დღის წესრიგში კვლავ ანაკლიის პროექტის განხორციელება? იქნება თუ არა ეს კონკრეტული გზავნილი საქართველოს ხელისუფლების პოზიციის და ქვეყნის პოზიციონირების? „ეს არის კარგი მაგალითი, სადაც ნათლად ჩანს, თუ როგორ ამბობს საქართველოს მთავრობა, რომ მას სურს დასავლური განვითარება და ინვესტიციები ქვეყანაში, თუმცა სინამდვილეში ცოტა რამ გააკეთა ამის განსახორციელებლად. ანაკლიის პროექტი იქნებოდა თამაშის წესების შემცვლელი მთელი რეგიონისთვის, გაიხსნებოდა რა აღმოსავლეთ-დასავლეთის ეკონომიკური დერეფანი ევროპასა და ევრაზიას შორის. იმედი მაქვს, ბაიდენის ადმინისტრაცია ამ საკითხს ისევ დღის წესრიგში დააბრუნებს, როგორც უფრო ფართო სტრატეგიის ნაწილს შავი ზღვის უფრო დიდი რეგიონისთვის. მაგრამ იმედია, საქართველოს მთავრობაც დააყენებს მოცემულ საკითხს დღის წესრიგში. ჯერჯერობით, ვფიქრობ, რომ კრემლის გავლენამ შეანელა ეს პროექტი, რადგანაც მას არ სურს, რომ საქართველო გახდეს წარმატებული, და რომ აქ გაიაროს ევრაზიასა და ევროპას შორის დამაკავშირებელმა მარშრუტმა, რომელიც არ გადის რუსეთის გავლით. მე ასევე ვფიქრობ, რომ საქართველოს შიგნით არსებულ ძალებს, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და ბიზნეს გავლენით, არ სურთ ამ პროექტის განხორციელება, რადგან ის ფოთის ან ბათუმის კონკურენტი აღმოჩნდება. სამწუხაროდ, ეს ძალიან ვიწრო აზროვნებაა. საქართველომ სერიოზულად უნდა იფიქროს იმაზე, რომ მთელი ქვეყანა გახდეს პორტალი ევროპასა და ევრაზიას შორის და მიიზიდოს ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში (პორტები, რკინიგზა, მილსადენები, ტელეკომუნიკაციები და გზები), რათა შეძლოს ამის განხორციელება“, - განაცხადა ბენ ჰოჯესმა. ინტერვიუ სრულად ამ ბმულზე შეგიძლიათ, ნახოთ.
ბენ ჰოჯესი: ანაკლიის პროექტი იქნებოდა თამაშის წესების შემცვლელი მთელი რეგიონისთვის
„ანაკლიის პროექტი იქნებოდა თამაშის წესების შემცვლელი მთელი რეგიონისთვის“, - ამის შესახებ ევროპაში აშშ-ის შეირაღებული ძალების ყოფილმა მეთაურმა, CEPA-ს (ევროპის პოლიტიკის ანალიტიკური ცენტრი) სტრატეგიული კვლევების კათედრის გამგემ, ბენ ჰოჯესმა ინტერვიუში განაცხადა, როდესაც უპასუხა შეკითხვას: უნდა დადგეს თუ არა დღის წესრიგში კვლავ ანაკლიის პროექტის განხორციელება? იქნება თუ არა ეს კონკრეტული გზავნილი საქართველოს ხელისუფლების პოზიციის და ქვეყნის პოზიციონირების? „ეს არის კარგი მაგალითი, სადაც ნათლად ჩანს, თუ როგორ ამბობს საქართველოს მთავრობა, რომ მას სურს დასავლური განვითარება და ინვესტიციები ქვეყანაში, თუმცა სინამდვილეში ცოტა რამ გააკეთა ამის განსახორციელებლად. ანაკლიის პროექტი იქნებოდა თამაშის წესების შემცვლელი მთელი რეგიონისთვის, გაიხსნებოდა რა აღმოსავლეთ-დასავლეთის ეკონომიკური დერეფანი ევროპასა და ევრაზიას შორის. იმედი მაქვს, ბაიდენის ადმინისტრაცია ამ საკითხს ისევ დღის წესრიგში დააბრუნებს, როგორც უფრო ფართო სტრატეგიის ნაწილს შავი ზღვის უფრო დიდი რეგიონისთვის. მაგრამ იმედია, საქართველოს მთავრობაც დააყენებს მოცემულ საკითხს დღის წესრიგში. ჯერჯერობით, ვფიქრობ, რომ კრემლის გავლენამ შეანელა ეს პროექტი, რადგანაც მას არ სურს, რომ საქართველო გახდეს წარმატებული, და რომ აქ გაიაროს ევრაზიასა და ევროპას შორის დამაკავშირებელმა მარშრუტმა, რომელიც არ გადის რუსეთის გავლით. მე ასევე ვფიქრობ, რომ საქართველოს შიგნით არსებულ ძალებს, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და ბიზნეს გავლენით, არ სურთ ამ პროექტის განხორციელება, რადგან ის ფოთის ან ბათუმის კონკურენტი აღმოჩნდება. სამწუხაროდ, ეს ძალიან ვიწრო აზროვნებაა. საქართველომ სერიოზულად უნდა იფიქროს იმაზე, რომ მთელი ქვეყანა გახდეს პორტალი ევროპასა და ევრაზიას შორის და მიიზიდოს ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში (პორტები, რკინიგზა, მილსადენები, ტელეკომუნიკაციები და გზები), რათა შეძლოს ამის განხორციელება“, - განაცხადა ბენ ჰოჯესმა.
