ანალიტიკა
მეთიუ ბრაიზა: მთავრობას და ოპოზიციას სჭირდებათ დაძაბულობის დეესკალაცია, მხოლოდ რუსეთი სარგებლობს იმით, რაც ხდება
აშშ-ის სენატში საქართველოს საკითხზე გამართულ მოსმენას Europetime-თან აფასებს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის ყოფილი თანაშემწე მეთიუ ბრაიზა და მთავარ გზავნილებზე მიუთითებს. ამერიკელი დიპლომატი მიიჩნევს, რომ მთავრობას და ოპოზიციას სჭირდებათ დაძაბულობის დეესკალაცია და ახლა მხოლოდ რუსეთი სარგებლობს იმით, რაც საქართველოში ხდება. „ამ მოსმენიდან ჩემთვის მთავარი გზავნილები იყო: ორივე მხარეს, მთავრობას და ოპოზიციას სჭირდებათ დაძაბულობის დეესკალაცია და კომპრომისული გადაწყვეტილება საქართველოს დემოკრატიული სისტემის აღსადგენად. მეორე - მთავრობამ უნდა დაადასტუროს, რომ სასამართლო სისტემა არის დამოუკიდებელი და პასუხისმგებელია იმაზე, რომ ეს ასეა. მესამე - ისეთი არჩევნების ჩატარება, რომელიც ახლოსაა თავისუფალ, სამართლიან არჩევნებთან და არის კონკურენტული, თუმცა ბევრი პრობლემით, საკმარისი არ არის. რეალურ დემოკრატიაში უნდა არსებობდეს მექანიზმი, რომელიც გადაჭრის დავებს ოპოზიციასა და მთავრობას შორის. მათ ეს მექანიზმები უნდა გამოიყენონ. მეოთხე - მხოლოდ რუსეთი სარგებლობს იმით ახლა, რაც საქართველოში ხდება. ჩემთვის ეს ყველაფერი ამერიკაში განვითარებულ მოვლენებს ჰგავს, როდესაც დაზვერვის სამსახურმა განაცხადა, რომ რუსეთის ძალიან აქტიურობდა, რათა გავლენა ჰქონოდა ამერიკის არჩევნებზე; გამოეწვია უთანხმოება; პოლიტიკური პოლარიზაცია, რომ ხალხს არ ჰქონოდა ნდობა დემოკრატიული პოლიტიკური სისტემის მიმართ. ასე რომ, ის, რის თქმასაც სენატორი შაჰინი, ჯორჯ კენტი და სხვა ჩემი მეგობრები ცდილობდნენ სენატში, არის შემდეგი: საქართველო, შენ ეს საკითხი უნდა მოაგვარო, უნდა იპოვო გზა, დაუბრუნდე დემოკრატიულ კურსს“, - განუცხადა მეთიუ ბრაიზამ Europetime-ს. მისივე თქმით, „თუ კრიზისის გაღრმავდა და უბრალოდ, არ გადაიჭრა, კონკრეტული პირებისადმი სანქციების დაწესება, თავად ამ პირების ქცევაზეა დამოკიდებული, თუმცა, ამერიკელი დიპლომატის აზრით, თუ აშკარად გახდა, რომ ადამიანები მთავრობაში, ძირს უთხრიან დემოკრატიას, მიმართავენ ისეთ ქმედებებს, რომლებიც კანონის უზენაესობას ეწინააღმდეგება, სანქციები შესაძლებელია, თუმცა მეორე მხრივ, თუ აღმოჩნდება, რომ ოპოზიცია მხოლოდ პოლიტიკურ დაძაბულობას უწყობს ხელს და ნაკლებ ყურადღებას აქცევს მედიაციის მექანიზმს დანიელსონის მონაწილეობით, ეს ალბათ შეამცირებს ამ სანქციების შესაძლებლობას. მეთიუ ბრაიზას თქმით, აშშ განაგრძობს საქართველოს ტრანსატლანტიკური კავშირების გაღრმავებისადმი მხარდაჭერას და ეს არის როგორც აშშ-სა და საქართველოს, ასევე. ნატოს ინტერესში. „აშშ განაგრძობს იმის ხაზგასმას, რამდენად მნიშვნელოვანია საქართველო, მისი დემოკრატია და მისწრაფებები ნატოში, ასევე, დემოკრატიული ინსტიტუტების მუშაობა. ეს არის უმთავრესი საქართველოსთვის. ევროკავშირს და აშშ-ს სურთ, მოაგვარონ თქვენი პრობლემები, თუმცა საქართველოს პოლიტიკურ ლიდერებზეა დამოკიდებული, იპოვონ გზა და მიიღონ ბრძნული გადაწყვეტილებები. გამოსავალი არც რევოლუციაშია და არც ოპოზიციის განადგურებაში“, - აღნიშნავს ამერიკელი დიპლომატი.
პოლიტოლოგი: შესაძლოა, დასავლეთისთვის გიორგი გახარიას ახალი პოლიტიკური ძალა საინტერესო აღმოჩნდეს
NDI-ის ბოლო კვლევის შედეგების თანახმად, მოსახლეობის 40% არცერთ პარტიას მხარს არ უჭერს. 7%-მდე დაეცა "ნაციონალურ მოძრაობის” რეიტინგი, "ქართულ ოცნებას" 23 პროცენტი უჭერს მხარს, დანარჩენ პარტიებს კი ჯამში 7%. ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკებების ჩაშლის შემდეგ, ოპოზიციამ კვლავ ქუჩაში გადაინაცვლა, თუმცა მასშტაბური აქციის გამართვა მაისისთვის გადაიდო. აღნიშნული პროცესების პარალელურად, 22 მარტს, ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა გიორგი გახარიამ განაცხადა, რომ ის პოლიტიკიდან არ მიდის და ალტერნატიული, ახალი პოლიტიკური ძალის შექმნაზე ფიქრობს. 20 მარტს, ახალი ალტერნატიული პოლიტიკური ძალის შექმნის საჭიროების შესახებ, განცხადება ექსპრეზიდენტმა გიორგი მარგველაშვილმაც გააკეთა. ჟურნალისტის კითხვის საპასუხოდ, საკუთარ თავს, რა პოზიციაზე ხედავს, ალტერნატიულ პოლიტიკურ ძალაში, მისი თქმით, ამ პროცესში ის რიგითი ჯარისკაცი იქნება. მარგველაშვილი ყოფილ პრემიერ-მინისტრთან, გიორგი გახარიასთან პოლიტიკურ თანამშრომლობას გამორიცხავს. თუ რა შანსები აქვთ ქვეყნის ყოფილ პირველ პირებს პოლიტიკაში? ყოფილი მაღალჩინოსნებიდან ვინ შეიძლება ვიხილოთ მათ გუნდში და ვინ შეიძლება აითვისოს ელექტორატის 40%? - ამ საკითხებზე Europetime პოლიტოლოგებს რამაზ საყვარელიძეს და გია ნოდიას ესაუბრა. „თუ გავითვალისწინებთ დღევანდელი ოპოზიციის სტილისტიკას და შევადარებთ გიორგი გახარიას სტილისტიკას, გახარია მათი მსგავსი პოლიტიკოსი ნამდვილად არ იქნება. დასავლელი პარტნიორებისთვის, ეს განსხვავება უკვე მნიშვნელოვანია“, - განუცხადა Europetime-ს პოლიტოლოგმა რამაზ საყვარელიძემ. პოლიტოლოგის შეფასებით, შემთხვევითი არ არის, რომ ყოფილმა პრემიერმა, გიორგი გახარიამ, მესამე პოლიტიკური ძალის შექმნის სურვილის შესახებ, სწორედ ახლა განაცხადა. „ბოლო დროის მოვლენების ფონზე, ცხადი გახდა, ქართულ პოლიტიკურ სპექტრში ძალიან დიდი დეფიციტია. უცხოელები ოპოზიციას მხარს არ უჭერენ. თვითონ ოპოზიციაც გრძნობს, რომ ხალხიც არ უჭერს მხარს. 15 მაისისთვის გადაიტანეს შემდეგი აქცია. ოპოზიციის არ ყოლა, ქვეყნისთვისაა ცუდი. ხელისუფლების ოპონირება არ ხდება. საპარლამენტო ცხოვრება არასრულია. გახარიას გუშინდელი განცხადებაც სწორედ ამან განაპირობა. დასავლელი პარტნიორები ოპოზიციისგან პარლამენტში შესვლას ითხოვენ, ოპოზიციას კი შესაბამის არგუმენტები არ მოჰყავს და არც კი ხსნის, რატომ არ შედის პარლამენტში. პირიქით, შეურაცხყოფას აყენებს დასავლელ პარტნიორებს, ლამის დედას აგინებს. მეორე მხრივ, გახარია ამ სტილის პოლიტიკოსი ნამდვილად არ იქნება. ეს განსხვავება, დასავლეთისთვის ალბათ მნიშვნელოვანი გახდება, გახარიას სასარგებლოდ, რადგან შეურაცხყოფის ენაზე აგებული პოლიტიკა, ევროპული სტილის ნამდვილად არ არის“, - აღნიშნავს რამაზ საყვარელიძე. მისი თქმით, დღეს რთულია იმის თქმა, თუ ვინ შეიძლება აღმოჩნდეს გიორგი გახარიას გუნდში. „ალბათ უფრო აღმასრულებელი და ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლები, ვისთანაც გახარიას აქამდე ურთიერთობა ჰქონია. ცნობადობის ხაზით რა ფიგურები იქნებიან, მაგის თქმა მიჭირს. ცნობადობაც პროგრესული ხანჯალია, გააჩნია რითი ხარ ცნობადი“, - აღნიშნავს საყვარელიძე. პოლიტოლოგ გია ნოდიას შეფასებით, გიორგი გახარიას ახალი პოლიტიკური ძალის წარმატება დამოკიდებულია, ვინ იქნება მის გუნდში და ასევე დამოკიდებულია მის პოზიციონირებაზე. „როდესაც გასაგები გახდა, რომ არსებული პოლიტიკური კრიზისის განმუხტვას პერსპექტივა არ უჩანს, გიორგი გახარიამ, ზუსტად ამ დროს ჩათვლა საჭიროდ განეცხადებინა, ახალი პოლიტიკური ნიშის დაკავების შესახებ. ჯერჯერობით ვიცით, მხოლოდ მისი სურვილი პოლიტიკაში დარჩენის შესახებ. მაგრამ რა პლატფორმით უნდა მოსვლა, როგორ იქნება მისი პოზიციონირება ოპოზიციასთან და ხელისუფლებასთან, რამდენად დაუპირისპირდება „ქართულ ოცნებას“, ჯერ არ ვიცით. ბევრი რამ თვითონ მასზეა დამოკიდებული, რას იტყვის, რა ტიპის ამომრჩეველზე აიღებს ორიენტაციას. პრემიერობიდან მისი წასვლის გარემოებებს თუ გავითვალისწინებთ, რაღაც ფორმით „ქართულ ოცნებასთან“ დაპირისპირება ექნება, თუმცა რამდენად სერიოზული, წინასწარ ვერ ვიტყვით. ვინ დადგება მის გვერდით, ესეც არ ვიცით, ამიტომ ამ ეტაპზე, შეგვიძლია, უბრალოდ ის ვთქვათ, რომ რაღაც ახალი პოლიტიკური ძალა იქნება. ჩვენ ვნახეთ სხვა ფიგურებიც, რომლებიც გამოეყვნენ „ქართულ ოცნებას“. ბევრი სპეკულაცია იყო, რას იზამდნენ, მაგრამ მათ სერიოზული ძალის შექმნა ვერ შეძლეს. ახლა ყველა იწყებს მარჩიელობას, აბა ვინ იქნება მის გუნდში? შეიძლება კვირიკაშვილი? ან სხვა? კვირიკაშვილს პოლიტიკაში ყოფნის სურვილი რომ ჰქონოდა, აქამდე გამოავლენდა ამ სურვილს. ის კი ამდენი წელი, ჯიუტად ამბობს, რომ პოლიტიკა არ უნდა. მარგველაშვილის განცხადებას რაც შეეხება, ახალი ალტერნატიული ძალის შექმნის საჭიროებაზე და იმაზე თითქოს, ამ პროცესში რიგითი ჯარისკაცი იქნება, ეს ცოტა ისეთი განცხადებაა ... ლამაზი სიტყვებია. ცხადია რომ მას პრეტენზია აქვს, უფრო მეტი იყოს, ვიდრე რიგითი ჯარისკაცი. ამ ეტაპზე ბევრია არაფერია ცნობილი, ამიტომ დარწმუნებით ჯერ ვერავინ იტყვის, რომ გიორგი გახარია ანგარიშგასაწევი ძალის შექმნას შეძლებს, თუმცა გამორიცხული არაფერია“, - აღნიშნავს Europetime-თან საუბარში გია ნოდია. 22 მარტს, გიორგი გახარიამ განაცხადა, რომ ის უკვე მუშაობს თავისი პოლიტიკური დღის წესრიგის განსაზღვრაზე. "საქართველოს სჭირდება პოლიტიკური პოლარიზაციის აღმოფხვრა. დღეს მე განვაცხადე, რომ პოლიტიკაში ვრჩები. საქართველოს სჭირდება პოლიტიკური პოლარიზაციის აღმოფხვრა და მისი ევროპული მომავლის რეალური დღის წესრიგის შემუშავება", - ამის შესახებ ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა twitter-ზე დაწერა. გიორგი გახარია პრემიერ-მინისტრის თანამდებობიდან 19 თებერვალს გადადგა და ამის მიზეზად მან ნიკა მელიას დაკავების ირგვლივ განვითარებული მოვლენები დაასახელა,ამ საკითხზე „ქართულ ოცნებასთან“ პოზიციების შეუთავსებლობა. ექსპრეზიდენტი გიორგი მარგველაშვილი კი აცხადებს, რომ ყოფილი პრემიერი,,ქართულ ოცნება 2"-ს შექმნის. „პარასკევს საღამოს მე ვთქვი, რომ კარგი იქნებოდა, თუ საქართველოში ძლიერი ალტერნატიული პოლიტიკური ძალა გაჩნდებოდა. არც აციეს, არც აცხელეს და გახარია ორშაბათს შვებულებიდან გამოიყვანეს იმისათვის, რათა შეასრულოს მისია და შექმნას „ქართული ოცნება 2“. მადლობა „ქართულ ოცნებას“ ასე ყურადღებით რომ მისმენს და ასრულებს იმ დავალებებს, რომლებსაც აქედან გავცემთ“, - განაცხადა მარგველაშვილმა. კონსტიტუციონალისტი ლევან ალაფიშვილი არ გამორიცხავს, გახარიამ თავისი ძალები თვითმმართველობის არჩევნებზე მოსინჯოს, თბილისის მერობის კანდიდატის რანგში. "შესაძლოა გიორგი გახარიას უახლოესი პოლიტიკური გეგმები ვადამდელ არჩევნებს კი არა, თვითმმართველობის არჩევნებს უკავშირდებოდეს.გამორიცხული არ არის თავისი რეიტინგის და ამომრჩევლის მხარდაჭერის დასაზუსტებლად, თბილისის, ან საქართველოს რომელიმე დიდი ქალაქის მერის პოსტისთვის იბრძოლოს", - აცხადებს ლევან ალაფიშვილი. როგორც მედიასთან საუბრისას სოციოლოგი იაგო კაჭკაჭიშვილი აღნიშნავს, “ქართული ოცნების” წარმომადგენლები დაბნეულები არიან, რადგან მათაც აქვთ ეჭვი, რომ გიორგი გახარია ივანიშვილის მიერ პროვოცირებული, წაქეზებული და მხარდაჭერილია. “ეშინიათ, რომ გამართლდეს ეჭვი და არ უნდათ, გაილაშქრონ იმის წინააღმდეგ, ვის უკანაც ბიძინა ივანიშვილი დგას. ამიტომ ფრთხილობენ და ლოიალურ განცხადებებს აკეთებენ”, — შენიშნავს კაჭკაჭიშვილი უმრავლესობის დეპუტატი ირაკლი მეზურნიშვილი დარწმუნებულია, რომ გიორგი გახარია არ იქნება დესტრუქციული ოპოზიცია. “სასურველია, რაც შეიძლება მეტი პოლიტიკური პარტია გაჩნდეს ოპოზიციაში, რადგან ჩვენ ვხედავთ, რომ არსებული ოპოზიცია ქვეყნის ინტერესებს არ პასუხობს”, – განაცხადა ირაკლი მეზურნიშვილმა. "ქართული ოცნების დეპუტატის" და გახარიას მთავრობის ადმინისტრაციის ყოფილი უფროსის კახა კახიშვილის განცხადებით, “ქართული ოცნებაში” არიან დეპუტატები, რომლებიც პარლამენტში სწორედ გიორგი გახარიას რეკომენდაციით მოხვდნენ. "შესაბამისად, ვიღაც გაყვება, ვიღაც არ გაყვება, შეიძლება გახარიას ისეთი ადამიანებიც შეუერთდნენ, რომლებიც პარლამენტში მისი რეკომენდაციით არ შესულან“, – აღნიშნა ჟურნალისტებთან საუბრისას კახა კახიშვილმა.
რამაზ საყვარელიძე: ოპოზიციამ ფაქტობრივად, ფიასკო განიცადა, აქციაც კი მაისისთვის გადადეს
„თუკი მოლაპარაკების პროცესში ისეთ პუნქტებს ჩადებ, რომელიც რევოლუციის ტოლფასია, ეს იგივე რევოლუციაა, ოღონდ მოლაპარაკების გზით. ამ შემთხვევაში, მეორე მხარე, რა თქმა უნდა, დათმობაზე არ წამოვა“, - აღნიშნული განცხადებით, Europetime-თან საუბრისას, პოლიტოლოგი რამაზ საყვარელიძე ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მოლაპარაკების წარუმატებლად დასრულებას გამოეხმაურა. მისი თქმით, მოლაპარაკების დროს, ყველა მხარე ცდილობს იპოვოს ისეთი დებულება, რომელიც მასაც აწყობს და სავარაუდოდ, მეორე მხარესაც. პოლიტოლოგის განცხადებით, ევროკავშირის მხრიდან არცერთი შენიშვნა, არცერთი აზრი არ გაჟღერებულა იმასთან დაკავშირებით, რომ დიალოგის ჩაშლა ხელისუფლების ბრალია. „ამას მხოლოდ ოპოზიცია ამბობს. ცდილობს, მოსახლეობა დაარწმუნოს, რომ შეთანხმებას ხელისუფლების გამო ვერ აღწევენ. ჯოზეფ ბორელმა თავის განცხადებებშიც აღნიშნა, რომ დემოკრატია ქუჩაში დგომა არ არის და არასაპარლამენტო პლურალიზმს ევროპულ დემოკრატიასთან საერთო არაფერი აქვს. მეტი რაღა უნდა ეთქვა. ამ პროცესის მონაწილე არცერთ უცხოელ დამკვირვებელს და პარტნიორს არ უთქვამს, რომ ოპოზიცია მართალია, თავის მოქმედებებში. ხელისუფლების მიმართ, შეიძლება იყო მოწოდება მელიას დაკავების საქმეზე, ასევე ხელისუფლების გამონათქვამებთან დაკავშირებით, რომ მეტი კორექტულობა ყოფილიყო, მაგრამ არავის უთქვამს, ოპოზიცია მართალია ქუჩაში რომ დგასო“, - აცხადებს რამაზ საყვარელიძე. პოლიტოლოგის თქმით, თავის დროზე მიხეილ სააკაშვილმა ცალსახად თქვა, რომ მოლაპარაკებები დროის ტყუილად გაყვანაა და მოქმედებაა საჭირო. რევოლუციურ მოქმედებაზე იყო მინიშნება. „შესაბამისად, თუკი რევოლუციას აპირებს, მოლაპარაკება აზრს კარგავს. ორივე ერთად ვერ იქნება. რევოლუციური სულისკვეთება, რომელიც მიხეილ სააკაშვილისგან მოდის უცხოელებისგან მხარდაჭერილი არ არის. დღეს, ამ მოვლენების ფონზე ცხადი გახდა, პოლიტიკური სპექტრში ძალიან დიდი დეფიციტია. უცხოელები ოპოზიციას მხარს არ უჭერენ. თვითონ ოპოზიციაც გრძნობს, რომ ხალხიც არ უჭერს მხარს. აგერ 15 მაისისთვის გადაიტანეს შემდეგი აქცია. იქამდე იკარგებიან. ოპოზიციის არ ყოლა, ქვეყნისთვისაა ცუდი. ხელისუფლების ოპონირება არ ხდება. საპარლამენტო ცხოვრება არასრულია. სწორედ ამ ფონმა განაპირობა რომ ყოფილმა პრემიერმა, გიორგი გახარიამ, მესამე პოლიტიკური ძალის შექმნის შესახებ დააანონსა“, - განუცხადა Europetime-ს რამაზ საყვარელიძემ დასძინა, რომ თუ გახარია საინტერესო პოლიტიკურ გუნდს შეკრავს, შესაძლოა მისი პარტია დასავლეთისთვის საინტერესო პოლიტიკურ ძალად იქცეს. ამიტომ ამ ოპოზიციამ ფაქტიურად ფიასკო განიცადა. თუ კი მოლაპარაკების პროცესში ისეთ პუნქტებს ჩადებ, რომელიც რევოლუციის ტოლფასია, იგივე რევოლუცია, ოღონდ მოლაპარაკების გზით და მაშინ მეორე მხარე რა თქმა უნდა არ წამოვა დათმობაზე“, - განაცხადა Europetime-თან საუბრისას რამაზ საყვარელიძემ. ცნობისთვის, დღეს გამოქვეყნებული NDI-ს კვლევის შედეგების თანახმად, მოსახლეობის 40% არცერთ პარტიას არ უჭერს მხარს. კითხვაზე, რომელი პოლიტიკური პარტია დგას ყველაზე ახლოს თქვენს შეხედულებებთან, გამოკითხულთა 23% "ქართულ ოცნებას" ასახელებს, 7% "ნაციონალურ მოძრაობას", 7% კი სხვა პარტიებს. ამავე კითხვაზე პასუხი არ გასცა 14%-მა, ხოლო 8%-ს პასუხი არ აქვს. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის განცხადებით, მისი წარმომადგენელი კრისტიან დანიელსონი საქართველოში ბრუნდება და ხელისუფლება-ოპოზიციას შორის ფასილიტაციის პროცესს წარმართავს. როგორც მიშელი აცხადებს, დროა, ქართული საზოგადოების ინტერესებისთვის კომპრომისების გზა გამოინახოს. მისივე ინფორმაციით, დანიელსონი თბილისში კვირის ბოლოს ჩამოვა. ,,დროა გავაკეთოთ საჭირო კომპრომისები საქართველოს მოქალაქეების ინტერესების გათვალისწინებით. ელჩი უკან გაემგზავრება შუამავლობის გასაგრძელებლად", - წერს მიშელი მიკრობლოგ Twetter-ზე ცნობისთვის, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის სპეციალური წარმომადგენლი კრისტიან დანიელსონი საქართველოში 12 მარტს ჩამოვიდა. 18 მარტს კი მოლაპარაკებები მხარეებს შორის უშედეგოდ დასრულდა და დანიელსონმა ქვეყანა დატოვა.
NDI: გამოკითხულთა მხოლოდ 33% ფიქრობს, რომ პარლამენტის წევრები მათ ინტერესებს დაიცავენ
„ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის“ (NDI)-ის კვლევის მიხედვით, პარლამენტის საქმიანობას დადებითად, გამოკითხულთა მხოლოდ 14% აფასებს, 38% საშუალოდ, 36 % კი ცუდად. გამოკითხული მოქალაქეების 50% ფიქრობს, რომ პარლამენტის წევრები მათ ინტერესებს არ დაიცავენ, 33%-ს მიაჩნია, რომ დეპუტატები მათ ინტერესებს დაიცავენ, ხოლო 17%-ს კი კითხვაზე პასუხი არ აქვს. „ქართული ოცნების“ მხარდაჭერების 10% ფიქრობს რომ პარლამენტი ცუდად მუშაობს. 39% პარლამენტის საქმიანობას დადებითად აფასებს, 45% საშუალოდ, კი ცუდად. გამოკითხული მოქალაქეებიდან, რომლებმაც პარტიული კუთვნილება არ დაასახელეს, 39% ამბობს, რომ პარლამენტი ცუდად მუშაობს. 6% კი საკანონმდებლო ორგანოს საქმიანობას დადებითად აფასებს. ოპოზიციის მხარდამჭერებიდან პარლამენტის საქმიანობას დადებითად 3% აფასებს, 26% საშუალოდ, 66% ცუდად. კითხვაზე, მომდევნო ერთი წლის განმავლობაში პარლამენტმა, რომელ საკითხებზე უნდა გაამახვილოს ყურადღება, მოქალაქეების 79 % ეკონომიკას ასახელებს. 34% ჯანდაცვას, 22% კი განათლებას. NDI-ის გამოკითხულთა 60%-ს კი მიაჩნია, რომ დეპუტატი გააკეთბს იმას, რასაც პარტია ეტყვის. 14%-ს განსხვავებული აზრი აქვს. ცნობისთვის, კვლევა 17-24 თებერვლის პერიოდში საქართველოს მასშტაბით 2,024 სატელეფონო ინტერვიუს წარმომადგენლობითი შერჩევის საფუძველზე, ქვეყნის სრულწლოვან მოსახლეობას შორის ჩატარდა (ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით). გამოკითხვის საშუალო ცდომილების ზღვარი არის +/- 1.4 პროცენტი. რესპონდენტები შემთხვევით ნომერზე დარეკვის მეთოდით შეირჩნენ.
რამაზ საყვარელიძე: რუსული გავლენების შესაჩერებლად, დიალოგის ჩაშლის გამო, ევროკავშირის მხარადაჭერა კიდევ უფრო გაიზრდება
პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძის აზრით, ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკებების წარუმატებლად დასრულების გამო, ევროკავშირი საქართველოს მიმართ, მწვავე რეაგირებას არ მოახდენს, პირიქით, მისი მხარდაჭერა კიდევ უფრო გაძლიერდება. როგორც Europetime-თან საუბრისას პოლიტოლოგი აღნიშნავს, რომ აზერბაიჯანისგან და სომხეთისგან განსხვავებით, საქართველო რუსეთის გავლენის ქვეშ არ არის. დასავლეთს კი არ სურს რუსეთის გავლენა საქართველოშიც გაძლიერდეს. „ევროკავშირის მხრიდან მხარდაჭერის შესუსტებას საერთოდ არ ველი, პირიქით, დემოკრატიული პროცესებისადმი დასავლეთის დამოკიდებულების გარდა, არსებობს გეოპოლიტიკური ინტერესებიც. ევროკავშირი სულ იმას ეუბნება დაპირისპირებულ მხარეებს, რუსეთის საქმეს რატომ აკეთებთო, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ მათი ინტერესი საგანი რუსეთია. ის რომ აზერბაიჯანისგან და სომხეთისგან განსხვავებით, საქართველოში რუსეთის გავლენა ჯერ არ არის, დასავლეთს სურს, რუსეთის გავლენა აქაც არ გაძლიერდეს. ამ ფონზე დასავლეთის მხრიდან მხარდაჭერა კი არ შესუსტდება, პირიქით უფრო გაძლიერდება“, - განუცხადა Europetime-ს რამაზ საყვარელიძემ. მისივე თქმით, ევროკავშირის არცერთ წარმომადგენელს არ უთქვამს რომ საქართველოში არსებული პოლიტიკური კრიზისი ხელისუფლების ბრალია. " ის რევოლუციური სულისკვეთება, რომელიც სააკაშვილისგან მოდის, უცხოელებისგან მხარდაჭერილი არ არის. თავის დროზე მიხეილ სააკაშვილმა ცალსახად თქვა, რომ მოლაპარაკებები დროის გაყვანაა და მოქმედებაა საჭირო. რითაც რევოლუციურ მოქმედებაზე იყო მინიშნება. შესაბამისად, თუკი რევოლუციას აპირებს, მოლაპარაკება აზრს კარგავს. ორივე ერთად ვერ იქნება" - აღნიშნავს რამაზ საყვარელიძე. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის განცხადებით, მისი წარმომადგენელი კრისტიან დანიელსონი საქართველოში ბრუნდება და ხელისუფლება-ოპოზიციას შორის ფასილიტაციის პროცესს წარმართავს.როგორ მიშელი აცხადებს, ქართული საზოგადოების ინტერესებისთვის, დროა კომპრომისების გზა გამოინახოს. მისივე ინფორმაციით, დანიელსონი თბილისში კვირის ბოლოს ჩამოვა. ,,დროა გავაკეთოთ საჭირო კომპრომისები საქართველოს მოქალაქეების ინტერესების გათვალისწინებით. ელჩი უკან გაემგზავრება შუამავლობის გასაგრძელებლად", - წერს მიშელი მიკრობლოგ Twetter-ზე ცნობისთვის, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის სპეციალური წარმომადგენლი კრისტიან დანიელსონი საქართველოში 12 მარტს ჩამოვიდა. 18 მარტს კი მოლაპარაკებები მხარეებს შორის უშედეგოდ დასრულდა და დანიელსონმა ქვეყანა დატოვა.
ზაზა ფირალიშვილი: დამუხრუჭდება ყველა ის პროცესი, რომელიც ევროკავშირის მხარდაჭერით ხორციელდებოდა, რაც ეკონომიკურ პროექტებზეც აისახება
ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკებების ჩაშლის შემდეგ, ოპოზიცია და ხელისუფლება ხელს ერთმანეთისკენ იშვერს. მოლაპარაკების ჩაშლაში ერთმანეთს ადანაშაულებენ. ოპოზიციამ მოლაპარაკების მაგიდიდან კვლავ ქუჩაში გადაინაცვლა და პერმანენტული საპროტესტო აქციები დააანონსა. პარალელურად „გირჩი“ მმართველ გუნდთან ინდივიდუალურ მოლაპარაკებებს აგრძელებს. თუ რა შედეგების წინაშე დააყენებს ქვეყანას ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკების წარუმატებლად დასრულება, ვის აწყობდა მოლაპარაკების ჩაშლა და რა საპასუხო რეაგირებას უნდა ელოდოს ქვეყანა ევროკავშირისგან, ამ საკითხებზე Europetime ანალიტიკოსს, ზაზა ფირალიშვილს ესაუბრა. _თქვენი შეფასებით, რატომ ვერ შედგა შეთანხმება, რა საკითხებმა, ვინ, ან რამ შეუშალა ხელი ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკების წარმატებით დასრულებას? -ვერ დავინახე განსაკუთრებული სურვილ, რომ მათ შეთანხმების მიღწევა სურდათ. ოპონენტებს შორის დიალოგის არავითარი სურვილი არ ჩანდა. ორივე მხარეს ცდილობდა, „საბანი მთლიანად თავის მხარეს გადაექაჩა“. რა თქმა უნდა, ასეთ ვითარებაში ვერავითარი შეთანხმება ვერ შედგებოდა. სწორედ ამაზე მიუთითებდნენ დასავლელი პარტნიორები. ხშირად. ლამის დაუფარავად ამბობდნენ, რომ მათი ქცევა სახელმწიფოს ვნებს. რომ ეს ყველაფერი რუსეთის ინტერესებში შედის და ა.შ. მიუხედავად ამისა, ისინი ჯიუტად განაგრძობენ თავის სტრატეგიას. არ მინდა, გადაჭარბებული ეჭვები გამოვთქვა, მაგრამ ისეთი გრძნობა მაქვს, რომ ვიღაც ავის მსურველი სერიოზულად უფათურებდა ხელს ამ დიალოგის პროცესში. -ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ძალას, პერსონა, თუ ვის გულისხმობთ? ქვეყანა ორი დიდი ფეოდალის, სააკაშვილის და ივანიშვილის ბრძოლის ასპარეზად იქცა, რის გამოც, საქართველოში არანორმალური პოლიტიკური ვითარება შეიქმნა. ამ დაძაბულობაში, ყველა სხვა პოლიტიკური ძალა ჩაიკარგა, პოლიტიკური ალტერნატივა ვერავინ შექმნა, მიუხედავად იმისა, რომ იმედები არსებობდა თუნდაც „ლელოს“, ან „სტრატეგია აღმაშენებლის“ მიმართ . _დიალოგის ჩაშლის შემდეგ „გირჩმა“ განაცხადა, რომ ხელისუფლების მხრიდან იყო კომპრომისები და შეთავაზებები, რომლებიც ოპოზიციისთვის მისაღები უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ვერ გაიგეს, რა მოხდა და რატომ ვერ შედგა შეთანხმება“ . გირჩი არ წარმოადგენს ისეთ რესურსის პოლიტიკურ ძალას, რომელიც მოახერხებდა თავის მხარეს გადაექაჩა პროცესები. _„ნაციონალური მოძრაობის“ და „ევროპული საქართველოს“ გარდა, რამდენიმე, თუნდაც ერთი ან ორი პარტია რომ შევიდეს პარლამენტში, პოლიტიკური კრიზისის განსამუხტად, შეცვლის რამეს? „გირჩმა“ უკვე დაიწყო ხელისუფლებასთან ინდივიდუალური მოლაპარაკებები. -ორიოდე თვის წინ, კიდევ შეიძლებოდა ამაზე საუბარი. ახლა უკვე ისეთ ჩიხში არიან შესულები, მხოლოდ ერთი, ან ორი პარტიის მხრიდან ამ ნაბიჯის გადადგმაც ვეღარ უშველის საქმეს. მარტო „გირჩი“ რომ შევიდეს პარლამენტში, ოპოზიციური ანტურაჟი იქნება, რომელიც რეალურად ვერაფერს გააკეთებს. ერთი და ორი პარტია ვერაფერს შეცვლის. აქ საქმე იმაშია, რომ პოლიტიკური სპექტრის დიდი ნაწილი, საპარლამენტო ცხოვრებაზე უარს ამბობს. ეს თავისთავად არ შეიძლება ქვეყნისთვის სიკეთის მომტანი იყოს. ახლა, ამ ნაბიჯის გადადგმა სიტუაციის განმუხტვას ვეღარ შეძლებს. ორივე მხარემ მიაღწია ყველაზე ცუდს, რიგითი ამომრჩეველი, ის ვინც არჩევნებზე იყო ოქტომბერში, გულგრილი გახდა პოლიტიკური პროცესების მიმართ. ოპოზიციის ნდობაც დაკარგეს, რაც ძალიან კარგად გამოჩნდა NDI-ს გამოკითხვაში _NDI-ს კვლევამ ასევე აჩვენა, რომ საზოგადოების დიდ ნაწილს, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის შეთანხმების მიღწევა სურს. რა რესურსის იმედიც ოპოზიციას ჰქონდა ამ მოლაპარაკებებში, ეს არის ხალხის ქუჩაში გამოყვანა. როდესაც კვლევები აჩვენებს, რომ ოპოზიცია ნდობას კარგავს, მაშინ რა რესურსზე, რა გათვლებზე ამყარებს იმედებს? შესაძლოა, ამის მიზეზი იყოს ის, რომ ოპოზიცია ფიქრობს, ნიკა მელიას დაკავებამ საზოგადოების ეს განწყობა შეცვალა? რესურს კარგავს არამხოლოდ ოპოზიცია, არამედ ხელისუფლებაც. ვერ გეტყვით, რომ ნიკა მელიას დაკავებამ გარდამტეხი ცვლილება მოახდინა. უბრალოდ, სიტუაციის მეტი პოლარიზება მოხდა. საზოგადოების განწყობაში, ამით დიდი ცვლილებები არ მომხდარა. _საზოგადოების გარკვეული ნაწილი ფიქრობს, რომ ხელისუფლებას უფრო მეტად სჭირდებოდა ამ შეთანხმების მიღწევა, განსხვავებით ოპოზიციისგან. თქვენი აზრით, ამ შემთხვევაში ვინ ითამაშა ყველაზე დიდი როლი მოლაპარაკების ჩაშლაში? - არ ვარ დარწმუნებული, რომ ხელისუფლების ბევრი წარმომადგენელი კრიზისის განმუხტვით არის დაინტერესებული. მიზანი შეიძლება სწორედ ამ სიტუაციის შენარჩუნება იყოს. ვიღაცას გულუბრყვილოდ ჰგონია, რომ ასეთი პარლამენტით შეძლებს ქვეყნის მართვას. ყოველთვის როგორც კი გამოჩნდებოდა, რაღაც ნიშანი იმისა, რომ შეიძლებოდა დიალოგი დაწყებულიყო, ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენელი აკეთებდა ისეთ განცხადებას, ან ისეთ ქმედებას მიმართავდა, რომ ყოველგვარი იმედი იშლებოდა. _დანიელსონის ვიზიტამდე, როდესაც პლებისციტის საკითხი წამოიწია, გიორგი ვოლსკი აცხადებდა, რომ ღირს განხილვად, თუმცა მამუკა მდინარაძემ და კიდევ რამდენიმე ლიდერმა უმრავლესობიდან, ბევრად უფრო ხისტი პოზიცია დააფიქსირეს. რამდენიმე საკითხზე გამოიკვეთა მსგავსი განსხვავებული პოზიციები, შეიძლება ითქვას, რომ ოპოზიციასთან შეთანხმების საკითხზე, სახელისუფლებო გუნდში ორი განსხვავებული პოზიციაა და ორი ფრთა გაჩნდა? ძნელია რამის თქმა, ხელისუფლების შიგნით, ორი გუნდია თუ ხუთი, მაგრამ ფაქტია, რომ ხელისუფლების წარმომადგენელთა პოზიციები არაერთგვაროვანია. იქ არიან ზომიერი ადამიანებიც, რომლებსაც ესმით, რომ შეუძლებელია ეს მდგომარეობა შენარჩუნდეს, იმიტომ, რომ ეს ნიშნავს, დასავლეთთან სერიოზული კონტაქტების დაკარგვას. დასავლეთთან დაახლოების კუთხით, რა პროცესებსაც ათწლეულების განმავლობაში მივაღწიეთ, ეს პროცესები შეიძლება დამუხრუჭდეს. სამწუხაროდ, არიან ისეთებიც, რომლებსაც ძალაუფლების შენარჩუნების ინტერესების გარდა, სხვა ინტერესი არ გააჩნიათ. პოლიტიკაში ძალიან ბევრია ისეთი ადამიანი, ვინც სახელმწიფო ინტერესებს და საკუთარ პოლიტიკურ ინტერესებს ერთმანეთში ურევს. _ევროკავშირის მხრიდან, რა კონკრეტული რეაქცია შეიძლება მოჰყვეს ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის მედიაციით დაწყებულ მოლაპარაკებების ჩაშლას? საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტები აღნიშნავდნენ, რომ ყარაბაღის ომის შემდეგ, რეგიონში ევროკავშირის პოზიციები შესუსტებულია. ამიტომაც, მოლაპარაკებების წარმატებით დასრულება, თვითონ ევროკავშირსაც სჭირდებოდა, რეგიონში თავისი პოზიციების გასაძლიერებლად. ამის გათვალისწინებით, რას უნდა ველოდოთ და ეს ყველაფერი ქვეყანას რამდენად დააზარალებს? სამწუხაროდ უნდა ვაღიაროთ, რომ ქვეყანა ძალიან დაზარალდება, რადგან სავარაუდოდ დამუხრუჭდება ყველა ის პროცესი, რომელიც ევროინტეგრაციის კუთხით მიმდინარეობდა. ახლა შეიძლება ამაზე ხმამაღალი განცხადებები არ გაკეთდეს, მაგრამ პროცესზე აისახება. ყველა მიმართულებას დამჩნევა. ეკონომიკურ პროექტებზეც აისახება, რაც მთავარია, რუსეთის წინააღდეგ ბრძოლაში პოლიტიკური მხარდაჭერის საკითხზე. როცა ორივე მხარეს თვეების განმავლობაში გეუბნებიან, რომ თქვენი საქციელი სხვა არაფერია, თუ არა რუსული ინტერესების გატარება. ამ დროს, შენ ამას ყურს არ უგდებ, რბილად რომ თქვათ, რა თქმა უნდა ევროპელებს შეუსუსტდებათ იმედი იმისა, რომ აქ, ჩვენს რეგიონში, საქართველოს სახით, მათ მოკავშირე ჰყავთ.
ზაზა ფირალიშვილი: „გირჩის“ პარლამენტში შესვლა პოლიტიკურ კრიზისს ვერ განმუხტავს
ანალიტიკოსის, ზაზა ფირალიშვილის აზრით, „გირჩი“ პარლამენტში რომც შევიდეს, ამით პოლიტიკური კრიზისი ვერ განიმუხტება. Europetime-თან საუბრისას აღნიშნული განცხადება ფირალიშვილმა „ქართულ ოცნებასა“ და „გირჩს“ შორის დაწყებული მოლაპარაკებების შეფასებისას გააკეთა. ანალიტიკოსის თქმით, ორიოდე თვის წინ კიდევ შეიძლებოდა ამაზე საუბარი. ახლა უკვე ისეთ ჩიხში არიან შესულები, რომ მხოლოდ „გირჩის“ მხრიდან მაგ ნაბიჯის გადადგმაც ვეღარ უშველის საქმეს. „მარტო გირჩი რომ შევიდეს პარლამენტში, პარლამენტის ოპოზიციური ანტურაჟი იქნება, რომელიც რეალურად ვერაფერს გააკეთებს პარლამენტში. ერთი და ორი პარტია ვერაფერს შეცვლის. აქ საქმე იმაშია, რომ პოლიტიკური სპექტრის დიდი ნაწილი საპარლამენტო ცხოვრებაზე უარს ამბობს. ეს თავისთავად არ შეიძლება ქვეყნისთვის სიკეთის მომტანი იყოს. ახლა, ამ ნაბიჯის გადადგმა სიტუაციის განმუხტვას ვერ შეძლებს. ორივე მხარემ მიაღწია ყველაზე ცუდს, რიგითი ამომრჩეველი, ის ვინც არჩევნებზე იყო ოქტომბერში, გულგრილი გახდა პოლიტიკური პროცესების მიმართ. ოპოზიციის ნდობაც დაკარგეს, რაც ძალიან კარგად გამოჩნდა NDI-ს გამოკითხვაში“, - აცხადებს ზაზა ფირალიშვილი. „გირჩი“ „ქართულ ოცნებასთან“ ინდივიდუალურ მოლაპარაკებებს იწყებს. ამის შესახებ „გირჩის“ წარმომადგენლებმა განაცხადეს. ისინი მმართველ გუნდს მედიატორების გარეშე შეხვდებიან. „ქართულ ოცნებაში“ კი აცხადებენ, რომ „გირჩი“, სხვა ოპოზიციურ პარტიებთან შედარებით, უფრო პასუხისმგებლობით ეკიდება საკითხს და იმედოვნებენ, რომ შეთანხმება წარმატებული აღმოჩნდება. „დავაში „ქართული ოცნება“ მართალი თუ აღმოჩნდა, რა არგუმენტი რჩება, რომ პარლამენტში არ შეხვიდე?“, - განაცხადა „გირჩის“ ერთ-ერთმა ლიდერმა იაგო ხვიჩიამ. 18 მარტს „ქართულ ოცნებასა“ და ოპოზიციას შორის ევროკავშირის წარმომადგენლების მედიაციით გამართული ხანგრძლივი მოლაპარაკებები კონკრეტული შეთანხმების გარეშე დასრულდა. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ კრიზისის გადაწყვეტა დამოკიდებულია საქართველოს პოლიტიკურ ლიდერებზე. კრისტიან დანიელსონმა, რომელმაც ბრიუსელში დაბრუნების გადაწყვეტილება მიიღო, იმედი გამოთქვა, რომ პარტიები სერიოზულად დაფიქრდებიან ვითარებაზე და ექნებათ საჭირო ნება და სურვილი, წავიდნენ კომპრომისზე. მოლაპარაკებების ჩაშლის შემდეგ ოპოზიციის დიდმა ნაწილმა ქუჩის საპროტესტო აქციების გამართვა დაიწყო და 15 მაისს მასშტაბური საპროტესტო აქცია დააანონსა. მოლაპარაკებების ჩაშლას, ორივე მხარე ერთმანეთს აბრალებს.
EUMM-ის მისიის ხელმძღვანელი მარეკ შჩიგელი: რუსეთის ფედერაცია მის მიერ ნაკისრ საერთაშორისო ვალდებულებებს არ ასრულებს
ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ საქართველოში საქმიანობა 2008 წლის პირველ ოქტომბერს ოკუპირებული აფხაზეთის და „სამხრეთ ოსეთის“ მიმდებარე ტერიტორიებიდან რუსული შეიარაღებული ძალების გაყვანის პროცესზე დაკვირვებით დაიწყო. მისიის მანდატი სტაბილიზაციას, ნორმალიზაციას, ნდობის აღდგენას და ასევე, ევროპული პოლიტიკის განმსაზღვრელი სტრუქტურების ინფორმირების მიზნით, ევროკავშირისათვის ანგარიშების წარდგენას მოიცავს. რა მთავარ გამოწვევას აწყდება მისია ამ მანდატის განხორციელებისას, რა გავლენა იქონია პანდემიამ მისიის საქმიანობაზე, ამ და სხვა საკითხებზე, Europetime-ს ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის (EUMM) ხელმძღვანელი საქართველოში მარეკ შჩიგელი ესაუბრა. _რა არის ის საკვანძო საკითხი, რომელზეც ანგარიშებისას წარდგენისას ამახვილებთ ყურადღებას? საქართველოში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის როლი ნამდვილად არის „სამხრეთ ოსეთთან“ და აფხაზეთთან ადმინისტრაციული სასაზღვრო ხაზების გასწვრივ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხების განვითარებაზე დაკვირვება, რასაც ჩვენი დამკვირვებლები ყოველდღიური პატრულირებების მეშვეობით ახორციელებენ. ასეთი პატრულირებების დროს, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის დამკვირვებლები ასევე ურთიერთობენ ადგილობრივ მოსახლეობასთან და დაინტერესებულ პირებთან, რათა გაიგონ მათი ხედვა არსებულ ვითარებაზე და ის, თუ რა გავლენას ახდენს აღნიშნული ვითარება მათ ცხოვრებაზე. ისინი ასევე აკვირდებიან ამ რაიონებში უსაფრთხოების სტრუქტურების წარმომადგენელთა ქმედებებს და „ბორდერიზაციის“ ნიშნებს. ხდება ყველა დაკვირვების გაანალიზება, შეკრება და ანგარიშგებების სახით გაგზავნა ევროკავშირის პოლიტიკის მწარმოებელთა და წევრი ქვეყნებისთვის. ჩვენი მანდატი ვრცელდება საქართველოს საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიაზე. თუმცა, რუსეთის ფედერაცია არ ასრულებს მის საერთაშორისო ვალდებულებებს, მათ შორის ევროკავშირის შუამავლობით დადებული, 2008 წლის 12 აგვისტოს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შესაბამისად საქართველოს ტერიტორიიდან შეიარაღებული ძალების გაყვანის ვალდებულებას. ჩვენ კვლავ არ გვეძლევა აფხაზეთსა და „სამხრეთ ოსეთში“ შესვლის შესაძლებლობა და სწორედ ეს წარმოადგენს უდიდეს გამოწვევას ჩვენი მანდატის სრულად განხორციელებისთვის. ჩვენ იძულებულები ვართ, დავეყრდნოთ ღია წყაროებში არსებულ ინფორმაციას, მაგრამ ადგილზე ყოფნა და პირდაპირი ჩართულობა ადგილობრივ მოქმედ პირებთან უდავოდ მოგვცემდა აფხაზეთსა და „სამხრეთ ოსეთში“ უსაფრთხოების, ჰუმანიტარულ და ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებულ საკითხებზე უფრო ზუსტი დაკვირვების და ანგარიშგების საშუალებას. _ინცინდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების მექანიზმის ფარგლებში შეხვედრები 5-თვიანი პაუზის შემდეგ განახლდა. აქ განიხილება საერთო უსაფრთხოების მდგომარეობასთან და მშვიდობიანი მოსახლეობის პირობებთან დაკავშირებული პრობლემური საკითხები. ქართულმა მხარემ ბოლო შეხვედრაზე წამოჭრა უკანონოდ დაკავებული მოქალაქეების საკითხი. როგორც კონფლიქტების პრევენციის საკითხების სპეციალისტი, როგორ უყურებთ ამ მექანიზმის ეფექტურობას და არსებული, განხილული საკითხების გადაჭრის პერსპექტივას? როგორც ერგნეთის ინციდენტების პრევენციის და მათზე რეაგირების მექანიზმების შეხვედრების ერთ-ერთ თანათავმჯდომარეს, მჯერა, რომ ეს შეხვედრები აუცილებელია ადგილზე სტაბილურობის შენარჩუნებისთვის, დაძაბულობის შემცირებისთვის და მონაწილეთა შორის ნდობის აღდგენისთვის, ეს ფორმატი იძლევა პირდაპირი დისკუსიის შესაძლებლობას იმ ძალიან კონკრეტული საკითხების შესახებ, რომლებიც აწუხებს ადმინისტრაციული სასაზღვრო ხაზის ორივე მხარეს მცხოვრებ მოსახლეობას - საკითხების როგორიცაა, კონკრეტული დაკავებების შემთხვევები ან გადაადგილების თავისუფლების შეზღუდვები. ფაქტობრივად, ინცინდენტების პრევენციის და მათზე რეაგირების მექანიზმების შეხვედრები ამჟამად არის ერთადერთი ფორმატი, რომელიც ყურადღებას ამახვილებს ადგილობრივ საჭიროებებზე და მონაწილეები ხშირად საჯაროდ საუბრობენ ამ მექანიზმის მნიშვნელობაზე. ინცინდენტების პრევენციის და მათზე რეაგირების მექანიზმების გასულმა შეხვედრებმა მაგალითისთვის, ხელი შეუწყო დაკავებული პირების გათავისუფლებას და ირიგაციის მსგავსი სხვა პრაქტიკული საკითხების გადაწყვეტას. მე მზად ვარ, განვაგრძო ეუთოსთან თანამშრომლობით მსგავსი დისკუსიების თანათავმჯდომარეობა და ნდობის აღდგენაში წვლილის შეტანა. ასევე ხაზი მინდა გავუსვა ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის მიერ მართულ ცხელ ხაზს, როგორც კიდევ ერთ ეფექტიან საშუალებას, რომელიც წლების განმავლობაში გამოიყენება ჰუმანური ქმედებების, ინცინდენტთა მართვის და ნდობის შექმნის უზრუნველსაყოფად. მაგალითისთვის, 2020 წელს, ცხელი ხაზი 2820-ზე მეტჯერ ამოქმედდა ძირითადად სამედიცინო მიზეზებით გადასვლების შემთხვევების განსახილველად, დაკავებების, სასოფლო სამეურნეო საკითხებთან და „ბორდერიზაციასთან“ დაკავშირებული ინფორმაციის გასაცვლელად. _საქართველოში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის ხელმძღვანელის პოსტს 2020 წლის მარტიდან იკავებთ. თქვენი წინამორბედებისგან განსხვავებით, მუშაობამ პანდემიის პირობებში მოგიწიათ. როგორ შეაფასებთ ამ ერთ წელს გამოწვევების და მიღწევების თვალსაზრისით? დიახ, 15 მარტს აღვნიშნე ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის ხელმძღვანელობის ერთი წლისთავი. გასული წელი ყველასთვის უჩვეულო და გამოწვევებით სავსე იყო, მაგრამ ვფიქრობ, ჩვენ ყველამ ვაჩვენეთ მდგრადობა და ახალ გარემოებებთან სწრაფად ადაპტაციის უნარი. ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიაში სწრაფად მოგვიწია მუშაობის ადაპტირება, შესაძლებლობების მიხედვით დისტანციურ მუშაობაზე გადასვლა, მაგრამ მუდმივად ვახერხებდით ადგილზე ყოფნას და მთავარი ფუნქციების შესრულებას ადმინისტრაციული სასაზღვრო ხაზის ორივე მიმართულებით. რა თქმა უნდა, ვისურვებდი ჩემს გუნდთან და რესპონდენტებთან უფრო ხშირ პირისპირ შეხვედრას, თუმცა ვიდეო შეხვედრებითაც გავდიოდით ფონს. მოუთმენლად ველი უფრო ხშირ ფიზიკური შეხვედრების და პირისპირ კონტაქტების აღდგენას მას შემდეგ, რაც ვითარება მოგვცემს ამის შესაძლებლობას. ასევე მადლობელი ვარ ჩემი კოლეგების, ასეთ რთულ დროში ჩვენი მანდატის შესრულების მზაობის გამო. რაც შეეხება პოლიტიკურ და სტრატეგიულ დონეს, მოგზაურობის შეზღუდვებმა და უსაფრთხოების სხვა ზომებმა, 2020 წელს, ჟენევის საერთაშორისო დისკუსიების ჩვეული ოთხის მაგივრად, მხოლოდ ერთი რაუნდის ჩატარების შესაძლებლობა მოგვცა. თუმცა თანათავმჯდომარეებმა მოახერხეს დეკემბერში შეხვედრა და კიდევ ერთხელ შეხვდებიან 25-26 მარტს. ერგნეთის ინცინდენტების პრევენციის და მათზე რეაგირების შეხვედრები ვერ ტარდებოდა რეგულარულად ზამთრის განმავლობაში, თუმცა მარტში განახლდა და ჩვენ უკვე ვგეგმავთ შემდეგ შეხვედრას აპრილში. ადგილობრივ დონეზე, კონფლიქტით დაზარალებულ მოსახლეობას მძიმედ დაარტყა როგორც თავად პანდემიამ, ისე მისმა შედეგებმა. აფხაზეთსა და „სამხრეთ ოსეთთან“ ე.წ. კონტროლირებადი გადასასვლელების გახანგრძლივებულმა დაკეტვამ, მაგალითისთვის კიდევ უფრო შეუშალა ხელი მათი გადაადგილების თავისუფლებას, გააუარესა მათი სოციალ-ეკონომიკური და ჯანმრთელობის მდგომარეობა. მისიამ იცის ამ გამოწვევების შესახებ და სხვა დაინტერესებულ პირებთან ჩვენ შევეცდებით მივმართოთ მათკენ ძალისხმევა ყველა არსებული ფორმატის, მათ შორის ინცინდენტების პრევენციის და მათზე რეაგირების მექანიზმებს შეხვედრების, ევროკავშირის ინსტიტუციებში და წევრ ქვეყნებში მიმართული ჩვენი ანგარიშგებების მეშვეობით. _მანდატის მიხედვით, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია საქართველოს მთელ ტერიტორიას, ქვეყნის საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრების ფარგლებში მოიცავს, მაგრამ ოკუპირებული აფხაზეთისა და „სამხრეთ ოსეთის“ დე ფაქტო ხელისუფლებები მათ მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე დამკვირვებლებისათვის შესვლის შესაძლებლობის უზრუნველყოფაზე აქამდე უარს ამბობენ. თქვენი აზრით, რა უნდა გაკეთდეს ამ საკითხის უფრო მეტად აქტუალიზაციისთვის და როგორ უყურებთ პრობლემის გადაჭრის პერსპექტივას? აფხაზეთსა და „სამხრეთ ოსეთში“ შესვლის შესაძლებლობის არქონა არის უდიდესი გამოწვევა ჩვენი მანდატის განხორცილებისთვის. სწორედ ამის გამო, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია, ევროკავშირის ინსტიტუციები და ევროკავშირის წევრი ქვეყნები კვლავ მოუწოდებენ რუსეთის ფედერაციას, დაუშვას ამ ორ რეგიონში დაუბრკოლებელი შესვლის შესაძლებლობა.
თორნიკე შარაშენიძე: გასაკვირი არაა "ნაციონალების" გავლენა ოპოზიციაზე, ქუჩაში ხალხს მის გარეშე ვერ გამოიყვანენ
„ის რომ, „ნაციონალურ მოძრაობა“ გავლენას ახდენს დანარჩენ ოპოზიციაზე, ამაში გასაკვირი არაფერია, რადგან ეს ძალა ყველაზე რეიტინგული ოპოზიციური ძალაა. ოპოზიციას თუ რამის იმედი აქვს, ეს არის ხალხის ქუჩაში გამოყვანა. ხალხის ქუჩაში გამოყვანა კი, სწორედ „ნაციონალურ მოძრაობას“ შეუძლია“, - აცხადებს საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტი თორნიკე შარაშენიძე ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის უცხოელი პარტნიორების მედიატორობით გამართულ მოლაპარაკებებზე. ექსპერტის თქმით, ის ოპოზიციური პარტიები, რომლებმაც არჩევნების შემდეგ საკუთარი თავი და თავისი მხარდამჭერები ქუჩაში დააყენეს, ჩამოკიდებულები არიან „ნაციონალურ მოძრაობაზე“, რადგან რისი იმედიც მათ აქვთ - ხალხის ქუჩაში გამოყვანის, "ნაციონალური მოძრაობის გარეშე, მხოლოდ თვითონ ვერ შეძლებენ. შარაშენიძე ასევე არ გამორიცხავს, შარლ მიშელის ვიზიტის შემდეგ ფარული ჩანაწერების გავრცელება, ამ პოლიტიკურ ძალის ინტერესი ყოფილიყო, მოლაპარაკებების ჩასაშლელად. „ამ მოლაპარკებებში, ვერანაირი კომპრომისი ვერ შედგებოდა, იმ მოთხოვნების და წითელი ხაზების დაწესების ფონზე, რომლებიც ძირითადად მაინც ოპოზიციიდან მოდიოდა.დიალოგის წარმატებით დასრულებას ხელს უშლის ის მოთხოვნები, რომლებიც ოპოზიციამ არჩევნების მეორე დღეს, ქუჩაში გამოსვლისთანავე დააყენა, რომ დაინიშნოს ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები. დღევანდელი სიტუაცია დაახლოებით იგივეა, რაც 2009 წელს, როცა ოპოზიციის დიდი აქციები დაიწყო, მთავრობის უპირობოდ გადადგომის მოთხოვნით. მერე, როცა დაინახეს, რომ მთავრობა არ მიდიოდა და ვერც ვერაფერს ვერ უხერხებდნენ, აქციების დასრულება გაუჭირდათ, რადგან თვითონაც აღარ იცოდნენ, რა უნდა ექნათ. დაახლოებით ამ სიტუაციაში აღმოჩნდა ახლა ეს ოპოზიცია, რეალურად თავიდანვე ეს იყო მათი სერიოზული შეცდომა. მათ მანევრირების შესაძლებლობა მოიჭრეს. დაიტოვეს მარტო ერთი - რადიკალური გზა. ნიკა მელიას დაპატიმრებამ, მათ გარკვეულწილად უშველა, მაგრამ იმდენად ვერა, რომ ეს დაპირისპირება მოეგოთ. როგორც ვხედავ, საბოლოო ჯამში, კომპრომისი და პოზიციების დაახლოება თითქმის შეუძლებელია. ორივე მხარე ჯიუტობს. ოპოზიცია აქამდე ახერხებდა, დასავლეთი თავის სიმართლეში დაერწმუნებინა, მაშინაც კი, როცა არ იყო მართალი, მაგრამ ახლა ვეღარ ახერხებს, რადგან ეს არ არის ასე მარტივი. ოპოზიციაც აშავებს აშკარად. ფაქტია, ხელისუფლებამ დასავლეთიც დაარწმუნა ამაში, რომ „ჩვენ ნაკლებად დამნაშავეები ვართ ვიდრე ოპოზიცია“.. როგორც ჩანს მოახერხეს დასავლეთის ამაში დარწმუნება. არგუმენტები მაქსიმალურად გამოიყენეს", - განუცხადა Europetime-ს თორნიკე შარაშენიძემ. სრული ინტერვიუ
თორნიკე შარაშენიძე: ბრიუსელში გაკეთებული განცხადებები ოპოზიციამ თავის მარცხად აღიქვა და არა კომპრომისის გზად
საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკური დიალოგის პარალელურად, პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი, ბრიუსელში შეხვედრებს მართავს და ყველა განცხადებაში, განსაკუთრებულად ხაზს უსვამს საქართველოს პროდასავლური საგარეო პოლიტიკური კურსის ურყეობას. ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის მიზანშეწონილობასთან დაკავშირებით, ჟურნალისტის კითხვის საპასუხოდ, საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის საკითხებში, ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენლმა ჯოზეფ ბორელმა, განაცხადა, რომ ეუთოს დასკვნის თანახმად, 2020 წლის არჩევნები საქართველოში, იყო თავისუფალი და კონკრენტუნარიანი. შეიცვალა თუ არა დასავლეთის საქართველოს ხელისუფლებისადმი დამოკიდებულება? რა ეტაპზეა ევროკავშირის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკებები და რამდენად რეალურია კომპრომისის მიღწევის შესაძლებლობა? - აღნიშნულ საკითხებზე Europetime საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტს, თორნიკე შარაშენიძეს ესაუბრა. - ნიკა მელიას დაკავების შემდეგ, დასავლეთის მწვავე კრიტიკის ფონზე, როდესაც საზოგადოების დიდი ნაწილი ხელისუფლების პრორუსულობის საფრთხეებზე ალაპარაკდა, თქვენ მაშინ განაცხადეთ, რომ ხელისუფლება დასავლეთის მხარდაჭერას ასე ადვილად არ დაკარგავდა და მის დაბრუნებას შეეცდებოდა. შარლ მიშელის ვიზიტის შემდეგ, კრისტიან დანიელსონის მედიაციით დაწყებული მოლაპარაკებების და ირაკლი ღარიბაშვილის ბრიუსელში ვიზიტის დროს გაკეთებულ განცხადებებზე დაყრდნობით, დღეს როგორ შეაფასებთ არსებულ სიტუაციას? - „ქართულმა ოცნებამ“ მოახერხა დასავლეთის მისკენ შემობრუნება. მართალი გითხრათ, ჩემთვის ეს არ იყო გასაკვირი, რადგან "ოცნებას" ჰყავს საკმაოდ კარგი ახალგაზრდა გუნდი, რომელმაც დასავლეთთან მუშაობა იცის. დიდი ხნის განმავლობაში, დასავლეთთან ურთიერთობაში, "ოცნებას" „ნაციონალური მოძრაობა" და "ევროპული საქართველო" აშკარად სჯობნიდნენ ახლა ეს მონოპოლია დაკარგეს იმიტომ, რომ "ქართულმა ოცნებამ" თავისი საპარლამენტო გუნდი გადაახალისა და ისეთი ხალხი შემოიკრიბა, ვისაც განათლება დასავლეთში აქვს მიღებული. ბოლო მოვლენების შემდეგ, „ნაციონალურ მოძრაობას“ და „ევროპულ საქართველოს“ ძალიან გაუჭირდება დასავლეთში კიდევ ვინმეს დარწმუნება, რომ „ქართული ოცნება“ არის პრორუსული. - ხელისუფლების მხრიდან, დასავლეთის კეთილგანწყობის დაბრუნება, ევროკავშირის მედიატორობით დაწყებული დიალოგის პროცესში გამოვლენილმა ფაქტორებმაც ხომ არ განაპირობა, შარლ მიშელის და კრისტიან დანიელსონის მხრიდან კონკრეტული გარემოებების საფუძვლიანად გაცნობამ, ოპოზიციისა და ხელისუფლების რეალური მოტივების გაგებამ? - ორივე მხარე ჯიუტობს. ოპოზიცია აქამდე ახერხებდა, დასავლეთი თავის სიმართლეში დაერწმუნებინა, მაშინაც კი, როცა არ იყო მართალი, მაგრამ ახლა ვეღარ ახერხებს, რადგან ეს არ არის ასე მარტივი. ოპოზიციაც აშავებს აშკარად. ფაქტია, ხელისუფლებამ დასავლეთიც დაარწმუნა ამაში, რომ "ჩვენ ნაკლებად დამნაშავეები ვართ ვიდრე ოპოზიცია".. როგორც ჩანს მოახერხეს დასავლეთის ამაში დარწმუნება. არგუმენტები მაქსიმალურად გამოიყენეს. - მიმდინარე დიალოგის პროცესზე რა შეიძლება ითქვას? რა მოლოდინები გაქვთ? ბოლო დღეებში გაკეთებული განცხადებების საფუძველზე, შეთანხმების მიღწევის რა პერსპექტივა იკვეთება? მოლაპარაკებების პროცესში რამდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხი წამოიწია. - დიალოგის წარმატებით დასრულებას ხელს უშლის ის მოთხოვნები, რომლებიც ოპოზიციამ არჩევნების მეორე დღეს, ქუჩაში გამოსვლისთანავე დააყენა, რომ დაინიშნოს ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები. დღევანდელი სიტუაცია დაახლოებით იგივეა, რაც 2009 წელს, როცა ოპოზიციის დიდი აქციები დაიწყო, მთავრობის უპირობოდ გადადგომის მოთხოვნით. მერე, როცა დაინახეს, რომ მთავრობა არ მიდიოდა და ვერც ვერაფერს ვერ უხერხებდნენ, აქციების დასრულება გაუჭირდათ, რადგან თვითონაც აღარ იცოდნენ, რა უნდა ექნათ. დაახლოებით ამ სიტუაციაში აღმოჩნდა ახლა ეს ოპოზიცია, რეალურად თავიდანვე ეს იყო მათი სერიოზული შეცდომა, რადგან მანევრირების შესაძლებლობა მოიჭრეს. დაიტოვეს მარტო ერთი - რადიკალური გზა. ნიკა მელიას დაპატიმრებამ, მათ გარკვეულწილად უშველა, მაგრამ იმდენად ვერა, რომ ეს დაპირისპირება მოეგოთ. როგორც ვხედავ, საბოლოო ჯამში, კომპრომისი და პოზიციების დაახლოება თითქმის შეუძლებელია. ამას მოწმობს ის, რაც გუშინ მოხდა, ბრიუსელში გაკეთებული განცხადებები ოპოზიციამ თავის დამარცხებად აღიქვა. - ბორელის განცხადებებზე გამოხმაურებას გულისხმობთ? - დიახ. ბორელის განცხადებები მათ აღიქვეს ისე, რომ „აი, ევროპამ ზურგი შეგვაქცია“. დღის ბოლოს ამას, ასეთი გიჟური განცხადებებიც მოჰყვა, თითქოს ევროპამ საქართველო რუსეთს გადააბარა. ეს პოზიცია კომპრომისად კი არ აღიქვეს, აღიქვეს ისე, რომ ევროპამ ხელისუფლების მხარე დაიჭირა. ვერანაირი კომპრომისი ვერ შედგა. ვერც შედგებოდა კომპრომისი, იმ მოთხოვნების და წითელი ხაზების დაწესების ფონზე, რომელიც ძირითადად მაინც ოპოზიციიდან მოდიოდა. - თუმცა, რაღაც მომენტში, როდესაც დანიელსონი ახალი ჩამოსული იყო, გიგა ბოკერიამ განაცხადა - "მზად ვართ პლებისციტი განვიხილოთ, თუ ყველა სხვა საკითხზე შეთანხმებას მივაღწევთო, გულისხმობდა საარჩევნო და სასამართლო რეფორმას, ასევე პატიმრების გათავისუფლებას". ვადამდელ არჩევნებზე უარის თქმის კომპრომისის ნიშნები გაჩნდა, სხვა პარტიების განცხადებებშიც. -ძალიან ჭკვიანური იყო, ის რომ ბოკერიას პარტია მაინც წავიდა პლებისციტზე და მასზე უარი არ თქვა, იმიტომ, რომ ეს იქნებოდა წამგებიანი. პლებისციტზე უარის თქმა ნიშნავს, ხალხის უზენაესი ნების გამოხატვაზე უარის თქმას. ჭკვიანურად მოიქცნენ, მაგრამ, რადგან არ ვიცით, მერე რა მოხდა შიგნით, მოდი ასე ვთქვათ, ჯერჯერობით ამაზე ვერ ვიმსჯელებ. - შარლ მიშელის ვიზიტიდან რამდენიმე დღეში, ფარული ჩანაწერების გავრცელების შესახებ, ბევრი ფიქრობს, რომ სწორედ ამ მოლაპარაკებების ჩაშლის მიზნით გავრცელდა, რადგან ოპოზიციაში კონკრეტულ ძალებს შეთანხმების მიღწევა არ სურთ და სხვა სცენარი ურჩევნიათ. თქვენ როგორ აფასებთ ამ ფაქტებს? - აღნიშნული ფარული ჩანაწერების გავრცელება, აშკარად ემსახურებოდა ერთ პოლიტიკურ ძალას, ამ ბრალდებაშიც არის სიმართლის მარცვალი. - ამის გათვალისწინებით, შეიძლება იმის თქმა, რომ ერთმა კონკრეტულმა პოლიტიკურმა ძალამ გადაწონა ამ მოლაპარაკებების პროცესში სხვა პარტიების პოზიციები? - ამაში გასაკვირი არაფერი არ არის, ეს ძალა ყველაზე რეიტინგული ოპოზიციური ძალაა და მთლიანდ ოპოზიციას თუ რამის იმედი აქვს, ეს არის ხალხის ქუჩაში გამოყვანა. ხალხის ქუჩაში გამოყვანა კი შეუძლია, სწორედ „ნაციონალურ მოძრაობას“. შესაბამისად, ის ოპოზიციური პარტიები, რომლებმაც არჩევნების შემდეგ საკუთარი თავი და თავისი მხარდამჭერები ქუჩაში დააყენეს, ჩამოკიდებულები არიან „ნაციონალურ მოძრაობაზე“. -რა რეკომენდაციას მისცემდით, როგორც ოპოზიციას, ისე ხელისუფლებას. თქვენი პირადი მოსაზრებით რა კომპრომისზე უნდა წავიდეს, ოპოზიცია, რა არის მნიშვნელოვანი, რისთვის უნდა იბრძოლოს? და ხელისუფლებამ რა უნდა დათმოს? რა იქნება უფრო სწორი, რეალისტური, პრაგმატული და გამართლებული? - აზრი არ აქვს, მე ან სხვა რას ურჩევს, იმიტომ, რომ ოპოზიციამ თავიდანვე დააწესა წითელი ხაზები დ აქედან გამომდინარე უჭირს მანევრირება. ასე რომ, მე რაც არ უნდა ვურჩიო და ვინც არ უნდა, რა გენიოსობაც არ უნდა მოიფიქროს ურჩიოს, არ გამოვა.
თურქეთი რუსეთზე კიდევ უფრო ენერგოდამოკიდებული ხდება - ენერგეტიკის ექსპერტი პაატა ცინცაძე
„ენერგომომარაგების მიმართულებით, თურქეთი კიდევ უფრო დამოკიდებული ხდება რუსეთზე“, - ამის შესახებ Europetime-ს ენერგეტიკის აკადემიის წევრმა პაატა ცინცაძემ განუცხადა, თურქეთში რუსეთის მიერ ატომური ელექტრო სადგურის „აკუიუს“ მესამე ბლოკის მშენებლობის დაწყების ფაქტის შეფასებისას. როგორც ექსპერტი აღნიშნავს, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული ატომური ელექტროსადგურის აშენების შემდეგ, თურქეთი გაცილებით მეტ ელექტროენერგიას აწარმოებს და იმპორტს შეამცირებს, მისი ენერგოდამოუკიდებლობა ამით არ გაიზრდება. „პირიქით, უფრო მეტად დამოკიდებული გახდება რუსეთზე, რადგან სავარაუდოდ სადგურის მუშაობა, მთლიანად რუსეთის კეთილ ნებაზე იქნება დამოკიდებული. გარდა ფინანსური ინტერესისა, რუსეთის მთავარი ინტერესი სწორედ ეს იყო. სადგურზე ატომური საწვავის, შეტან ,და ნარჩენების უტილიზაცია დიდი ალბათობით რუსეთის მიერ მოხდება. ამ ფაქტორს თუ გავითვალისწინებთ, ენერგომომარაგების კუთხით, თურქეთი კიდევ უფრო მეტად დამოკიდებული ხდება რუსეთზე “, - განაცხადა პაატა ცინცაძემ. Europetime-თან საუბრისას, ენერგეტიკის საკითხების ექსპერტი ასევე განმარტავს, რა გავლენა შეიძლება მოახდინოს საქართველოზე, თურქეთში ატომური ელექტრო სადგურის აშენებამ. პაატა ცინცაძის ცნობით, ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდის გამო, ბოლო სამი წლის განმავლობაში საქართველო ყოველწლიურად მილიარდ ნახევრამდე კილოვატსაათ ელექტროენერგიას შეისყიდის, სამი ქვეყნიდან - თურქეთიდან, რუსეთიდან და აზერბაიჯანიდან. „უკვე 15 წელია, თურქეთში ელექტრო ატომური სადგურის პროექტს ამუშავებენ. რა ინფორმაციაც ვრცელდება, აღნიშნული სადგური საკმაოდ ძვირ ელექტროენერგიას გამოიმუშავებს, როგორც მე ვიცი, კილოვატ საათის ღირებულება 20-22 ცენტი იქნება. რაც, შესაძლოა, საქართველოს მიერ თურქეთიდან იმპორტირებული ელექტროენერგიის ტარიფზეც აისახოს და ტარიფი გაძვირდეს. ვიდრე ელექტროენერგიის იმპორტი დაგვჭირდებოდა, დიდი ხნის განმავლობაში საქართველო ელექტროენერგიის ექსპორტიორი ქვეყანა იყო და თურქეთი ჩვენგან ყიდულობდა ელექტროენერგიას. მაგრამ ბოლო წლებში, საქართველოში იმდენად გაიზარდა ელექტროენერგიის მოხმარება, ტურიზმის განვითარების გამო, განსაკუთრებით ზაფხულში, რადგან ყველას მომსახურების სფეროს სჭირდება კონდიციონერი და სხვა სახის სერვისი, რომელიც ელექტროენერგიაზე მუშაობს. ამიტომ, ელექტროენერგიის იმპორტი დავიწყეთ. ატომური ელექტრო სადგურის აშენების შემდეგ, საქართველო კიდევ ერთი გამოწვევის წინაშე დგება. ჩვენ შეიძლება თურქეთის სახით, ელექტროენერგიის ტრადიციული საექსპორტო ბაზარი დავკარგოთ, რომლის გამოც აშენდა სპეციალური ელექტროგადამცემი ქსელი, თავისი მუდმივი დენის ჩანართით. ამ ქსელით, აზერბაიჯანს და რუსეთს თურქეთში, საქართველოს გავლით ტრანზიტულად გააქვთ ელექტროენერგია. საიდანაც ჩვენს ქვეყანას გარკვეული შემოსავალი აქვს და შიძლება ეს ტრანზიტიც მკვეთრად შემცირდეს და ამხელა ინფრასტრუქტურა უფუნქციო გახდეს“, - განუცხადა Europetime-ს პაატა ცინცაძემ. რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა და თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა ატომური ელექტროსადგურის, „აკუიუს“ მესამე ენერგობლოკის მშენებლობა დაიწყეს. პუტინის განცხადებით, ატომური ელექტროსადგურის პროექტი მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს თურქეთის ენერგოუსაფრთხოებას და ქვეყნის ეკონომიკას კიდევ უფრო გააძლიერებს. ერდოღანმა კი განაცხადა, რომ ქვეყნის ეროვნულ ენერგო ინფრასტრუქტურაში ატომური ენერგიის დამატება ენერგო მომარაგების უსაფრთხოებისთვის სტრატეგიული ნაბიჯია. ინტერვიუ სრულად ამ ლინკზე შეგიძლიათ ნახოთ - ენერგეტიკის ექსპერტი: როგორ შეიძლება ჰესის ტექნიკური ნაგებობის მაღალი დონის ექსპერტიზა არ ჩატარდეს?!
ენერგეტიკის ექსპერტი: როგორ შეიძლება ჰესის ტექნიკური ნაგებობის მაღალი დონის ექსპერტიზა არ ჩატარდეს?!
წლების წინ, ელექტროენერგიის ექსპორტიორი საქართველო, ბოლო წლების განმავლობაში, არა თუ ექსპორტს ვეღარ ახორციელებს, ელექტროენერგიის გაზრდილი მოხმარების გამო (12 მილიარდ კილოვატ საათამდე), ყოველწლიურად თვითონ შეისყიდის 1.5 მილიარდ კილოვატ საათს სამი ქვეყნიდან, მათ შორის რუსეთიდან. მიუხედავად ამ მოცემულობისა, ქვეყანაში დიდი ჰესების მშენებლობას ეწინააღმდეგება მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი. დღეისთვის შეჩერებულია სამი დიდი ელექტროსადგურის ნენსკრა, ნამახვანჰესის და ხუდონჰესის მშენებლობა, რომლებიც ქვეყანის ენერგოდამოუკიდებლობას გაზრდიდა და ექსპორტიორ ქვეყნადაც აქცევდა. თუმცა ენერგოდამოუკიდებლობის საპირწონედ დგას სვანეთსა და რაჭა-ლეჩხუმში ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის საფრთხის ქვეშ დაყენება, გარემოზე უარყოფითი ზემოქმედება, უნიკალური მიკროკლიმატური ზონების შეცვლა და რაც მთავარია ჰესის, წყალსაცავის უსაფრთხოება წყალსაცავიანი ელექტროსადგურების მიმართ მოსახლეობის და გარემოს დამცველების აღნიშნული შიშები გამოწვეულია სახელმწიფო კვლევითი და საექსპერტიზო ინსტანციების მუშაობის ხარისხის მიმართ, უნდობლობით. ასევე სხვა ახალ აშენებულ ჰესებზე მომხდარი ავარიებით. რა ენერგო პოტენციალი აქვს საქართველოს? ენერგოდამოუკიდებლობის მოსაპოვებლად, ამ სიტუაციიდან სად არის გამოსავალი? შესაძლებელია თუ არა დიდი ჰესების უსაფრთხოდ აშენება და ამისთვის რა უნდა გააკეთოს სახელმწიფომ? - აღნიშნულ საკითხებზე Europetime ენერგეტიკის აკადემიის წევრს პაატა ცინცაძეს ესაუბრა. _თქვენი შეფასებით, რამდენად ადეკვატური თანხა იხარჯება ნამახვანჰესის დაპროექტებასა და მშენებლობაზე? პროექტის ხარჯების შემცირება, ხომ არ ხდება პროექტის უსაფრთხოების ხარჯზე? ასეთი დიდი ნაგებობის უსაფრთხოება განისაზღვრება სამ ეტაპზე. პირველი - ეს არის პროექტირების სტადია, რომელიც უნდა გაკეთდეს აუცილებლად მაღალ დონეზე. მეორე არის მშენებლობა, მესამე ეს არის ექსპლუატაციის პერიოდი. როცა უკვე ჰესი მუშაობს. არსებობს ასეთი საერთაშორისო ორგანიზაცია, მაღალი კაშხლების ასოციაცია ICOLD, შვეიცარიაში აქვს შტაბბინა. მათი მიერ გამოქვეყნებული მასალების მიხედვით, ყველაზე ხშირად, ჰიდროსადგურებზე ავარიები ხდება პირველ 3-5 წლიან ინტერვალში. ამ ვადაში გამოჩნდება ხოლმე პროექტირებისას და მშენებლობის დროს დაშვებული შეცდომები. შემდეგ, 50 წელი ძალიან იშვიათობაა ავარიები და 50 წლის შემდეგ, ისევ ჩნდება ავარიების საშიშროება იმიტომ, რომ აქ უკვე იწყება გამოყენებული მასალების და კონსტრუქციების ე.წ დაღლილობა, დაძველება და ამან შეიძლება, გამოიწვიოს რაიმე ავარია. თუ ნამახვანიჰესი აშენდება ყველა საერთაშორისო სტანდარტების დაცვით და პროექტი მაღალ დონეზე იქნება გაკეთებული, რა თქმა უნდა, უსაფრთხოა. მაგრამ ჩვენდა სამწუხაროდ, ჰესების პროექტების ექსპერტიზის ზედმეტად ლიბერალური სისტემა გვაქვს. დაახლოებით 20 წლის წინ შემოიღეს ერთი ფანჯრის პრინციპი, გამარტივებული პროცედურები, როცა პროექტირებისთვის და მშენებლობისთვის არავითარი ლიცენზიის მოთხოვნა აღარ ხდება, ასეთ პროექტებზე ეს არ არის სწორი მიდგომა. როგორ შეიძლება ტექნიკური ნაგებობის ექსპერტიზა არ ჩატარდეს, ძალიან მაღალ დონეზე და ძალიან მაღალი დონი სპეციალისტების მიერ?! ამის მაგალითია ავარიები მესტიაჭალაჰესზე, შუახევჰესზე და ა.შ. აღნიშნული ავარიები ძირითადად მოხდა პროექტირებისას დაშვებული შეცდომების გამო. ან მშენებლობის დროს დაშვებული შეცდომების მიზეზით. ჩვენ ამ პროექტებს სათანადო ექსპერტიზა ვერ ჩავუტარეთ. სახელმწიფომ ვერც ტექნიკური ზედამხედველობა ვერ განახორციელა, სათანადო დონეზე მშენებლობის პერიოდში. _მიზეზი რა არის? შესაბამისი სამსახურების არარსებობა, კვალიფიციური კადრების დეფიციტი, თუ კიდევ სხვა სახის დამატებით პრობლემებთან გვაქვს საქმე? რა თქმა უნდა, შესაბამისი კვალიფიკაციის საკმარისი კადრები არ გვყავს. ეს მხოლოდ ჩვენი ბრალია. ჩვენ, როცა გავაჩერეთ ხუდონჰესის მშენებლობა 1987 წელს და გახარებულები ვიყავით ამით, ვამბობდით, რომ ეს არის ჩვენი ყველზე დიდი მიღწევა, ამის შედეგია ეს ყველაფერი. ხუდონის მშენებლობა იცით როგორ იყო დაგეგმილი? ენგურჰესის მშენებლობა 1983 წელს დამთავრდა. ენგურჰესზე ჩამოყალიბდა ჰიდროტექნიკური მშენებლობის უზარმაზარი სკოლა. 15-18 წელი შენდებოდა ენგურჰესი და ინჟინრების, მშნებლების და ტექნიკური პერსონალის მთელი თაობები გაიზარდა. ამის გარდა, გაჩნდა უზარმაზარი სამშენებლო ბაზა და ტექნიკა. ხუდონჰესის გაჩერებასთან ერთად ეს ყველაფერი ჩვენ მოვკალით. ჩვენი ხელით გავანადგურეთ ყველაფერი. ისეთი საქმე გავაკეთეთ, მტერს რომ მოესურვებინა ის ვერ დაგვიშავებდა ამდენს. ხუდონჰესს 1.7 მილიარდი კილოვატსაათი ელექტროენერგია უნდა გამოემუშავებინა. ამით არსებულ დეფიციტს შევავსებდით, ხუდონს კიდევ დამატებით სხვა, ძალიან ბევრი პლიუსი ჰქონდა. მისი აშენების შემდეგ, ენეგურჰესზეც გავზრდიდით წარმოებას. ენგურჰესის წყალსაცავი ილამება. ხუდონჰესის აშენების შემთხვევაში, ენგურჰესის ექსპლუატაციის პერიოდი დაახლოებით 100 წლით გაიზრდებოდა. გარდა ამისა, ჩვენ დიდი პრობლემები გვაქვს აფხაზეთთან დაკავშირებით. აფხაზეთისთვის ელექტროენერგიის მიწოდების რაოდენობა 2 მილიარდ კილოვატსაათამდე გაიზარდა. აფხაზეთი ჩვენი ტერიტორიაა და რა თქმა უნდა ჩვენ ვერ შევუწყვეტთ ელექტროენერგიის მიწოდებას და ამაში ხუდონჰესს განსაკუთრებული როლი ექნებოდა. ერთი სიტყვით ხუდონჰესის გაჩერება იყო მომაკვდინებელი დარტყმა საქართველოს ჰიდროენერგეტიკისთვის და ენერგოდამოუკიდებლობისთვის, რომლის ნაყოფსაც ახლა ვიმკით. ხუდონჰესის მშენებლობის დაწყების რეალური შესაძლებლობა არსებობს და ადრე თუ გვიან აუცილებლად გაკეთდება. სჯობს ადრე გაკეთდეს. ნამახვანსაც იგივე ეხება. ორივეს აშენება, რა თქმა უნდა შეიძლება. უნდა შევძლოთ და გავაკეთოთ პროექტების ექსპერტიზის და მშენებლობის ზედამხედველობა თანამედროვე სისტემა გამართული და არა ისეთი, როგორიც დღეს გვაქვს. _ახლა რა ხარისხის პროექტიც არის და რა დონის ექსპერტიზა, ზედამხვედველობის სისტემა, ამ მოცემულობით რამდენად მიზანშეწონილია ნამახვანჰესის აშენება? ჰესის მშენებლობა სახლის მშენებლობას არ ჰგავს. პროექტირება ფაქტობრივად სრულდება, მაშინ როდესაც მშენებლობა სრულდება. მაგალითად, ენგურჰესზე მშენებლობის დროს, 200 კაცი მუშაობდა საპროექტო ჯგუფში, რომელიც იყო განთავსებული ენგურზე. მშენებლობის მიმდინარეობისას პერიოდულად ცვლილებები შედიოდა პროექტში, ანუ პროექტირება მშენებლობის დროსაც გრძელდება. ამიტომ, დღევანდელი მონაცემებით კი ბატონო, შეიძლება მშენებლობის დაწყება. მაგრამ კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, თუ ჩვენ არ გვაქვს პროექტის ხარისხიან ექსპერტიზის და ტექნიკური ზედამხედველობის განხორციელების თავი არ გვყავს საკმარისი კვალიფიციური სპეციალისტები, პროექტის მიმდინარეობისას, ჩვენ უნდა შევძლოთ ის, რომ სხვა ქვეყნიდან მაინც მოვიწვიოთ, კვალიფიციური კომპანიები, რომელიც სათანადო ტექნიკურ ზედამხედველობას განახორციელებს. _ერთ-ერთ ექსპერტის მოსაზრება იყო, რომ თუ არსებული ჰესების რეაბილიტაციაზე დაიხარჯება გარკვეული მოცულობის თანხა, აქამდე წარმოებული ენერგიის 20-25 პროცენტამდე გაზრდა შესაძლებელია. თქვენ როგორ აფასებთ ამ ინიციატივას, რამდენად რეალისტურ გათვლებს ეფუძნება და განსახორციელებლად რამდენად რეალისტურია? რა თქმა უნდა, რეალობას არ შეესაბამება. არსებული ჰესების რეაბილიტაცია რომც მოხდეს, 25 პროცენტით მაინც ვერ გაიზრდება. თეორიულად რომ წარმოვიდგინოთ და რეაბილიტაცია ჩაუტარდეს, მაგალითად ლაჯანურჰესის წყალსაცავი რომ გავასუფთაოთ, რომელიც დალამულია. კატასტროფულად ძვირი დაჯდება. ძალიან რთულად განსახორციელებელი საქმეა. გაწმენდა ასე იოლად არ ხდება. სად უნდა წავიღოთ ამდენი ლამი და ქვიშა, მაგაზე ვინმე პასუხს გვეუბნება? რა არის გასაკეთებელი, სად არის ეს რეზერვი, რომელ ჰესზე? თუ საუბრობენ კონკრეტულადაც უნდა თქვან. ენგურჰესის რეაბილიტაცია ახლა კეთდება. გვირაბიდან წყლის გაჟონვის გამო დაახლოებიტ 300 მილიონი კილოვატსაათი ელექტროენერგია იკარგებოდა. იმედია რეაბილიტაცია სწორად ჩატარდება და 300 მილიონ კილოვატ საათს დავიმატებთ. სამწუხაროდ 300 მილიონი, ჩვენი ჯამური წარმოების ელექტროენერგიის 3 პროცენტიც არ არის. არავითარი რეაბილიტაცია ამას არ უშველის. ის ელექტროენერგია, რაც დღეს გვაკლია, მთლიანად, რეაბილიტაციის ხარჯზე რომ დავფაროთ, შეუძლებელია. _რაც შეეხება ნამახვანჰესს, რამდენად საფუძვლიანია მოსახლეობის შიშები ჰესის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით, გარემოზე ზემოქმედების კუთხით და მშენებლობის ხარისხთან დაკავშირებით? რატომ გაჩნდა ასეთი პროტესტი, რამდენად სწორი ინფორმაცია აქვს მოსახლეობა და დაცულია თუ არა უსაფრთხოების ზომები? ახლა ნამახვან ჰესზეა საუბარი, თორემ ყველაფერი დაიწყო ხუდონიდან. როცა ვსაუბრობთ, რომ საქართველოში ჰესები უნდა ავაშენოთ, ამის ქვეშ ხშირად არის საუბარი, რომ მოდი მცირე ჰესები ავაშენოთ, 13 მეგავატამდე სიმძლავრის სადგურებზეა საუბარი. ასევე საშუალო სიმძლავრის 50 მეგავატამდე სადგურებზე. მცირე და საშუალო სიმძლავრის სადგურებს წყალსაცავები არ სჭირდება. წყალსაცავი სჭირდება დიდ ჰესებს. ჩვენი მდინარეები არის სეზონური. ზაფხულში ბევრი წყალია, ზამთარში ცოტა. ბევრ წყალს ვკარგავთ. წყალსაცავი საჭიროა სწორედ იმისთვის რომ ზამთრისთვის მოხდეს დაგროვება და ზამთარში ამ წყლის მარაგის გამოყენება. აქ არის მხოლოდ ერთი გამოსავალი, ავაშენოთ წყალსაცავიანი ჰესები და ზაფხულში მდინარეების ჭარბნადენი დავაგროვოთ, ამ წყალსაცავებში. შემდეგ გავხარჯოთ ეს ენერგია ზამთარში, რომ ელექტროენერგიის იმპორტი აღარ დაგვჭირდეს. დღევანდელი მონაცემებით, იმპორტს ვახორციელებთ წელიწადში 9 თვე. ასეთი მდინარე, რომელსაც აქვს ამხელა პოტენციალი და შესაძლებელია წყალსაცავიანი ჰესების მშენებლობა საქართველოში სულ ორია. ერთი არის ენგური, მეორე რიონი. სხვა მდინარეებს ამხელა პოტენციალი არ აქვს. მთელი საქართველოს მდინარეების ტექნიკურად გამოსაყენებლი ჰიდროპოტენციალი, ადაახლოებით 40 მილიარდი კილოვატ საათია. მისი თითქმის ნახევა რი ამ ორ მდინარეზე . ამიტომ, ადრე თუ გვიან ნამახვანი და ხუდონჰესი აუცილებლად აშენდება. სჯობს ადრე აშენდეს. მეტი გზა არ გვაქვს. თუ, რა თქმა უნდა, გვინდა დამოუკიდებლობა, ევროკავშირის წევრობა. თუ რუსეთის გუბერნიად გადაკეთება გვსურს, მაშინ აღარ გვინდა აღარაფერი რუსები შეგვინახავენ. მაგრამ ეს ხომ არ გვინდა?! ყველა სახელმწიფო ცდილობს, ენერგოდამოუკიდებლობის ამღლებას. ევროკავშირის „ენერჯი კომუნითის“, წევრი საქართველო 2016 წელს გახდა. ეს ფაქტიურად ნიშნავს იმას, რომ საქართველოს ენერგეტიკა შევიდა ევროკავშირში. რა თქმა უნდა, იქ ძალიან ბევრი მოთხოვნაა დასაკმაყოფილებელი, რომელსაც „ენერჯი კომუნითი“ ითხოვს წევრებისგან. პირველ რიგში ეს არის ელექტროენერგისს ბაზრის ლიბერალიზაცია, კონკურენტული გარემოს შექმნა, სექტორში და თვითკმარი ენერგეტიკული სექტორის არსებობა. არავის არ უნდა მიიღოს ისეთი წევრი რომელიც, ასე ვთქვათ იქნება ევროკავშირის სარჩენი. მით უმეტეს წევრი, რომელიც ენერგეტიკულად არ არის დაკავშირებული ევროკავშირთან. ჩვენ ელექტროგადამცემი ხაზებით პირდაპირ დაკავშირებული არ ვართ ევროკავშირთან. ეს ძალიან დიდი პრობლემაა. _რატომ ვერ ხერხდება ამ ელექტროგადამცემი ხაზების აშენება, თანხების გამო, თუ თვითონ ევროკავშირიც არ აქტიურობს ამ კუთხით და მისთვის სტრატეგიული ღირებულება არ აქვს? როგორც ნავთობ და გაზსადენებზე მოხდა, უცხოური ინვესტიციებით, მშენებლობა, ელექტროენერგიის დერეფნის კუთხით რატომ ვერ ხერხდება? ასეთი ელექტროგადამცემი ხაზების აშენება საკმაოდ დიდ თანხებს უკავშირდება. ჩვენ ევროკავშირის წევრ არც ერთ ქვეყანას არ ვესაზღვრებით. ერთი, ძალიან რთული გზაა თურქეთის გავლით შევძლოთ ევროპის ბაზარზე გასვლა, რასაც თურქეთი კატეგორიულად ეწინააღდეგება. მეორე გზა არის შავი ზღვის ფსკერზე, სადენების გაყვანა, რაც ასევე ძალიან ძვირი და ძალიან რთული პროექტია. რა თქმა უნდა შეიძლება, თუ ევროკავშირის ქვეყნები დაინახავენ რომ საქართველოში ამისთვის რამე კეთდება. ჩვენ 30 წელია არაფერი ახალი არ აგვიშენებია. ჰესებს ვგულისხმობ, მწვანე ენერგიაზეა აქ საუბარი. მათ არ სჭირდებათ თბოსადგურების საშუალებით მიღებული ელექტროენერგია. თუ იქნება წარმოებული დიდი რაოდენობის მწვანე ენერგია, რომელიც შიდა ბაზარსაც დააკმაყოფილებს და ექსპორტის საშუალებაც იქნება, ამ შემთხვევაში ამ საკითხის დასმა შეიძლება. მაგრამ ახლა ევროკავშირში ხედავენ, რომ საქართველო ორ მეგავატიანი სადგურის აშენებასაც ვერ ახერხებს. ბუნებრივია, ამ ქსელის აგების პროექტიც დღის წესრიგში არ დგას. რისთვის უნდა აშენდეს? თურქეთეთთან დამაკავშირებელი ელექტროგადამცემი ხაზიც უფუნქციოდ გვრჩება. რომელსაც საშუალება აქვს 700 მეგავატი გაატაროს, ამ დროს არ ატარებს 20-30 მეგავატზე მეტს. თუ ჩვენ ენერგეტიკას განვავითარებთ ისე, როგორც საჭიროა, მაშინ შესაძლოა, ჩვენს ელექტროკავშირების განვითარებაზე ევროპამაც იზრუნოს და მხოლოდ ჩვენ საზრუნავი არ გახდეს. _თუ ელექტროგადამცემი ხაზით ვერ ვუკავშირდებით ევროპას და თურქეთსაც ვკარგავთ, როგორც ელექტროენერგიის პოტენციურ შემსყიდველს, საქართველოში დიდი ჰესების აშენება კიდევ საჭირო ხდება? რა თქმა უნდა, ჩვენ ხომ მხოლოდ თურქეთზე არ გვაქვს საუბარი. ჩვენ ჯერ ჩვენი შიდა ბაზარი არ გვაქვს დაკმაყოფილებული. ახლა სამი ქვეყნისგან ვყიდულობთ, ელექტროენერგიას - რუსეთისგან, აზერბაიჯანისგან და თურქეთისგან. ადრე ვიყავით ექსპორტიორი ქვეყანა, ახლა არათუ საექსპორტო მოცულობები აღარ გვაქვს, ჩვენ თვითონ ვყიდულობთ. ერთადერთი რესურსი, რითაც ელექტროენერგიის წარმოება შეგვიძლია, არის ჰიდრო რესურსი. ჩვენ არც ნავთობი გვაქვს, არც გაზი. მოხმარება იზრდება, რა ვქნათ, ეს მოხმარება უნდა დავაკმაყოფილოთ, ან საკუთარი წყაროებიდან, ან ვიყიდოთ სხვა ქვეყნისგან. მეტი გზა უბრალოდ არ არსებობს. არის კიდევ ერთი გზა, რომ თბოსადგურები ავაშენოთ, მაგრამ თბოსადგურების აშენების შემთხვევაში, გარდა ეკოლოგიური პრობლემებისა, არსებობს, დამოკიდებულების ზრდა აზერბაიჯანზე. ჩვენ არ გვაქვს ეს გაზი და აზერბაიჯანიდან უნდა შემოვიტანოთ. ასე რომ, ჰესების მშენებლობა არის ერთადერთი ხსნა იმისთვის, რომ ჩვენ გვქონდეს ჩვენი ენერგეტიკა და მინიმალურად დამოკიდებული ვიყოთ სხვა ქვეყანაზე.
ბიოლის ფონდის თბილისის ოფისის დირექტორი: ალტერნატიული ძალის გარეშე ხელახალი არჩევნების ჩატარებაც ვერ აღმოფხვრიდა პოლარიზაციას
,,საქართველო ესკალაციის სპირალის ხაფანგში“, - ამ სათაურით ჰაინრიხ ბიოლის ფონდის ოფიციალურ ვებგვერდზე საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებთან დაკავშირებით, ბიოლის ფონდის თბილისის ოფისის - სამხრეთ კავკასიის რეგიონის ხელმძღვანელის სტატია გამოქვეყნდა. სტატიაში ვკითხულობთ, რომ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებიდან დღემდე საქართველომ მშვიდობის მოპოვება ვერ შეძლო. პრემიერ-მინისტრ, გიორგი გახარიას გადადგომა და ოპოზიციური პარტიის ლიდერის, ნიკა მელიას დაკავება კი, ამ ტენდენციის კიდევ ერთი ხაზი აღმოჩნდა. ნეოლიბერალური პოლიტიკური ელიტისთვის პანდემიისგან დაზარალებული საზოგადოების საჭიროებები უინტერესოა. მათი ეგოიზმი ემხრობა არაფორმალურ სტრუქტურებს, რაც ქვეყნის მცოცავი ,,რუსიფიკაციისკენ" მიდის. საპარლამენტო არჩევნებში ,,ქართული ოცნების" მესამედ გამარჯვებას, რომელიც მთელი რიგი დარღვევებითა და მანიპულაციებით ჩატარდა, ოპოზიციურმა პარტიებში არჩევნების შედეგების უარყოფა მოჰყვა. უმსხვილესი ოპოზიციური პარტიის, ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" მეთაურობით, შვიდი სხვა პარტია, რომელთაც პრეტენზია ჰქონდათ საკანონმდებლო ორგანოში შესვლის (რამდენიმე გამონაკლისის გარდა) საპარლამენტო მანდატებზე უარი თქვეს. ისინი ვადამდელი არჩევნების ჩატარებას ითხოვენ და ,,ქართულ ოცნებას" არჩევნების ფართო მასშტაბით მანიპულირებით ჩატარებაში ადანაშაულებენ. მთავარი ოპონენტების - ,,ქართული ოცნების" და ,,ნაციონალური მოძრაობის" რადიკალიზაცია უკვე თვეებია, რაც გრძელდება. მოთამაშეებმა, რომლებიც მზად იყვნენ კომპრომისებისთვის, მაგალითად ,,ნაციონალური მოძრაობის" ყოფილი თავმჯდომარე გრიგოლ ვაშაძე და ქვეყნის გადამდგარი პრემიერ-მინისტრი გიორგი გახარია, დატოვეს თავიანთი პარტიები, ან სულაც გამოეთიშნენ პოლიტიკას. პოლარიზაცია, როგორც მობილიზაცია ,,ქართულ ოცნებას" და ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობას“ ერთმანეთი სჭირდებათ როგორც მეტოქეებს, რადგან ამგვარად, ისინი საკუთარი მხარდამჭერების მობილიზაციას ახერხებენ. ამ მხრივ, გასაკვირი არ იყო, რომ ახლად დანიშნული პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის ერთ-ერთი პირველი ქმედება ოპოზიციის ლიდერის, ნიკა მელიას პატიმრობა იქნებოდა. ამით ოპოზიციამ საკუთარი თავი ჩაგრულად და მმართველი პარტიის მსხვერპლად წარმოაჩინა. არც ერთ მხარეს არ აინტერესებს ქვეყნის მომავალი, ან თუნდაც რუსეთსა და დასავლეთს შორის არჩევანის გაკეთება. ისინი ზრუნავენ ძალაუფლებისკენ მიმავალ საკუთარ გზებზე. ორივე მათგანი, შესაბამისი ძალაუფლების ქონის შემთხვევაში არ მოერიდებოდა ადმინისტრაციული რესურსის, სასამართლოების და უშიშროების სტრუქტურების გამოყენებას თავიანთი პოლიტიკური მოწინააღმდეგეების წინააღმდეგ ისევე, როგორც ძალაუფლების შენარჩუნების და პირადი გამდიდრების მიზნით. „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ ინფორმაციით, 9 ფიზიკურმა და 15 იურიდიულმა პირმა, რომლებიც 2019/20 წლებში „ქართული ოცნების“ მსხვილ შემომწირველებს წარმოადგენდნენ, მოიპოვეს გამარჯვება გამარტივებული პროცედურებით ჩატარებულ სახელმწიფო ტენდერებში. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს უმდიდრესი ადამიანი, ბიძინა ივანიშვილი, კულუარებში ყველა მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას იღებს, ყოფილი პრეზიდენტი, მიხეილ სააკაშვილი ახდენს პოლარიზაციას და ხელს უშლის კომპრომისებს. ივანიშვილმა სულ ცოტა ხნის წინ განაცხადა, რომ ის თავს ანებებს პოლიტიკას. ამ ფონზე, კიდევ უფრო უცნაურად ჩანს ის ფაქტი, რომ არჩევნების შემდეგ ,,ქართულ ოცნებაში" და საქართველოს მთავრობაში საკვანძო პოზიციები ივანიშვილის ერთგულმა პირებმა დაიკავეს. ახალმა პრემიერმა ღარიბაშვილმა ჯერ კიდევ 2013-2015 წლებში მთავრობის მეთაურად ყოფნის რანგში ორი ძირითადი მახასიათებელი გამოავლინა, ესენია აბსოლუტური ვასალური ერთგულება ივანიშვილის მიმართ და არანაირი ინტერესი ოპოზიციასთან კომპრომისისა. ის მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს არ მიიღებს, თუ ივანიშვილთან კოორდინაციას არ მოახდენს. ეგოიზმი, კორუფცია და არაფორმალობა ის ფაქტი, რომ ძირითადად, ტურიზმსა და მომსახურების სექტორზე დამოკიდებულ ქვეყანაში პანდემიით გამოწვეული სოციალური და ეკონომიკური კრიზისი განიცადა ქართულმა საზოგადოებამ, ეს ფაქტი კონკურენტ მხარეებს არ აწუხებთ. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, საქართველოში ადამიანთა თითქმის 20% სიღარიბის ზღვარს მიღმა ცხოვრობს. მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი მუშაობს არაფორმალურ სექტორში და პანდემიის პერიოდში არ მიუღია არანაირი სოციალური დახმარება. ,,ქართული ოცნებაც" და ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობაც" ელიტის ინტერესებს იცავენ, რომლებმაც ქვეყნის მიწის პრივატეზება მოახდინეს და „ღვეზელის საუკეთესო ნაჭრებს იღებენ“ ყველაზე მაღალი საფასურის გადამხდელები. პრემიერ-მინისტრი, გახარია გაზაფხულზე პანდემიისგან გამოწვეული ეკონომიკური შედეგების გამკლავებისთვის საზოგადოების მაღალ შეფასებასა და მოწონებას იმსახურებდა. როდესაც ოპოზიციის ლიდერის დაკავებას შეეხო საქმე, გახარია წინააღმდეგი იყო და გარკვეული დამოუკიდებლობა გამოავლინა, როგორც პარტიული ხაზისგან, ასე ივანიშვილისგან. ამის მიუხედავად, ,,ქართული ოცნების" და 1990-იან წლებში რუსეთში გამდიდრებული ბიძინა ივანიშვილის მიმართ პრეტენზიები იმის თაობაზე, რომ მათ საქართველოს რუსულ ორბიტაზე დაბრუნება სურთ, დაუსაბუთებელია. უდავოა, რომ ,,ქართული ოცნება" ცდილობდა, რუსეთთან უფრო კონსტრუქციული ურთიერთობები აეწყო, ვიდრე ამას მიხეილ სააკაშვილი მისი პრეზიდენტობის ბოლო წლებში აკეთებდა და ამ მცდელობის შედეგად, მოსკოვთან არსებული დაძაბულობა გარკვეულწილად განიმუხტა კიდეც. ,,ოცნების" ხელისუფლებისას ტრანსატლანტიკური ინტეგრაციის მიზანზე ოფიციალურად უარი არასოდეს თქმულა, ფაქტობრივად, საქართველოში 2024 წლისთვის ევროკავშირის წევრობის შესახებ განცხადება მზადდება. თუმცა, რასაც საქართველოში ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში ვაკვირდებით, არის მზარდი კორუფცია და არაფორმალური სტრუქტურების გაძლიერება. ამასთან, მმართველი პარტია სულ უფრო მეტად ახდენს უშიშროების ორგანოების და სასამართლოების ინსტრუმენტალიზაციას პირადი ინტერესების რეალიზების მიზნით და ოპოზიციის წინააღმდეგ. უშიშროების სტრუქტურების და სასამართლოების მსგავსი ინსტრუმენტალიზაცია სააკაშვილის პრეზიდენტობის მეორე ვადის დროსაც არსებობდა, თუმცა იმჟამინდელი მმართველი პარტიის, ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" ინტერესებით მოქმედებდა. სააკაშვილის პრეზიდენტობის ვადის მიწურულს საქართველო, 100.000 მოსახლეზე საპატიმროებში მყოფ პირთა რაოდენობის მიხედვით, ყველაზე მაღალი მაჩვენებლის მქონე ქვეყნების სიაში იყო. ,,მცოცავი რუსიფიკაცია” უფრო წარმატებული რეფორმების რღვევაა, ოფიციალური ინსტიტუტების შესუსტება არაფორმალური ინსტიტუტების სასარგებლოდ. შედეგად, იმ ფონზე, რომ ქვეყანას არ შეუცვლია თავისი გეოპოლიტიკური ორიენტირი, ,,ქართული ოცნების" და ქართული პოლიტიკური ელიტის დღევანდელი პოლიტიკა საქართველოს სულ უფრო მეტად აშორებს ევროკავშირის ღირებულებებსა და პრინციპებს. პოლიტიკური ალტერნატივების არარსებობა რაც საქართველოს აკლია, არის მესამე ძალა, რომელსაც შეუძლია, წარმოადგინოს სხვა პოლიტიკა, გარდა ამჟამინდელი წამყვანი პარტიების ელიტარული ჯგუფების ეგოიზმისა. გამოკითხვების თანახმად, მოსახლეობას ეს სურს. NDI / CRRC– ს მიერ 2020 წლის ბოლოს ჩატარებული გამოკითხვის თანახმად, ამომრჩეველთა 30% არ უკავშირდება რომელიმე პარტიას. იმედი, რომ საპარლამენტო არჩევნებამდე ცოტა ხნით ადრე ჩამოყალიბებული პარტია „ლელო“ და მისი დამფუძნებლი, მამუკა ხაზარაძე შეიძლება ყოფილიყო მესამე ძალა, სწრაფად გაიფანტა. ხაზარაძემ, ბანკირმა და ბიზნესმენმა, თავდაპირველად შეძლო მრავალი ახალგაზრდა, პროგრესული და მემარცხენე მხარდამჭერების თავის პარტიაში აყვანა, თუმცა მალევე გახდა აშკარა, რომ ის ,,ქართული ოცნების" და ,,ნაციონალური მოძრაობის" ანალოგიურ პოლიტიკას გაატარებდა: ხაზარაძის მიერ განხორციელებული პოლიტიკა უფრო მეტად ორიენტირებული იყო მისი პირადი, ბიზნეს ინტერესების დაცვაზე, ამასთან, ყოფილი ბიზნესმენი შიდა პარტიულ დემოკრატიას ნაკლებ მნიშვნელობას ანიჭებდა. ვიდრე საქართველო ვერ შეძლებს, შექმნას ალტერნატიული პოლიტიკური მოძრაობები, ძირეული საფუძვლებით, ბიზნეს ელიტა განაგრძობს ქვეყნის ბედის განსაზღვრას საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე. ამგვარი ვითარება ევროკავშირს ურთულებს მიმდინარე კონფლიქტში შუამავლის როლის შესრულებას და სამართლებრივი სახელმწიფოებრიობის და დემოკრატიული ინსტიტუტების ჩამოყალიბების მიმართულებით მასშტაბური ტრანსფორმაციის მხარდაჭერას. ამგვარი რეფორმები, როგორც წარსულში, ისე დღესაც წინააღმდეგობაში მოდიან ელიტარული ჯგუფების დიდი ნაწილის ინტერესებთან. ბოლო 15 წლის განმავლობაში, ქართული პოლიტიკის მნიშვნელოვან დომინანტურ ნარატივს წარმოადგენდა ტრანსატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაცია. აშშ და ევროკავშირი ყოველთვის დიდ გავლენას ახდენდნენ საქართველოში პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზე. ამჟამინდელ პოლიტიკურ კრიზისშიც, ესენი არიან აშშ-ის ელჩი, კელი დეგნანი და ევროკავშირის ელჩი, კარლ ჰარცელი, რომლებიც ცდილობენ, იყვნენ შუამავლები დაპირისპირებულ მხარეებს შორის. ამასთან, აშშ და ევროკავშირი საქართველოში მიღებულ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზე ყოველთვის მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდნენ. დღესაც, არსებული პოლიტიკური კრიზისის ფონზე, ისევ და ისევ აშშ-ის ელჩი, კელი დეგნანი და ევროკავშირის ელჩი, კარლ ჰარცელი ცდილობენ, დაპირისპირებულ მხარეებს შორის მედიაციას. ამასთან, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ პირველად გავხდით დასავლელი მოთამაშეების მიმართ მათი აქტივობების და ჩარევის გამო გამოთქმული კრიტიკის მოწმენი. ბიძინა ივანიშვილი, იმ დროს ჯერ კიდევ „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე, უკვე 2019 წლის ნოემბერში აკრიტიკებდა ამერიკულ ინსტიტუტებს, როგორებიცაა NDI და IRI, სდებდა რა მათ ბრალს მიკერძოებულობაში იმ მოტივით, რომ ისინი „ქართული ოცნების“ ინტერესების საზიანოდ გამოკითხვების მცდარი შედეგების ტირაჟირებას ახდენდნენ. დღევანდელი პოლიტიკური კრიზისის პირობებში ქართველი პოლიტიკოსები დასავლელ პარტნიორებს, ერთი მხრივ, მხარდაჭერის თხოვნით მიმართავენ, მეორე მხრივ კი, მიკერძოებულობაში სდებენ ბრალს, როგორც კი, ეს მხარდაჭერა შეუსაბამობაში მოდის მათ კერძო, ძალაუფლებრივ ინტერესებთან. შედეგად, ევროკავშირის და აშშ-ის წარმომადგენლები ამასობაში თვითონაც გადაიქცნენ შიდა ესკალაციის სპირალის შემადგენელ ნაწილად ისე, რომ მათ არ შესწევთ აღნიშნული სპირალის გაწყვეტის უნარი. ალტერნატიული ძალის გარეშე ხელახალი არჩევნების ჩატარებაც ვერ შეძლებდა ხსენებული პოლარიზაციის აღმოფხვრას. უფრო მეტი ევროკავშირი ამავდროულად, ევროკავშირიც სულ უფრო მეტად კარგავს თავის ტრანსფორმაციულ ძალას. აღნიშნული გამოწვეულია, როგორც ევროკავშირის შიდა კრიზისით, ისე ტრანსატლანტიკურ ურთიერთობებში ტრამპის პრეზიდენტობის პერიოდში წარმოქმნილი კრიზისით, რასაც ემატება ევროკავშირის მიერ უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სფეროს მოთამაშის როლზე უარის თქმა იმ რეგიონში, სადაც უსაფრთხოება საკვანძო ფაქტორს წარმოადგენს. მთიანი ყარაბაღის მეორე ომისგან ევროკავშირის და აშშ-ის დისტანცირება სამხრეთ კავკასიაში არსებულ გეოპოლიტიკურ კონსტელაციაზე უმნიშვნელოვანეს გავლენას იქონიებს. რეგიონის სამივე სახელმწიფომ დაინახა, რომ უსაფრთხოების პოლიტიკურ კრიზისში არ უნდა ჰქონდეთ არც ვაშინგტონის და არც ბრიუსელის იმედი. ეს ფაქტი განსაკუთრებით მტკივნეული აღმოჩნდა სომხეთის და აზერბაიჯანის დემოკრატიული ძალებისა და სამოქალაქო საზოგადოებებისთვის. „რუსი სამშვიდობო ჯარების“ განთავსება უკვე აზერბაიჯანშიც - სამხრეთ კავკასიის ერთადერთ სახელმწიფოში, რომლის ტერიტორიაზეც მანამდე რუსი სამხედროები არ იმყოფებოდნენ, ისევე, როგორც ხსენებულ ომში თურქეთის ჩარევა, ხელს შეუწყობს სამივე სამხრეთ კავკასიური სახელმწიფოს უფრო მეტ ფოკუსირებას რუსეთის ფედერაციასა და თურქეთზე. სამეზობლო პოლიტიკას ბოლოსდაბოლოს უნდა დაემატოს უსაფრთხოების პოლიტიკის უფრო მძლავრი შემადგენელი, რომელიც, ერთი მხრივ, ხელს შეუწყობს საქართველოში უშიშროების სტრუქტურების რეფორმირებას და, ამავდროულად, რეგიონალური კონფლიქტების კონტექსტში შესაძლებელს გახდის ევროკავშირის უფრო აქტიურ პოლიტიკურ, მედიაციურ ჩართულობას. ამგვარი მიდგომის ნაწილს შეიძლება წარმოადგენდეს ევროკავშირის მზაობა, გააძლიეროს კონფლიქტებთან დაკავშირებული მოლაპარაკებების მრავალმხრივი პლატფორმები, შექმნას სამშვიდობო მისიები და გადახედოს სამხრეთ კავკასიაში ევროკავშირის სპეციალური წარმომადგენლის როლს. გარდა ამისა, აღმოსავლეთის პარტნიორობის სამეზობლო პოლიტიკის ფარგლებში რეალიზებულ ყოვლისმომცველ სტრატეგიაში უნდა მოხდეს ევროკავშირის პოლიტიკის ისეთი ელემენტების ინტეგრირება, როგორებიცაა ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, სამართლებრივი სახელმწიფოს გაძლიერების ხელშეწყობა და ეკონომიკური ინვესტიციები. ამავდროულად უნდა მოხდეს ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკის უფრო ქმედუნარიანი ინსტრუმენტებით შევსება. ამ ყველაფერთან ერთად ევროკავშირმა საქართველოს უნდა შესთავაზოს გაწევრიანების პერსპექტივა, იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რა სიტუაცია იქნება ამ თვალსაზრისით 10-15 წლის შემდეგ. საქართველოს სჭირდება კომპასი, რომლის მიცემაც ქვეყნისთვის გარედან ნაწილობრივ ევროკავშირს შეუძლია. თუმცა ქვეყნის შიგნით პოლიტიკური ცვლილებების და რეალური ალტერნატივების არსებობის გარეშე ესკალაციის სპირალი ერთი და იმავე ღერძის გარშემო ბრუნვას მომავალშიც განაგრძობს.
კორნელი კაკაჩია: საზოგადოებაში იმდენად ძლიერია პროდასავლური განწყობები, რომ საგარეო კურსს ვერც ერთი ხელისუფლება ვერ შეცვლის
ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის ვიზიტის შედეგად, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მოლაპარაკებების დაწყებამ, პოლიტიკური კრიზისის დაძლევის პერსპექტივა გააჩინა. განხილვის თემად იქცა შეთანხმებისთვის საჭირო რამდენიმე კომპრომისული ვარიანტიც, მათ შორის პლებისციტის საკითხი, თუმცა ბოლოო დღეებში, ფარული ჩანაწერების გავრცელებამ, ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური სიტუაცია კიდევ უფრო გაამწვავა. გაჩნდა კითხვები, ვინ ცდილობს მოლაპარაკებების ჩაშლას და ამ ვითარებაში, რა შედეგს მიაღწევს კრისტიან დანიელსონი, რომელიც შარლ მიშელმა საქართველოში თავისი წარმომადგენლის სტატუსით დანიშნა. ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის მედიატორის რანგში, დანიელსონი საქართველოს უახლოეს მომავალში ეწვევა. აღნიშნულ საკითხებზე Europetime პოლიტოლოგს, კორნელი კაკაჩიას ესაუბრა. - თვითონ ხელისუფლებამაც აღიარა, რომ ქვეყანაში მწვავე პოლიტიკური კრიზისია. რომელსაც თან ერთვის მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური კრიზისი, დამატებით, პანდემიით გამოწვეული გართულებები. შეიძლება ითქვას, რომ ქვეყანა ჯერჯერობით ვერ გამოდის ამ კრიზისიდან. ამ სიტუაციაში ქვეყანას ყველაზე მეტად სჭირდება კონსენსუსზე დამყარებული პარტიული პოლიტიკა, რომლის მიზანიც უნდა იყოს, ქვეყანა გამოიყვანოს ამ პოლიტიკური ჩიხიდან, ჩვენ კიდევ, ჯერჯერობით ჭრილობაზე მარილის მოყრა გამოგვდის. _ხშირ შემთხვევაში არის ხოლმე ზოგადი რეკომენდაციები, რომ ორივე მხარემ რაღაც უნდა დათმოს და ეს ორივე მხარე შემდგომ ერთმანეთისკენ იშვერს ხელს, თქვენ, როგორც პოლიტოლოგს, თუ გაქვთ კონკრეტული მოსაზრება, რეკომენდაციები, კონკრეტულად რა უნდა დათმოს ოპოზიციამ და რა ხელისუფლებამ? თითოეულმა მათგანმა რა ნაბიჯები უნდა გადადგას და რა კომპრომისზე უნდა წავიდეს? ასე კონკრეტულად თქმა რთულია, ოქროს გასაღები არავის აქვს, იქიდან გამომდინარე, რომ თვითონ მხარეებმა უნდა გამონახონ გამოსავალი. თუმცა რამდენიმე ვარიანტის დასახელება შესაძლებელია. ერთი ვარიანტი ეს არის, რომ რაც უკვე გაცხადებულია ოპოზიციის მხრიდან - გონივრულ ვადებში დაინიშნოს ვადამდელი არჩევნები, თუ იქნება ორივე მხარისგან პოლიტიკური ნება და შემდეგ ამომრჩეველმა გადაწყვიტოს პოლიტიკური ძალაუფლების საკითხი. მეორე კომპრომისული ვარიანტია, ხელისუფლებამ პოლიტპატიმრები გაათავისუფლოს. ამას პლუს ხელისუფლება უნდა წავიდეს დათმობაზე და მოხდეს ხელისუფლების გადანაწილება ოპოზიციასთან. რამდენიმე მინისტრის პოსტი ოპოზიციას უნდა დაუთმოს, ასევე პარლამენტშიც. სხვანაირადაც შეიძლება ამას შევხედოთ. ასე ვთქვათ, შეიქმნას დროებითი მთავრობა, რომელიც ქვეყანას მომავალ არჩევნებამდე მიიყვანს. ეს უფრო იაფიც დაგვიჯდებოდა. გასათვალისწინებელია, რომ ახალი არჩევნების ჩატარებას მნიშვნელოვანი რესურსი სჭირდება. მიუხედავად იმისა, რომ დღევანდელი მოცემულობიდან ორივე ვარიანტი უტოპიურად ჟღერს, ეს ვარინტები ჯობს სხვა ცუდ სცენარებს, რომლებსაც კონფრონტაციისა და სამოქალაქო დაპირისპირებისკენ მივყავართ. _თქვენ საუბრობთ იმ საკითხებზე, რომლებიც უნდა დათმოს ხელისუფლებამ. თქვენი აზრით, ოპოზიცია რა კომპრომისზე უნდა წავიდეს და ხელისუფლებისთვის წაყენებული მოთხოვნებიდან რომელი პუნქტები შეიძლება, რომ დათმოს და რომელი აირჩიოს? ბოლო დროს, თვითმმართველობის არჩევნებზე, ვადამდელი არჩევნების ჩატარების კითხვით, პლებისციტის თემა წამოიწია. ჩვენ ვერ ვისაუბრებთ პოლიტიკოსების ნაცვლად, რადგან აქ კიდევ სხვა გარემოებებია გასათვალისწინებელი, რომლებიც თვითონ პოლიტიკოსებმა უკეთ იციან, მაგრამ გარედან ყოველ შემთხვევაში ისე ჩანს, რომ სხვა ვარიანტებიც არის და თუ კიდევ იქნება შემოთავაზებული შუამავლების მეშვეობით, დარწმუნებული ვარ, კიდევ სხვა სამუშაო ვარიანტებიც გაჩნდება, მათ შორის პლებისციტის თემაც, რომელიც ასევე გამოსავალია. ორივე მხრიდან კეთილი ნების შემთხვევაში, გამოსავალი ყოველთვის მოიძებნება. მთავარია, რომ ორივე მხარე იყოს გულწრფელი და თანმიმდევრული ამ მიზნის მიღწევაში. თუმცა ჯერჯერობით ამ კუთხით სანუგეშოს ვერაფერს ვხედავთ. რასაც ბოლო პერიოდში ვხედავთ ესაა - აგრესიული რიტორიკა, როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციის გარკვეული ნაწილის მხრიდან. თუ ევროკავშირის აქტიურმა მედიაციამაც არ გამოიღო შედეგი, ფაქტობრივად, უკვე ძალიან მძიმე მდგომარეობაში აღმოვჩნდებით, რადგან სამწუხაროდ, ჩვენი პოლიტიკური კლასი ჯერ იმ დონეზე არ არის, რომ თვითონ მოაგვაროს პრობლემები. ქვეყანაში ფაქტობრივად არ არსებობს ინსტიტუტი, რომელსაც ექნება რამე ნდობა, რომელიც ამ დაპირისპირებული მხარეებისთვის მოლაპარაკების რამე ჩარჩოს შექმნის. აღსანიშნავია, რომ ოპოზიციაშიც არის განსხვავებები. არიან გარკვეული პოლიტიკური პარტიები, რომლებსაც თავისი ვიწრო პარტიული დღის წესრიგი აქვთ, არიან დანარჩენი პოლიტიკური პარტიები, რომლებსაც სხვა პოლიტიკური ინტერესები აქვთ. ამიტომ, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, როგორი წინადადება იქნება შემოთავაზებული შუამავლების მხრიდან. ვნახოთ, რა შედეგს მოიტანს ევროკავშირის ჩართულობა. _შარლ მიშელის ვიზიტის შედეგებს როგორ შეაფასებთ, თუნდაც იმ გარემოებას, რომ საქართველოდან გამგზავრების შემდეგ, მან თავისი სპეციალური წარმომადგენელი დანიშნა, თანაც ევროკავშირში საკმაოდ მაღალი რანგის პირი. კრისტიან დანილესონი - 2013 წლამდე იყო ევროკავშირის გაფართოების საკითხებში გენერალური დირექტორი და 2015 წლიდან სამეზობლო საკითხების გაფართოებაზე მოლაპარაკებების საქმეთა წარმოების გენერალური დირექტორი. თუნდაც მისი ეს სტატუსი, ეს რანგი, რაზე მიანიშნებს? სამწუხაროდ, ეს იმაზე არ მიანიშნებს, რაც ჩვენ გვსურს, რომ ამოვიკითხოთ ამ ადამიანის გამოცდილებასა და თანამდებობრივ პოზიციებში, ევროკავშირში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით. დანიშვნა უფრო მიანიშნებს იმაზე, რომ ეს ადამიანი მეტ-ნაკლებად იცნობს ჩვენს რეგიონს, ევროკავშირის სამეზობლოს და იცის, რას უნდა ელოდოს ამ მოლაპარაკებებიდან. კიდევ ერთ რამეს მინდა გავუსვა ხაზი, ეს მედიაცია ევროკავშირსაც სჭირდება. ბოლო პერიოდში, ევროკავშირის როლი საკმაოდ გაფერმკრთალდა რეგიონში, განსაკუთრებით სამხრეთ კავკასიაში და ეს კარგად გამოჩნდა ყარაბაღის კონფლიქტის ფონზე, სადაც ჩანდა, რომ დასავლეთი ფაქტობრივად გათიშული იყო ამ მოვლენებიდან. ამ ფაქტმა უამრავი შეკითხვა გააჩინა ევროკავშირის როლთან დაკავშირებით, როგორც სამხრეთ კავკასიის რეგიონში, ასევე აღმოსავლეთ ევროპის სამეზობლოში. აქედან გამომდინარე, საქართველოს შიდა პოლიტიკურ კრიზისში წარმატებული მედიაცია სჭირდება, როგორც ევროკავშირს, ისე საქართველოს და მის დემოკრატიულ ინსტიტუტებს. ამიტომ, ეს მონდომება უნდა იყოს ორმხრივი. თუმცა გადაწყვეტილება უნდა მიიღონ ქართველმა პოლიტიკოსებმა. ვერც ევროკავშირი, ვერც სხვა საერთაშორისო შუამავალი, მათ ნაცვლად ვერ მიიღებს გადაწყვეტილებას. უბრალოდ, ისინი შექმნიან მოლაპარაკებების ხელშემწყობ პლატფორმას და ალტერნატიულ ვარიანტებს შესთავაზებენ მხარეებს. _შარლ მიშელის ვიზიტიდან რამდენიმე დღეში გავრცელდა ფარული აუდიო ჩანაწერები. ექსპერტების ნაწილი ფიქრობს, რომ მათი გავრცელება დიალოგის დაწყებას საეჭვოდ დაემთხვა და კონკრეტულ ძალებს ხელისუფლებას და ოპოზიციას შორის შეთანხმების მიღწევა არ სურთ. თქვენ როგორ უყურებთ ამ მოვლენებს? ეს ვარაუდი რეალობას მოკლებული არ არის. ვიცით, რომ ორივე მხარეს არიან რადიკალური ფრთის წარმომადგენლები, დაკონკრეტებისგან შეგნებულად თავს შევიკავებ; რომლებიც დაინტერესებულნი არ არიან, ეს მოლაპარაკებები წარმატებით დასრულდეს. ესენი არიან პოლიტიკური ძალები, რომლებსაც სურთ კვლავ შეუზღუდავი ძალაუფლების მანდატით მოსვლა, ძალაუფლების ყოველგვარი განაწილების გარეშე. ამ ჯგუფების აზრი, სავარაუდოდ, ხელს შეუშლის მოლაპარაკებაში პოზიტიური დღის წესრიგის შექმნას. თუმცა ყველაფერს დრო გვიჩვენებს. _რევოლუციური სცენარის მომხრეებს გულისხმობთ? დიახ, ყველა პოლიტიკურ პარტიას აქვს თავისი ინტერესები და დღის წესრიგი. პატარა პარტიების ინტერესია, რომ შეინარჩუნონ მონაპოვარი და რაღაც სტაბილურობას მიაღწიონ, თავი დაიმკვიდრონ. დიდ პარტიებს სხვა ამბიციები აქვთ, აქედან გამომდინარე, მათი მადა უფრო დიდია. ასევე, ზოგიერთი პარტიის ლიდერებს აქვთ ეგოების თემა, რაც დაუკმაყოფილებელი აღმოჩნდა ამ საპარლამენტო არჩევნების დროს. რაც ზოგიერთ მათგანს აიძულებს, ყველა გზას მიმართოს, პოლიტიკური ბრძოლის დროს, მათ შორის რადიკალურსაც. ყველაზე საწყენი ისაა, რომ მეგონა ამ კომპრომატების თემა დამთავრდებოდა და როგორც ჩანს, ორივე მხარე ერთმანეთის წინააღმდეგ, ისევ წარმატებით იყენებს ძველ, ასე ვთქვათ აპრობირებულ, ბინძურ მეთოდებს. _თქვენ რა სცენარსაც განიხილავთ, გარე ძალების ფაქტორი ნაკლებად ჩანს? ბუნებრივია, არსებობენ გარე ძალები, რომელთა ინტერესია, რაც შეიძლება უფრო მეტი არასტაბილურობა იყოს საქართველოში. მე ვერ ვიტყვი, რომ სინქრონი არსებობს, მაგრამ გამორიცხული არ არის ასეთი ვარიანტიც, რომ ეს გარე ძალები ხელს უწყობდნენ ამ პოლარიზაციის გაღრმავებას, რომ კიდევ უფრო გართულდეს ეს მოლაპარაკებები. ბუნებრივია, რომ ეს ყველაფერი, გარე ძალებს აწყობთ. ყველაზე ცუდი ისაა, რომ ამას ჩვენივე ხელით ვაკეთებთ და ხელს ვუწყობთ ფაქტობრივად, კონკრეტული გარე ძალების საგარეო პოლიტიკური მიზნების განხორციელებას საქართველოში, ვიწრო პარტიული ინტერესებიდან გამომდინარე. _თქვენ ახსენეთ ოპოზიციაში განხეთქილება, რომ ყველა პარტიას თავისი პოლიტიკური ინტერესი აქვს, თუნდაც ამ სიტუაციაში. ოპოზიციურ სპექტრში ხედავთ ისეთ რესურსს, პარტიების ან პოლიტიკოსების სახით, რომლებიც რადიკალური ფრთის მცდელობის მიუხედავად, ევროკავშირის მედიაციით, ხელისუფლებასთან შეთანხმების მიღწევას და ამ კრიზისული სიტუაციიდან გამოსვლას შეძლებენ? ბოლო დღეებში განცხადებებს, თუ დავაკვირდებით, როგორც ჩანს, მცირე პარტიების წარმომადგენლების პოზიციები განსხვავდება „ნაციონალური მოძრაობის“ პოზიციისგან. ისინი მზად არიან, გარკვეული პირობების დაკმაყოფილების სანაცვლოდ შევიდნენ პარლამენტში. პრინციპში ქართველი ამომრჩეველიც ამას ითხოვს, რასაც NDI-ის ბოლო კვლევებიც ადასტურებს. დასავლეთიც ამ სცენარს უჭერს მხარს. თუმცა არის ფუნდამენტური თემები, რომლებიც აერთიანებს ოპოზიციას, მაგრამ არის ტაქტიკური საკითხები, სადაც მათ განსხვავებული შეხედულებები აქვთ. ეს უკვე ჩანს ბოლო დღეების რიტორიკიდან, თუ ხელისუფლება წამოვა გონივრულ კომპრომისებზე, ძალიან გაუჭირდებათ უარის თქმა პარლამენტში შესვლაზე, მით უმეტეს, თუ ეს კომპრომისი ევროკავშირის მხრიდან იქნება მოწონებული და საზოგადოებაც ნახავს, რომ ხელისუფლება ცდილობს, უარი თქვას ერთპარტიულ მმართველობასა და სხვა არადემოკრატიული მართვის ფორმებზე. _თქვენი შეფასებით, რამდენად რეაგირებს ხელისუფლება დასავლეთის რეაქციაზე. NDI-ს ბოლო კვლევებით, NATO-სა და ევროკავშირში გაწევრიანებას მოსახლეობის დიდი უმრავლესობა ემხრობა. მხოლოდ ამ ფაქტორის გამო ცდილობს დასავლეთის კეთილგანწყობის შენარჩუნებას, თუ რეალურად მნიშვნელოვანია ხელისუფლებისთვის დასავლეთის დამოკიდებულება და პროდასავლური პოლიტიკის ერთგულება? ეს ხელისუფლება, მოსვლის დღიდან, საგარეო პოლიტიკური აქტიურობით დიდად არ გამოირჩევა. იმას არ ვამბობ, რომ არაფერს აკეთებენ, უბრალოდ, დინებას, უფრო მიჰყვებიან. მათ არ შეუტანიათ რამე ახალი შტრიხი, ახალი ხედვა საგარეო პოლიტიკაში. ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერაც ყველა ხელისუფლების დამსახურებაა, მათ ხელმოწერით უბრალოდ დაასრულეს ეს პროცესი. „ქართული ოცნების“ საგარეო პოლიტიკური ხედვა რაიმე სიახლის შემცველი არ არის. ძირითადად, ეს არის რეაგირებაზე ორიენტირებული საგარეო პოლიტიკა - რაღაც რომ მოხდება და ჩვენ მხოლოდ რეაგირება უნდა მოვახდინოთ, ზოგჯერ, ეს რეაგირებაც დაგვიანებულია. ჩვენ რაც გვჭირდება, ეს არის არა რაღაც რეაგირებაზე აგებული პოლიტიკა, არამედ, წინასწარ გაწერილი, ფასეულობებზე დაფუძნებული საგარეო პოლიტიკური კონცეფცია, რომელიც შეთანხმებულია ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორობთან, ანუ ერთიანი ახალი ხედვა, რომელიც თანამედროვე მსოფლიო რეალობას მოერგება. იმის გათვალისწინებით, თუ რა მოხდა ჩვენს რეგიონში გასულ წელს, ასევე საჭიროა ეროვნული უსაფრთხოების ფუძემდებლური დოკუმენტების განახლება. ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტიც - ძალიან გამიჭირდება ისეთი პოლიტიკოსის, კონგრესმენის ან სენატორის პოვნა შეერთებულ შტატებში, ან ევროპაში, რომელიც „ქართულმა ოცნებამ“ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ მოუპოვა საქართველოს, როგორც მხარდამჭერი. მიუხედავად იმისა, რომ ლობისტების დასაქირავებლად უზარმაზარ თანხებს ხარჯავს „ოცნება“, ისევე, როგორც ოპოზიცია. ოპოზიციამ, წინა ხელისუფლებაში ყოფნის დროს, კარგად გამოიყენა ეს რესურსი და მათ ეს კონტაქტები და იდეოლოგიური კავშირები დღემდე აქვთ, როგორც ევროპელ პოლიტიკოსებთან, ისე ამერიკაში. ჯერჯერობით, არ მახსენდება არც ერთი კონგრესმენი ან სენატორი, რომელიც „ქართულ ოცნებას“ უჭერს მხარს. „ნაციონალების“ დროს, უამრავი სენატორი და კონგრესმენი გახდა საქართველოს მხარდამჭერი და დღემდე აგრძელებენ ჩვენს მხარდაჭერას. ეს კიდევ ერთი მაჩვენებელია, რამდენად დიდი განსხვავებაა ყოფილ და ახალ ხელისუფლებას შორის საგარეო პოლიტიკურ აქტიურობასთან დაკავშირებით. კიდევ ვიმეორებ, ისე არ გამიგოთ, რომ საერთოდ არაფერს აკეთებენ, უბრალოდ, ისეთი ენერგია არ იგრძნობა, როგორიც ეს იყო ყოფილი ხელისუფლების დროს. _რამდენად რეალურად, ან საფუძველს მოკლებული მიგაჩნიათ ოპოზიციის ბრალდებები ხელისუფლების პრორუსულობაზე? ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ვექტორების ცვლილების კუთხით კონკრეტული საფრთხე იკვეთება? -ეს ხელისუფლება მოსვლის დღიდან ამბობდა, რომ დაბალანსებული საგარეო პოლიტიკის მომხრეა. გვახსოვს ივანიშვილის განცხადებები, დასავლეთს და რუსეთს გეოპოლიტიკური ჭიდილში არ უნდა ვიყოთ ჩათრეულიო. სწორედ ამ პოლიტიკის გატარებას ცდილობდნენ, რაშიც შედიოდა რუსეთთან ურთიერთობების ნორმალიზაციის პოლიტიკა, რომელზეც თვითონაც მიხვდნენ, რომ არ გაამართლა. ეგონათ, რომ თუ განსხვავებული პოლიტიკა ექნებოდათ რუსეთთან ურთიერთობაში, რუსეთი შეცვლიდა საგარეო პოლიტიკას საქართველოსთან დაკავშირებით, რაც აღმოჩნდა აბსოლუტური ილუზია და ამას მგონი, თვითონაც კარგა ხანია, მიხვდნენ. _დღევანდელი მოცემულობით, „ქართულ ოცნებაში“ პროდასავლური პოლიტიკის მომხრე პოლიტიკოსების გავლენების თანაფარდობა როგორია სხვა იდეოლოგიის მქონე პოლიტიკოსების წონასთან და გავლენასთან? „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერების ძალიან დიდი ნაწილი არის სოციალურ-კონსერვატიულად განწყობილი ამომრჩეველი, რომელთა რაღაც ნაწილი მხარს უჭერს რუსეთთან დაახლოებას. ასე რომ, მოსახლეობის ამ სეგმენტის შეხედულება გათვალისწინებულია. რაც შეეხება საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის ცვლილებას, ფაქტია, რომ რაც არ უნდა მოინდომოს კონკრეტულმა პოლიტიკურმა პერსონამ თუ პარტიამ, საქართველოში იმდენად ძლიერია პროდასავლური განწყობები, რომ ვერც ერთი პოლიტიკური პარტია, ან ლიდერი შეძლებს ამის შეცვლას. ამას თავის დროზე სწორად მიხვდა ედუარდ შევარდნაძეც, რომელიც პირდაპირ მოსკოვიდან ჩამოვიდა საქართველოში. ასევე ბუნებრივია, ამას მიხვდა „ქართული ოცნებაც“, აქედან გამომდინარე, რომც უნდოდეთ კიდეც ასეთი პოლიტიკის გატარება, ეს ფაქტობრივად შეუძლებელია, ამ თემაზე არსებობს ძალიან მყარი საზოგადოებრივი კონსენსუსი, რაც ნიშნავს, რომ მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა მხარს უჭერს პროდასავლურ კურსს და ის არ დაუშვებს საქართველოს პრორუსულ ორბიტაზე დაბრუნებას.
საქართველოს შიდა პოლიტიკურ კრიზისში წარმატებული მედიაციით, ევროკავშირს რეგიონში შესუსტებული როლის გაძლიერება შეუძლია - კორნელი კაკაჩია
პოლიტოლოგ, კორნელი კაკაჩიას შეფასებით, საქართველოში ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის წარმატებული მედიაცია, თვითონ ევროკავშირის ინტერესებში შედის, რადგან ყარაბაღის კონფლიქტის შემდგომ, ევროკავშირს რეგიონში თავისი შესუსტებული როლის გაძლიერება შეუძლია. როგორც Europetime-თან საუბარში პოლიტოლოგი აღნიშნავს, ბოლო პერიოდში ევროკავშირის როლი საკმაოდ გაფერმკრთალდა რეგიონში, განსაკუთრებით სამხრეთ კავკასიაში და ეს კარგად გამოჩნდა ყარაბაღის კონფლიქტის ფონზე, როდესაც დასავლეთი ფაქტობრივად არ მონაწილეობდა მიმდინარე მოვლენებში. „როგორც ჩანს, ამ ფაქტორმა უამრავი შეკითხვა გააჩინა ევროკავშირის როლთან დაკავშირებით, როგორც სამხრეთ კავკასიის რეგიონში, ასევე აღმოსავლეთ ევროპის სამეზობლოში. აქედან გამომდინარე, თავისი როლის წარმოსაჩენად, საქართველოს შიდა პოლიტიკურ კრიზისში წარმატებული მედიაცია სჭირდება ევროკავშირსაც. რა თქმა უნდა, ეს ყველაზე მეტად სჭირდება საქართველოს და მის დემოკრატიულ ინსტიტუტებს. ამიტომ, ეს მონდომება ორმხრივი უნდა იყოს. თუმცა, თვითონ გადაწყვეტილება ქართველმა პოლიტიკოსებმა და პოლიტიკურმა პარტიებმა უნდა მიიღონ, მათ ნაცვლად გადაწყვეტილებას ვერც ევროკავშირი და ვერც სხვა საერთაშორისო მედიატორი მიიღებს. უბრალოდ, ისინი მოლაპარაკებებისთვის ხელსაყრელ პლატფორმას ქმნიან და ორივე მხარეს ალტერნატიულ ვარიანტებს შესთავაზებენ. მაგრამ კიდევ ერთხელ ხაზს ვუსვამ, გადაწყვეტილება უნდა მიიღონ ხელისუფლებამ და ოპოზიციამ, მათ ნაცვლად ამას ვერავინ გადაწყვეტს“, - აღნიშნავს კორნელი კაკაჩია. პოლიტოლოგის შეფასებით, ის ფაქტი, რომ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა, შარლ მიშელმა საქართველოში პოლიტიკური დიალოგის მედიაციისთვის პირად წარმომადგენლად კრისტიან დანიელსონი დანიშნა, სულაც არ ნიშნავს იმას, რისი დანახვაც ჩვენ გვსურს. მისი თქმით, ის ფაქტი რომ, 2013 წელს დანიელსონი ევროკავშირის გაფართოების საკითხებში გენერალური დირექტორი გახლდათ. 2015 წლიდან კი - სამეზობლო საკითხების და გაფართოების თაობაზე მოლაპარაკების საქმეთა გენერალური დირექტორი, საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების საკითხის გააქტიურებაზე ნამდვილად არ მიანიშნებს. „მაგრამ მიანიშნებს იმაზე, რომ ეს ადამიანი მეტ-ნაკლებად იცნობს ჩვენს რეგიონს, ევროკავშირის სამეზობლოს და მან იცის, რას უნდა ელოდოს ამ მოლაპარაკებებიდან, მოლოდინი სწორედ ეს არის, რომ ადამიანი, რომელიც ჩახედულია ამ რეგიონის პოლიტიკაში, დაინიშნა მოლაპარაკებების შუამავლად. ეს გარემოება კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ საქართველოში დაპირისპირებულ მხარეებს შორის წარმატებული მედიაცია ევროკავშირსაც სჭირდება. თვითონ ხელისუფლებამაც აღიარა, რომ ქვეყანაში მწვავე პოლიტიკური კრიზისია, რომელსაც თან ერთვის მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური კრიზისი და პანდემიით გამოწვეული გართულებები. ამ სიტუაციაში ქვეყანას ყველაზე მეტად სჭირდება კონსენსუსზე დამყარებული პარტიული პოლიტიკა, რომელიც ეცდება ქვეყანა გამოიყვანოს ამ შექმნილი მდგომარეობიდან, ჩვენ კიდევ, ჭრილობაზე მარილის მიმოყრასავით გამოგვდის“, - განუცხადა Europetime-ს კორნელი კაკაჩიამ. მისივე თქმით, თუ ორივე მხრიდან იქნება კეთილი ნება, გამოსავალი ყოველთვის მოიძებნება. მთავარია, რომ ორივე მხარე იყოს გულწრფელი. „ეს ჯერჯერობით არ ჩანს და ამიტომ ხდება ის, რასაც ბოლო პერიოდში ვხედავთ - აგრესიული რიტორიკა, როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციის გარკვეული ნაწილის მხრიდან. თუ ევროკავშირის აქტიურმა მედიაციამაც არ გამოიღო შედეგი, ფაქტობრივად უკვე ძალიან მძიმე მდგომარეობაში აღმოვჩნდებით“, - აღნიშნავს პოლიტოლოგი კორნელი კაკაჩია.
მეთიუ ბრაიზა: დიპლომატების წერილი ნამდვილად მოუწოდებს ხელისუფლებას და ოპოზიციას, გამოიყენონ შესაძლებლობა, რომელსაც ელჩი დანიელსონი მისცემს ბიძგს
„ჩვენი წერილი ნამდვილად მოუწოდებს ხელისუფლებას და ოპოზიციას, გამოიყენონ შესაძლებლობა, რომელსაც ელჩი დანიელსონი მისცემს ბიძგს“, - ამის შესახებ აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილის ყოფილმა თანამშემწემ მეთიუ ბრაიზამ Europetime-ს განუცხადა, რითაც უცხოელი დიპლომატების ღია წერილს გამოეხმაურა. ამ წერილს თავად ბრაიზაც აწერს ხელს. „ჩვენი წერილი ნამდვილად მოუწოდებს ხელისუფლებას და ოპოზიციას, გამოიყენონ შესაძლებლობა, რომელსაც ელჩი დანიელსონი მისცემს ბიძგს (წერილის წერისას ჩვენ არ ვიცოდით, რომ დანიელსონი ევროკავშირის მედიატორი იქნებოდა). ძალიან კარგია, რომ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა მედიატორი დანიშნა. ჩვენი წერილი ნამდვილად მოუწოდებს ხელისუფლებას და ოპოზიციას, გამოიყენონ შესაძლებლობა, რომელსაც ელჩი კრისტიან დანიელსონი მისცემს ბიძგს. მე ვმუშაობდი კრისტიან დანიელსონთან ერთად 2007-2008 წლებში, როდესაც ის ხელმძღვანელობდა ევროკომისიის განყოფილებას, რომელიც კურირებდა ევროკავშირთან თურქეთის ურთიერთობების პროცესს. ის ძალიან ჭკვიანი, სტრატეგიულად მოაზროვნე, სამართლიანი. მასთან ურთიერთობა ძალიან სასიამოვნოა, ის შესანიშანვი მედიატორი იქნება“, - განუცხადა ბრაიზამ Europetime-ს. საქართველოს მეგობრები, სხვადასხვა საერთაშორისო ინსტიტუტის წარმომადგენლები, საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკური კრიზისის შესახებ ღია წერილს აქვეყნებენ. ისინი საქართველოს ხელისუფლებას მოუწოდებენ, იზრუნოს არსებული კრიზისიდან გამოსვლის კონსტრუქციული გზების შეთავაზებაზე. მათ შორის, გადადგას პირველი ნაბიჯი „ნაციონალური მოძრაობის“ თავმჯდომარის, ნიკა მელიას გათავისუფლებით.
ფარული ჩანაწერების გავრცელების უკან შესაძლოა, სამი ძირითადი მოთამაშე იდგეს - ეროვნული უსაფრთხოების ექსპერტი
ეროვნული უსაფრთხოების საკითხების ექსპერტი, ბესიკ ალადაშვილი საეჭვოდ მიიჩნევს ფარული ჩანაწერების გავრცელებას ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის ვიზიტიდან რამდენიმე დღის შემდეგ. Europetime-თან საუბრისას, ექსპერტი არ გამორიცხავს, რომ ბოლო დროს გავრცელებული ჩანაწერი, შარლ მიშელის მედიატორობით, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის დაწყებული მოლაპარაკებების ჩაშლის მიზნით გამოქვეყნებულიყო, რადგან მისი აზრით, შესაძლოა, რომელიმე ძალა ცდილობს, ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის შეთანხმება არ შედგეს და ქვეყანაში არსებული დაძაბული ვითარება კიდევ უფრო გამწვავდეს. ეროვნული უსაფრთხოების საკითხების ექსპერტი ქართულ პოლიტიკურ ძალებს და საზოგადოებას ურჩევს, ვიდრე ასეთი ჩანაწერების გამო ემოციებს აჰყვებიან და ემოციურ გადაწყვეტილებებს მიიღებენ, კარგად დაფიქრდნენ, ვის აწყობს მსგავსი ტიპის ჩანაწერების გავრცელება, რა მიზნით და ხომ არ ეხმარებიან ისინი მათ, ამ მიზნის მიღწევაში. _თუ კარგად გავიხსენებთ, ყველა ფარული ჩანაწერის გამოქვეყნება, კონკრეტული პოლიტიკური სიტუაციის გამწვავებას მოჰყვება ხოლმე. ასეთი ჩანაწერები სააშკარაოზე გამოდის მაშინ, როდესაც პოლიტიკური სიტუაცია გარკვეულწილად დაძაბულია. ეს უკვე მიანიშნებს იმაზე, რომ აქ პოლიტიკური მოთამაშეები არიან ჩართულნი. კონკრეტული ჩანაწერის, კონკრეტულად, სიტუაციის ანალიზისგან თავს შევიკავებ, კონკრეტული გვარების დასახელება არ მინდა, რადგან პოლიტიკურ შეფასებას არ ვაკეთებ და ნეიტრალური დავრჩები. თუმცა, საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ ეს ჩანაწერი გამოქვეყნდა მაშინ, როცა ოთხთვიანი არასტაბილურობის გადაწყვეტის შესაძლებლობა გაჩნდა, როდესაც საქართველოში ფაქტობრივად ევროკავშირის პირველი პირი ჩამოვიდა. შარლ მიშელის რანგის პირები ხშირად არ ჩამოდიან და მნიშვნელოვანი მინიშნებაც იყო. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი საქართველოში ჩამოვიდა კონკრეტული მიზნებით და სერიოზული მონდომებით, რომ ამ პოლიტიკური კრიზისის დაძლევაში დაგვხმარებოდა. სწორედ ამ დროს შემოაგდეს ეს ჩანაწერი“, - აღნიშნავს ალადაშვილი. ექსპერტის განმარტებით, რეალურად, ფარული ჩანაწერების გავრცელების უკან შესაძლოა, სამი ძირითადი მოთამაშე იდგეს: პირველი - პოლიტიკური მოწინააღმდეგე ძალა ქვეყნის შიგნით, მეორე - ეს შეიძლება იყოს შიდა პარტიული საქმეების გარჩევა და მესამე - შესაძლოა, ეს არის მართვადი ქაოსის ერთ-ერთი სცენარი, რომელიც გარედან არის მართული. „ზოგადად, ფარული მოსმენების ტექნიკური შესაძლებლობა აქვთ უცხო ქვეყნის სპეცსამსახურებს, თითქმის ყველა დიპლომატიური წარმომადგენლობა აღჭურვილია რადიოელექტრონული დაზვერვის და მოსმენის შესაბამისი ტექნიკით. შეიძლება, ესენი იყვნენ ფინანსურად შეძლებული პოლიტიკური პარტიები იმიტომ, რომ არსებობს პორტატული მოსასმენი საშუალებებიც, რომლებიც რამდენიმე ათეული ათასი დოლარი და უფრო მეტიც ღირს. ასევე, შეიძლება იყოს იმავე ქვეყნის სპეცსამსახური და ხელისუფლების შიგნით შიდა დაპირისპირებას ჰქონდეს ადგილი. რაც მთავარია, როგორც ხდება ხოლმე, ფარული ჩანაწერები ინახება იმ კონკრეტული შემთხვევისთვის, იმ კონკრეტული მომენტისთვის, როდესაც საჭირო იქნება მისი გარეთ გამოსვლა. კონკრეტულ შემთხვევაში, ძალიან ბევრი ვარაუდის გამოთქმა შეიძლება. ერთი ვარაუდი - ის რომ, თვითონ ამ პოლიტიკურ ძალებს შორის, შიგნით ხომ არ არის რომელიმე ძალა, რომელსაც არ სურს შეთანხმება. ან ეს ხომ არ არის ძალა გარედან, რომელიმე სახელმწიფოდან, რომელსაც მართვადი ქაოსის სცენარი სჭირდება, რომ არ მოხდეს შარლ მიშელის მედიატორობით დაწყებული შეთანხმება“, - აღნიშნავს Europetime-თან ეროვნული უსაფრთხოების საკითხების ექსპერტი. მისივე თქმით, ფარული ჩანაწერების თემა რეალურად, მთელი მსოფლიოს პრობლემად იქცა და ამოუწურავი თემაა. ექსპერტი დასძენს, რომ განსაკუთრებით, სატელეფონო მოსმენების თავდაცვის მექანიზმი არ არსებობს. Europetime-ს კითხვაზე საქართველოში ფარული ჩანაწერების გავრცელების მუდმივი პრობლემა ხომ არ გამომდინარეობს იქედან, რომ დღემდე არც ერთ ჩანაწერზე არავინ დასჯილა, უფრო მეტიც, არც ერთი მსგავსი საქმე ბოლომდე გახსნილი არ არის? ექსპერტი პასუხობს, რომ რეალურად მსგავსი საქმეების დადგენა ტექნიკური მიზეზებიდან გამომდინარე ძალიან რთულია. „რა თქმა უნდა, ეს ძალიან დიდი პრობლემაა. ეს პრობლემა გამომდინარეობს იმ მთავარი ძირითადი მიზეზიდან, რომ ძალზედ რთულია იმის დადგენა, ვინ განახორციელა ჩაწერა ან ატვირთვა. ტექნიკა ისე განვითარდა, რომ ოფიციალურმა ფიჭურმა ოპერატორმა შესაძლოა, საერთოდ არ იცოდეს, რომ მის ქსელში ვინმეს უსმენენ. სამწუხაროდ, დღეს მსოფლიოს არც ერთ ქვეყანაში, რეალურად, მაქსიმალურად დაცული არავინ არის . არსებობს სპეციალური დაცვის ტექნიკური საშუალებები პრეზიდენტებისთვის და სახელმწიფოს მეთაურებისთვის, თუმცა ბოლომდე ვერავინ იტყვის, რომ სახელმწიფოს მეთაურების საუბრებიც გარანტირებულად დაცულია. მით უმეტეს, რიგითი მოქალაქეები, უფრო დაუცველები ვართ. ახლა, აქ ერთი მნიშვნელოვანი მომენტია, თუ საქართველოში, ხელისუფლების უმაღლესი პირების ტელეფონების კონტროლი ხდება, ყველაზე ცუდი ეს არის ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოებისთვის. რა თქმა უნდა, სპეცსამსახურებს ეხება, თავდაცვას და ეროვნულ უსაფრთხოებას, ვის შეიძლება ჰქონოდა წვდომა ქვეყნის პირველი პირების საუბრებზე “, - განუცხადა Europetime-ს ექსპერტმა. ალადაშვილი 90-იანი წლების სამოქალაქო დაპირისპირების დაწყების წინაპირობებთან ავლებს პარალელს და დასძენს, რომ ქართულ პოლიტიკაში პრაგმატიზმს ემოციები სჭარბობს, რასაც ქვეყანა ცუდ შედეგებამდე მიჰყავს. „ქვეყანაც იღლება. კოვიდისგან ეკონომიკა დანგრეულია და ბუნებრივია, რომ არც ერთი სერიოზული ინვესტორი არ შემოვა ქვეყანაში, ვიდრე ქუჩებში ეს ამბავია. ბუნებრივია, პროტესტის გამოხატვა ყველას უფლებაა, მაგრამ ეს გაფიცვები გზების გადაკეტვა, მოკლედ რომ ვთქვათ, პოლიტიკური არასტაბილურობა ქვეყანაზე ცუდად აისახება. სამწუხაროდ, კვლავ იმ 30-წლიან სპირალზე ვტრიალებთ. 90-იან წლები მახსენდება, 91-92 წლები, მაშინაც ასეთი სიტუაცია იყო ზვიად გამსახურდიას ხელისუფლების დროს, მრგვალი მაგიდა, შეხვედრები ოპოზიციასთან. საბოლოო ჯამში, ვითარება მაინც ისე გამწვავდა, რომ სამოქალაქო დაპირისპირებამდე მივიდა, რამაც ქვეყანა ათწლეულებით უკან დახია. სამწუხარო პარალელებია, ღმერთმა არ ქნას, რომ ასე განვითარდეს, მაგრამ ერთი უნდა დავასკვნათ - სამწუხაროდ, ჩვენივე შეცდომებზე ვერ ვსწავლობთ და ჩვენი მოწინააღმდეგე ამას იყენებს. თუმცა ისიც უნდა ვთქვათ, რომ ალბათ ჩვენს მენტალიტეტშიც არის ეს რაღაც შეურიგებლობა, პირველობის სურვილი. პოლიტიკური სისტემა ვერ მოერგო ქართულ ხასიათს. პრაგმატიზმს ემოციები სჭარბობს. ზოგჯერ, პოლიტიკურია პარტია, ან პოლიტიკოსი გზას თვითონ იჭრის და შემდეგ ფიქრობს, როგორმე ამ ჩიხიდან გამოვიდეს. ზოგადად, პოლიტიკა, ეს არის პრაგმატიზმი პრაგმატული გადაწყვეტილებების მიღება. როცა პოლიტიკაში ემოციები სჭარბობს და პრაგმატიზმი ნაკლებია, ამ დროს ძალიან მარტივია გარედან სიტუაციის მართვა. ჩვენ ცოტა უნდა ავმაღლდეთ ამ რაღაცებზე, გავაანალიზოთ და ვისწავლოთ. ზოგი ამბობს, რომ ჩვენთვის ვის სცალია, რუსეთს ხელისუფლებას თავისი პრობლემები აქვს, კოვიდი და სხვა პრობლემები. ყველა დიდ ქვეყანაში, როგორც წესი, თავის სტრატეგიულ ინტერესებზე ფიქრობენ, ნებისმიერ ვითარებაზე, საქართველოზეც ბევრი ფიქრობს და ისე მოქმედებენ, როგორც თავიანთ სტრატეგიულ ინტერესებში შედის“, - აცხადებს ბესიკ ალადაშვილი. შეგახსენებთ, რომ „ტელეკომპანია პირველმა“ 6 მარტს ფარული აუდიოჩანაწერები გაავრცელა, რომლშიც ქართული ოცნების დამფუძნებლის, ბიძინა ივანიშვილის ვაჟი, ბერა ივანიშვილი, სავარაუდოდ, სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის ამჟამინდელ ხელმძღვანელ ანზორ ჩუბინიძეს ესაუბრება. TV პირველის მტკიცებით, ჩანაწერში ბერა ივანიშვილი ჩუბინიძეს იმ ახალგაზრდების დაშინებას, დამცირებასა და დასჯას სთხოვს, რომელთაც ინტერნეტში ივანიშვილების ოჯახის შეურაცხმყოფელი კომენტარები დაწერეს. ტელეკომპანიამ სხვა ფარული აუდიო ჩანაწერებიც გაავრცელა, რომელთა მიხედვითაც, ბერა ივანიშვილი ამ თემაზე ამჟამინდელ პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილთან საუბრობს, რომელიც იმ კონკრეტულ სიტუაციაში მას მხარს უჭერს. „ტელეკომპანია პირველის“ ინფორმაციით, ფარული ჩანაწერები, დაახლოებით 2017 წლით თარიღდება.
ენერგოუსაფრთხოების ექსპერტი: ნამახვანჰესის უსაფრთხოდ აშენებას 2 მილიარდი დოლარი სჭირდებოდა, ახლა კი 750 მილიონ დოლარად აშენებენ
რაჭაში ნამახვან ჰესის მშენებლობას უკვე დიდი ხანია ადგილობრივი მოსახლეობა და გარემოს დამცველები აპროტესტებენ. რამდენიმე დღის წინ, ქუთაისში, ხალხმრავალი საპროტესტო აქცია გაიმართა. პროტესტის შემდგომ, 5 მარტს, აქციის ორგანიზატორებს, ადგილობრივ მოსახლეობას და გარემოს დამცველებს მთავრობის წარმომადგენლები შეხვდნენ. ჰესის აშენების შემდეგ გამოწეული მოსალოდნელი საფრთხეების გამო, წლების წინ, მსგავსი საპროტესტო ტალღა აგორდა შუახევჰესის მშენებლობასთან დაკავშირებით, შუახევში ერთ-ერთი საპროტესტო აქცია სამართალდამცველებმა დაშალეს. მოსახლეობის წინააღდეგობის მიუხედავად, ჰესის მშენებლობა გაგრძელდა, თუმცა როგორც კი ჰესის ექსპლუატაციის სატესტო რეჟიმის დროს წყალი გაუშვეს, „შუახევიჰესის“ სამი გვირაბიდან ერთ-ერთი მალევე ჩამოიშალა. ჰესის მფლობელ კომპანიაში, „აჭარისწყალ ჯორჯიაში“ თქვეს, რომ მეწყრული პროცესებით აქტიურ მაღალმთიანეთში, სავარაუდოდ, გვირაბის ჩამოშლა „არამყარმა ქანებმა“ განაპირობა და საქმე გვაქვს „გაუთვალისწინებელ გეოლოგიურ პროცესთან“. სწორედ იგივე კომპანია აშენებს ნამხვანჰესს CLEAN ENERGY GROUP GEORGIA“ LLC (შპს „ენკა რინიუებლზ“) , რის გამოც ადგილობრივი მოსახლეობა კომპანიის მხრიდან უსაფრთხოების გარანტიაზე დაპირებას არ ენდობა. სპეციალისტები შიშობენ, რომ ნამახვან ჰესის ტერიტორიაზეც არამყარი ქანებია, მეწყერსაშიში ზონააა და ჰესის მშენებლობა დიდ საფრთხეებთან არის დაკავშირებული. ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრმა ნამახვანჰესთან დაკავშირებით ადგილობრივ მოსახლეობას განუცხადა, რომ ექსპერტთა კვლევების თანახმად, გრავიტაციული კაშხლის, კოლაფსის და ნგრევის არც ერთი პრეცედენტი არ არსებობს მსოფლიოში და ერთი მემილიარდედია იმის თეორიული შანსი, რომ ნამახვნაჰესის კაშხალს რამე დაემართოს. მინისტრის მტკიცებით, პირიქით, თვითონ კაშხლები როგორც მთელ მსოფლიოში, ასევე „ნამახვანი ჰესის“ შემთხვევაშიც დაიცავს ხეობას მეწყრული პროცესებისგან. ადგილობრივმა მოსახლეობამ კი მინისტრს უპასუხა რომ მთავრობა შუახევის მოსახლეობასაც მსგავს უსაფრთხოების გარანტიებს აძლევდა, მაგრამ ჰესის ერთ-ერთი გვირაბი ჩამოიშალა, ამიტომ ისინი იგივე კომპანიის მიერ აშენებულ ჰესს ვერ ენდობიან და საერთოდ მიაჩნიათ, რომ დიდი ჰესის აშენება იმ კონკრეტულ ზონაში მიუღებელია, გარემოზე ზემოქმედების და ისტორიული ძეგლების განდგურების გამო. ნამახვანჰესის მშენებლობის რისკებზე, მშენებელი კომპანიის გამოცდილებაზე, სახელმწიფოსთან გაფორმებული ხელშეკრულების პირობების მიზანშეწონილობასა და არსებული სიტუაციიდან გამოსავალზე, Europetime ენერგოუსაფრთხოების საკითხების სპეციალისტს გიორგი ჭაღიაშვილს ესაუბრა. „ნამახვან ჰესის მშენებელი კომპანიას, ჰესის მშენებლობის გამოცდილება უკვე ჰქონდა შუახევჰესზე, სადაც არაერთი პრობლემა შექმნეს. აშენებული გვირაბის ჩამონგრევის გარდა, ბევრი პრობლემა იყო. ეს პრობლემები დღემდე გრძელდება. 25 მილიონი დოლარი აქვთ მოსახლეობაზე გასაცემი, მოლაპარაკებები ახლაც მიმდინარეობს. მიუხედავად ამ ყველაფრისა, ნამახვანჰესის მშენებლობის ნებართვაც იგივე კომპანიას მისცეს. ჯერ მარტო მემორანდუმი გააფორმეს ისეთი პირობებით, რომ ცალსახად კომპანიის სასიკეთოდ მოქმედებს. ალბათ კორუფციასთან და კონკრეტული პირების ინტერესების კვეთას აქვს ადგილი თორემ, ამ ჰესიდან სხვა სარგებელი არაფერი არ არის, არც ეკონომიკური. ორი წლის წინ, მსოფლიო ბანკმა ნამახვანჰესთან დაკავშირებთ რეკომენდაცია გასცა, გარანტირებულ შესყიდვასთან დაკავშირებით, რომ არსებული ფორმა არასწორია. სახელმწიფომ რატომღაც გამონაკლისი დაუშვა და მისი გადახედვა მოითხოვა. კერძოდ, მემორანდუმის თანახმად, საწყის პირველ წელიწადს გარანტირებული შესყიდვით სახელმწიფო ელექტროენერგიას 6.2 ცენტად ყიდულობს. მემორანდუმი მყარ ვალუტაშია გაფორმებული. 15 წლის განმავლობაში ტარიფი ყოველწლიურად 3 ცენტით უნდა გაიზარდოს.ამ პირობებით, შეიძლება 40 ცენტამდეც კი ავიდეს. მაშინ, როდესაც სემეკს სულ სხვა პოლიტიკა აქვს, გამოდის რომ ნამახვანჰესის წარმოებული ელექტროენერგიის შესყიდვის საკითხი სახელმწიფო ბიუჯეტის დოტაციაზე უნდა დავსვათ“, - აღნიშნავს გიორგი ჭაღიაშვილი. მისივე თქმით, 2000 წლიდან გარემოს დაცვის და ნებისმიერი კვლევების შესაბამისად აღიარებულია, რომ გიგანტური ჰესების აშენება სიკეთის მომტანი არ არის, იწვევს კლიმატის ცვლილებებს, რელიეფის დამახინჯებას და განახლებადი ენერგეტიკის კლასიფიკაციაში ჩასმული არ არის. „მიუხედავად ამ რეკომენდაციებისა, ჩვენი სახელმწიფოს მხრიდან დიდი ჰესების აშენების ინტერესი გამომდინარეობს იქედან, რომ საქართველომ ელექტროენერგიის მოცულობა გაზარდოს და საბითუმო ვაჭრობაში მიიღოს მონაწილეობა. ელექტროენერგიის მარაგის კრიზისი განსაკუთრებით ზამთარში ნამდვილად გვაქვს, ყოველ წელს 800 მილიონ კილოვატ საათს ვყიდულობთ. ნამახვანის საინვესტიციო თანხად გამოყოფილია 750 მილიონი დოლარი. მაგრამ ჰესის მაქსიმალურად უსაფრთხოდ ასაშენებლად 2 მილიარდი ამერიკული დოლარი მაინც არის საჭირო. ვინაიდან ამხელა თანხა ვერ მოიძიეს, შესაბამისად რისკებზე ინფორმაცია დამალეს. სათანადო კვლევები არ ჩაატარეს. მშენებლობა ისე დაიწყეს, პროექტის რისკებზე ცნობილი არაფერი არ იყო. მათ შორის, ნებართვა არ იყო ჯერ გაცემული, მშენებლობა რომ დაიწყეს. მთავარი ისაა, რომ ნამახვანჰესს ეკონომიკური სარგებელიც არ მოაქვს. ორი მილიარდი რომ დახარჯონ კილოვატ სათის ღირებულება 10 ცენტამდე გაიზრდება. მაგრამ ვინაიდან 10 ცენტის გადამხდელი არავინაა, ამიტომ, ხელშეკრულებაში ყოველწლიურად ტარიფის 3 პროცენტიანი ზრდა ჩადეს. ამას ჰქვია ესკალაცია, ანუ რამე სტიქიური უბედურება რომ მოხდეს, ამ თანხით აზღვევენ, რომ მალე ამოიღონ თანხა, რადგან იციან, შეიძლება რამე მოხდეს, მიწისძვრა, მეწყერი და სხვა სახის პრობლემები", - განუცხადა Europetime-ს ენერგოუსაფრთხოების საკითხების სპეციალისტმა გიორგი ჭაღიაშვილმა. მისივე თქმით, დიდი ჰესების ბევრი ალტერნატიული საშუალება არსებობს. მთავარია სისტემამ სწორად და მოქნილად იმუშაოს. ალტერნატიული საშუალებებია: წყლის მცირე ენერგეტიკა - მცირე და მიკრო ჰესები, მზის ენერგეტიკა, ქარის ენერგეტიკა. ჯეოთერმული ენერგეტიკა და სხვა თანამედროვე ტექნოლოგიები. „რატომ არ ცდილობს ხელისუფლება ალტერნატიული ენერგიების პროექტების განხორციელებას - ათეული წლების განმავლობაში მეცნიერები ცდილობდნენ ჩვენ დარწმუნებას, რომ დიდი ჰიდროენერგეტიკა იყო საქართველოს გადამრჩენი; რომ საქართველოში გვაქვს 26 ათასი მდინარე და ამ მდინარეების მხოლოდ 10 პროცენტია ათვისებული და აუცილებლად უნდა ავითვისოთ 80 პროცენტი. მაგალითად მოჰყავდათ ნორვეგია, დანია, ავსტრია და შვეიცარია. მართალია, ამ ქვეყნებმა გასულ საუკუნეში ბევრი დიდი ჰესის აშენება მოასწრეს, მაგრამ ახლა მათ დემონტაჟს გეგმავენ, როგორც კი ჰესებს ექსპლუატაციის ვადა გაუვათ", - აცხადებს გიორგი ჭაღიაშვილი. ნამახვანჰესის მშენებლობით გამოწვეულ საფრთხეებთან დაკავშირებით გარემოს დამცველების ბრალდებებს პასუხობს გარემოს ეროვნული სააგენტოს გეოლოგიის დეპარტამენტის უფროსი მერაბ გაფრინდაშვილი. როგორც Europetime-ს გეოლოგიის დეპარტამენტიდან აცნობეს, საუბარი იმაზე, რომ კაშხალი შენდება სუსტ გრუნტებში, სიცრუეა. კაშხალი განთავსებულია მტკიცე ორპირიტულ ქანებში, რომლებიც ერთ-ერთი მტკიცე, მდგრადი ქანებია. ყველაზე დიდი მეწყერი, რომელიც ამ ზონაში წყალსაცავის არეალშია მოქცეული, ეს არის ბერჩის მეწყერი, თუმცა იმ ტიპისაა, რომ ერთიანი მოწყვეტა და 34 მეტრიანი ტალღის გამოწვევა არ შეუძლია. ეს ზონა 170 მლნ კუბური მეტრის ტევადობის სივრცეა, რაც ძალიან დიდი ტევადობაა და გამორიცხულია, 34 მეტრიანი ტალღა წარმოიშვას. „აღსანიშნავია, რომ არავითარი საფრთხე არ შეექმნება სამკურნალო ბალნეოლოგიურ წყლებს. სულ სხვა მორფოლოგიურ, ჰიდროლოგიურ და გეოლოგიურ ზონაში მდებარეობს კურორტი წყალტუბო და სხვა ზონაშია მდინარე რიონის ხეობის ის ზონა, სადაც ნამახვანის ჰესი უნდა აშენდეს. ასევე, არავითარი კარსტული ქანები აქ არ არის. კარგი იქნება, მშენებლობის ეტაპზე საინიციატივო ჯგუფს თუ ჩამოვაყალიბებთ. ამ ხეობაში გვყავს ყველა მიმართულების სპეციალისტი, აღიარებული კონსტრუქტორები, გეოლოგები, მშენებლები და ეცადეთ, ნაკლებად მოუსმინოთ არასწორ ინფორმაციას. სეისმური თვალსაზრისით, ბევრად უფრო სეისმურ ზონაში მდებარეობს ენგურჰესი, ვიდრე ნამახვანი. გაშლის სიმაღლე იქ 275 მეტრია, აქ 105 მეტრი. მზად ვართ, კერძო და საჯარო საუბრებისთვის და უფრო ობიექტურად მივუდგეთ მშენებლობის საკითხს“, - განაცხადა გარემოს ეროვნული სააგენტოს გეოლოგიის დეპარტამენტის უფროსმა მერაბ გაფრინდაშვილმა. ენერგოუსაფრთხოების ექსპერტი, გიორგი ჭაღიაშვილი გეოლოგიის დეპარტამენტის უფროსის არგუმენტებს პასუხობს და აცხადებს, რომ ტერიტორია გეოლოგიურად კი შესწავლილია, მაგრამ ჰესით გამოწვეული ზემოქმედების თვალსაზრისით არ არის შესწავლილი. „აი ამხელა რაოდენობის დაახლოებით მილიარდ ორასი მილიონი მ3 წყალი უნდა დაგროვდეს. ეს წყალი ამ ნიადაგში რომ გაჟონავს, კვლევებში არავინ განიხილავს იქ მეწყერი წარმოიშობა თუ არა. თუ მეწყერი წარმოიშობა, რა ღონისძიებები შეიძლება გატარდეს, ან საერთოდ გვჭირდება ამდენი წყლის დაგუბება? 19 ისტორიული ძეგლი უნდა დაიტბოროს. ჟინვალის წყალსაცავის მშენებლობის დროს, როცა ტაძრები და სოფლები დაიტბორა, მაშინ საბჭოთა კავშირი იყო, ავტორიტარული სისტემა და ხმას ვერავინ იღებდა. ახლა სხვა სიტუაციაა. რეალურად არსებობს საფრთხე ამ ჰესებთან დაკავშირებით. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს თემა წამოიწია, რაც ისევ იმ კომპანიების დამსახურებაა, რომლებმაც ჰესის მშენებლობა უნებართვოდ გააგრძელეს. ეს საპროტესტო ტალღა არის აპოლიტიკური. 34-მეტრიანი ტალღის თემა იმიტომ განიხილება, რომ იტალიაში ერთ-ერთ ჰესზე, რომელიც ჰესების უმაღლესი კატეგორიის საინჟინრო ნაგებობაში აღიარეს, მეწყერი მოწყდა და წარმოქმნილმა 34-მეტრიანმა ტალღამ სამ წამში ქალაქი წაიღო, სადაც 2000-მდე ადამიანი ცხოვრობდა. ამაზე აპელირებს დედამიწის შემსწავლელი ცენტრის ხელმძღვანელი, გეოლოგიური დეპარტამენტის უფროსი 34 სამ მეტრიანიც რომ იყოს, რატომ უნდა იყოს ზარალი? რაჭა სეისმურად აქტიური ზონაა. ენგურჰესს რატომ ადრიან ნამახვანჰესს ენგურჰესზე დახარჯულია დღევანდელ თანხებით რომ შეაფასოთ 5 მილიარდი დოლარი. ამას უხარისხოდ აშენებენ ის კიდევ სულ სხვა ხარისხშია აშენებულია. აი განსხვავება რაშია. მშენებლობის ხარისხში ამოჭრა. ენგურჰესის მშენებლობა რომ დაიწყო, პროექტის მიმდინარეობის პერიოდში 40-ჯერ შეიცვალა და კორექტირება იმხელა თანხებთან არის დაკავშირებული, მაგრამ უკან არ დაიხიეს რადგან გარკვეული ხარვეზები გამოვლინდა. ნამახვანჰესზე კი საინვესტიციო თანხად გამოყოფილია 750 მილიონი დოლარი. მაგრამ ჰესის მაქსიმალურად უსაფრთხოდ ასაშენებლად 2 მილიარდი ამერიკული დოლარი მაინც იყო საჭირო. ვინაიდან ამხელა თანხა ვერ მოიძიეს, შესაბამისად რისკებზე ინფორმაცია დამალეს“, - განუცხადა Europetime-ს გიორგი ჭაღიაშვლმა.
ამერიკის ახალი ადმინისტრაციის პოლიტიკა გულისხმობს არამარტო რუსეთის შეკავებას, არამედ უკუქცევას - დიპლომატები და ანალიტიკოსები
აშშ-ში საქართველოს ყოფილი ელჩის და „ატლანტიკური საბჭოს“ ვიცე-პრეზიდენტის, ბათუ ქუთელიას შეფასებით, საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციის გზავნილები, რადგან როგორც უკვე ჩანს, ბაიდენის ადმინისტრაციის მთავარი ტესტი, რუსეთი და რუსეთთან დაკავშირებით მისი პოლიტიკა იქნება. როგორც ბათუ ქუთელიამ Europetime-ს განუცხადა, ამ საგარეო პოლიტიკურ განტოლებაში, აშშ-ს სჭირდება საქართველოც, როგორც სტრატეგიული პარტნიორი, თუმცა გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, რამდენად დაიმსახურებს აშშ-ს ამ მხარდაჭერას საქართველო დემოკრატიული განვითარების კუთხით იმ ფონზე, როდესაც ბაიდენის დეკლარირებული საგარეო პოლიტიკა დემოკრატიულ ფასეულობებზეა აგებული. ბაიდენის დეკლარირებული საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტი, დემოკრატიული დღის წესრიგი და დემოკრატიების მხარდაჭერაა და თუ საქართველო დარჩება დემოკრატიულ ქვეყნად; ბოლომდე არ ჩავარდება არაფორმალურ მმართველობასა და ავტორიტარიზმში, რასაკვირველია, აშშ-ისგან სხვა ხარისხის მხარდაჭერა ექნება, რაც კონკრეტულ ნაბიჯებში აისახება. „რუსეთთან მიმართებით, ბაიდენის პოლიტიკის ტესტი მდგომარეობს იმაში, რა პოზიცია ექნება აშშ-ს იმასთან დაკავშირებით, რაც რუსეთმა ბოლო 12 წლის განმავლობაში მოიმოქმედა. კრემლის მხრიდან ობამას გადატვირთვის პოლიტიკით ბოროტად სარგებლობის შედეგად დამდგარი რეალობაც ამ პერიოდის ნაწილია. მათ შორის ის, რაც საქართველოსა და უკრაინაში მოიმოქმედა. ბაიდენის პოლიტიკა მთლიანად რუსული აგრესიული რევიზიონიზმის პასუხია, რომელიც პუტინმა 2008 წელს ღიად და თვალნათლად დაიწყო საქართველოში სამხედრო აგრესიით. ამერიკის ახალი ადმინისტრაციის პოლიტიკა გულისხმობს არამარტო რუსეთის შეკავებას, არამედ უკუქცევას, რაც ჯო ბაიდენმა, ენტონი ბლინკენმა და მათი გუნდის სხვა წევრებმა, სხვადასხვა კონტექსტში არაერთხელ დააფიქსირეს“, - აღნიშნავს დიპლომატი. მისივე თქმით, როდესაც ვსაუბრობთ საქართველოსადმი აშშ-ის მხარდაჭერის გაზრდაზე, გასათვალისწინებელია, რა ფორმაში იქნება საქართველო და იქნება თუ არა ის ისეთი ქვეყანა, რომელიც ამერიკის მხარდაჭერას დაიმსახურებს. „თუკი ამერიკას და ევროკავშირს პროაქტიური პოლიტიკა ექნებათ საქართველოში, სახელისუფლებო გუნდშიც უფრო მეტი პროდასავლური აქტორი გამოჩნდება. ასეთი აქტორები შეიძლება გამოჩდნენ „ქართული ოცნების“ გუნდშიც, არა იმიტომ, რომ იდეურად სჯერათ, არამედ სუფთა პრაგმატული მოსაზრებებით“, - აცხადებს აშშ-ში საქართველოს ყოფილი ელჩი ბათუ ქუთელია. რა კონკრეტული შედეგები შეიძლება მოუტანოს საქართველოს აშშ-ის მხარდაჭერის გაზრდამ, ამის შესახებ Europetime საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტს, დიპლომატსა და ანალიტიკოსს, გიორგი ბადრიძეს ესაუბრა. მისი განმარტებით, 90-იან წლებში ის საერთაშორისო ენერგეტიკული პროექტები, რომლებმაც აზერბაიჯანს და ნაწილობრივ საქართველოსაც აუმაღლა სუვერენიტეტის დონე, აშშ-ის ინიციატივა იყო. სწორედ ამ პროექტებმა მისცა აზერბაიჯანს შესაძლებლობა, რომ გაემყარებინა თავისი სამხედრო შესაძლებლობები, რომლითაც ახლა დაიბრუნა დაკარგული ტერიტორია. „რომ არ ყოფილიყო კლინტონის ადმინისტრაცია, ეს პროექტი ვერ შედგებოდა. ან შედგებოდა ბევრად უფრო გვიან, ან სხვანაირად. ფაქტია, რომ 90-იან წლებში ამ პროექტების განხორციელებას ხელი შეუწყო ამერიკის მსოფლიო ლიდერობამ. აშშ-ის ადმინისტრაციას სერიოზული მუშაობა მოუწია უამრავი კომპანიის დასარწმუნებლად, რომ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტის ინვესტირება ნამდვილად ღირდა. როდესაც ამერიკა ნაკლებ ყურადღებას გაქცევს, ვიდრე სხვა მნიშვნელოვან პარტნიორს, ნიშნავს, რომ რუსეთის მსგავს ქვეყნებს უჩნდებათ შესაძლებლობა, უფრო აგრესიულად და თამამად გადადგას გარკვეული ნაბიჯები, რომლებიც ჩვენს ეროვნულ ინტერესებს მნიშვნელოვნად დააზიანებს. ჩვენს რეგიონში დაწყებულია გარკვეული გეოპოლიტიკური ცვლილებები, რომელთა გამოყენებასაც რუსეთი ცდილობს, კერძოდ, ახალი სატრანსპორტო დერეფნების შექმნას, საქართველოს გვერდის ავლით ისე, რომ საქართველოს იზოლაცია მოხდეს. ვგულისხმობ მთიანი ყარაბაღის სატრანსპორტო დერეფანს. რეალურად, რუსეთის ინტერესია აზერბაიჯანთან ერთად შეასრულოს კასპიის ზღვისა და შავი ზღვის ქვეყნების დამაკავშირებელი როლი და საქართველოს მაქსიმალური იზოლირება მოხდეს იმისთვის, რომ ამით საქართველოს დაუკარგოს საერთაშორისო ფუნქცია, რომლის გამოც მას, როგორც საერთაშორისო ერთეულს, უფრო მაღალი ფასი აქვს სხვა ქვეყნების თვალში“, - აღნიშნავს ანალიტიკოსი და დიპლომატი გიორგი ბადრიძე. მისივე თქმით, ამერიკა უნდა დაბრუნდეს, როგორც რეგიონის უსაფრთხოების გარანტი და მოსკოვს არ უნდა ჰქონდეს ისეთი შთაბეჭდილება, რომ მას შეუძლია დიდი პოლიტიკური ფასის გარეშე ავნოს საქართველოს ინტერესებს. ამ თვალსაზრისით, აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციის ეს ნაბიჯები არის ძალიან დამაიმედებელი და ამას განვითარება მოჰყვება. „განვითარებაში ვგულისხმობ, რომ გაძლიერდეს ამერიკის მიერ საქართველოს ინტერესების ლობირება. მათ შორის NATO-ში გაწევრიანების თვალსაზრისით, რადგან მუდმივად იქნებიან ევროპის ქვეყნებში ისეთები, რომლებიც შეეცდებიან, წინააღმდეგობა გაუწიონ საქართველოს NATO-ში გაწევრიანების პროცესს. ამერიკის აქტიური ლობირების გარეშე, საქართველო ვერ მოხვდება NATO-ში. ამერიკის აქტიური პოზიციის გარეშე საქართველოს Nato-ში გაწევრიანება გამორიცხულია. სულ მცირე, დამაიმედებელია ამერიკის პირველივე ნაბიჯებს შორის საქართველოს საკითხის დაყენება რუსეთთან ორმხრივი ურთიერთობების დღის წესრიგში“, - განუცხადა Europetime-ს გიორგი ბადრიძემ. როგორც Europetime-ს საერთაშორისო ურთიერთობების საკითხების სპეციალისტმა თორნიკე შარაშენიძემ განუცხადა, როცა სახელმწიფო ბევრი კუთხით დამოკიდებულია დასავლეთის მხარდაჭერაზე, ასეთ სიტუაციაში დასავლეთიდან მხარდაჭერის დაკარგვა, ძალიან მძიმე აღმოჩნდება საქართველოსთვის. მისი თქმით, „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებას არასდროს ჰქონია დასავლეთის ისეთი დიდი მხარდაჭერა, როგორც ეს 2020 წლის არჩევნების შემდგომ ჰქონდა. 2007 წლის შემდეგ კი, საქართველოს ხელისუფლების მიმართ დასავლეთს არ გამოუთქვამს ისეთი მწვავე კრიტიკა, როგორც ეს ბოლო კვირებში მოხდა. ხელისუფლებამ რიტორიკა რომც არ შეცვალოს, დარწმუნებული ვარ, მელიას მაინც გამოუშვებს, რადგან არ მგონია, მელიას გამო, საბოლოოდ „გადაიკიდოს“ დასავლეთი. მე არ მჯერა იმ ზღაპრების, რომ „ქართული ოცნება“ პრორუსული ძალაა და მათ სურთ, საქართველო დააბრუნონ რუსეთის გავლენის ქვეშ. ამიტომ, არ მგონია, მელიას გადააყოლონ ეს ამბავი. შეიძლება, ხელისუფლებას იმის იმედი აქვს, რომ არც დასავლეთს არ უნდა, ხელი ჰკრას მას“, - აღნიშნავს Europetime-თან საუბრისას თორნიკე შარაშენიძე. 4 მარტს, ენტონი ბლინკენმა განცხადა, რომ ამერიკა აქტიურად დაბრუნდება იმ რეგიონებში, სადაც ბოლო წლებში აშშ-ის მხარდაჭერა შესუსტდა. „ჩვენ ახლა გვჭირდება ქვეყნები თანამშრომლობისთვის, ისე როგორც არასდროს. გლობალურ გამოწვევებს, ვერც ერთი ქვეყანა მარტო ვერ გაუმკლავდება, მათ შორის ვერც ისეთი ძლიერი ქვეყანა როგორიც ამერიკის შეერთებული შტატებია. ამერიკა დაბრუნდა. ამერიკას აქვს უნიკალური ძალა სახელმწიფოები პრობლემების მოსაგვარებლად გააერთიანოს. პრობლემების, რომელსაც ვერცერთი ქვეყანა ცალკე აღებული ვერ გადაწყვეტს. სამყარო თავის თავის ორგანიზებას თავად ვერ შეძლებს. ამერიკას აქვს ძალა და უნარი ხელი შეუწყოს მსოფლიოში დემოკრატიული პროცესების გაუმჯობესებას. ჩვენ სტიმულს მივცემთ დემოკრატიულ ქცევას. ჩვენ გამოვიყენებთ ჩვენს მაგალითს და ძალას და მოვუწოდებთ სხვებს ძირითადი რეფორმების განხორციელებისას გააუქმონ ცუდი კანონები, ებრძოლონ კორუფციას და უსამართლობას“, - განაცხადა ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა, აშშ-ის საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტების წარდგენისას.
გიორგი ჭაღიაშვილი: ქვეყანაში არსებული ჰესების რეაბილიტაციაზე 400 მილიონამდე ინვესტიცია რომ ჩადონ, ჯამში ელექტროენერგიის წარმოება 20-25%-ით მოიმატებს
„ნამახვანჰესზე რა რაოდენობის ინვესტიციაც უნდა ჩაიდოს, იმ თანხის ნახევარი რომ არსებული ჰესების რეაბილიტაციას მოხმარდეს, მთელ საქართველოში წარმოებული ელექტროენეერგიის რაოდენობა 20-25 პროცენტით გაიზრდება, რაც იმაზე ბევრჯერ მეტია, ვიდრე ნამახვანჰესმა უნდა აწარმოოს", - ამის შესახებ Europetime-ს ენერგოუსაფრთხოების საკითხების სპეციალისტმა გიორგი ჭაღიაშვილმა განუცხადა. ესქპერტის განმარტებით, ნამახვანჰესი ქვეყანას ეკონომიკურ სარგებელსაც კი ვერ მოუტანს. ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც სახელმწიფო მის აშენებაზე თანმხდება, არის ის, რომ ელექტროენერგიის მარაგის კრიზისი შეავსოს. მისი თქმით, 2000 წლიდან გარემოს დაცვის და ნებისმიერი კვლევების შესაბამისად აღიარებულია, რომ გიგანტური ჰესების აშენება სიკეთის მომტანი არ არის, იწვევს კლიმატის ცვლილებებს, რელიეფის დამახინჯებას და განახლებადი ენერგეტიკის კლასიფიკაციაში ჩასმული არ არის. „მიუხედავად ამ რეკომენდაციებისა, ჩვენი სახელმწიფოს მხრიდან დიდი ჰესების აშენების ინტერესი გამომდინარეობს იქედან, რომ საქართველომ ელექტროენერგიის მოცულობა გაზარდოს და საბითუმო ვაჭრობაში მიიღოს მონაწილეობა. ელექტროენერგიის მარაგის კრიზისი განსაკუთრებით ზამთარში ნამდვილად გვაქვს, ყოველ წელს 800 მილიონ კილოვატ საათს ვყიდულობთ. რაც შეეხება ამ პრობლემიდან გამოსავალს და ელექტროენერგიის მარაგის სხვა გზებით შევსებას, ასეთი გამოსავალი შეიძლება გამოინახოს - არსებული ჰესების რეაბილიტაცია რომ მოხდეს, გადაიარაღება, რეაბილიტაცია და არა კაპიტალური რემონტი, 20-25 პროცენტით შეიძლება გენერაციამ მოიმატოს და ჯამში წარმობეული ელექტროენერგიის რაოდენობა გაიზარდოს. ნამახვანჰესზე რა რაოდენობის ინვესტიციაც უნდა ჩაიდოს, სრული რეაბილიტაციისთვის, მაგის ნახევარი თანხა საკმარისია. ნამახვანის საინვესტიციო თანხად გამოყოფილია 750 მილიონი დოლარი. მაგრამ ჰესის მაქსიმალურად უსაფრთხოდ ასაშენებლად 2 მილიარდი ამერიკული დოლარი მაინც არის საჭირო. ვინაიდან ამხელა თანხა ვერ მოიძიეს, შესაბამისად რისკებზე ინფორმაცია დამალეს. სათანადო კვლევები არ ჩაატარეს. მშენებლობა ისე დაიწყეს, პროექტის რისკებზე ცნობილი არაფერი არ იყო. მათ შორის ნებართვა არ იყო ჯერ გაცემული, მშენებლობა რომ დაიწყეს", - განუცხადა Europetime-ს ენერგოუსაფრთხოების საკითხების სპეციალისტმა გიორგი ჭაღიაშვილმა. მისივე თქმით, დიდი ჰესების ბევრი ალტერნატიული საშუალება არსებობს. მთავარია სისტემამ სწორად და მოქნილად იმუშაოს. ალტერნატიული საშუალებებია: წყლის მცირე ენერგეტიკა - მცირე და მიკრო ჰესები, მზის ენერგეტიკა, ქარის ენერგეტიკა. ჯეოთერმული ენერგეტიკა და სხვა თანამედროვე ტექნოლოგიები. „რატომ არ ცდილობს ხელისუფლება ალტერნატიული ენერგიების პროექტების განხორციელებას - ათეული წლების განმავლობაში მეცნიერები ცდილობდნენ ჩვენ დარწმუნებას, რომ დიდი ჰიდროენერგეტიკა იყო საქართველოს გადამრჩენი; რომ საქართველოში გვაქვს 26 ათასი მდინარე და ამ მდინარეების მხოლოდ 10 პროცენტია ათვისებული და აუცილებლად უნდა ავითვისოთ 80 პროცენტი. მაგალითად მოჰყავდათ ნორვეგია, დანია, ავსტრია და შვეიცარია. მართალია, ამ ქვეყნებმა გასულ საუკუნეში ბევრი დიდი ჰესის აშენება მოასწრეს, მაგრამ ახლა მათ დემონტაჟს გეგმავენ, როგორც კი ჰესებს ექსპლუატაციის ვადა გაუვათ", - აცხადებს გიორგი ჭაღიაშვილი. რამდენიმე დღის წინ, ნამახვანჰესის აშენების გაპროტესტების მიზნით, ქუთაისში მასშტაბური საპროტესტო აქცია გაიმართა. გუშინ, აქციის ორგანიზატორები და ადგილობრივი მოსახლეობა მთავრობის წარმომადგენლებს შეხვდნენ. ჰესის მშენებლობასთან დაკავშირებით, მოსახლეობის კითხვებს უპასუხეს ეკონომიკის მინისტრმა, ნათია თურნავამ და სოფლის მეურნეობისა და გარემოს დაცვის მინისტრმა, ლევან დავითაშვილმა. როგორც შეხვედრაზე ეკონომიკის მინისტრმა აღნიშნა, ნამახვანჰესის მშენებლობით გამოწვეულ საფრთხეებთან დაკავშირებით გავრცელებული, არც ერთი ინფორმაცია, სინამდვილეს არ შეესაბამება. მოსახლეობამ კი მინისტრს უპასუხა, რომ მთავრობა შუახევში მიმდინარე მშენებლობაზეც უსაფრთხოების პირობას იძლეოდა, მაგრამ გვირაბი დაინგრა. შეხვედრის მონაწილეების განცხადებით, ხელისუფლება ოთხ წელიწადში შეიცვლება და ნამახვანჰესის უსაფრთხოების გარანტიებზე პასუხისმგებელი არავინ იქნება.
